Return to Video

Het probleem van lichtvervuiling -- en vijf belachelijk simpele manieren om het op te lossen

  • 0:01 - 0:05
    Tenzij je wat kwaliteitstijd doorbracht
    in het International Space Station
  • 0:05 - 0:09
    zal dit uitzicht
    je niet supervertrouwd zijn.
  • 0:09 - 0:11
    Dit is de oostkust
    van de Verenigde Staten.
  • 0:12 - 0:14
    Dat is New York daar beneden
    in de rechterbenedenhoek
  • 0:14 - 0:18
    en er loopt een strook licht
    helemaal omhoog tot in Washington DC.
  • 0:18 - 0:21
    Die steden stralen als juwelen,
  • 0:21 - 0:24
    snelwegen tekenen webben van licht.
  • 0:24 - 0:27
    En al dat licht is superfotogeniek.
  • 0:28 - 0:29
    Maar er is een probleem.
  • 0:30 - 0:34
    Dat licht is bedoeld
    voor de verlichting van onze trottoirs,
  • 0:34 - 0:36
    onze straten en onze huizen.
  • 0:36 - 0:39
    In plaats daarvan gaat het eigenlijk
    omhoog de hemel in,
  • 0:39 - 0:40
    tot in het universum,
  • 0:40 - 0:42
    waar het niemand tot enig nut is.
  • 0:44 - 0:47
    Als ik deze foto's van de aarde zie,
  • 0:47 - 0:49
    zie ik een milieuramp.
  • 0:51 - 0:53
    Dat zijn geen juwelen,
  • 0:53 - 0:54
    dat zijn tumoren.
  • 0:56 - 0:57
    Ik ben astronoom,
  • 0:57 - 1:00
    dus zal het waarschijnlijk
    voor niemand een verrassing zijn
  • 1:00 - 1:02
    dat ik altijd al genoot
    van de nachtelijke hemel.
  • 1:02 - 1:05
    Ik ben een beetje een wandelend cliché.
  • 1:07 - 1:09
    Maar toen ik opgroeide in Minnesota,
  • 1:09 - 1:12
    was een van mijn favoriete dingen
    om op een zomeravond
  • 1:12 - 1:15
    in mijn oude Raggedy Ann-slaapzak
  • 1:15 - 1:17
    op een veld achter mijn huis
  • 1:17 - 1:21
    uren door te brengen
    met kijken naar de nachtelijke hemel.
  • 1:21 - 1:24
    Daarvoor moest ik niet alleen
    de duisternis trotseren
  • 1:24 - 1:27
    maar ook zwermen muggen.
  • 1:27 - 1:30
    En mijn slaapzak rook ook niet al te best.
  • 1:30 - 1:32
    (Gelach)
  • 1:33 - 1:35
    Maar naar één bepaalde ster
  • 1:35 - 1:38
    keek ik avond na avond.
  • 1:38 - 1:39
    En ik maakte er een spelletje van
  • 1:39 - 1:44
    om me zo intens
    op die ster te concentreren
  • 1:44 - 1:46
    dat de rest uit mijn zicht verdween
  • 1:46 - 1:49
    en die enkele ster
    het enige was dat ik zag.
  • 1:49 - 1:51
    Ik kon die focus alleen maar vasthouden
  • 1:51 - 1:54
    gedurende een paar vluchtige momenten.
  • 1:54 - 1:55
    Maar als ik dat deed,
  • 1:55 - 1:59
    kreeg ik een diep gevoel
    van verbondenheid met het universum --
  • 1:59 - 2:02
    bijna een gevoel van duizeligheid,
  • 2:02 - 2:05
    alsof ik de ruimte in viel.
  • 2:06 - 2:08
    Als dit gebeurde --
  • 2:08 - 2:10
    ik weet dat dit een beetje
    belachelijk klinkt --
  • 2:10 - 2:16
    voelde ik me tegelijkertijd
    onpeilbaar onbeduidend,
  • 2:16 - 2:19
    maar ook op een vreemde manier belangrijk.
  • 2:19 - 2:24
    Die ster waar ik avond na avond
    naar keek, heet Vega.
  • 2:24 - 2:27
    Vega is de helderste ster
    in het sterrenbeeld Lyra,
  • 2:27 - 2:30
    niet toevallig de naam
    van een van mijn honden.
  • 2:30 - 2:33
    (Gelach)
  • 2:33 - 2:36
    Maar deze ervaring is er niet meer.
  • 2:36 - 2:38
    Mijn favoriete constellatie, Lyra,
  • 2:38 - 2:40
    zou er zo uitzien vanuit Manhattan.
  • 2:40 - 2:43
    Voor mensen die in de stad
    en voorstedelijke omgevingen wonen:
  • 2:43 - 2:45
    als ze 's nachts naar buiten gaan
    en omhoog kijken,
  • 2:45 - 2:48
    in plaats van vol ontzag
  • 2:48 - 2:50
    naar de grootsheid
    van het heelal te kijken,
  • 2:50 - 2:52
    zien ze vrijwel niets.
  • 2:54 - 2:58
    Deze vale, helemaal lege,
    nachtelijke hemel
  • 2:58 - 3:02
    komt natuurlijk door al het licht
    dat wij 's nachts produceren.
  • 3:02 - 3:05
    Hetzelfde licht
    dat we vanuit de ruimte zien,
  • 3:05 - 3:07
    schijnt tot in de atmosfeer,
  • 3:07 - 3:08
    waar het rondstuitert
  • 3:08 - 3:12
    en deze vormloze mist
    van licht veroorzaakt.
  • 3:12 - 3:14
    En deze vormloze mist
    van licht heeft een naam.
  • 3:14 - 3:16
    Hij heet lichtvervuiling.
  • 3:16 - 3:20
    Als astronoom weet ik
    hoe ernstig de lichtvervuiling is
  • 3:20 - 3:23
    door de helderheid van de sterren
    die ik aan de hemel kan zien.
  • 3:23 - 3:24
    En het blijkt
  • 3:24 - 3:28
    dat wanneer je de geheimen
    van de kosmos probeert te ontsluiten,
  • 3:28 - 3:31
    het echt wel nuttig is
    om de kosmos te kunnen zien.
  • 3:31 - 3:33
    En --
  • 3:33 - 3:34
    (Gelach)
  • 3:34 - 3:35
    Zo is het.
  • 3:37 - 3:39
    En dit licht dat we proberen te vinden
  • 3:39 - 3:43
    komt van miljoenen
    of miljarden lichtjaren ver
  • 3:43 - 3:46
    en is sowieso al redelijk vaag.
  • 3:46 - 3:48
    Als astronoom
  • 3:48 - 3:50
    heb ik daar elke dag problemen mee
  • 3:50 - 3:54
    en, moet ik jullie zeggen,
    het is echt een groot probleem.
  • 3:57 - 4:00
    Maar het probleem is veel erger
  • 4:00 - 4:05
    dan het verlies van zomaar wat kansen
    om te staren naar de sterren.
  • 4:05 - 4:06
    Bijvoorbeeld:
  • 4:06 - 4:09
    talloze planten- en diersoorten
    worden erdoor beïnvloed.
  • 4:10 - 4:13
    We zouden het kunnen hebben
    over zeeschildpadden
  • 4:13 - 4:15
    of bestuivers
  • 4:15 - 4:18
    of een van die superbelangrijke soorten
  • 4:18 - 4:20
    die ook nog eens schattig zijn.
  • 4:20 - 4:22
    In plaats daarvan wil ik praten
  • 4:22 - 4:25
    over deze onopvallende purperslak.
  • 4:25 - 4:26
    Misschien kwam je ze tegen
  • 4:26 - 4:29
    zonder er veel aandacht aan te schenken.
  • 4:29 - 4:31
    Maar ze zijn wel cool.
  • 4:31 - 4:33
    In een heel jaar
  • 4:33 - 4:37
    legt een purperslak zelden
    meer dan zo’n 10 meter af.
  • 4:37 - 4:41
    Dat betekent dat wanneer
    ze hun prooi aanvallen,
  • 4:41 - 4:44
    ze een snel tempo inzetten
    van ongeveer een millimeter per uur.
  • 4:45 - 4:46
    En --
  • 4:46 - 4:48
    (Gelach)
  • 4:49 - 4:51
    Dat valt nog mee
  • 4:51 - 4:53
    omdat ze jagen op dingen zoals zeepokken.
  • 4:53 - 4:57
    (Gelach)
  • 4:59 - 5:03
    Deze purperslak leeft
    in het intergetijdengebied van kusten,
  • 5:03 - 5:06
    waar ze een belangrijk deel
    van het ecosysteem zijn.
  • 5:06 - 5:11
    Niet alleen zijn ze een van de meest
    dominante ongewervelde roofdieren,
  • 5:11 - 5:14
    maar andere dieren
    zoals krabben en vogels
  • 5:14 - 5:16
    vinden ze vrij lekker.
  • 5:16 - 5:19
    Dat maakt dat deze arme slakken
    in een nogal precaire situatie verkeren,
  • 5:19 - 5:22
    want als ze te diep in het water gaan,
  • 5:22 - 5:24
    dan vormen krabben een bedreiging,
  • 5:24 - 5:26
    maar als ze te ver uit het water komen,
  • 5:26 - 5:28
    gaan vogels er een feest aan hebben.
  • 5:29 - 5:32
    Waarom vertelt een astronoom
    jullie over purperslakken?
  • 5:33 - 5:34
    Ik vraag het mezelf af.
  • 5:36 - 5:39
    Omdat hun gedrag wordt beïnvloed
    door lichtvervuiling.
  • 5:39 - 5:40
    Bijvoorbeeld:
  • 5:40 - 5:43
    als purperslakken 's nachts
    aan kunstlicht worden blootgesteld,
  • 5:43 - 5:45
    hebben ze zo'n twee keer zoveel kans
  • 5:45 - 5:48
    om onder water
    een roofdier tegen te komen.
  • 5:48 - 5:50
    En dat veroorzaakt een verhoogd risico.
  • 5:50 - 5:52
    Een snelle ontsnapping
    zit er voor hen niet in.
  • 5:52 - 5:53
    En dus deze --
  • 5:53 - 5:55
    (Gelach)
  • 5:55 - 5:58
    En de andere kwestie is
    dat ze letterlijk bewegen
  • 5:58 - 6:00
    met een slakkentempo.
  • 6:00 - 6:02
    Als een populatie wordt weggevaagd,
  • 6:02 - 6:05
    kan het tientallen jaren duren
    om ze aan te vullen.
  • 6:05 - 6:08
    Dat beïnvloedt dan weer
    de rest van hun ecosysteem;
  • 6:08 - 6:12
    de andere soorten zoals vogels,
    zeepokken en krabben.
  • 6:12 - 6:15
    Dit is slechts een klein
    en slijmerig voorbeeld
  • 6:15 - 6:19
    van hoe lichtvervuiling
    een cascade-effect kan ontketenen
  • 6:19 - 6:21
    op een heel ecosysteem.
  • 6:21 - 6:25
    Vrijwel elke soort
    die tot nu toe is onderzocht
  • 6:25 - 6:27
    wordt beïnvloed door lichtvervuiling.
  • 6:27 - 6:29
    Dat geldt ook voor de mens.
  • 6:29 - 6:31
    Dus laten we eens praten over ons.
  • 6:31 - 6:33
    Jullie zullen niet
    verrast zijn om te horen
  • 6:33 - 6:37
    dat lichtvervuiling invloed kan hebben
    op jullie vermogen om goed te slapen.
  • 6:37 - 6:38
    Misschien verbaast het je wel
  • 6:38 - 6:41
    dat lichtvervuiling
    gekoppeld is aan obesitas.
  • 6:42 - 6:44
    In een recente studie
  • 6:44 - 6:47
    vonden ze dat lichtvervuiling
    tot meer dan 70 procent bijdroeg
  • 6:47 - 6:50
    aan obesitas in 80 landen.
  • 6:50 - 6:52
    Sterker nog,
  • 6:52 - 6:56
    lichtvervuiling droeg daadwerkelijk
    ongeveer evenveel bij aan overgewicht
  • 6:56 - 6:57
    als het eten van junkfood.
  • 6:58 - 7:00
    En het wordt nog erger.
  • 7:00 - 7:02
    Mensen die worden blootgesteld
  • 7:02 - 7:05
    aan veel kunstlicht 's nachts
  • 7:05 - 7:09
    hebben ongeveer 50 procent
    meer kans op borstkanker.
  • 7:09 - 7:12
    In feite is lichtvervuiling
    gecorreleerd aan vormen van kanker
  • 7:12 - 7:14
    over de hele linie.
  • 7:14 - 7:15
    In gecontroleerde experimenten
  • 7:15 - 7:20
    is er een direct verband
    tussen meer kunstlicht 's nachts
  • 7:20 - 7:22
    en snelheid van tumorgroei.
  • 7:23 - 7:26
    Je vraagt je misschien af
    hoe normaal licht
  • 7:26 - 7:29
    kanker zou kunnen beïnvloeden.
  • 7:29 - 7:32
    Het komt waarschijnlijk allemaal neer
    op het superbelangrijke hormoon
  • 7:32 - 7:34
    melatonine,
  • 7:34 - 7:36
    dat we over de miljoenen jaren
    hebben ontwikkeld
  • 7:36 - 7:40
    om te komen tot een dag-nacht cyclus
    of een circadiaan ritme.
  • 7:40 - 7:42
    Wat er gebeurt is dat wanneer het licht
  • 7:42 - 7:45
    ’s nachts het netvlies
    achterin ons oog treft,
  • 7:45 - 7:47
    het de melatonine-aanmaak kan verstoren
  • 7:47 - 7:49
    en wanneer de melatonine-aanmaak
    wordt verstoord,
  • 7:49 - 7:52
    worden een hele reeks andere
    chemische processen beïnvloed,
  • 7:52 - 7:54
    zoals ook de aanmaak van oestrogeen.
  • 7:54 - 7:57
    Als we deze chemische balans verstoren,
  • 7:57 - 7:59
    kunnen er echt slechte dingen gebeuren.
  • 7:59 - 8:01
    In feite zijn de gevolgen zo slecht
  • 8:01 - 8:04
    dat het Internationaal Agentschap
    voor Kankeronderzoek
  • 8:04 - 8:07
    heeft gezegd dat het verstoren
    van het circadiaan ritme
  • 8:07 - 8:09
    waarschijnlijk carcinogeen is.
  • 8:10 - 8:12
    Ik wil jullie ook laten weten
  • 8:12 - 8:14
    dat lichtvervuiling gekoppeld is aan --
  • 8:14 - 8:17
    laten we eens kijken --
    hoofdpijn, angst, depressie, diabetes,
  • 8:17 - 8:19
    hart- en vaatziekten en ga maar door.
  • 8:19 - 8:22
    Maar misschien zit je niet in
    over je gezondheid.
  • 8:22 - 8:23
    We gaan allemaal toch dood,
  • 8:23 - 8:26
    je kan net zo goed sterven
    in een helder verlichte kamer.
  • 8:26 - 8:28
    (Gelach)
  • 8:28 - 8:31
    Het feit dat je lacht
    met de dood is nogal verbazend.
  • 8:31 - 8:32
    (Gelach)
  • 8:33 - 8:35
    Je zou je nog steeds
    zorgen kunnen maken over geld.
  • 8:36 - 8:38
    Het geld dat werd uitgegeven
    aan dat verspilde licht,
  • 8:38 - 8:41
    en dan bedoel ik gewoon het licht
    dat het universum in gaat
  • 8:41 - 8:42
    en tot niets dient,
  • 8:42 - 8:44
    is drie miljard dollar per jaar.
  • 8:44 - 8:46
    Dat is genoeg geld
  • 8:46 - 8:49
    om zo’n 1.000 kwaliteitsvolle
    windmolens te bouwen
  • 8:49 - 8:53
    of om het hele openbare schoolsysteem
    in DC meer dan twee jaar te financieren,
  • 8:53 - 8:55
    of -- mijn favoriet, want ik wil er een,
  • 8:55 - 8:57
    maar ik kan het me niet veroorloven --
  • 8:57 - 9:00
    30.000 Tesla Model X SUV’s te kopen.
  • 9:00 - 9:02
    (Gelach)
  • 9:02 - 9:05
    Met het belastingkrediet
    voor de elektrische auto erbij.
  • 9:07 - 9:10
    En dan zijn er nog de existentiële kosten.
  • 9:10 - 9:12
    Ik heb geen gegevens
  • 9:12 - 9:16
    over hoe het verliezen van het contact
    met onze plaats in de kosmos
  • 9:16 - 9:18
    ons beïnvloedt.
  • 9:18 - 9:19
    Maar ik geloof
  • 9:20 - 9:22
    dat dit waarschijnlijk meer
    gevolgen heeft voor de mensheid
  • 9:22 - 9:26
    dan enige van die andere enge
    statistieken die ik met jullie kan delen.
  • 9:26 - 9:28
    En het wordt mettertijd steeds erger.
  • 9:28 - 9:33
    De hoeveelheid lichtvervuiling
    verdubbelt ongeveer elke 35 jaar.
  • 9:33 - 9:37
    Dat betekent dat
    binnen de komende tien jaar
  • 9:37 - 9:40
    vrijwel de gehele oostelijke helft
    van de Verenigde Staten
  • 9:40 - 9:43
    voortdurend helderder zal zijn
    dan de schemering.
  • 9:44 - 9:46
    Er is nog een ander probleem
    met lichtvervuiling.
  • 9:47 - 9:50
    Het probleem is veel erger dan wij
    met onze eigen ogen kunnen zien.
  • 9:50 - 9:53
    Onze ogen zijn geëvolueerd
    om alleen maar een klein deeltje
  • 9:53 - 9:55
    van het volledige lichtspectrum te zien.
  • 9:55 - 9:57
    Al dat andere licht
    dat we niet kunnen zien,
  • 9:58 - 9:59
    dat onzichtbare licht,
  • 9:59 - 10:01
    heeft ook een vervuilingsprobleem.
  • 10:01 - 10:03
    Meestal door moderne technologie:
  • 10:03 - 10:06
    dingen zoals mobiele telefoons
    of auto-naar-auto radar.
  • 10:06 - 10:09
    We hebben nu blijkbaar apparaten nodig
    die met elkaar kunnen praten.
  • 10:10 - 10:13
    Al deze moderne technologie
    veroorzaakt sterke signalen
  • 10:13 - 10:15
    die volledig
  • 10:15 - 10:19
    het buitengewoon zwakke licht overstemt
    dat we proberen op te sporen
  • 10:19 - 10:21
    uit de rest van het universum
    buiten de Aarde,
  • 10:21 - 10:25
    dat, voor de goede orde, het grootste deel
    van het universum beslaat.
  • 10:25 - 10:28
    (Gelach)
  • 10:30 - 10:32
    En dan zijn er nog de satellieten.
  • 10:32 - 10:34
    Satellieten vormen een probleem
  • 10:34 - 10:37
    bij zowel zichtbare
    als onzichtbare golflengten.
  • 10:37 - 10:38
    Veel particuliere bedrijven
  • 10:38 - 10:41
    hebben plannen
    om tienduizenden satellieten
  • 10:41 - 10:43
    in een baan om de aarde te brengen,
  • 10:43 - 10:48
    waar ze het aantal zichtbare sterren
    aan de hemel letterlijk zullen overtreffen
  • 10:48 - 10:52
    terwijl ze onzichtbaar licht
    terug naar de aarde gaan stralen.
  • 10:52 - 10:54
    Voor astronomen zoals ik,
  • 10:54 - 10:57
    die met onzichtbaar licht
    het heelal bestuderen,
  • 10:57 - 11:00
    zal het zijn als staren naar de zon
  • 11:00 - 11:02
    en er een verjaardagskaars
    achter proberen te zien.
  • 11:04 - 11:06
    Ik wil duidelijk zijn
  • 11:06 - 11:10
    dat er niets mis is
    met deze moderne technologieën.
  • 11:10 - 11:13
    Met mobiele telefoons,
    satellieten of met autoradar.
  • 11:13 - 11:16
    Over keukenapparatuur
    ben ik niet zo zeker.
  • 11:16 - 11:17
    (Gelach)
  • 11:17 - 11:18
    Ik ben niet gezwikt
  • 11:18 - 11:21
    en heb nog geen oven
    die praat met mijn mobiele telefoon.
  • 11:21 - 11:24
    Ik gebruik 's nachts lampen
    net als iedereen.
  • 11:26 - 11:27
    Maar hier komt het.
  • 11:27 - 11:29
    Sommige problemen in de wereld
  • 11:29 - 11:32
    waar we vandaag over hoorden
    en waarover je gaat horen,
  • 11:32 - 11:36
    zijn overweldigend en lijken onoplosbaar.
  • 11:36 - 11:40
    Vervuiling met zichtbaar licht
    is niet zo’n probleem.
  • 11:40 - 11:43
    Eigenlijk is het doodsimpel.
  • 11:43 - 11:47
    Hier zijn vijf supereenvoudige
    dingen die je kunt doen.
  • 11:47 - 11:50
    Gebruik geen helderder verlichting
    dan je nodig hebt.
  • 11:50 - 11:52
    Gebruik geen lampen
    wanneer je ze niet nodig hebt.
  • 11:52 - 11:53
    De lampen die je gebruikt:
  • 11:53 - 11:55
    scherm ze van boven af
  • 11:55 - 11:57
    zodat ze niet tot in de hemel schijnen.
  • 11:57 - 11:59
    En wat led-verlichting aangaat:
  • 11:59 - 12:04
    als je de keuze hebt,
    koop dan geen blauwe.
  • 12:04 - 12:06
    Kies eerder ‘warm wit’.
  • 12:06 - 12:10
    Led’s kopen met woorden als
    ‘natuurlijk licht’ of ‘daglicht’
  • 12:10 - 12:13
    is zeggen dat je
    een hekel hebt aan de ruimte.
  • 12:13 - 12:15
    (Gelach)
  • 12:19 - 12:21
    En tenslotte
  • 12:21 - 12:23
    zou je ervoor kunnen pleiten.
  • 12:23 - 12:24
    Zelfs in je lokale gemeenschap:
  • 12:25 - 12:26
    zoek uit of er afspraken zijn,
  • 12:26 - 12:29
    of het vriendelijker
    voor de nachtelijke hemel zou kunnen.
  • 12:29 - 12:33
    Of beter, je kan zelfs pleiten
    op het federale niveau,
  • 12:33 - 12:35
    door het beleefd te vragen
    aan onze federale ambtenaren,
  • 12:35 - 12:37
    sommigen zijn misschien hier,
  • 12:37 - 12:41
    om alstublieft ons zicht
    op het onzichtbare heelal niet te verkopen
  • 12:41 - 12:43
    aan de hoogste bieder om het te vervuilen,
  • 12:43 - 12:45
    want dat is eigenlijk wat er gebeurt.
  • 12:46 - 12:48
    Nu heb ik als goede leraar
  • 12:48 - 12:50
    huiswerk voor jullie.
  • 12:51 - 12:55
    Als je nog nooit een echt donkere
    nachtelijke hemel zag,
  • 12:55 - 12:59
    ga er dan op uit
    en ervaar het voor jezelf.
  • 12:59 - 13:01
    Want als je dat niet doet,
  • 13:01 - 13:04
    weet je niet wat je mist,
  • 13:04 - 13:08
    en weet je niet wat
    de mensheid aan het verliezen is.
  • 13:08 - 13:09
    Dank je.
  • 13:09 - 13:12
    (Applaus)
Title:
Het probleem van lichtvervuiling -- en vijf belachelijk simpele manieren om het op te lossen
Speaker:
Kelsey Johnson
Description:

Ooit omhoog gekeken naar de sterrenhemel? Dit verbluffende uitzicht dreigt te verdwijnen -- tenzij we nu handelen, zegt astrofysicus Kelsey Johnson. In deze fascinerende, onverwacht grappige talk legt ze uit hoe lichtvervuiling bijna elke soort op aarde beïnvloedt (inclusief wijzelf) en deelt ze vijf 'stom eenvoudige' dingen die je kunt doen om het probleem op te lossen.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
13:28

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions