Return to Video

Mối liên hệ bất ngờ giữa chấn thương não và tội phạm

  • 0:00 - 0:03
    Chấn thương não, hay TBI,
  • 0:03 - 0:09
    là sự gián đoạn chức năng não gây ra
    bởi một cú đánh vào đầu.
  • 0:09 - 0:11
    Và khi bạn nghe định nghĩa đó,
  • 0:11 - 0:15
    bạn có thể nghĩ đến thể thao
    và các vận động viên chuyên nghiệp,
  • 0:15 - 0:19
    vì đó là loại chấn thương mà chúng ta
    thường thấy trên sân chơi thể thao.
  • 0:19 - 0:25
    Và hình ảnh này đã trở thành định nghĩa
    về TBI trong ý thức cộng đồng.
  • 0:25 - 0:30
    bản thân tôi nghiên cứu về TBI ở các cựu
    và các vận động viên đại học.
  • 0:30 - 0:33
    Tôi đã đứng trên sân khấu TED năm 2010,
  • 0:33 - 0:36
    nói về chấn động trong thể thao
    ở trẻ em.
  • 0:37 - 0:40
    Tôi phải nói rằng, là người nghiên cứu
    và điều trị các chấn thương,
  • 0:40 - 0:45
    tôi thực sự hài lòng khi thấy nhận thức
    về TBI ngày càng tăng
  • 0:45 - 0:49
    và đặc biệt là những rủi ro ngắn
    và dài hạn đối với các vận động viên.
  • 0:50 - 0:55
    Tuy nhiên, hôm nay, tôi muốn giới thiệu
    với bạn một điều gây tranh cãi không kém,
  • 0:55 - 0:59
    nhóm người bị chấn thương sọ não,
  • 0:59 - 1:01
    nhưng không thường xuyên
    xuất hiện trên các tiêu đề.
  • 1:02 - 1:06
    Tôi đã nhận ra những tù nhân này
  • 1:06 - 1:11
    là một trong số những thành phần
    dễ bị tổn thương nhất trong xã hội.
  • 1:12 - 1:15
    Trong sáu năm qua, tôi và các
    đồng nghiệp đã nghiên cứu
  • 1:15 - 1:19
    và làm thay đổi hoàn toàn cách chúng ta
    nghĩ về hệ thống tư pháp hình sự
  • 1:19 - 1:20
    và những người trong đó.
  • 1:20 - 1:23
    Và có thể thay đổi cách
    bạn nghĩ về những điều đó.
  • 1:23 - 1:25
    Vì vậy, tôi sẽ bắt đầu
    với một thống kê gây sốc:
  • 1:27 - 1:31
    50 đến 80 phần trăm
    những người bị kết án
  • 1:31 - 1:33
    bị chấn thương sọ não.
  • 1:34 - 1:37
    Lên đến 80 phần trăm.
  • 1:37 - 1:40
    Trong cộng đồng nói chung,
    ví dụ như trong căn phòng này,
  • 1:40 - 1:43
    con số đó ít hơn năm phần trăm.
  • 1:44 - 1:47
    Và tôi không chỉ nói về
    một hồi chuông cảnh báo.
  • 1:47 - 1:51
    Đây là những loại chấn thương
    cần phải điều trị.
  • 1:52 - 1:55
    Hầu hết trong số họ là sản phẩm
    của một cuộc tấn công thể chất
  • 1:56 - 1:59
    và một vài người trong số họ
    bị giam giữ trong tù.
  • 1:59 - 2:04
    Tất cả những con số này thậm chí
    còn cao hơn đối với phụ nữ bị kết án.
  • 2:04 - 2:09
    Hầu hết các phụ nữ bị kết án
  • 2:09 - 2:13
    đã phải đối mặt với bạo lực
    và bị lạm dụng.
  • 2:14 - 2:20
    Hơn một nữa số phụ nữ này
    đã bị tổn thương não lặp đi lặp lại.
  • 2:21 - 2:27
    Theo đó, não họ giống như não
    của người chơi bóng bầu dục giải nghệ,
  • 2:28 - 2:33
    và họ có thể đối mặt với những rủi ro
    tương tự với các bệnh mất trí nhớ khi già.
  • 2:34 - 2:36
    Rủi ro hoàn toàn tương tự.
  • 2:38 - 2:42
    TBI, cùng với bệnh tâm thần,
    lạm dụng chất gây nghiện và chấn thương,
  • 2:42 - 2:45
    khiến mọi người khó suy nghĩ.
  • 2:45 - 2:49
    Họ có những khiếm khuyết về nhận thức như
    phán đoán và kiểm soát xung lực kém,
  • 2:49 - 2:53
    những vấn đề khiến hệ thống công lý
    hình sự trở thành một chiếc cổng chào.
  • 2:54 - 2:56
    Họ bị bắt và bị tống vào tù.
  • 2:57 - 2:59
    Họ thường gặp rắc rối ở đó.
  • 2:59 - 3:02
    Họ đánh nhau.
    Họ rơi khỏi giường ngủ.
  • 3:02 - 3:04
    Sau đó họ được thả ra
    và làm điều ngu ngốc,
  • 3:04 - 3:08
    như quên đi những điều cải tạo
    và họ bị bắt lại.
  • 3:09 - 3:10
    Theo thống kê,
  • 3:10 - 3:14
    họ có nguy cơ cao bị bắt lại.
  • 3:15 - 3:21
    một người đồng nghiệp gọi đó là "phục vụ
    án chung thân 30 ngày một lần"
  • 3:22 - 3:26
    Thông thường, họ không biết tại sao
    điều này lại quá khó khăn với họ.
  • 3:26 - 3:29
    Họ mất kiểm soát và giận dữ.
  • 3:29 - 3:36
    Biết được TBI là nguồn gốc của
    những thách thức kể trên,
  • 3:36 - 3:42
    sứ mệnh của chúng tôi ở Colorado
    là phá vỡ vòng tròn luẩn quẩn đó,
  • 3:42 - 3:44
    và chặn đường cánh cổng chào kể trên.
  • 3:44 - 3:47
    Vì vậy tôi đã làm việc với
    các cộng sự và chính phủ
  • 3:47 - 3:51
    đề ra một kế hoạch làm vừa lòng tất cả:
  • 3:51 - 3:53
    hệ thống, những tù nhân,
  • 3:53 - 3:55
    các sinh viên tốt nghiệp.
  • 3:55 - 4:00
    Trong chương trình này, chúng tôi đánh giá
    cách não bộ con người hoạt động
  • 4:00 - 4:02
    để đề xuất những thay đổi đơn giản
  • 4:02 - 4:05
    nhằm giúp cho hệ thống hiệu quả hơn
  • 4:05 - 4:06
    và an toàn hơn.
  • 4:07 - 4:13
    Và khi nhắc tơi cụm từ "an toàn hơn",
    ý tôi là sự an toàn không chỉ cho tù nhân,
  • 4:13 - 4:15
    mà còn cho các nhân viên trong nhà tù.
  • 4:16 - 4:20
    Bằng cách nào đó, điều này là
    một cách tiếp cận đơn giản.
  • 4:20 - 4:23
    Chúng tôi không chữa trị
    chấn thương não bộ,
  • 4:23 - 4:28
    chúng tôi chữa trị những vấn đề
  • 4:28 - 4:29
    ngay từ khi bắt đầu.
  • 4:29 - 4:32
    Chúng tôi làm những bài kiểm tra
    về tâm lí học thần kinh
  • 4:33 - 4:37
    để nhận dạng điểm mạnh và điểm yếu
    theo cách suy nghĩ của một tù nhân.
  • 4:37 - 4:41
    Bằng các thông tin có được đó,
    chúng tôi viết hai bản báo cáo.
  • 4:41 - 4:43
    Một, báo cáo cho hệ thống
  • 4:43 - 4:47
    với những đề xuất về phương thức
    quản lí một tù nhân.
  • 4:48 - 4:51
    Báo cáo còn lại
    là một lá thư gửi đến tù nhân
  • 4:51 - 4:55
    cùng những gợi ý
    giúp họ kiểm soát chính mình.
  • 4:55 - 5:00
    Ví dụ, nếu kết quả kiểm tra cho thấy
    tù nhân gặp khó khăn
  • 5:00 - 5:02
    trong việc ghi nhớ những gì họ nghe,
  • 5:02 - 5:05
    đó có thể là sự thiếu hụt
    sự ghi nhớ của thính giác.
  • 5:05 - 5:08
    Trong trường hợp đó, lá thư
    gửi đến tòa án có thể gợi ý
  • 5:08 - 5:12
    việc các tù nhân nhận được thông cáo
    về những thông tin quan trọng.
  • 5:12 - 5:16
    Và lá thư mà chúng tôi
    gửi các tù nhân sẽ viết rằng
  • 5:16 - 5:20
    họ nên mang theo một cuốn sổ
    để ghi lại các thông tin.
  • 5:21 - 5:24
    Bây giờ, quan trọng hơn cả,
  • 5:24 - 5:28
    tôi ngừng lại để làm rõ một điều.
  • 5:28 - 5:31
    Chương trình này không hề
    giảm thiểu trách nhiệm
  • 5:32 - 5:35
    hay bào chữa cho
    cách hành xử của bất cứ ai.
  • 5:35 - 5:39
    Điều này nhằm thay đổi
    những quan điểm tiêu cực cố hữu
  • 5:39 - 5:42
    và xây dựng khả năng tự biện hộ.
  • 5:42 - 5:45
    Thực chất là về việc nhận lấy trách nhiệm.
  • 5:45 - 5:47
    Tù nhân chuyển từ trạng thái:
  • 5:47 - 5:49
    "Tôi là thứ bỏ đi, một kẻ thất bại,"
  • 5:49 - 5:52
    sang "Đây là điểm mà tôi làm chưa tốt,
  • 5:52 - 5:55
    và đây là những gì tôi cần cải thiện."
  • 5:56 - 5:59
    (Vỗ tay)
  • 6:04 - 6:08
    Và hệ thống chịu nhìn nhận hành động
    của các tù nhân
  • 6:08 - 6:11
    như là những điều họ không thể làm.
  • 6:11 - 6:13
    thay vì những điều họ không làm.
  • 6:13 - 6:15
    Và sự thay đổi đó --
  • 6:15 - 6:19
    nhìn nhận hành vi như một khiếm khuyết
    thay vì sự chống đối --
  • 6:19 - 6:22
    là tất cả trong sự sắp đặt.
  • 6:24 - 6:27
    Chúng tôi nghe được
    những tù nhân trên khắp đất nước,
  • 6:27 - 6:31
    họ viết thư và rất muốn biết cách
    để cứu lấy bản thân.
  • 6:31 - 6:35
    Đây là một đoạn trích trong bức
    thư của Troy ở bang Virginia,
  • 6:35 - 6:38
    một đoạn trích từ bức thư dài 50 trang.
  • 6:38 - 6:40
    Cậu ấy viết,
  • 6:40 - 6:44
    "Hãy cho tôi biết về những chấn thương đầu
    mà tôi đang phải chống chọi?
  • 6:44 - 6:48
    Tôi phải làm gì? Bà có thể giúp tôi chứ?"
  • 6:48 - 6:51
    Gần hơn nữa, chúng ta có
    hàng ngàn câu chuyện như vậy,
  • 6:51 - 6:56
    những câu chuyện với kết quả mỹ mãn.
  • 6:56 - 6:58
    Đây là Vinny.
  • 6:58 - 7:01
    Cậu ấy bị tai nạn giao thông khi 15 tuổi,
  • 7:01 - 7:06
    về kể từ giây phút đó, cậu dành nhiều
    thời gian ở trong tù hơn là ở trường.
  • 7:06 - 7:08
    Cùng với một vài
    thao tác xây dựng kĩ năng cơ bản,
  • 7:08 - 7:10
    sau khi đánh giá cho thấy
  • 7:10 - 7:13
    cậu ấy có một số hội chứng
    suy giảm trí nhớ nghiêm trọng,
  • 7:13 - 7:17
    Vinny học cách sử dụng chức năng báo thức
    và nhắc nhở của iPhone
  • 7:17 - 7:19
    để theo sát các cuộc hẹn quan trọng,
  • 7:20 - 7:23
    và cậu ấy có một danh mục nhằm chia
    những nhiệm vụ lớn
  • 7:23 - 7:26
    thành những nhiệm vụ nhỏ và dễ kiểm soát.
  • 7:26 - 7:28
    Với những công cụ đơn giản như vậy
  • 7:28 - 7:31
    Vinny đã ra tù được hai năm,
  • 7:31 - 7:32
    ổn định được chín tháng,
  • 7:32 - 7:34
    và đã quay trở lại làm việc.
  • 7:35 - 7:38
    (Vỗ tay)
  • 7:42 - 7:44
    Điều hoàn toàn ngạc nhiên đối với Vinny
  • 7:44 - 7:48
    đó là đây là lần đầu tiên cậu ấy
    thoát khỏi sự giám sát của tòa án.
  • 7:48 - 7:51
    kể từ chấn thương vào hơn 15 năm trước.
  • 7:52 - 7:55
    Cậu ấy đã thoát khỏi cảnh tái phạm pháp.
  • 7:56 - 8:00
    (Vỗ tay)
  • 8:01 - 8:05
    Cậu ấy nói: "Giờ tôi có thể làm mọi thứ.
  • 8:06 - 8:10
    Tôi chỉ cần làm việc chăm chỉ hơn." (Cười)
  • 8:10 - 8:12
    Và đây là Thomas.
  • 8:12 - 8:16
    Thomas gặp vấn đề
    với khả năng tập trung và hành vi
  • 8:16 - 8:20
    từ sau chấn thương khiến anh bị hôn mê
    trong suốt một tháng.
  • 8:21 - 8:23
    Sau khi học cách đi lại,
  • 8:23 - 8:24
    điểm dừng đầu tiên của anh?
  • 8:24 - 8:25
    Chính là tòa án.
  • 8:25 - 8:28
    Anh ấy không tưởng tượng ra được
    một tương lai
  • 8:28 - 8:29
    mà mình không phạm tội.
  • 8:29 - 8:32
    Anh ấy đang giữ một quyển lịch
    để tránh bị kết tội không tuân lệnh
  • 8:32 - 8:34
    vì bỏ lỡ những buổi hầu tòa.
  • 8:34 - 8:37
    Và anh ấy cũng lên lịch cho một
    khoảng nghỉ ngơi trong ngày
  • 8:37 - 8:40
    để hồi phục trước khi trở nên kích động.
  • 8:42 - 8:44
    Và không ai hiểu rõ về cánh cửa
    của vòng lặp
  • 8:44 - 8:47
    hơn người đứng trước tòa.
  • 8:47 - 8:50
    Đây là bạn và đồng nghiệp của tôi
    Judge Brian Bowen.
  • 8:50 - 8:55
    Hiện giờ anh ấy đang cố gắng mang
    hệ thống đến với tất cả mọi người,
  • 8:55 - 8:59
    và khi anh ấy thấy hoàn toàn phù hợp khi
    nghe về chương trình này.
  • 8:59 - 9:02
    Anh ấy bàn bạc với các công tố viên
  • 9:02 - 9:06
    để giúp họ nhận ra rằng
    có hai loại bị cáo:
  • 9:06 - 9:12
    một kiểu ta thường sợ hãi--
    thường xuyên, một cách đúng đắn--
  • 9:12 - 9:14
    và kiểu người làm ta tức giận.
  • 9:15 - 9:17
    Họ là những người bỏ lỡ mọi cuộc hẹn
  • 9:17 - 9:21
    và họ thổi tung mọi kế hoạch
    quản chế tốt nhất.
  • 9:21 - 9:24
    Và Judge Bowen tin rằng chỉ cần thêm
    một ít trợ giúp nữa,
  • 9:24 - 9:27
    chúng ta có thể chuyển
    những người ở nhóm này,
  • 9:27 - 9:28
    nhóm mắc chứng điên loạn,
  • 9:28 - 9:33
    đến cuối và dần ra khỏi hệ thống.
  • 9:33 - 9:37
    Anh đã chứng minh điều đó
    qua một cựu chiến binh hải quan tên Mike.
  • 9:37 - 9:43
    Judge Bowen thấy mối tương quan giữa
    cú rơi lịch sử của Mike từ độ cao 22 mét
  • 9:43 - 9:46
    và sự khó khăn của anh ấy
    để xuất hiện đúng ngày
  • 9:46 - 9:48
    của phiên họp tòa án
  • 9:48 - 9:52
    và tuân thủ những trị liệu
    bắt buộc, ví dụ như vậy.
  • 9:53 - 9:57
    Và thay vì giam anh ấy vào tù
    lần này đến lần khác,
  • 9:57 - 10:02
    Judge Bowen đã cho anh ấy về nhà,
    cùng với bản đồ, danh mục và tài liệu
  • 10:02 - 10:05
    và đề xuất việc phục hồi chức năng
  • 10:05 - 10:09
    và lịch trình linh hoạt cho buổi trị liệu.
  • 10:09 - 10:12
    Và với những sự hỗ trợ này,
    Mike đã trở lại làm việc
  • 10:12 - 10:16
    lần đầu tiên từ tai nạn
    khi anh ấy còn phục vụ quân ngũ.
  • 10:16 - 10:20
    Và anh ấy đang thiết lập lại
    các mối quan hệ với gia đình
  • 10:20 - 10:22
    và chỉ tháng trước,
  • 10:22 - 10:26
    anh đã tốt nghiệp ở tòa án
    cựu chiến binh Judge Bowen.
  • 10:26 - 10:29
    (Vỗ tay)
  • 10:33 - 10:38
    Chương trình cho chúng ta thấy
    mối tương quan sâu sắc
  • 10:38 - 10:40
    của chấn thương sọ não
    và sự thiếu hụt nhận thức
  • 10:40 - 10:46
    và sự tích lũy của sự tan vỡ
    trong hệ thống tư pháp hình sự.
  • 10:46 - 10:52
    Và nó làm nổi bật sức mạnh phi thường
    về khả năng phục hồi và trách nhiệm.
  • 10:53 - 10:55
    Trong chuyện của Mike, Thomas, Vinny
  • 10:55 - 10:57
    và thậm chí của Judge Bowen
  • 10:57 - 11:01
    bạn đã thấy sự biến đổi được tạo ra
    bởi một sự thay đổi trong nhận thức
  • 11:01 - 11:05
    và những phương pháp đơn giản.
  • 11:05 - 11:08
    Tóm lại, trong chương trình này
  • 11:08 - 11:14
    những tù nhân và quản chế
    đã nhìn nhận bản thân họ khác đi,
  • 11:14 - 11:17
    hệ thống nhìn họ khác đi,
  • 11:17 - 11:22
    và khi các bạn gặp họ, tôi hi vọng
    bạn cũng sẽ có một cách nhìn nhận khác.
  • 11:23 - 11:25
    Xin cảm ơn.
  • 11:25 - 11:28
    (Vỗ tay)
Title:
Mối liên hệ bất ngờ giữa chấn thương não và tội phạm
Speaker:
Kim Gorgens
Description:

Sau đây là một thống kê gây sốc: 50 đến 80% những người thuộc hệ thống pháp luật hình sự ở Mỹ chịu chấn thương não bộ. Con số đó ở những người bình thường chỉ ít hơn 5%. Nhà tâm lí học thần kinh Kim Gorgens chia sẻ về nghiên cứu của bà dựa trên mối liên hệ giữa chấn thương não bộ và hành vi khiến những người liên quan có thể chịu ràng buộc với pháp luật hình sự -- bà cũng chia sẻ về một số phương pháp giúp hệ thống mang lại hiệu quả và tính an toàn cho tất cả mọi người.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:42

Vietnamese subtitles

Revisions