ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ရဲ့ အကြီးမားဆုံး ပဟေဠိ။ ဘာသာစကား။ Michael Corballis
-
0:07 - 0:10၁၉၈၀ နှစ်လွန်တွေမှာ Kanzi လို့အမည်ရတဲ့
ချင်ပင်ဇီ တစ်ကောင်ဟာ -
0:10 - 0:14မကြံစဖူး အဆင့်အတန်းတစ်ခုအထိ လူသားတွေနဲ့
ဆက်သွယ်ဖို့ သင်ယူခဲ့တယ်။ -
0:14 - 0:16နှုတ်ပြော (သို့) အမူအရာတွေနဲ့ မဟုတ်ဘဲ
-
0:16 - 0:21ဝတ္ထုတွေ၊လှုပ်ရှားမှုတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့
ယေဘုယျ သင်္ကေတတွေ ကီးဘုတ်ကို သုံးရင်းပါ။ -
0:21 - 0:26ဒါတွေ အတော်များများကို အစဉ်လိုက်
ထောက်ပြရင်း တောင်းဆိုချက်တွေ လုပ်ဖို့၊ -
0:26 - 0:28လူသား သုတေတီတွေဆီက
နှုတ်ပြော မေးခွန်းတွေဖြေဖို့နဲ့ -
0:28 - 0:32ရုပ်ပိုင်းအရ မရှိတဲ့ အရာဝတ္ထုတွေကို
ရည်ညွှန်းဖို့ အစဉ်တွေကို သူ ဖန်တီးခဲ့တယ်။ -
0:32 - 0:37Kanzi စွန့်စားမှုတွေက မေးခွန်းတစ်ခုဆိုင်ရာ
လက်ငင်း အငြင်းပွားစရာတစ်ခုကို စပေးခဲ့တယ်။ -
0:37 - 0:40Kanzi ဟာ ဘာသာစကားကို သင်ယူထားခဲ့လား။
-
0:40 - 0:44ဘာသာစကားလို့ ကျွန်ုပ်တို့ ခေါ်ကြတဲ့အရာက
ဆက်သွယ်ရေးဆိုတာထက် ပိုထူးခြားပါတယ်။ -
0:44 - 0:47ဘာသာစကားက ကျွန်ုပ်တို့ စိတ်ထဲမှာ
ရှိတာကို မျှဝေခြင်းပါ။ -
0:47 - 0:50ဇာတ်လမ်းတွေ၊အမြင်တွေ၊ မေးခွန်းတွေ၊
အတိတ်(သို့) အနာဂတ်၊စိတ်ကူးထားတဲ့ -
0:50 - 0:53အချိန်တွေနဲ့ နေရာတွေ၊ စိတ်ကူးတွေပါ။
-
0:53 - 0:56အခြေခံအားဖြင့် ဘယ်လိုမှ ကန့်သတ်ထားခြင်း
မရှိတဲ့ အကြောင်းအရာတွေ -
0:56 - 0:59ပါဝင်နိုင်ပြီး ကန့်သတ်မထားတဲ့ အရာများကို
ပြောဆိုဖို့ သုံးနိုင်ပါတယ်။ -
0:59 - 1:03သုတေသီ များစွာ အခိုင်အမာ ယုံကြည်တာက
လူသားတွေသာ ဘာသာစကားရှိတယ်၊ -
1:03 - 1:08အခြားမျိုးစိတ်တွေ အသုံးပြုတဲ့ အော်သံတွေနဲ့
အမူအရာတွေဟာ ဘာသာစကား မဟုတ်ဘူးဆိုတာပါ။ -
1:08 - 1:12ဒီအော်သံတွေနဲ့ အမူအရာတွေ တစ်ခုစီဟာ
သီးခြား သတင်းစကားတစ်ခုနဲ့ ကိုက်ညီပါတယ်။ -
1:12 - 1:15ပိုရှုပ်ထွေးတဲ့ စိတ်ကူးတွေအဖြစ်
-
1:15 - 1:18ပေါင်းစပ်မထားတဲ့ အကန့်အသတ်ရှိ
သတင်းစကားအရေအတွက် စုစုပေါင်းတစ်ခုအတွက်ပါ -
1:18 - 1:21ဥပမာ မျောက် မျိုးစိတ် တစ်ခုဟာ
မြွေတစ်ကောင်လို သားရဲ တစ်ကောင်ကောင်နဲ့ -
1:21 - 1:25ကိုက်ညီတဲ့ သီးခြား သတိပေးချက်
အော်သံတစ်ခု ရှိနိုင်လောက်ပေမဲ့ -
1:25 - 1:29ဘာသာစကားနဲ့ဆို "မြွေ သတိထားပါ"
လို့ ပြောဖို့ အနမတဂ္ဂ နည်းလမ်းတွေရှိတယ်။ -
1:29 - 1:33ဒီအထိတော့ ဘယ်တိရစ္ဆာန် ဆက်သွယ်ရေး
မှာမှ လူသား ဘာသာစကားရဲ့ အကန့်အသတ်မဲ့မှု -
1:33 - 1:35
ရှိပုံမရဘူး။ -
1:35 - 1:38တိရစ္ဆာန်တွေ ခေါင်းထဲမှာ
ဖြစ်ပျက်နေတာကို အတိအကျ မသိရဘူး။ -
1:38 - 1:40ဘာသာစကားရဲ့ ဒီဖွင့်ဆိုချက်
(သို့) ဒါကို -
1:40 - 1:43ကျွန်ုပ်တို့ တိုင်းတာပုံတွေက
ဒါတွေနဲ့ မသက်ဆိုင်တာ ဖြစ်နိုင်တယ်။ -
1:43 - 1:47ဒါပေမဲ့ သိရသလောက်ကတော့
လူသားတွေသာ ဘာသာစကားရှိတာပါ။ -
1:47 - 1:51လူသားတွေဟာ ကွဲပြားတဲ့ ဘာသားစကား
၇၀၀၀ ခန့်ကို ပြောဆိုကြပေမဲ့ -
1:51 - 1:53ကလေးတိုင်းဟာ ဘာသာစကားတိုင်းကို
သင်ယူနိုင်ပါတယ်။ -
1:53 - 1:57ဘာသာစကားကို အခြေခံနေတဲ့ ဇီဝပိုင်း
ယန္တရားဟာ ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံးမှာ -
1:57 - 1:59တူညီနေတာကို ဖော်ပြနေခြင်းပါ။
-
1:59 - 2:02ဒီတော့ ဘာသာစကားက လူ့လောကအတွက်
ဘာကို ဆိုလိုတာလဲ။ -
2:02 - 2:06ဒါက ကျွန်ုပ်တို့ကို ဘာကို လုပ်ခွင့်ပေးပြီး
ဒါကို ဘယ်လို ရလာခဲ့တာလဲ။ -
2:06 - 2:10အတိအကျ ဘယ်အချိန်က ဒီအစွမ်းကို ဆည်းပူးခဲ့
လဲဆိုတာက အကန့်အသတ်မဲ့မေးခွန်းဖြစ်နေဆဲပါ။ -
2:10 - 2:14ချင်ပင်ဇီ မျိုးနွယ်တွေဟာ ကျွန်ပ်တို့ရဲ့
အနီးဆုံး နေတဲ့ ဆွေမျိုးဆိုပေမဲ့ -
2:14 - 2:18ဒီအဆက်အနွယ်က လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်သန်းပေါင်း
လေးသန်းကျော်က လူသားတွေကို -
2:18 - 2:21အခြား မျောက်ဝံတွေကနေ ကွဲပြားစေခဲ့တာပါ။
-
2:21 - 2:24ဒီနှစ်ခုကြားမှာ အခု အာလုံး မျိုးသုဉ်း
ကုန်တဲ့ မျိုးစိတ်များစွာ ရှိပါတယ်။ -
2:24 - 2:29ဒါက ၎င်းတို့မှာ ဘာသာစကား(သို့) ဒါမျိုး တစ်
ခုခုရှိလားဆိုတာ သိဖို့အလွန်ခက်ခဲစေတာပါ။ -
2:29 - 2:33မျောက်ဝံကြီးတွေက ဘာသာစကားရဲ့မူလအစ
အတွက် အလားအာလာရှိတဲ့ သဲလွန်စတစ်ခု ပေးပေမဲ့ -
2:33 - 2:37ဒါက နှုတ်ပြောစကားထက် ကိုယ်ဟန်
အမူအရာအဖြစ် စတင်ခဲ့လောက်တယ်။ -
2:37 - 2:41မျောက်ဝံကြီးတွေဟာ အသံထုတ်ပြတာထက်
တောထဲမှာ အချင်းချင်း ပိုလွတ်လပ်စွာ -
2:41 - 2:43လက်ဟန်ခြေဟန် လုပ်ပြတယ်။
-
2:43 - 2:46ဘာသာစကားဟာ ကျွန်တော်တို့ မျိုးစိတ်
Homo sapiens ကိုပေါ်လာစေခဲ့တဲ့ -
2:46 - 2:50လူမျိုးစု Homo ပေါ်လာမှုနဲ့အတူ
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း၂ သန်းကနေ ၃ သန်းကြား -
2:50 - 2:55Pleistocene ခေတ်အတွင်းမှာ
စတင် ပုံပေါ်ခဲ့လောက်တယ်။ -
2:55 - 2:59ဦးနှောက် သုံးဆကြီးလာကာ ခြေနှစ်ချောင်းဖြင့်
သွားလာမှုက လက်တွေနဲ့ ဆက်သွယ်လာစေတယ်။ -
2:59 - 3:02အမူအရာ ဆက်သွယ်ရေးကနေ
အမူအရာ ဘာသာစကားအထိ၊ -
3:02 - 3:04အရာဝတ္ထုတွေကို ညွှန်ပြတာ၊
-
3:04 - 3:07အပြုအမူတွေကို သရုပ်ဖော်တာကနေ
ပိုထိရောက်တဲ့ ယေဘုယျအမူအရာပြတာ အထိ -
3:07 - 3:10အကူးအပြောင်းတစ်ခု ရှိခဲ့လောက်တယ်၊
-
3:10 - 3:15အမူအရာ ဆက်သွယ်ရေးရဲ့ စိတ်ကူးစိတ်သန်းက
အမြင်ပိုင်း လိုအပ်ချက်ကို ဖယ်ရှားခဲ့မယ်။ -
3:15 - 3:18နှုတ်ပြော ဘာသာစကားဆီ အကူးအပြောင်း
တစ်ခုအတွက် အခြေအနေကို ဖန်တီးပေးခြင်းပါ။ -
3:18 - 3:21ဒါပေမဲ့ ဒီအကူးအပြောင်းက နောက်ပိုင်းမှ
ဖြစ်လာနိင်ခဲ့မှာပါ။ -
3:21 - 3:26ပီသစွာ ရွတ်ဆိုတဲ့ အပြောဟာ ပုံစံတစ်ခုခုရဲ့
အသံပိုင်း လမ်းကြောင်းတစ်ခုအပေါ် မူတည်တယ်။ -
3:26 - 3:30ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ဘိုးဘေးဘီဘင်တွေဖြစ်တဲ့
Neanderthals နဲ Denisovans တို့တောင် -
3:30 - 3:33အသင့်ဆုံး အသံပိုင်း
လမ်းကြောင်းတွေ မရှိခဲ့ပေမဲ့ -
3:33 - 3:35အသံပိုင်းစွမ်းရည်တချို့
ရှိဖို့ ဖြစ်နိုင်ပြီး -
3:35 - 3:37ဘာသာစကားတောင် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
-
3:37 - 3:40လူသားတွေမှာပဲ အသင့်ဆုံး
အသံ လမ်းကြောင်းရှိတာပါ။ -
3:40 - 3:46အပြော စကားလုံးတွေက ကိရိယာသုံးတာ၊ပို့တာလို
လုပ်ဆောင်မှုတွေအတွက် လက်တွေကို အားစေတယ်။ -
3:46 - 3:48ဒါကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့
မျိုးစိတ်ရဲ့ ကြီးစိုးမှု -
3:48 - 3:52ဖြစ်စေခဲ့တာက ဘာသာစကား ကိုယ်၌ မဟုတ်ဘဲ
နှုတ်ပြော ပေါ်ထွန်းမှု ဖြစ်ခဲ့လောက်တယ်။ -
3:52 - 3:58ဘာသာစကားဟာ ရှုပ်ထွေးတဲ့အတွေး၊ အသိလှုပ်ရှား
လုပ်ဆောင်မှုတွေနဲ့ ရင်းနှီးစွာ ဆက်နွယ်တယ်။ -
3:58 - 4:02ဒါက ဇီဝဗေဒဆိုင်ရာ မူလအစတွေကို
ရှင်းဖို့ ခက်ခဲတာပါ။ -
4:02 - 4:04အကြီးမားဆုံး ပဟေဠိတချို့ ကျန်နေဆဲပါ။
-
4:04 - 4:08ဘာသာစကားက ဘယ်အတိုင်းအတာအထိ လူ့လောကကို
အစွမ်းတစ်ခုအဖြစ် ပုံသွင်းပေးခဲ့လဲ။ -
4:08 - 4:11ဘယ်အတိုင်းအတာအထိ လူ့လောကက
ဘာသာစကားကို ပုံသွင်းပေးခဲ့လဲ။ -
4:11 - 4:16ကျွန်ပ်တို့ မှန်းကြည့်နိုင်တဲ့ စိတ်မှန်း
ဖြစ်နိုင်ခြေတွေရဲ့ ဧရာမ ကိန်းဂဏန်း (သို့) -
4:16 - 4:18ဒါတွေကို မျှဝေနိုင်စွမ်း
ဘာက အရင် ဖြစ်ခဲ့တာလဲ။
- Title:
- ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ရဲ့ အကြီးမားဆုံး ပဟေဠိ။ ဘာသာစကား။ Michael Corballis
- Speaker:
- Michael Corballis
- Description:
-
သင်ခန်းစာ အပြည့်အစုံကို https://ed.ted.com/lessons/evolution-s-great-mystery-language-michael-corballis တွင် ကြည့်ရှုပါ။
ဘာသာစကားလို့ ကျွန်ုပ်တို့ ခေါ်ကြတဲ့အရာက ဆက်သွယ်ရေးဆိုတာထက် ပိုထူးခြားပါတယ်။ ဘာသာစကားဆိုတာက ကျွန်ုပ်တို့ စိတ်တွေထဲမှာ ရှိနေတာကို မျှဝေခြင်းနဲ့ဆိုင်ပါတယ်။ ဇာတ်လမ်းတွေ၊ အမြင်တွေ၊ မေးခွန်းတွေ၊ အတိတ် သို့မဟုတ် အနာဂတ်၊ စိတ်ကူးထားတဲ့ အချိန်တွေ၊ နေရာတွေနဲ့ စိတ်ကူးတွေပါ။ အခြေခံအားဖြင့် ဘယ်လိုမှ ကန့်သတ်ထားခြင်း မရှိတဲ့ အကြောင်းအရာတွေ ပါဝင်နိုင်ပြီး ကန့်သတ်မထားတဲ့ အရာများကို ပြောဆိုဖို့ အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ ဒီတော့ ဘာသာစကားက လူ့လောကအတွက် ဘာကို ဆိုလိုတာလဲ။ ဒါကို ကျွန်ုပ်တို့ ဘယ်လို ရလာခဲ့တာလဲ။ Michael Corballis က လေ့လာစူးစမ်'ထားပါတယ်။
သင်ခန်းစာကို Michael Corballis က ပြုစုပြီး Biljana Labovic က ရိုက်ကူးထားပါတယ်။ - Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:21
sann tint edited Burmese subtitles for Evolution's great mystery: Language | ||
sann tint approved Burmese subtitles for Evolution's great mystery: Language | ||
Myo Aung accepted Burmese subtitles for Evolution's great mystery: Language | ||
Myo Aung edited Burmese subtitles for Evolution's great mystery: Language | ||
sann tint edited Burmese subtitles for Evolution's great mystery: Language | ||
sann tint edited Burmese subtitles for Evolution's great mystery: Language | ||
sann tint edited Burmese subtitles for Evolution's great mystery: Language | ||
sann tint edited Burmese subtitles for Evolution's great mystery: Language |