Khi tôi chết, hãy tái tạo lại tôi

Sẽ ra sao nếu như thay vì bị ướp xác rồi chôn hoặc hỏa táng thành tro bụi, cơ thể chúng ta có thể giúp nuôi trồng sự sống mới sau khi chết? Cùng Katrina Spade thảo luận về "tái tạo" - một hệ thống sử dụng quá trình phân hủy hữu cơ để biến những người đã khuất trở thành những lớp đất đem lại sự sống, trân trọng cả Trái Đất cùng những người đã qua đời.

Tôi là Katrina Spade,
gia đình tôi làm trong ngành y tế

nên việc nói chuyện về những cái chết và
chết chóc đã thành thường lệ nơi bàn ăn.

Nhưng tôi không giống các thành viên
khác trong gia đình sau này đều học y.

Thay vào đó, tôi tới trường kiến trúc
để học cách thiết kế.

Ở đó, tôi bắt đầu tò mò

về việc chuyện gì sẽ xảy ra
với thể xác tôi sau khi tôi chết.

Những người thân thương
với tôi sẽ phải làm gì ?

Thế nên nếu sự tồn tại
và việc đạo đức của bạn

không khiến bạn buồn lòng,

thì những thủ tục tang lễ
hiện nay sẽ làm điều đó.

Ngày nay, gần như 50% người Mỹ
chọn việc chôn cất truyền thống.

Chôn cất truyền thống bắt đầu với ướp xác,

khi các nhân viên nhà tang lễ
rút hết dịch cơ thể

và thế vào bằng dung dịch
giúp lưu giữ xác,

giúp chúng gần như sáng lên.

Sau đó, hẳn các bạn đã biết,
những cái xác sẽ được cho vào quan tài

chôn dưới một cái mộ vuông vức

trong nghĩa trang.

Người ta nói, trong các nghĩa trang của Mỹ

ta chôn đủ số kim loại có thể
xây thêm một cái cầu Golden Gate,

đủ gỗ để xây 1800 nhà cho một gia đình,

và chất đầy dung dịch
lưu giữ chứa formaldehyde

đủ làm đầy 8 cái bể bơi cho Thế Vận hội.

Hơn thế, các nghĩa trang trên thế giới
cũng bắt đầu đạt ngưỡng sức chứa của mình.

Thành ra, cũng chẳng phải kinh tế lắm

khi bán đất cho ai đó vĩnh viễn.

(Cười)

Ý tưởng của ai thế nhỉ?

Ở vài nơi, bạn không thể mua
đất chôn dù có bao nhiêu tiền.

Thế là tỷ lệ hỏa táng tăng cao.

Năm 1950, nếu bạn gợi ý cho bà mình
hỏa táng sau khi chết,

chắc chắn bạn sẽ bị đá ra khỏi gia phả.

Nhưng ngày nay, gần nửa
nước Mỹ chọn hỏa táng,

thấy nó đơn giản,

giá rẻ

và hợp sinh hóa hơn.

Tôi từng nghĩ hỏa táng
là một dạng sắp đặt hợp lý,

nhưng thử nghĩ thêm một chút.

Hỏa táng hủy diệt tiềm năng ta có

để trả ơn cho Trái Đất sau khi ta chết.

Nó sử dụng một quy trình tốn điện năng
để biến thân xác thành tro,

độc hại không khí
và tham gia vào biến đổi khí hậu.

Thống kê cho biết, hỏa táng tại Mỹ

thải ra con số đáng kinh ngạc -
600 triệu pound lượng khí CO2

vào khí quyển mỗi năm.

Đó là sự thực đau buồn

khi việc cuối cùng mà hầu hết
chúng ta làm cho Trái Đất

là đầu độc nó.

Như thể việc ta sáng tạo, chấp nhận rồi
từ chối cái chết quay lại nguyên trạng,

tách biệt ta với thiên nhiên

hết mức có thể.

Phương thức ma chay của ta
được thiết kế để cướp đi

quá trình tự nhiên xảy ra
với thân xác ta sau khi chết.

Nói cách khách, chúng ngăn chặn
bản thân khỏi việc phân hủy.

Nhưng thật ra

thiên nhiên cực kỳ, cực kỳ
tài tình với cái chết.

Ta đã từng thấy rồi.

Khi các cá thể hữu cơ chết trong tự nhiên,

vi khuẩn và vi sinh vật phân hủy
chúng thành các lớp đất giàu dinh dưỡng,

hoàn thành vòng tròn sự sống.

Trong tự nhiên, cái chết tạo ra sự sống.

Hồi còn ở trường kiến trúc,
khi nghĩ về điều này,

tôi bắt đầu có kế hoạch
thiết kế lại việc chăm sóc cái chết.

Liệu tôi có thể xây dựng một hệ thống

có lợi cho Trái Đất

và coi thiên nhiên như một người
dẫn đường chứ không phải là nỗi sợ hãi?

Thứ gì đó dịu dàng với Trái Đất hơn?

Dù sao hành tinh này
đã giúp đỡ cơ thể sống của ta

cả cuộc đời.

Và trong khi tôi đang
rối ren với ý tưởng trên

khắp tấm bảng làm việc,

điện thoại rung lên.

Người bạn tôi, Kate gọi.

Cô ấy kiểu "Ê, cậu biết tin
về mấy người nông dân

đang ủ xác cả con bò không?"

Tôi thì, "Ồ."

(Cười)

Hóa ra những người nông dân
trong ngành nông nghiệp

đã luyện tập kĩ năng
ủ phân vật nuôi

hàng chục năm.

Việc ủ phân vật nuôi này xảy ra
khi ta đặt một con vật nhiều khí ni-tơ

và phủ lấy nó bằng vật liệu ủ
nhiều các-bon.

Quá trình này rất háo khí,
cần sự có mặt của ô-xy,

và rất nhiều độ ẩm.

Ở dạng cơ bản nhất, cả con bò
sẽ bị phủ bởi vài feet vụn gỗ,

thứ nhiều các-bon,

và để ngoài không khí,
để gió cung cấp ô-xy

và mưa để có thêm độ ẩm.

Để khoảng 9 tháng,

những thứ còn lại là
phân bón giàu dinh dưỡng.

Da thịt đã bị phân hủy hoàn toàn,

thậm chí cả xương.

Tôi biết.

(Cười)

Chắc chắn tôi sẽ gọi bản thân
là một kẻ mọt sách về phân hủy,

nhưng tôi không hề, chắc chắn
không phải khoa học gia,

và các bạn có thể thấy rõ điều đó

khi thấy tôi gọi quá trình
ủ phân "nhiệm màu".

(Cười)

Đơn giản hơn, thứ con người ta có thể làm

chính là tạo điều kiện cho môi trường
hoàn thành việc của nó.

Đối ngược với xà phòng chống vi khuẩn.

Thay vì chống lại chúng,

ta mời gọi vi khuẩn và vi sinh vật
một cách thân thiện.

Những sinh vật nhỏ bé, tuyệt vời này

sẽ bẻ nhỏ các phân tử thành
các nguyên tử và phân tử nhỏ hơn,

những thứ sau này hợp lại
thành các phân tử mới.

Như vậy, con bò đã được chuyển hóa.

Nó không còn là con bò nữa.

Nó được tái sinh thành tự nhiên.

Thấy không? Thần kỳ.

Bạn có thể tưởng tượng ra
chiếc bóng đèn sáng lên trên đầu tôi

sau khi tôi nhận cuộc gọi ấy.

Tôi bắt đầu thiết kế một hệ thống

dựa trên nguyên lý ủ phân vật nuôi

sẽ giúp con người chuyển hóa thành đất mẹ.

Sau 5 năm,

dự án này phát triển hơn
tôi từng tưởng rất nhiều.

Chúng tôi đã tạo ra một mô hình thành thị
có thể đo đếm, tái tạo, không lợi nhuận

dựa trên khoa học về ủ phân xác động vật

có thể biến con người thành đất.

Chúng tôi hợp tác và cộng tác với
các chuyên gia về khoa học đất,

phân hủy, các biện pháp chăm sóc cái chết,

luật và kiến trúc.

Chúng tôi gây quỹ từ
các tổ chức và cá nhân

để thiết kế mẫu thử nghiệm
cho hệ thống này,

và 10 ngàn người trên khắp thế giới

muốn được tiếp cận lựa chọn này.

OK.

Trong vài năm tới,

mục tiêu của chúng tôi là
tạo ra một cơ sở ủ xác người

ngay tại thành phố Seattle.

(Vỗ tay)

Nghĩ mà xem,

một phần công viên công cộng,

một phần mái nhà tang lễ,

một phần là nơi tưởng niệm
cho những người thân yêu,

một nơi ta có thể tái liên kết
với các vòng tròn tự nhiên

và đối xử với thân xác ta bằng
sự tôn trọng và dịu dàng.

Cơ sở vật chất rất đơn giản.

Trong một lõi dựng thẳng,

cơ thể và vụn gỗ cùng trải qua
quá trình phân hủy tự nhiên gia tốc,

hoặc ủ,

và biến đổi thành đất.

Khi ai đó chết, cơ thể của họ được
chuyển vào cơ sở ủ xác.

Sau khi bọc người chết bằng tấm vải liệm,

gia đình và bạn bè có thể mang
người nọ đặt vào trên lõi,

nơi chứa hệ thống phân hủy tự nhiên.

Trong lúc làm lễ đặt,

họ nhẹ nhàng đặt thân thể
người nọ vào trong lõi

và phủ lên bằng vụn gỗ.

Điều này bắt đầu quá trình chuyển hóa
nhẹ nhàng từ con người trở thành đất.

Vài tuần sau, thân thể
phân hủy theo tự nhiên.

Vi khuẩn và vi sinh vật
bẻ nhỏ cacbon, rồi tới protein

để tạo ra hợp chất mới,

đất màu mỡ giàu dinh dưỡng.

Loại đất này được dùng
để nuôi trồng sự sống mới.

Cuối cùng, có khi bạn sẽ
trở thành một cây chanh.

(Vỗ tay)

Đúng vậy, cảm ơn.

(Vỗ tay)

Có ai đang nghĩ đến bánh nướng
chanh quất không?

(Cười)

Một giọt chanh?

Hay cái gì nặng vị hơn?

Vậy là ngoài việc tạo nơi đặt lõi chính,

các tòa nhà khác sẽ hỗ trợ
quá trình thăm viếng

khi tạo ra các không gian cho dịch vụ
tưởng niệm và lên kế hoạch cái chết.

Tiềm năng tái mục đích là rất lớn.

Các nhà thờ cũ hay các nhà kho
công nghiệp đều có thể trở thành chỗ

để ta tạo ra đất đai và tôn vinh sự sống.

Chúng tôi muốn lấy lại những giá trị

đã phai nhạt qua hàng trăm năm

vì tỷ lệ hỏa táng tăng cao

trong khi các mối quan hệ
tinh thần giảm xuống.

Cơ sở tại Seattle của chúng tôi
sẽ là hình mẫu cho những nơi như vậy

trên toàn thế giới.

Chúng tôi đã nghe về các
cộng đồng ở Nam Phi, Úc,

Anh, Canada và hơn thế nữa.

Chúng tôi đang thiết kế
một bộ công cụ

giúp mọi người thiết kế
và xây dựng các cơ sở

có chứa các kĩ thuật đặc biệt này

và các hoạt động được cho phép.

Chúng tôi muốn giúp các cá nhân, tổ chức

và ở đâu đó, các thành phố tự trị

thiết kế cùng xây dựng các cơ sở
trong chính thành phố của họ.

Chúng tôi mong mọi người tại những nơi ấy
sẽ nhìn và cảm nhận hoàn toàn khác biệt

dù với cùng một hệ thống bên trong.

Thực sự, những cơ sở này được thiết kế
dành riêng cho những nơi chúng xây dựng

và cộng đồng mà chúng phục vụ.

Một mong muốn nữa, đó là
đội ngũ nhân viên có thể trực tiếp hỗ trợ

và giúp đỡ gia đình chăm sóc, chuẩn bị
cho thể xác người đã khuất.

Chúng ta đang bỏ đi những hủ tục
gây hoang mang và buồn bực,

để tạo ra một hệ thống
đẹp đẽ, ý nghĩa,

và công khai.

Việc tiếp cận với biện pháp
chăm sóc cái chết sinh học

là quyền con người.

Các bạn biết câu thành ngữ,

Ủ được vật, ủ được người chứ?

(Cười)

Hóa ra lại đúng vậy.

Từ năm 2014, chúng tôi đã
chạy chương trình thử nghiệm

tại các ngọn đồi ở Bắc Carolina

với Ban Khám nghiệm Nhân học
trường Đại học Tây Carolina.

6 thân thể hiến tặng
đã được phủ vụn gỗ,

lấy ô-xy từ gió,

vi khuẩn và vi sinh vật chăm chỉ làm việc.

Chương trình thử nghiệm này cho phép
chúng tôi chứng minh rằng

việc nhận nguồn năng lượng to lớn
từ việc phân hủy tự nhiên

xác người thành đất
là có thể xảy ra,

và chúng tôi cũng đang làm việc
với vài trường đại học khác nữa.

Các nhà khoa học đất
tại Đại học bang Washington,

các học sinh tốt nghiệp

đang cố phân hủy răng
bằng hỗn hống

để ta có thể hiểu được
chuyện xảy ra với thủy ngân.

Tiếp tới, chúng tôi sẽ bắt đầu thí nghiệm

để quan sát xem điều gì xảy ra
với các loại thuốc và dược hóa sinh

trong quá trình ủ,

liệu những chất bổ sung này
có cần thiết không.

Nhân tiện đây,

quá trình ủ tạo ra
một nguồn nhiệt rất lớn,

đặc biệt là với kỹ thuật ủ
chúng tôi đang sử dụng.

Một tuần trước khi chúng tôi
bắt đầu ủ thân thể hiến tặng thứ 5,

nhiệt độ bên trong khối vụn gỗ

đã lên tới 158 độ F.

Tưởng tượng sử dụng nguồn nhiệt ấy
để tạo ra năng lượng

hoặc giữ ấm cho những ngày đông buồn.

Cuộc cách mạng chăm sóc
cái chết đã bắt đầu.

Thực là một thời điểm tuyệt vời để sống.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)