Neden illüzyon görüyoruz? - Mark Changizi

Tam dersi görüntüle: http://ed.ted.com/lessons/why-do-we-see-illusions-mark-changizi

Son derece karmaşık gözlerimiz neden basit optik yanılsamalar yaratamıyor? Sürpriz, sürpriz -- sadece doğal uyaranlarla karşılaşmak için evrimleşen beyne geri döner. TEDYouth 2012'de Mark Changizi, beynin optik illüzyonlarla nasıl davrandığını açıklıyor.

Mark Changizi'nin konuşması.

Neden illüzyonlar görüyoruz?

Size kahve standınızdaki kitapta
bulunandan farklı bir hipotez türü için

kanıt sağladığım araştırmalarımın
bazılarından bahsedeceğim.

Buradaki illüzyonlardan birine bakalım.

Bu, bu hipotez tarafından açıklanan
birçok çeşit illüzyon için bir örnek.

Bunun üzerinden konuşacağım.

Bu şeylerde her zaman olduğu gibi
aslında bu iki de çizgi paralel

ancak onların merkezlerinde
dışa doğru eğildiklerini algılarsınız.

Bu radyal çizgilerin olduğu merkezde,

görme alanınızda
üst ve alt kısımlardan daha geniş.

Bu, olağanüstü
çünkü oldukça basit bir uyarıcı.

Sadece bir sürü düz çizgi.

Evrendeki en karmaşık nesnelerden biri

neden bu inanılmaz derecede
basit görüntüyü oluşturamasın?

Böyle sorulara cevap vermek istediğinizde,

bunun beyniniz için
ne anlama geldiğini sormanız gerekir.

Beyninizin bunu düşüneceği şey,

bir sayfadaki bazı satırlar değil.

Beyniniz, gerçek hayatta
karşılaştığı doğal uyaran türlerini

idare edecek şekilde gelişti.

Peki beyin ne zaman
böyle uyaranlarla karşılaşır?

Biraz tuhaf görünüyor ama aslında
gün boyu bu uyaranla karşılaşıyorsunuz.

Ne zaman hareket eder,

ne zaman ilerlerseniz özellikle.

İlerlediğinizde görsel alanınızda dışarı
doğru optik bir akış elde edersiniz,

tıpkı Atılgan'ın
çarpıklığa girdiği zamanki gibi.

Tüm bu nesneler dışarı doğru akar

ve retinanızda izler bırakır
veya çizgileri bulanıklaştırır.

Arka arkaya
mini nöronları etkinleştiriyorlar.

Yani bu, gerçek hayatta
olanların bir versiyonu

ve gerçek hayatta her zaman
olanların başka bir versiyonu.

Aslında karikatüristler bunu biliyor.

Bu bulanık çizgileri
çizgi filmlerine koyarlar

ve beyniniz için hareket anlama gelir.

Bulanık çizgiler gerçek hayatta
gördüğünüzden değil.

Beyninize hareket ettiğinizi söyleyen şey

gözünüzün arkasındaki
bu optik bulanıklıklar.

İlerlediğinizde gözleriniz
kamera gibi sabitlenir,

anlık görüntü kameraları gibi;

sabitler, sabitler, küçük (şipşak sesi)
kamera çekimlerini sabitler

ve ileriye doğru
her hareket ettiğinizde sabitler,

bunların dışa doğru akmasını sağlarsınız.

Sabitlendiğiniz zaman bu garip
optik bulanıklık şeyiyle karşılaşırsınız

ve bu size hareket ettiğiniz yönü söyler.

Pekala, hikayenin yarısı bu.

Uyaranın anlamı bu.

Bu, beyninizin ilk resme bakarken

aslında yolda olduğunuzu
düşündüğü anlamına gelir.

Yine de neden bu düz çizgileri
dışa doğru eğilmiş olarak

algılamanız gerektiğini açıklamıyor.

Hikayenin geri kalanını anlamak için
beynimizin yavaş olduğunu anlamalısınız.

İstediğiniz şey, ışık gözünüze
çarptığında -- pat! --

hemen dünyanın neye
benzediğine dair bir algınız var.

Fakat bu şekilde çalışmıyor.

Algınızın yaratılması
saniyenin onda biri kadar sürer.

Saniyenin onda biri
kulağa çok uzun gelmiyor

ama normal davranışlarda uzun bir süre.

Saniyede sadece bir metre
hareket ediyorsanız, ki bu oldukça yavaş,

saniyenin onda birinde,
10 cm hareket etmişsinizdir.

Bu gecikmeyi düzeltmeseydiniz

o zaman 10 santimetre içinde
herhangi bir şeyi algıladığınızda

ona çarpacak ya da geçecektiniz.

Tabii ki bu çok daha kötü olacak --

(Kahkahalar)

böyle bir durumda çok daha kötü olacak.

Algınız geride kaldı.

İstediğiniz şey, algının böyle görünmesi.

Herhangi bir T zamanındaki algılarınızın

dünyada da T zamanında
olmasını istersiniz.

Beyninizin bunu yapmasının tek yolu,
ışığın retinanıza çarptığında

dünyanın nasıl olduğuna dair
bir algı oluşturmak yerine

daha güzel bir şeyler yapması gerektiği.

Pasif bir şekilde yanıt veremez
ve en iyi tahmini oluşturamaz,

bir sonraki an için
en iyi tahmini oluşturması gerekir.

Saniyenin onda birinde
dünya nasıl görünür?

Bunun bir algısını oluşturun

çünkü yakın geleceğe dair
algınız beyninizde oluştuğunda,

yakın gelecek gelmiş olacak

ve şimdiyi algılayacaksınız,

ki istediğiniz de bu.

Araştırmamda beynin yavaşlığını
telafi etmeye çalışan

mekanizmalarla dolu olduğuna dair
pek çok kanıt sağladım --

ve kanıt sağlayan
başka araştırma alanları da var.

Büyük illüzyon yığınlarının
bununla açıklandığını gösterdim,

bu sadece bir örnek.

Şunu söyleyerek bitireyim:

Bu, bu belirli örneği
tam olarak nasıl açıklıyor?

Gerçekten sormamız gereken soru şu:

Bu ilk uyarıcıdaki
bu iki dikey çizgi nasıl oluyor da

merkeze doğru ilerliyorken
bir sonraki anda değişiyorlar

ve tüm bu optik çizgiler
hareket ettiğimi gösteriyor.

Onlara ne oldu?

Hayal edelim.

Bir kapınız olduğunu hayal edin.

Bir kapınız var.

Daha somutlaştırmak için
bir katedral kapısı olduğunu hayal edin,

hemen yardımcı olacak.

Ondan çok uzakta olduğunuzda,

kenarlar mükemmel şekilde paralel.

Şimdi yaklaştığınızda
ne olacağını hayal edin.

Hepsi görsel alanınızda dışarıya,

dışarıya doğru akar.

Gerçekten yakın olduğunuzda --

kapının kenarlarının
buralarda olduğunu hayal edin

ancak bu katedral kapısına bakar
ve parmaklarınızı bu şekilde yaparsanız

kapının kenarları tıpkı gökyüzüne yükselen
demiryolu rayları gibi olur.

İki paralel çizgi olarak başlayan şey,

aslında göz hizasında dışa doğru eğilir

ve neredeyse
yukarıdan dışarıya doğru gitmez.

Sonraki anda daha çok bir sonraki resme
benzeyen bir şekle sahip olacaksınız.

Yansıtmalı geometri --
yani nesnelerin yansıtma biçimi,

aslında bir sonraki anda
bu şekilde değişir.

Böyle bir uyaran olduğunda
beyninizde bir sorun yok,

sadece iki dikey çizgi var

ve sonraki anda bir değişiklik
olacağına dair hiçbir ipucu yok

bu yüzden onu olduğu gibi alın.

Fakat ipuçları eklerseniz --

ve bu, bu tür yanılsamalara yol açabilecek
pek çok ipucu türünden yalnızca biri,

bu çok güçlü optik bulanıklık ipucu --

o zaman bunun bir sonraki bölümde

tam olarak nasıl
görüneceğini algılayacaksınız.

Tüm algılarımız sürekli
şimdiki zamanla ilgili olmaya çalışıyor

ama aslında şimdiyi algılamak için
geleceği algılamalısınız.

Bu yanılsamalar
geleceğin başarısız algılamaları

çünkü sayfadaki statik resimler,

gerçek hayattaki gibi değişmezler.

Burada bir illüzyon göstererek bitireyim.

Yapabilirsem iki tane göstereceğim.

Bu seferki eğlenceli.

Ona doğru böyle uzanırsanız

ortada sabitlenir
ve kafanızla saplama hareketleri yapar.

Herkes bunu yapsın.

Kısa saplama hareketleri yapın.

Bu optik akış çizgilerine
bulanıklık eklediğim için

beyniniz "Muhtemelen hareket ediyorlar,
bu yüzden bulanıklar" diyor.

Bunu yaptığınızda görme alanınızda

olması gerekenden
daha hızlı dışarı çıkmaları gerekir.

O kadar hareket etmemeliler.

Arka planda bırakacağım
son bir tane de bu.

İşte, nesneler hareket ederken

retinanıza aldığınız türden
hareket ipuçları.

Hiçbir şey yapmanıza gerek yok --
sadece bakın.

Hareket etmemesi gereken
bir şey varsa elinizi kaldırın.

Tuhaf, değil mi?

Şimdi sahip olduğunuz şey, beynin
bakış açısından gözlerinizin üzerinde

"Bu şeyler hareket ediyor" gibi
uyarıcılara dair ipuçları.

Sonraki anda ne yapacaklarına
dair bir algı oluşturun --

hareket edebilmeli
ve değişmeleri gerekirdi.

Pekala, çok teşekkür ederim.

(Alkış)