Showing Revision 10 created 08/26/2020 by Cihan Ekmekçi.

1. Title:
   Evrimin büyük gizemi: Dil - Michael Corballis
2. Description:

   Tüm dersi görüntüleyin: https://ed.ted.com/lessons/evolution-s-great-mystery-language-michael-corballis

   Dil dediğimiz şey iletişimden daha özgü bir şey. Dil zihnimizdekileri paylaşmakla ilgili bir şey: Hikayeler, düşünceler, sorular, geçmiş veya gelecek, hayal edilen zamanlar ve mekanlar, fikirler. Bu esasen açık uçlu ve sınırsız sayıdaki şeyi söylemek için kullanılabilir. O zaman dil insanlık için ne anlama geliyor ve nasıl elde ettik? Michael Corballis inceliyor.

   Ders: Michael Corballis, Yöneten: Biljana Labovic.

3. Speaker:
   Michael Corballis
4. 6837 0:07 - 0:10
   1980'lerde Kanzi adındaki bir bonobo
5. 9747 0:10 - 0:14
   konuşma veya işaret dili olmadan
   nesneleri ve eylemleri temsil eden
6. 13537 0:14 - 0:17
   soyut sembollerden oluşan
   bir tuş dizisi kullanarak
7. 17017 0:17 - 0:21
   insanlarla daha önce hiç görülmemiş
   düzeyde iletişim kurmayı öğrendi.
8. 20798 0:21 - 0:26
   Bu sembollerden birkaçını
   sırasıyla göstererek istekte bulunmak,
9. 25821 0:26 - 0:28
   araştırmacıların sözel sorularına
   cevap vermek
10. 28401 0:28 - 0:32
    ve fiziksel olarak bulunmayan objeleri
    ifade etmek için diziler oluşturdu.
11. 32101 0:32 - 0:35
    Kanzi'nin heyecan verici başarısı

    ¶

12. 34791 0:35 - 0:37
    bir husustaki tartışmanın
    fitilini ateşledi:
13. 37041 0:37 - 0:40
    Kanzi dil mi öğrenmişti?
14. 40151 0:40 - 0:44
    Dil dediğimiz şey,
    iletişimden daha özgü bir şeydir.
15. 43851 0:44 - 0:47
    Dil zihnimizdekilerin
    paylaşılmasıyla alakalıdır:
16. 46511 0:47 - 0:50
    Hikayeler, görüşler, sorular,
    geçmiş veya gelecek,
17. 49871 0:50 - 0:53
    hayal edilen zamanlar
    ve mekanlar, fikirler.
18. 52801 0:53 - 0:55
    Esasen bu açık uçlu
19. 54811 0:55 - 0:59
    ve sınırsız sayıdaki şeyi
    söylemek için kullanılabilir.
20. 59005 0:59 - 1:03
    Birçok araştırmacı sadece insanların
    dile sahip olduğuna

    ¶

21. 62531 1:03 - 1:06
    ve diğer türlerin iletişim kurmak için
    kullandığı işaretlerin ve çağrıların
22. 66111 1:06 - 1:08
    dil olmadığına ikna olmuş durumda.
23. 67741 1:08 - 1:12
    Bu çağrıların ve işaretlerin her biri
    belli bir mesaja karşılık geliyor,
24. 72290 1:12 - 1:18
    daha karmaşık fikirleri oluşturmayan
    sınırlı sayıdaki mesajlar.
25. 77870 1:18 - 1:22
    Örneğin, bir maymun türü
    yılan gibi bir yırtıcıyı kasteden
26. 81760 1:22 - 1:25
    özgül bir çağrı yeteneğine sahip olabilir.
27. 84550 1:25 - 1:29
    Ama dil aracılığıyla ”yılana dikkat edin”
    demenin sayısız yolu var.
28. 89459 1:29 - 1:32
    Bu zamana dek, hiçbir hayvan iletişimi
29. 91794 1:32 - 1:35
    insan dilinin açık uçluluğuna
    sahipmiş gibi görünmüyor.
30. 94724 1:35 - 1:38
    Hayvanların kafalarının içinde
    ne döndüğünü tam olarak bilemiyoruz
31. 98004 1:38 - 1:42
    ve dilin bu tanımı
    veya onu değerlendirdiğimiz yöntemler
32. 101763 1:42 - 1:43
    onları kapsamıyor.
33. 103103 1:43 - 1:47
    Ancak bildiğimiz kadarıyla
    sadece insanlar dile sahip
34. 106593 1:47 - 1:51
    ve insanlar 7000'e yakın
    ayrı dili konuşabilirken

    ¶

35. 110593 1:51 - 1:53
    herhangi bir çocuk
    herhangi bir dili öğrenebilir.
36. 113323 1:53 - 1:59
    Bu dilin altında yatan biyolojik makinenin
    hepimiz için ortak olduğunu gösteriyor.
37. 119003 1:59 - 2:02
    O zaman dil insanlık için
    ne anlama geliyor?

    ¶

38. 121663 2:02 - 2:06
    Ne yapmamıza imkan sağlıyor
    ve nasıl elde ettik?
39. 125931 2:06 - 2:10
    Bu kabiliyeti tam olarak ne zaman elde
    ettiğimiz hala çözülmemiş bir mesele.

    ¶

40. 130210 2:10 - 2:14
    Şempanzeler ve bonobolar
    yaşayan en yakın akrabalarımız
41. 133720 2:14 - 2:16
    fakat insanların geldiği soy
42. 136240 2:16 - 2:21
    dört milyon yıldan daha uzun bir süre önce
    diğer büyük apelerden ayrıldı.
43. 140580 2:21 - 2:24
    Aralarında şu an nesli
    tükenmiş olan birçok tür var.

    ¶

44. 144350 2:24 - 2:27
    Bu, onların dile veya bunun gibi bir şeye
45. 146537 2:27 - 2:29
    sahip olup olmadıklarını
    bilmemizi baya zorlaştırıyor.
46. 149167 2:29 - 2:33
    Ama büyük maymunlar dilin kökenleriyle
    ilgili bir ipucu veriyor:
47. 153277 2:33 - 2:37
    Kkonuşmadan ziyade
    işaret olarak başlamış olabilir.
48. 157277 2:37 - 2:40
    Büyük maymunlar doğada seslenmekten
49. 160002 2:40 - 2:43
    çok daha özgürce birbirlerine
    işaret edebilirler.
50. 162622 2:43 - 2:46
    Dil pleistosen dönemi sırasında,
    iki veya üç milyon yıl önce,

    ¶

51. 166072 2:46 - 2:50
    nihayetinde kendi türümüz
    homo sapiens'i meydana getirecek
52. 170314 2:50 - 2:55
    Homo cinsinin ortaya çıkmasıyla
    şekil almaya başlamış olabilir.
53. 174509 2:55 - 2:56
    Beyin boyutu üçe katlandı,
54. 176211 2:56 - 2:59
    iki ayaklılık elleri
    iletişim için serbest bıraktı.
55. 179347 2:59 - 3:03
    İşaretsel iletişimden işaretsel dile,
56. 182517 3:03 - 3:07
    objelere işaret etmekten
    pandomimik eylemlere,
57. 186760 3:07 - 3:10
    daha verimli soyut işaretlemeye
    bir geçiş olmuş olabilir.
58. 190353 3:10 - 3:15
    İşaretsel iletişimin soyutlaşması
    görsellere olan ihtiyacı ortadan kaldırıp

    ¶

59. 195384 3:15 - 3:18
    sözlü dile geçişin zeminini oluşturacaktı.
60. 198394 3:18 - 3:21
    Gerçi bu geçiş muhtemelen
    daha sonra gerçekleşecekti.
61. 201484 3:21 - 3:26
    Net bir şekilde konuşma
    belli bir şekle sahip ses yoluna bağlıdır.
62. 205956 3:26 - 3:30
    En yakın soydaşlarımız bile,
    Neandertaller ve Denisovanlar,
63. 210356 3:30 - 3:33
    ideal olmayan ses yollarına sahipti.
64. 212716 3:33 - 3:35
    Buna rağmen muhtemelen
    belli bir düzeyde ses kapasitesine
65. 215396 3:35 - 3:37
    ve hatta dile sahiptiler.
66. 216976 3:37 - 3:40
    Sadece insanlar ideal ses yoluna sahiptir.
67. 220156 3:40 - 3:46
    Konuşulan kelimeler elleri alet kullanımı
    ve taşımacılık için serbest bıraktı.
68. 225544 3:46 - 3:48
    Bundan dolayı türümüzün
    egemenliğine yol açan şey
69. 228074 3:48 - 3:52
    dilin ortaya çıkışından ziyade
    konuşmanın ortaya çıkması olabilir.
70. 232394 3:52 - 3:56
    Dil çok derinlemesine bir şekilde
    karmaşık düşünceye,

    ¶

71. 235953 3:56 - 3:58
    algıya ve motor fonksiyonlara bağlı ki
72. 237894 3:58 - 4:02
    biyolojik kökenlerini açığa çıkarmak zor.
73. 241916 4:02 - 4:04
    Devam eden en büyük gizemlerden
    bazıları şunlardır:
74. 244426 4:04 - 4:08
    Hangi boyutta dilimiz bir kabiliyet olarak
    insanlığı şekillendirdi
75. 248178 4:08 - 4:11
    ve hangi boyutta
    insanlık dile şekil verdi?
76. 251338 4:11 - 4:12
    Hangisi önce gelir:
77. 252498 4:12 - 4:16
    öngörebildiğimiz çok sayıdaki
    muhtemel senaryolar mı
78. 255508 4:16 - 4:18
    yoksa onları paylaşabilme yeteneğimiz mi?