Ο κύκλος ζωής ενός αθλητικού παπουτσιού - Έιντζελ Τσανγκ

Δες ολόκληρο το μάθημα: https://ed.ted.com/lessons/the-life-cycle-of-a-sneaker-angel-chang

Οι Αυστραλοί τα λένε runners. Oι Βρετανοί τα ξέρουν σαν trainers. Οι Αμερικάνοι τα αποκαλούν sneakers. Όπως και να τα πεις, αυτά τα άνετα και με λαστιχένιο πάτο παπούτσια φοριούνται από δισεκατομμύρια ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Σήμερα, σχεδόν 23 δις παπουτσιών παράγονται ετησίως. Επομένως, πώς μπορούμε να ισορροπήσουμε την αγάπη για τα αθλητικά παπούτσια με την ανάγκη για βιωσιμότητα; Η Έιντζελ Τσανγκ εξερευνά πώς η βιομηχανία υποδημάτων επηρεάζει τον πλανήτη μας.

Μάθημα από την Έιντζελ Τσανγκ, σκηνοθεσία και εικονοποίηση από την Έλλα Ντόμπσον.

Οι Αυστραλοί τα λένε runners,
οι Βρετανοί τα ξέρουν σαν trainers.

Οι Αμερικάνοι τα αποκαλούν
παπούτσια του τένις ή sneakers.

Όπως και να τα πείτε, αυτά τα άνετα
και με λαστιχένιο πάτο παπούτσια

φοριούνται από δισεκατομμύρια
ανθρώπους από όλον τον κόσμο.

Πρώτη φορά φτιαγμένα
στα τέλη του 19ου αιώνα

αυτές οι απλές δημιουργίες από ύφασμα
και λάστιχο έχουν αλλάξει πολύ

από την πρώτη φορά
που ακούμπησαν το πεζοδρόμιο.

Σήμερα, η κατανάλωση των αθλητικών
παπουτσιών είναι πιο ψηλά από ποτέ.

Καμία χώρα δεν αγοράζει περισσότερα
αθλητικά απ' ό,τι οι ΗΠΑ,

όπου οι άνθρωποι αγοράζουν
3 ζευγάρια τον χρόνο κατά μέσο όρο.

Για καλυφθεί η ζήτηση, παράγονται
σχεδόν 23 δις παπούτσια ετησίως,

κυρίως σε εργοστάσια
στην Κίνα και τη Νοτιοανατολική Ασία.

Αλλά η κατασκευή υποδημάτων
έχει γίνει πιο περίπλοκη, πιο κοπιαστική

και σε κάποιες περιπτώσεις,
πιο επικίνδυνη,

για τους εμπλεκόμενους εργάτες,
αλλά και για τον πλανήτη μας.

Η βιομηχανία υποδημάτων
ευθύνεται σχεδόν για το ένα πέμπτο

της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα
της βιομηχανίας της μόδας.

Τα αθλητικά μόνο παράγουν 313 εκ.
μετρικούς τόνους διοξειδίου ετησίως,

το οποίο ισούται με την αντίστοιχη
εκπομπή διοξειδίου 66 εκ. αμαξιών.

Για να καταλάβετε καλύτερα
το αποτύπωμα άνθρακα του παπουτσιού σας

ας διεισδύσουμε στην ανατομία
των αθλητικών παπουτσιών.

Για αρχή, η φτέρνα, η εσωτερική
και η μεσαία σόλα, και το πάνω στρώμα

φτιάχνονται συνήθως από συνθετικά υλικά
όπως πολυεστέρα, νάιλον, λατέξ

και πολυουρεθάνη.

Η εξόρυξη των ορυκτών καυσίμων
που συνθέτουν αυτά τα υλικά

εκπέμπει τόνους αερίων του θερμοκηπίου.

Και η επεξεργασία των ακατέργαστων υλικών
σε συνθετικά υφάσματα

καταναλώνει πολλή ενέργεια
εκτός της μόλυνσης που προκαλεί.

Το πάνω μέρος κάποιων αθλητικών
είναι φυσικής προελεύσεως, όπως το δέρμα,

αλλά η βυρσοδεψία αυτού του υλικού
βασίζεται στο χρώμιο,

μια καρκινογόνο χημική ουσία
που βλάπτει τα οικοσυστήματα γλυκού νερού.

Οι εξωτερικές σόλες των πιο πολλών
παπουτσιών είναι από λάστιχο

που έχει υποστεί επεξεργασία
ονομαζόμενη βουλκανισμός.

Αυτή η τεχνική βάζει θείο σε ακατέργαστο
καουτσούκ που έχει υπερθερμανθεί

για να δημιουργήσει ένα υλικό
που είναι εξίσου ελαστικό και ανθεκτικό.

Μέχρι πρόσφατα, χρησιμοποιούταν
φυσικό καουτσούκ για αυτή τη διαδικασία.

Πλέον, οι περισσότερες εξωτερικές σόλες
φτιάχνονται με μια συνθετική μίξη

φυσικού καουτσούκ και υποπροϊόντα
άνθρακα και πετρελαίου.

Η διαδικασία αυτή παράγει το 20% του
αποτυπώματος του άνθρακα των αθλητικών.

Αλλά, περισσότερο από τα δύο τρίτα,
δημιουργείται από το επόμενο βήμα.

Την κατασκευή.

Ένα αθλητικό παπούτσι συνήθως
απαρτίζεται από 65 ξεχωριστά κομμάτια,

και καθένα παράγεται
από ένα εξειδικευμένο μηχάνημα.

Άρα, είναι πιο φθηνό για τις εταιρίες
το να παράγουν μαζικά κάθε κομμάτι χωριστά

από το να φτιάχνουν όλα τα κομμάτια
σε ένα εργοστάσιο.

Όμως, η μετακίνηση που απαιτείται
για να μεταφερθούν αυτά τα κομμάτια

σε ένα εργοστάσιο συγκέντρωσης,
εκπέμπει και άλλο διοξείδιο του άνθρακα.

Μόλις τα κομμάτια καταφτάσουν
στη γραμμή παραγωγής

τα κόβουν, τα συμπιέζουν, τα λιώνουν,
τα ψήνουν, τα ψύχουν και τα κολλούν,

προτού, μπορέσει να ραφτεί
το τελικό προϊόν.

Η σύνθεση ενός αθλητικού παπουτσιού
απαιτεί περισσότερα από 360 βήματα,

και είναι υπαίτια για το υπόλοιπο 20%
της περιβαλλοντικής επίπτωσης.

Η διασπορά των εργοστασίων πυροδοτεί
το πρόβλημα της κατάχρησης εργασίας.

Οι περισσότερες μάρκες δεν κατέχουν
ή δεν διαχειρίζονται τα εργοστάσιά τους

άρα, οι μονάδες
με τις οποίες συνεργάζονται,

βρίσκονται σε χώρες με λίγους
ή χωρίς νόμους προστασίας των εργατών.

Ως αποτέλεσμα, πολλοί εργάτες
λαμβάνουν λιγότερα του μισθού διαβίωσης

και εκτίθενται σε βλαβερές χημικές ουσίες,
όπως τοξικές αναθυμιάσεις κόλλας.

Όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή,

τα αθλητικά συσκευάζονται και μεταφέρονται
σε καταστήματα σε όλο τον κόσμο.

Για πολλούς, η χρήση αυτών
των υποδημάτων θα κρατήσει χρόνια.

Αλλά για αυτούς που τρέχουν
30 χιλιόμετρα την εβδομάδα,

ένα ζευγάρι παπουτσιών για τρέξιμο
θα αρχίσει να φθείρεται σε 6 μήνες.

Και αφού τα αθλητικά φτιάχνονται
από τόσα πολλά διαφορετικά υλικά,

είναι σχεδόν αδύνατο να χωριστεί
σε ανακυκλώσιμα μέρη.

Το 20% των παπουτσιών καίγονται,
ενώ τα υπόλοιπα καταλήγουν σε χωματερές,

όπου μπορεί να χρειαστεί
μέχρι και 1.000 χρόνια για να διασπαστούν.

Επομένως, πώς μπορούμε να ισορροπήσουμε
την αγάπη για τα αθλητικά

με την ανάγκη για βιωσιμότητα;

Πρώτον, οι σχεδιαστές πρέπει
να βελτιώσουν τα υλικά σχεδίασης

και να εστιάσουν σε υλικά
φιλικά προς το περιβάλλον.

Τα εργοστάσια οφείλουν να αναπτύξουν
τρόπους κατασκευής με ενεργειακή απόδοση

που ενοποιούν τα βήματα
δημιουργίας και τα υλικά.

Και οι καταναλωτές πρέπει
να υποστηρίζουν εταιρείες

που χρησιμοποιούν καθαρή ενέργεια
και ηθική διαδικασία κατασκευής.

Μπορούμε ακόμη να αγοράζουμε πιο λίγα
παπούτσια και να τα φοράμε πιο πολύ

και να δωρίζουμε
αυτά που δεν χρειαζόμαστε πια.

Επομένως, ανεξάρτητα
από το στιλ του καθενός

μπορούμε όλοι να κάνουμε βήματα
για να πλησιάσουμε ένα βιώσιμο μέλλον.