Evelyn Glennie pokazuje, jak słuchać

W swym fascynującym wystąpieniu głucha perkusistka Evelyn Glennie pokazuje, że słuchanie muzyki to o wiele więcej, niż odczuwanie kontaktu fal dźwiękowych z błoną bębenkową.

O dziewiątej rano werbel to nie najprzyjemniejszy widok.

O dziewiątej rano werbel to nie najprzyjemniejszy widok.

Ale cieszę się, że mamy pełną salę.

Dziękuję Herbiemu Hancokowi za piękny występ.

Dziękuję Herbiemu Hancokowi za piękny występ.

W jego wykładzie najbliższy mi jest temat stosunku żywej dłoni i instrumentu, technologii,

W jego wykładzie najbliższy mi jest temat stosunku żywej dłoni i instrumentu, technologii,

oraz to, co mówił o słuchaniu młodego pokolenia.

Mój zawód polega przecież na słuchaniu,

a mój cel to nauczyć świat, jak słuchać.

Do tego dążę w życiu.

Wydaje się to proste, ale to naprawdę wielkie zadanie.

Dlatego, że utwór muzyczny... gdzieś tu mam dla was przykład....

Dlatego, że utwór muzyczny... gdzieś tu mam dla was przykład....

W zapisie nutowym to takie czarne kropki.

Patrzymy na nie i tak odczytujemy muzykę.

Teoretycznie, coś takiego można po prostu odczytać.

Są tu wytyczne dotyczące tempa, dynamiki...

Zastosuję się do nich co do joty.

Mamy niewiele czasu,

więc po prostu zagram kilka taktów... To bardzo prosta kompozycja.

więc po prostu zagram kilka taktów... To bardzo prosta kompozycja.

W nutach widzę, że utwór jest szybki.

Wiem, gdzie uderzać w bęben,

której części pałeczki mam użyć i jaka jest dynamika utworu.

której części pałeczki mam użyć i jaka jest dynamika utworu.

Widzę też, że w werblu mają być zwolnione sprężyny.

Można je naciągnąć lub zwolnić.

To, co powstaje po przełożeniu zapisu na muzykę, wygląda tak.

Z takim podejściem moja karierapociągnęłaby może z 5 lat.

Jako muzyk zajmuję się jednak tym, czego w nutach nie ma.

Tym, czego nie przekaże żaden nauczyciel.

Tym, czego nie przekaże żaden nauczyciel.

Interesuje mnie to, co istnieje poza instrumentem.

To właśnie chcę odkrywać za pomocą powierzchni malutkiego bębna.

To właśnie chcę odkrywać za pomocą powierzchni malutkiego bębna.

Doświadczyliśmy przekładu, a teraz pora na interpretację.

No, teraz to moja kariera może potrwa trochę dłużej!

Podobny proces zachodzi, kiedy spoglądamy na kogoś i widzimy...

inteligentną dziewczynę w różowym swetrze.

Widzę, że trzymasz pluszowego misia, itp., itd.

Wygląd zewnętrzny daje mi jakieś pojęcie o tym,

co dana osoba lubi, czym się zajmuje, i tym podobne.

Ale wygląd przynosi jedynie wstępne zrozumienie.

Na jego podstawie dochodzimy do płytkiej interpretacji.

Na jego podstawie dochodzimy do płytkiej interpretacji.

Zapis nutowy też daje mi podstawowe pojęcie

o tym, co w utworze jest trudne technicznie, na co zwrócić uwagę...

Ogólne rozeznanie.

Ale to za mało.

Pamiętajcie, co mówił Herbie - trzeba słuchać.

Przede wszystkim słuchać siebie.

Kiedy trzymam sztywno pałkę, nie puszczam jej podczas gry,

czuję w ręce bardzo silne drgania.

Może trudno to sobie wyobrazić, ale właśnie trzymając pałki tak sztywno,

Może trudno to sobie wyobrazić, ale właśnie trzymając pałki tak sztywno,

czuję się bardzo oddzielona od nich i od instrumentu.

Im mocniejszy uścisk, tym mniejszy czuję kontakt.

Kiedy poluzuję uchwyt, dłoń i ramię staną się układem podtrzymującym pałeczkę,

a ja będę mogła wprowadzić w utwór więcej dynamiki, przy znacznie mniejszym wysiłku.

Wtedy dopiero czuję jedność z pałeczką i werblem.

A robię mniej.

Muszę spędzić z tym instrumentem czas,

tak, jak muszę spędzić czas z ludźmi, by móc nie tylko przetłumaczyć, ale zinterpretować.

tak, jak muszę spędzić czas z ludźmi, by móc nie tylko przetłumaczyć, ale zinterpretować.

Dla przykładu zagram parę taktów...

podchodząc do utworu jako technik,

ktoś, kto gra na instrumentach perkusyjnych...

I tak dalej. Ale jako muzyk zagram tak...

Pojawia się pewna różnica, która daje do myślenia. (Brawa)

Pojawia się pewna różnica, która daje do myślenia. (Brawa)

Kiedy w wieku 12 lat

rozpoczynałam naukę gry na instrumentach perkusyjnych,

nauczyciel zapytał: "Jak ty to sobie wyobrażasz? W muzyce podstawą jest słuch."

Ja na to: "Zgadzam się. W czym problem?"

"W jaki sposób ty możesz usłyszeć dźwięki?"

"A jak pan je słyszy?"

"Chyba uchem."

Odpowiedziałam: "Ja chyba też... ale słyszę też dłońmi...

ramionami, kośćmi czaszki, brzuchem, klatką piersiową, nogami, itd."

Na początku na każdej lekcji stroiliśmy bębny, szczególnie kocioł,

do małych interwałów.

Brzmiało to mniej więcej tak...

Taka różnica. I stopniowo...

Fascynujące jest to, że kiedy otwieramy ciało

i pozwalamy, by wibracja doszła do nas przez rękę,

możemy wyczuć najsubtelniejsze różnice między dźwiękami

nawet w koniuszku palca.

Na lekcjach kładłam dłonie na ścianie

i słuchałam z nauczycielem dźwięków instrumentów,

starając zbliżyć się do nich

w o wiele szerszym zakresie, niż pozwoliłoby mi ucho.

To, co odbierze ucho, zależy od wielu czynników.

Pomieszczenia, nagłośnienia, jakości instrumentu,

rodzaju pałek...

Pałki są różne.

Taka sama waga, ale różne barwy dźwięków.

Wszyscy mamy w sobie takie "barwy dźwięku",

Wszyscy mamy w sobie takie "barwy dźwięku",

które tworzą różnorodność naszych osobowości,

usposobień, zainteresowań...

Po jakimś czasie podeszłam do egzaminu do Królewskiej Akademii Muzycznej w Londynie.

Usłyszałam: "Nie możemy cię przyjąć.

Nie mamy pojęcia, jaką przyszłość ma przed sobą "głuchy" muzyk".

Nie mogłam na to przystać.

Odpowiedziałam: "Jeśli nie przyjmiecie mnie z takiego powodu,

zamiast wziąć pod uwagę umiejętność grania,

i to, jak rozumiem i kocham sztukę tworzenia dźwięków,

należałoby się porządnie zastanowić nad tym,

na jakiej podstawie przyjmujecie innych kandydatów."

W rezultacie, po pokonaniu jeszcze jednej przeszkody i ponownym egzaminie,

zostałam przyjęta.

Co więcej, zmieniła się rola szkół i akademii muzycznych w Wielkiej Brytanii.

Co więcej, zmieniła się rola szkół i akademii muzycznych w Wielkiej Brytanii.

Teraz nie można było odmówić komuś podejścia do egzaminu,

dlatego że na przykład nie ma nóg i rąk - może grać na instrumencie dętym na statywie.

dlatego że na przykład nie ma nóg i rąk - może grać na instrumencie dętym na statywie.

Nie można odmówić podejścia do egzaminu na podstawie żadnych okoliczności zewnętrznych.

Wysłuchuje się każdego kandydata, i na podstawie tego doświadczenia

ocenia się talent muzyczny i przyjmuje, lub odrzuca kandydaturę.

Dzięki temu w szkołach muzycznych pojawiło się wielu nowych, ciekawych uczniów.

Dzięki temu w szkołach muzycznych pojawiło się wielu nowych, ciekawych uczniów.

Muszę podkreślić, że wielu z nich obecnie gra w zawodowych orkiestrach.

Muszę podkreślić, że wielu z nich obecnie gra w zawodowych orkiestrach.

A co ciekawe...

(Brawa)

Sukcesem było nie tylko otworzenie ludziom drogi do dźwięku.

Związek z muzyką wszystkich przecież podnosi na duchu.

Nie z muzyką, a dźwiękiem.

Jako muzyk doświadczyłam wielu wspaniałych rzeczy.

Jako muzyk doświadczyłam wielu wspaniałych rzeczy.

15-latek, który zmaga się z ogromnymi ograniczeniami,

nie kontroluje ruchów ciała,

jest niesłyszący, niewidomy, itp.,

siada przy takim instrumencie,

może nawet leży pod marimbą,

a my zagramy coś, co przypomina brzmienie organów...

Nie wiem, czy mam odpowiednie pałki.

Coś takiego... Lepiej zamienię ręce.

To prosty utwór, ale on doświadczyłby czegoś innego, niż ja,

To prosty utwór, ale on doświadczyłby go inaczej, niż ja,

bo ja jestem nad dźwiękiem.

bo ja jestem nad dźwiękiem.

Do niego dźwięk biegłby rezonatorami.

Bez rezonatorów brzmi to tak...

On odczuwałby pełnię dźwięków,

która nie dobiegłaby osób ani w ostatnim, ani pierwszym rzędzie.

W zależności od miejsca, gdzie siedzimy,

każde z nas doświadczy dźwięku inaczej.

Różnice pojawiają się też, bo każdy z nas

uczestniczy w tworzeniu dźwięku, najpierw wyobrażając sobie go...

Weźmy ten dźwięk.

Słyszycie coś?

Oczywiście - nie dotykam instrumentu!

Ale czujemy, że coś się dzieje.

Widząc kołyszące się drzewo, automatycznie wyobrażam sobie szelest.

Widząc kołyszące się drzewo, automatycznie wyobrażam sobie szelest.

Prawda?

Widok zawsze wiąże się z dźwiękiem.

Dlatego muzyk zawsze czerpie z ogromnego kalejdoskopu inspiracji.

Dlatego muzyk zawsze czerpie z ogromnego kalejdoskopu inspiracji.

Każdy mój występ oparty jest na moich doświadczeniach.

Nie chodzi tu o to, żeby wkuć nuty,

skopiować interpretację innego muzyka, wysłuchać innych wykonań utworu...

Coś takiego nie dostarczy mi wystarczająco dużo czegoś surowego, podstawowego,

czegoś, czego mogę w pełni doświadczyć w swojej podróży.

Możliwe, że w niektórych salach koncertowych sprawdziłaby się taka dynamika.

W innych natomiast nie można będzie jej doświadczyć.

Tam, żeby stworzyć dźwięk cichy i delikatny, musiałabym zagrać tak...

Tam, żeby stworzyć dźwięk cichy i delikatny, musiałabym zagrać tak...

Rozumiecie? Dlatego nagłe zwiększenie dostępności dźwięku,

szczególnie w społeczności Głuchych,

wywarło wpływ nie tylko na podejście do dźwięku w szkołach muzycznych

i szkołach dla niesłyszących - nie tylko w zakresie muzykoterapii,

choć uczestniczenie w muzyce bez wątpienia oddziałuje terapeutycznie.

choć uczestniczenie w muzyce bez wątpienia oddziałuje terapeutycznie.

Spowodowało to również, że akustycy musieli przemyśleć swe podejście

do projektowania sal koncertowych. Tak niewiele z nich ma dobrą akustykę.

Przynajmniej ja tak uważam.

Mało jest sal, w których można zrobić cokolwiek, co się zapragnie.

Są takie, gdzie nawet najdelikatniejszy dźwięk

będzie niewiarygodnie szeroki, tymczasem zwykle

coś brzmi dobrze w jednym miejscu sali, w innym już okropnie.

coś brzmi dobrze w jednym miejscu sali, w innym już okropnie.

coś brzmi dobrze w jednym miejscu sali, w innym już okropnie.

Bardzo trudno znaleźć salę, gdzie można zagrać, co dusza zapragnie,

Bardzo trudno znaleźć salę, gdzie można zagrać, co dusza zapragnie,

bez poprawek kosmetycznych.

Dlatego rozpoczął się dialog między akustykami a osobami niedosłyszącymi,

które uczestniczą w tworzeniu i odbieraniu dźwięku.

To bardzo interesujące.

Nie jestem w stanie wytłumaczyć szczegółowo, co zmienia się w architekturze sal,

ale bardzo istotny jest fakt, że akustycy zwracają się wreszcie do osób,

o których tyle lat myśleliśmy:

"Jak mają doświadczyć muzyki, jeśli nie słyszą".

Tak wyobrażamy sobie głuchotę.

Tak ślepotę.

Widząc osobę na wózku, zakładamy, że nie umie chodzić.

A może potrafi przejść trzy, cztery kroki. Dla takiej osoby oznacza to, że umie chodzić.

Za rok może będzie to o 2 kroki więcej.

Rok później, jeszcze 3.

Powinniśmy zastanawiać się nad takimi rzeczami.

Kiedy słuchamy siebie nawzajem,

ogromnie ważne jest, abyśmy sprawdzali, jak słuchamy.

Abyśmy użyli ciała jako rezonatora. I przestali osądzać.

Ja zwykle gram 99% nowych utworów.

Łatwo byłoby mi powiedzieć: to lubię, to odpada.

Łatwo byłoby mi powiedzieć: to lubię, to odpada.

Ale z doświadczenia wiem, że muszę najpierw pobyć z utworem.

Może akurat nie ma chemii między mną a tą muzyką.

Ale to niekoniecznie oznacza, że to niedobry utwór.

Jedna z rzeczy, które w muzyce lubię najbardziej, to ta płynność kategorii.

Jedna z rzeczy, które w muzyce lubię najbardziej, to ta płynność kategorii.

Nie ma zasad, dobra, zła, wyraźnych granic.

Gdybym kazała wam klaskać... Może spróbujmy!

Zacznijcie proszę klaskać i stwórzcie dźwięk gromu.

Chyba wszyscy doświadczyliśmy gromu.

Zastanówcie się, jak odczuwacie w sobie grom.

Zastanówcie się, jak odczuwacie w sobie grom.

I stwórzcie to, klaskając. Proszę, spróbujcie!

(Brawa)

Świetnie! Teraz śnieg... (Nieśmiałe brawa) Słyszeliście kiedyś śnieg?

Publiczność: Nie.

Evelyn Glennie: No to przestańcie klaskać! (Śmiech). Jeszcze raz.

Spróbujcie ze śniegiem... (Brak oklasków)

Obudziliście się!

Deszcz... (Ciche oklaski) Nieźle!

Wiecie, niedawno przeprowadziłam to ćwiczenie z grupą dzieci...

Wiecie, niedawno przeprowadziłam to ćwiczenie z grupą dzieci...

Gratuluję wam wyobraźni!

Jednak nikt z publiczności nie wymyślił nowego sposobu klaskania...

Jednak nikt z publiczności nie wymyślił nowego sposobu klaskania...

Nikt nie pomyślał: może stworzę dźwięk biżuterią?

A może wykorzystam inne części ciała?

Nikomu z was nie przyszło do głowy, by klaskać inaczej,

niż na siedząco i z użyciem dłoni.

Tak samo, kiedy słuchamy muzyki, zakładamy, że uszy to jedyna droga,

Tak samo, kiedy słuchamy muzyki, zakładamy, że uszy to jedyna droga,

że tak doświadcza się muzyki. Oczywiście, że nie!

Grom to dla nas doświadczenie. Pomyślcie.

Posłuchajcie. A teraz - co można zrobić z gromu?

Pamiętam, że na pierwszą lekcję przyszłam z pałkami,

gotowa grać.

Ale nauczyciel nie powiedział: "Evelyn, stań w rozkroku,

ramiona pod kątem 90 stopni, pałki w kształcie litery V,

unieś tak ręce, nie garb się, itp, itd."

unieś tak ręce, nie garb się, itp, itd."

Gdyby tak powiedział, stałabym pewnie jak posąg,

a zamiast grać, skupiałabym się na 100 innych rzeczach.

a zamiast grać, skupiałabym się na 100 innych rzeczach.

On kazał mi wziąć werbel na tydzień do domu.

Nie wiedziałam, co robić. Kazał nie używać pałek.

Nie wiedziałam, co robić. Kazał nie używać pałek.

Musiałam przyjrzeć się instrumentowi,

nauczyć się, jak jest zbudowany, co robią sprężyny i lugi...

Odwróciłam go do góry nogami, pobawiłam się korpusem, naciągiem.

Używałam różnych części ciała, biżuterii...

Badałam go z każdej strony.

Skończyło się to oczywiście wieloma siniakami...

Ale było to niesamowite doświadczenie,

którego nigdy nie dostarczy nam sam utwór muzyczny, ani żaden podręcznik.

którego nigdy nie dostarczy nam sam utwór muzyczny, ani żaden podręcznik.

Dlatego nigdy nie używaliśmy podręczników.

Jako perkusistka, nie muzyk,

uczyłabym się na przykład sekwencji uderzeń pojedynczych.

uczyłabym się na przykład sekwencji uderzeń pojedynczych.

Potem robi się coraz szybciej.

I tak dalej. Czego wymaga ten utwór?

Uderzeń pojedynczych. Ale czemu ucząc się go nie mogę zrobić czegoś takiego?

Tak pracowałam z nauczycielem.

Co ciekawe, kiedy trochę dorosłam,

i zaczęłam naukę w "poważanej szkole", wszystko to przeminęło z wiatrem.

Uczyliśmy się z książek.

Pytałam: Do czego to potrzebne? Ja chcę grać!

Oni: "To pomaga wyćwiczyć kontrolę".

Ale jak? Po co się tego uczyć? Muszę odnieść to do jakiegoś utworu.

Muszę tym coś przekazać.

Po co ćwiczyć paradiddle?

Dla wyrobienia kontroli nad pałką? Po co ja to robię?

Muszę mieć powód,

a powodem musi być chęć przekazania czegoś muzyką.

A przekazując coś przez muzykę, czyli dźwięk,

możemy tak wielu przekazać tak wiele...

Nie jestem odpowiedzialna za emocje odbiorcy.

To jego sprawa.

To emocje określają, jak słuchamy.

Kiedy gram, mogę być zrozpaczona, szczęśliwa, wesoła, zła...

Kiedy gram, mogę być zrozpaczona, szczęśliwa, wesoła, zła...

Ale niekoniecznie to chcę w was wywołać.

Proszę - następnym razem, kiedy będziecie na koncercie,

pozwólcie ciału się otworzyć, pozwólcie mu być rezonatorem.

Zrozumcie, że nie doświadczycie tego samego, co wykonawca.

Wykonawca odbiera dźwięk najgorzej.

Słyszy, jak pałka dotyka bębna, młoteczek ociera się o drewno, smyk o strunę, itp.

Słyszy, jak pałka dotyka bębna, młoteczek ociera się o drewno, smyk o strunę, itp.

Słyszy oddech, który towarzyszy grze na instrumencie dętym.

Doświadcza dźwięku surowego.

Ale doświadcza też czegoś niezmiernie czystego,

co pojawia się przed dźwiękiem.

Proszę, zwróćcie uwagę na życie dźwięku po pierwszym uderzeniu,

po pierwszym oddechu. Doświadczcie pełnej podróży dźwięku.

Ja chciałam doświadczyć pełnej podróży tej konferencji,

zamiast przyjechać dopiero wczoraj wieczorem.

Mam nadzieję, że uda nam się dziś jeszcze czymś podzielić.

Dziękuję bardzo za wysłuchanie mnie!

(Brawa)