Return to Video

Suç ve beyin hasarları arasındaki şaşırtıcı ilişki

  • 0:01 - 0:03
    Travmatik beyin hasarı, diğer adıyla TBH,
  • 0:03 - 0:09
    başa gelen bir dış darbe nedeniyle, beyin
    fonksiyonlarında oluşan bir bozulmadır.
  • 0:09 - 0:11
    Belki de bu tanımı duyduğunuzda,
  • 0:11 - 0:15
    aklınızda sahada görmeye alışık
    olduğumuz sakatlıklardan olduğu için
  • 0:15 - 0:19
    sporlar ve profesyonel
    sporcular canlanıyor.
  • 0:19 - 0:25
    Bu imge toplumun bilincine,
    TBH'nin tanımı olarak çizilmiş durumda.
  • 0:25 - 0:30
    Bizzat ben, emekli olmuş ve üniversiteli
    sporcular üzerinde TBH'yi araştırıyorum.
  • 0:30 - 0:33
    2010 yılında bir TED sahnesinde,
  • 0:33 - 0:36
    çocuk sporlarındaki beyin sarsıntıları
    hakkında konuşmuştum.
  • 0:37 - 0:40
    Bu sakatlıkları araştıran ve tedavi eden
    biri olarak söylemem gerekir ki
  • 0:40 - 0:45
    TBH farkındalığının artmasından
    ve özellikle sporcuların
  • 0:45 - 0:49
    kısa ve uzun vadeli riskler aldığının
    anlaşılmasından çok memnunum.
  • 0:49 - 0:55
    Bugün ise sizlere manşetlerde yer almayan,
  • 0:55 - 0:59
    travmatik beyin hasarından etkilenen,
    daha geniş ama daha az tartışmalı olmayan,
  • 0:59 - 1:01
    bir grup insandan söz etmek istiyorum.
  • 1:02 - 1:06
    Fark ettim ki mahkumlar
    ve şartlı tahliye edilmiş suçlular,
  • 1:06 - 1:11
    şaşırtıcı bir şekilde toplumun
    en zayıf üyeleri arasında.
  • 1:12 - 1:15
    Son 6 yıldır meslektaşlarım ve ben,
    ceza yargılama sistemi
  • 1:15 - 1:17
    ve sistemdeki insanlar hakkında
  • 1:17 - 1:20
    fikirlerimizi değiştiren
    araştırmalar yaptık.
  • 1:20 - 1:23
    Araştırmalar, bu tür şeyleri
    düşünme şeklinizi değiştirebilir.
  • 1:23 - 1:26
    Şok edici bir istatistikle başlayacağım:
  • 1:26 - 1:31
    Ceza yargılamasındaki
    insanların %50 ile 80'i
  • 1:31 - 1:33
    travmatik beyin hasarı yaşamaktadır.
  • 1:34 - 1:36
    Bu oran, %80'e kadar.
  • 1:37 - 1:40
    Örneğin, bu salondaki insanlarda,
  • 1:40 - 1:43
    bu sayı yüzde beşten daha düşüktür.
  • 1:43 - 1:47
    Sadece başınıza darbe
    almanızdan bahsetmiyorum.
  • 1:47 - 1:51
    Bunlar hastanede bakım
    gerektiren yaralanmalar.
  • 1:52 - 1:55
    Birçoğu fiziksel saldırının
    bir sonucunda meydana geliyor
  • 1:56 - 1:59
    ve bazıları da aslında
    hapishanede devam ediyor.
  • 1:59 - 2:04
    Tüm bu sayılar ceza yargılamasındaki
    kadınlardan bile daha yüksektir.
  • 2:05 - 2:09
    Ceza yargılama sistemindeki
    bekar kadınların neredeyse hepsi
  • 2:09 - 2:13
    sosyal şiddete ve istismara
    maruz kalmıştır.
  • 2:14 - 2:18
    Bu kadınların yarısından fazlası
    defalarca beyin hasarına maruz kalmıştır.
  • 2:20 - 2:27
    Böylece, bu kadınların beyinleri, emekli
    milli futbolcuların beyinlerine benzer
  • 2:28 - 2:33
    ve yaşlandıkça bunama hastalıklarında
    aynı risklerle karşılaşabilirler.
  • 2:34 - 2:36
    Aynı riskler.
  • 2:38 - 2:40
    TBH insanlarda, ruhsal hastalıklar,
  • 2:40 - 2:45
    madde kullanımı ve travmayla birlikte
    düşünme eylemini zorlaştırır.
  • 2:45 - 2:49
    Kötü kararlar verme ve yetersiz dürtü
    kontrolü gibi bilişsel bozuklukları var
  • 2:49 - 2:54
    ve bu problemler ceza yargılamasını
    döner kapı haline getiriyor.
  • 2:54 - 2:56
    İnsanlar tutuklanıp
    cezaevlerine tıkılıyor.
  • 2:56 - 2:59
    Çoğu kez orada başları derde giriyor.
  • 2:59 - 3:01
    Kavga ediyorlar, ranzalardan düşüyorlar.
  • 3:01 - 3:05
    Daha sonra serbest kaldıklarında
    zorunlu kontrollere gitmeyi unutmak gibi
  • 3:05 - 3:08
    aptalca şeyler yapıyorlar
    ve tekrar tutuklanıyorlar.
  • 3:08 - 3:10
    İstatiksel olarak konuşmak gerekirse
  • 3:10 - 3:14
    yeniden tutuklanma ihtimalleri
    tutuklanmamaktan daha yüksek.
  • 3:15 - 3:21
    Bir meslektaşım buna, ''müebbet cezayı
    bir kerede 30 gün yatmak'' der.
  • 3:22 - 3:26
    Çoğu kez bu insanlar bunun onlar için
    neden bu kadar zor olduğunu bilmezler.
  • 3:26 - 3:29
    Kendilerini kaybetmiş
    ve sinirli hissediyorlar.
  • 3:29 - 3:36
    Böylece, TBH’nin bu zorlukların
    çoğunun kökeninde olduğunu bilerek
  • 3:36 - 3:41
    Colorado'daki bir grubumuzun
    görevi bu kuruluşu engelleyerek
  • 3:41 - 3:44
    döngüyü bozmak olmuştur.
  • 3:45 - 3:48
    Devletimle ve yerel ortaklarımla
    birlikte çalışarak
  • 3:48 - 3:51
    herkesin ihtiyacını karşılayacak
    bir plan düşündük:
  • 3:51 - 3:53
    sistem, tutuklular ve göz hapsindekiler,
  • 3:53 - 3:55
    benim mezun öğrencilerim.
  • 3:55 - 3:59
    Bu programda, bu sistemi daha
    etkili ve güvenli hale getirmek için
  • 3:59 - 4:02
    temel değişiklikler
    tavsiye edebilelim diye
  • 4:02 - 4:06
    her insanın beyninin
    nasıl çalıştığını gözlemledik.
  • 4:07 - 4:11
    Burada ''güvenli'' derken
    sadece tutuklular için değil,
  • 4:11 - 4:15
    aynı zamanda hapishane
    çalışanları için de güvenli.
  • 4:16 - 4:19
    Bir bakıma bu çok basit
    bir yaklaşımdır.
  • 4:19 - 4:23
    Biz beyin hasarını tedavi etmiyoruz,
  • 4:23 - 4:26
    ilk önce, insanları tüm bu dertlere sokan
  • 4:26 - 4:29
    ve altta yatan problemleri düzeltiyoruz.
  • 4:29 - 4:33
    Bir tutuklunun düşüneceği şekilde
    zayıf ve güçlü yanları belirlememek için
  • 4:33 - 4:37
    hızlı nöropsikolojik
    görüntüleme testleri yapıyoruz.
  • 4:37 - 4:40
    Bu bilgiyi kullanarak
    iki rapor yazıyoruz.
  • 4:41 - 4:45
    Birincisi, o tutukluyu nasıl idare
    edeceklerine dair tavsiyeler içeren
  • 4:45 - 4:47
    sisteme verilen rapor.
  • 4:48 - 4:53
    Diğeri de tutukluya verdiğimiz
    kendilerini nasıl idare edeceklerine dair
  • 4:53 - 4:56
    belirli tavsiyeler içeren bir mektup.
  • 4:56 - 4:58
    Örneğin, test sonuçlarımız
    göz hapsinde tutulan bir kişinin
  • 4:58 - 5:02
    duydukları şeyleri hatırlamakta
    güçlük çektiğini gösteriyorsa
  • 5:02 - 5:05
    bu işitsel bir hafıza kaybıdır.
  • 5:05 - 5:08
    Bu durumda, mektubumuz
    göz hapsinde tutulan kişinin
  • 5:08 - 5:12
    önemli bilgiler aldığını
    mahkemeye gösterebilir.
  • 5:12 - 5:16
    O kişiye gönderdiğimiz mektupta,
    diğer şeylerle birlikte
  • 5:16 - 5:20
    o bilgiyi not alacakları bir defter
    taşımasını öneririz.
  • 5:21 - 5:23
    En önemlisiyse
  • 5:23 - 5:28
    bir konuda gerçekten açık
    olmak için burada duraklıyorum.
  • 5:28 - 5:31
    Bu program sorumluluğu azaltmaz
  • 5:31 - 5:34
    ya da kimsenin davranışı için
    mazeret üretmez.
  • 5:35 - 5:39
    Bu, çoktandır devam eden
    olumsuz algıları değiştirmek
  • 5:39 - 5:42
    ve kişisel savunma
    geliştirmekle ilgilidir.
  • 5:42 - 5:45
    Bu, aslında sorumluluk almakla ilgili.
  • 5:45 - 5:50
    Tutuklular, "ben başlı başına
    bir yanlışım ve beceriksizim''den,
  • 5:50 - 5:52
    "Bunu iyi yapamıyorum
  • 5:52 - 5:55
    ve bunu yapmalıyım''a döndüler.
  • 5:55 - 5:59
    (Alkış)
  • 6:04 - 6:09
    Sistem bir tutuklunun yapamadığı
    ve yapmayacağı şeyler gibi
  • 6:09 - 6:13
    problemli davranışlarını görmeye gelir.
  • 6:13 - 6:17
    Bu değişim, yani davranışı tamamen
    başkaldırı olarak görmek yerine
  • 6:17 - 6:19
    bir eksiklik olarak görmek,
  • 6:19 - 6:22
    bu ortamlardaki her şeydir.
  • 6:24 - 6:27
    Ülkedeki tutuklulardan duyuyoruz ki
  • 6:27 - 6:30
    her şeyden çok kendilerine
    nasıl yardım edeceklerini
  • 6:30 - 6:31
    bilmek istediklerini yazıyorlar.
  • 6:31 - 6:35
    Bu, Virginia'daki Troy'un
    mektubundan bir alıntı,
  • 6:35 - 6:38
    50 sayfalık mektuptan bir alıntı.
  • 6:38 - 6:39
    Yazdıkları şunlar:
  • 6:39 - 6:43
    ''Yaşadığım tüm kafa travmaları hakkında
    ne düşündüğünüzü söyleyebilir misiniz?
  • 6:44 - 6:48
    Ne yapabilirim?
    Bana yardım edebilir misiniz?''
  • 6:48 - 6:51
    Bunun gibi hassas noktalarına
    dokunduğumuz binlerce hikâye var
  • 6:51 - 6:56
    ve bunlar akıllı hikâyeler,
    mükemmel sonuçları olan hikâyeler.
  • 6:56 - 6:57
    İşte bu Vinny.
  • 6:58 - 7:01
    Vinny'ye 15 yaşındayken bir araba çarpmış
  • 7:01 - 7:06
    ve o günden sonra hapishanede
    okuldan daha fazla zaman geçirmiş.
  • 7:06 - 7:08
    Bazı temel yetenek
    geliştirmeleriyle birlikte,
  • 7:08 - 7:11
    değerlendirmemiz bazı önemli
    hafıza kayıpları yaşadığını
  • 7:11 - 7:13
    ortaya çıkardıktan sonra,
  • 7:13 - 7:17
    Vinny önemli randevuları takip etmek için
  • 7:17 - 7:20
    iPhone'unun alarmını ve hatırlatıcı
    işlevini kullanmayı öğrendi
  • 7:20 - 7:23
    ve büyük görevleri küçük
    ve idare edilebilir hale getirmek için
  • 7:23 - 7:25
    bir kontrol listesi tutuyor
  • 7:25 - 7:28
    ve kemerinin altındaki
    gibi basit aletlerle
  • 7:28 - 7:30
    Vinny 2 yıldır hapisten uzak,
  • 7:31 - 7:32
    9 aydır temiz
  • 7:32 - 7:34
    ve son zamanlarda işe döndü.
  • 7:34 - 7:37
    (Alkış)
  • 7:41 - 7:44
    Vinny için çok çarpıcı olan şey,
  • 7:44 - 7:48
    bunun, 15 yıl önce gerçekleşen
    hasarından bu yana
  • 7:48 - 7:51
    mahkeme denetiminden uzak
    kaldığı ilk seferi olması.
  • 7:52 - 7:55
    Vinny bu kısır döngüden kurtuldu.
  • 7:55 - 7:59
    (Alkış)
  • 8:01 - 8:05
    Şimdi, ''Her şeyi yapabilirim,
  • 8:06 - 8:08
    sadece biraz sıkı
    çalışmam gerekli" diyor.
  • 8:11 - 8:12
    İşte bu da Thomas.
  • 8:12 - 8:16
    Bir hasarın onu bir aydan uzun bir süre
    komaya sokmasından beri,
  • 8:16 - 8:20
    Thomas'ın bazı önemli dikkat
    ve davranış problemleri var.
  • 8:21 - 8:23
    Yürümeyi tekrar öğrendikten sonra,
  • 8:23 - 8:25
    ilk durağı neresi mi?
  • 8:25 - 8:26
    İlk durak mahkeme.
  • 8:26 - 8:28
    Başının belaya girmediği
    bir gelecek hayal edemezdi.
  • 8:29 - 8:31
    Artık kaçırdığı mahkeme tarihleri yüzünden
  • 8:31 - 8:34
    itaatsizlikle yargılanmamak için
    bir takvim taşıyor
  • 8:34 - 8:37
    ve tekrar telaşlanmadan önce
    enerji toplamak için
  • 8:37 - 8:39
    her gün programına bir mola yazıyor.
  • 8:41 - 8:43
    Kimse bu kuruluşun,
  • 8:43 - 8:46
    mahkeme karşısında oturmaktan
    daha iyi olduğunu bilmiyor.
  • 8:47 - 8:50
    Bu benim iyi bir arkadaşım
    ve meslektaşım Hakim Brian Bowen.
  • 8:50 - 8:55
    Hakim Bowen, sistemin herkes yararına
    çalışmasını sağlamak için görev yapıyor
  • 8:55 - 8:58
    ve bu programı duyduğunda
    mükemmel uyumu gördü.
  • 8:59 - 9:02
    Aslında, temelde iki çeşit davalı olduğunu
  • 9:02 - 9:05
    tüm davacıların görmelerine
    yardımcı olmak için
  • 9:05 - 9:08
    onlarla mahkeme salonunda
    bir araya geldi:
  • 9:08 - 9:12
    çoğunlukla haklı olarak korktuklarımız
  • 9:12 - 9:14
    kızgın olduklarımızdır.
  • 9:15 - 9:17
    Bunlar, planlanmış tüm
    randevularını kaçıranlardır
  • 9:17 - 9:20
    ve en iyi yapılmış gözaltı
    planlarından kaçmışlardır.
  • 9:21 - 9:23
    Hakim Bowen sistem aracılığıyla
    ve biraz daha fazla destekle
  • 9:23 - 9:28
    sonunda insanları sistem
    dışındaki ikinci kategoriye,
  • 9:28 - 9:31
    yani çıldırtan kategoriye
    taşıyabileceğimize inanıyor.
  • 9:32 - 9:36
    Bunu savaş gazisi Mike
    ile birlikte kanıtladı.
  • 9:36 - 9:41
    Hakim Bowen, Mike'ın devasa
    21 metrelik düşüşünün hikâyesiyle
  • 9:41 - 9:45
    mahkeme görüşmeleri için tam
    gününde ortaya çıkan
  • 9:45 - 9:49
    ve uzun süren çeşitli güçlükler
    arasındaki ilişkiyi,
  • 9:49 - 9:52
    ayrıca, zorunlu terapi gereksinimlerine
    uyum sağladığını gördü.
  • 9:53 - 9:56
    Daha fazla hapis cezası vermek yerine,
  • 9:56 - 10:02
    Hakim Bowen ona haritalar, kontrol
    listeleri, broşürler vererek eve yollayıp
  • 10:02 - 10:09
    mesleki rehabilitasyon ile bu terapiler
    için esnek bir program tavsiye etti.
  • 10:09 - 10:11
    Bu destekler sayesinde Mike,
  • 10:11 - 10:15
    serviste geçirdiği kazadan bu yana,
    ilk kez işine geri döndü.
  • 10:16 - 10:19
    Ailesiyle olan ilişkilerini düzeltiyor
  • 10:19 - 10:21
    ve daha geçen ay
  • 10:21 - 10:25
    Hakim Bowen gaziler
    mahkemesinden mezun oldu.
  • 10:25 - 10:31
    (Alkış)
  • 10:33 - 10:35
    Bu program bize,
  • 10:35 - 10:40
    travmatik beyin hasarlarının,
    bilişsel eksikliklerin
  • 10:40 - 10:42
    ve ceza yargılama
    sistemindeki aksaklıkların
  • 10:42 - 10:46
    çok yaygın olduğunu gösterdi.
  • 10:46 - 10:49
    Ayrıca, psikolojik sağlamlık
    ve sorumluluğun
  • 10:49 - 10:52
    olağanüstü gücünü vurguladı.
  • 10:53 - 10:54
    Mike, Thomas ve Vinny
  • 10:54 - 10:57
    ve hatta Hakim Bowen'ın hikâyesinde,
  • 10:57 - 11:00
    algıda bir değişiklik
    ve bazı küçük desteklemelerle
  • 11:00 - 11:03
    dönüşümün mümkün olduğunu gördünüz.
  • 11:05 - 11:08
    Tüm bu tutuklular
    ve göz hapsinde olanlar,
  • 11:08 - 11:12
    kendilerini başka şekillerde görmek
    için bu programa geldiler.
  • 11:14 - 11:17
    Sistem onları farklı bir şekilde görüyor
  • 11:17 - 11:20
    ve umarım onları
    toplum içinde gördüğünüzde,
  • 11:20 - 11:23
    siz de değiştiklerini anlarsınız.
  • 11:23 - 11:25
    Teşekkürler arkadaşlar.
  • 11:25 - 11:29
    (Alkış)
Title:
Suç ve beyin hasarları arasındaki şaşırtıcı ilişki
Speaker:
Kim Gorgens
Description:

İşte şok eden bir istatistik: Birleşik Devletler'de ceza yargılaması sistemindeki insanların %50 ile %80'i travmatik beyin hasarı geçirmiş. Halk arasında ise bu sayı yüzde beşten az. Nöropsikolog Kim Gorgens, insanları ceza adaletinin döner kapıları ardında tutan davranışlar ile beyin travması arasındaki ilişkiyi anlatan araştırmasını ve sistemin herkes için daha etkili ve güvenli olmasındaki yolları bizlerle paylaşıyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:42

Turkish subtitles

Revisions