Return to Video

پێشنیارێکی بەنرخ بۆ پێوانەکردنی پاراستنی دەریایی

  • 0:00 - 0:03
    ئۆقیانووسەکانی زەوی.
  • 0:03 - 0:06
    ئەوان جوانن،
    ئیلهام بەخشە، ژیان بەردەوام.
  • 0:06 - 0:10
    ئەوان هەروەها، وەک ئەوەی کە تۆ لەوانەیە
    زۆر ئاگادارە، کەم یان زۆر تێکچو.
  • 0:10 - 0:12
    بۆ نمونە لە سیشێل،
  • 0:12 - 0:15
    چالاکیە مرۆییەکان وگۆڕانی کەش مەرجانێکی
    سپیو ڕێک وپێکەوه هەڵیان کردووە.
  • 0:15 - 0:18
    ماسی گرتن بووە هۆی
    بۆ نزمبوونەوەی سەرمایەی ماسی.
  • 0:18 - 0:20
    هەمەجۆری یوبی لە ترسناکدایە.
  • 0:20 - 0:21
    کەواتە چی بکەین؟
  • 0:21 - 0:24
    باشە، هەندێک شێوازی پاراستن، بە ڕوونی.
  • 0:24 - 0:26
    سروشت زۆر نەرمە.
  • 0:26 - 0:28
    ناوچە دەریاییەکان لەڕێگەی
    ستراتیژی پارێزراون.
  • 0:28 - 0:30
    هەموو سیستەمی ژینگەیی دەتوانێت بگەڕێتەوە.
  • 0:30 - 0:33
    لەگەڵ ئەوەشدا دروستکردنی هێزی دەریایی.
  • 0:33 - 0:36
    سەرەتا، کێشەت هەیە
    بۆ ئەوەی بزانیت لەکوێ پارێزگاری لێ بکەین.
  • 0:36 - 0:39
    ئەم مەرجانە تێکەڵ دەبێت لەگەڵ ئەوە
    ڕێگای نێودەوڵەتی ڕاوەماسی،
  • 0:39 - 0:41
    لەگەڵ ئەم ماسییە کەلەرچدەکات.
  • 0:41 - 0:43
    هەموو شتێک پێکەوە بەستراوە.
  • 0:43 - 0:45
    و پلانی پاراستنی دەریاوانی
    پێویستە حیسابی بۆ بکرێت
  • 0:46 - 0:47
    چۆن ناوچەیەک کاریگەری لەسەرناوچەیەک هەیە
  • 0:47 - 0:50
    کەواتە، کێشە هەیە
    بۆ ئەوەی هەمووکەسێک لە ناوکەشتیدابن.
  • 0:50 - 0:53
    ئابورییەکانی کەنار پشیت بە
    ماسی گرتن وگەشت وگزار دەبەستن.
  • 0:53 - 0:55
    ئەگەرخەڵک بیربکەنەوە
    ناتوانن کارەکان بکەن،
  • 0:55 - 0:57
    هەلێک نیە بۆبەدەست هێنانی
    ئەو کڕینەناوخۆییەی پێویستە
  • 0:57 - 0:59
    بۆ ئەوەی ناوچەکە سەرکەوتوو بێت.
  • 0:59 - 1:02
    ناوچە پارێزراوەکانی مارین
    دەبێت جێبەجێ بکرێت.
  • 1:02 - 1:05
    واتە حکومەت خۆی دەبێت بە
    قووڵی لەپلانەکە دا وەبەرهێنان بکرێت.
  • 1:05 - 1:07
    پشتیوانی نیشانە کە نابڕدریت.
  • 1:07 - 1:10
    وە لە کۆتایدا، پاراستنی شکات پارەی دەوێت.
  • 1:10 - 1:11
    زۆر
  • 1:11 - 1:14
    حکومەتەکانی دوورگە ونەتەوەکانی دەریا
    لەوانەیەبتەوێ پارێزگاری لە ئاوەکانیان،
  • 1:14 - 1:16
    زۆرجارئەم نەتەوانە
    قەرزێکی بەرزیان هەیە
  • 1:16 - 1:19
    وە ناتوانێت
    بۆ ئەوەی پارێزگاری لە خۆی بکات.
  • 1:19 - 1:22
    ئەگەربەتەنیا پشت بە دۆلاری مرۆیی
    ببەسێین بۆ پارەدان بە پاراستنی دەریایی،
  • 1:22 - 1:25
    ڕەنگەبچوکێک بەدەست
    بێ پارێزگاری لەدەریاوانی دەکەن،
  • 1:25 - 1:26
    دانەیەکی تر لەوێ.
  • 1:26 - 1:29
    پێویستمان بە زیاتر هەیە
    ناوچە پارێزراوەکانی دەریاوانی،
  • 1:29 - 1:30
    کاریگەری ھەمیشەیی ھەبێت.
  • 1:30 - 1:34
    کەواتە، چی دەکات
    بە ووریای یوقینە پارێزە لە شێوەی؟
  • 1:34 - 1:37
    چۆن پارەکە وەرئەیەین
    پشتگیری حکومەت و پلانی وریا
  • 1:37 - 1:40
    کە حساب بۆ ئەوە دەکات
    هەردوو ئابوری ناوخۆیی
  • 1:40 - 1:42
    وە سیستەمی ژینگەیی ئاڵۆز؟
  • 1:42 - 1:44
    دەمانەوێ لەگەڵت ھاوبەش
    بکەین بیرۆکەیەکی چاونەترس
  • 1:44 - 1:46
    لە پاراستنی سروشتەوە.
  • 1:46 - 1:49
    بەدوای ناونیشان دەگەڕێت
    ئەم شتانە لەیەک دانە کەوتنەخوارەوە.
  • 1:49 - 1:52
    ئەوان بۆیان دەرکەوت کە قەرزەکە
    لەلایەن دوورگە کەنارەکانی نەتەوەکانە
  • 1:52 - 1:56
    ئەوە ئەو شتەیە کە ئەوان بەتوانا دەکات
    بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی پاراستنیان.
  • 1:56 - 1:58
    بیرۆکەی تی ئێن سی ئەوەیە
    ئەم قەرزە دروست بکاتەوە،
  • 1:58 - 2:00
    بۆ دروستکردنی سەرمایەو وەسوەسی سیاسی
  • 2:00 - 2:04
    بۆ پاراستنی سەروی و ماسیگرەکان.
  • 2:04 - 2:06
    بۆ نموونە،ئەگەر تۆ خانووەکەت
    دووبارەدارایی بکەیتەوە
  • 2:06 - 2:08
    بۆ سوود وەرگرتن
    ڕێژەی بەرژەوەندی باشتری هەیە.
  • 2:08 - 2:11
    لەوانەیە پاشەکەوتەکە بەکار بهێنیت
    بۆ ئەوەی سەرکەویت.
  • 2:11 - 2:15
    ئەو شتەیەبۆندە شینەکان بۆ پاراستنی
    پارێزگاری بۆهەموو وڵاتانی کەناردەریا.
  • 2:15 - 2:16
    قەرزەکان ببە بە قەرز،
  • 2:16 - 2:19
    پاشەکەوتکردن بەکاربێنە بۆ
    دروستکردنی ناوچەی پارێزراوی دەریایی.
  • 2:19 - 2:22
    بێگومان قەرزە سیادیەکان دووبارە دروستیان
    لەوە ئاڵۆزترە،
  • 2:22 - 2:24
    بیرۆکەیەکی سەرەکیت دەست کەویت.
  • 2:24 - 2:26
    ئەگەر وەبەرهێنەکان دایاننا
    ئێستا ٤٠ملیۆن دۆلا،
  • 2:26 - 2:30
    دەتوانێت قوفڵی ١.٦ ملیار ی لێ ببا
    بۆ پاراستنی زەریاکان.
  • 2:30 - 2:32
    وە کارەکە بەم شێوەیە ئەنجام ئەدریت.
  • 2:32 - 2:35
    هەنگاوی یەکەم : دانوستان لەسەر ڕێکەوتن .
  • 2:35 - 2:39
    گه لی کەناریەک بۆ پاراستنی بەلایەنی
    کەمەوەلە سەدا٣٠ناوچەکانی زەریاکەی.
  • 2:39 - 2:43
    لە ئاڵوگۆڕدا،پارێزگاری سروشت
    وەبەرهێن وپارەدەرانی گشتی بهێنە
  • 2:43 - 2:45
    و نێودەوڵەتی
    ڕێکخراوەکانی گەشەپێدان
  • 2:45 - 2:48
    بۆ خشتەکە بۆ دووبارە پێکهاتن
    بەشێک لە قەرزەکانی،
  • 2:48 - 2:51
    بەرەو نزمکردنەوەی ڕێژەی سوود
    وە ماوەی پارەدانەکەی زیاتر.
  • 2:51 - 2:54
    هەنگاوی دوو : پلانێکی دەریایی دروست بکەن .
  • 2:54 - 2:57
    هاوکات پارێزگاری سروشت
    لەگەڵ زانایانی دەریایی کار دەکات،
  • 2:57 - 2:59
    سەرکردەکانی حکومەت و لایەنە ناوخۆییەکان
  • 2:59 - 3:02
    بۆ دروستکردنی پلانێکی پاراستنی ورد
  • 3:02 - 3:05
    کە پێویستیەکانی زەریاکە یەک دەگرێتەوە
    لەگەڵ پێویستیەکانی خەڵک.
  • 3:05 - 3:07
    هەنگاوی سێیەم: چالاککردن بۆ درێژماوە.
  • 3:08 - 3:11
    تی ئێن سی بە شێوەیەکی سەربەخۆ رادەکات
    سندوقی پاراستنی متمانە.
  • 3:12 - 3:14
    پاشەکەوتی قەرزەکان
    یسان دروستکردنەوەدەچێتە ناوئەو
  • 3:14 - 3:16
    بۆ پشتگیری کردنی ناوچە
    دەریاییە نوێکان.
  • 3:16 - 3:19
    کەدواتر حکومەت لە دەستدایە
    کە بەرپرسیارێتیان لەسەر پابەندبونەکانی،
  • 3:19 - 3:22
    دڵنیابوون لەوەی کە بۆندە شینەکان
    بۆ پاراستنی ڕاستەقینە.
  • 3:22 - 3:24
    ئایائەم پلانە دەتوانێت کاربکات؟
  • 3:24 - 3:25
    پێشتر هەیە.
  • 3:26 - 3:30
    ساڵی٢٠١٦تی ئێن سی یارمەتی
    دروستکردنی نەتەوەیی پارێزگاری لەسیشێل.
  • 3:31 - 3:35
    تی ئێن سی 22 ملیۆن دۆلاری دووبارە
    دروست کردلە قەرزەکانی حکومەت.
  • 3:35 - 3:39
    له به روودا حکومه ت ڕازی بوو
    بۆ پاراستنی لە سەدا٣٠ناوچە دەریاییەکانی.
  • 3:40 - 3:41
    ئەمڕۆ سیشێلس لە ڕێدایە
  • 3:41 - 3:45
    بۆ پاراستنی ٤٠٠،٠٠٠
    کیلۆمەتری چوارگۆشەی زەریا.
  • 3:45 - 3:47
    ئەوە ناوچەیەکە
    بە نزیکەیی قەبارەی ئەڵمانیا.
  • 3:47 - 3:49
    سیشێل
    پاراستنی ئەو کەلەی کەلەکە،
  • 3:49 - 3:51
    ئەوە ماسیگرەکانی پڕ دەکاتەوە،
  • 3:51 - 3:54
    ئەوە خۆڕاگرییەکەی باشتر دەکات
    بۆ گۆڕانی کەش و هەوا.
  • 3:54 - 3:57
    لە هەمان کاتدا
    ئابووری خۆی بەهێز دەکات.
  • 3:57 - 4:00
    ئەم سه رکەوتنه ش به سەردەستکەوتنی
    حکومەتەکانی ترتێبینیان.
  • 4:00 - 4:01
    زۆرکەس دەیانەوێت بەشێکبن لەم کارە.
  • 4:01 - 4:04
    هەلێک هەیە
    بۆ ئەوەی ئەمە بە شێوەیەکی بەرچاو بپێوم.
  • 4:04 - 4:05
    وە خێرا.
  • 4:05 - 4:10
    تی ئێن سی ٢٠ نەتەوەی تری دیاری کرد
    کە پلانێکی لەو شێوەیە دەبێت بکرێت.
  • 4:10 - 4:11
    بۆکردنی پێویستیان
    بەسەرمایەی تۆو هەیە.
  • 4:12 - 4:15
    و تیمی ناوخۆیی دابنری
    کە دەتوانێت پلانی پاراستنی خۆی پێش بکەوێت،
  • 4:15 - 4:17
    کارلەگەڵ لایەنە پەیوەندیدار
    بکەن بەڵێنەکان دروست بکەن.
  • 4:17 - 4:20
    ئەگەر ئەو پشتیوانییەیان دەست کەوێ
    لە ماوەی پێنج ساڵی داهاتوودا،
  • 4:20 - 4:23
    توانیان چوار ملیۆن بپارێزن
    کیلۆمەتری چوارگۆشەی زەریا.
  • 4:23 - 4:25
    ئەوە ١٠ئەڵمانییە.
  • 4:25 - 4:27
    ئەمە زیاد دەکات
    بڕی ناوچە پارێزراوەکان
  • 4:27 - 4:28
    لە هەموو زەریاکانی جیهاندا
  • 4:28 - 4:30
    بە ڕێژەی سەدا١٥.
  • 4:30 - 4:33
    ڕێگە بە شوێن پێی گەورە دەدات
    لە دەریای مەرجانی جیهان بۆ پڕکردنەوە
  • 4:33 - 4:36
    بەندەری سەلامەت بە ژمارەیەکی
    بێشومار دەدات.
  • 4:36 - 4:38
    ئەمە بەڕاستی باوەڕ پێنەکراوە.
  • 4:38 - 4:40
    وە ئەمە تەنها سەرەتایەکە.
  • 4:40 - 4:42
    چونکە هیچ
    ٢٠ وڵاتی جیهان
  • 4:42 - 4:45
    کە ئەم جۆرە قەرزە
    گۆڕین کار دەکات.
  • 4:45 - 4:46
    نزیکەی ١٠٠کەس هەیە.
  • 4:46 - 4:48
    بەم نزیکبوونەوەیە، هەموو کەس دەیباتەوە.
  • 4:48 - 4:51
    حکومەتەکان، هاوڵاتیانی ناوچەکە، پارەدەران،
  • 4:51 - 4:54
    لە هەمووشی گرنگتر ئەوەیە کە زەریاکانمان.
  • 4:54 - 4:56
    کەواتە لە ڕاستیدا، هەموومان بردوینە.
  • 4:57 - 4:59
    ئۆقیانووسەکانی زەوی.
  • 5:02 - 5:04
    (پرۆژەی چاونەترس)
Title:
پێشنیارێکی بەنرخ بۆ پێوانەکردنی پاراستنی دەریایی
Speaker:
مارک تێرسێک
Description:

لەم بەستەرە تەواوی ڤیدیۆکە ببینە:
https://www.ted.com/talks/the_nature_conservancy_an_ingenious_proposal_for_scaling_up_marine_protection?utm_campaign=tedspread&utm_medium=referral&utm_source=tedcomshare

دوورگه و گه لانی کەناره کان پێویستیان به پاراستنی ئاوه کانیان هه یه بۆ به ساغی هێشتنەوەی ئۆقیانووسه کان بەڵام زۆرجار قەرزیان زۆر بووە و ناتوانن پارێزگاری ئۆقیانوویانلە کان لەسەر پێویستیەکانی تر مارک تێرسک و تیمەکەی لە پاراستنی سروشت دا ڕێگایەک دەبینن بۆ چارەسەرکردنی هەردوو کێشەکە لە یەک کاتدا : دووبارە بنیاتنانەوەی قەرزی نەتەوەیەک لە بەرامبەر پابەندبوونی حکومەتەکەی بە پاراستنی ناوچە کەنارییەکان . زیاتر فێربە دەربارەی چۆنیەتی کارکردنی "بۆندشین بۆ پاراستنی" و چۆن یارمەتیت دەدات بە کردنەوەی ملیارەها دۆلار بۆ زەریاکان. ئەم پلانە بەرزخوازە بەشێکە لە پڕۆژەی ئاوداسی ، دەستپێشخەریی تێد بۆ هاندان و سندوقی گۆڕانی جیهانی . (دەنگی لادان وایس)
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
05:19

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.