Return to Video

Jak naprawdę wyglądał proces czarownic z Salem? - Brian A. Pavlac

  • 0:07 - 0:11
    Oskarżono was o przestępstwo,
    którego nie popełniliście.
  • 0:11 - 0:13
    Nie da się udowodnić waszej niewinności.
  • 0:13 - 0:16
    Jeśli powiecie, że jesteście niewinni,
  • 0:16 - 0:19
    i tak uznają was za winnych i stracą.
  • 0:19 - 0:24
    Ale jeśli się przyznacie,
    przeprosicie i wrobicie innych,
  • 0:24 - 0:25
    będziecie wolni.
  • 0:25 - 0:30
    Złożycie fałszywe zeznanie
    czy zaryzykujecie publiczną egzekucję?
  • 0:30 - 0:33
    Przed takim wyborem stanęło kilku
    oskarżonych o czarnoksięstwo mieszkańców
  • 0:33 - 0:40
    wioski Salem w stanie Massachusetts
    między lutym 1692 roku a majem 1693 roku.
  • 0:40 - 0:42
    Byli ofiarami paranoi
  • 0:42 - 0:46
    wynikającej z wypaczonych
    poglądów religijnych
  • 0:46 - 0:50
    i systemu sprawiedliwości,
    który wolał skruchę od prawdy.
  • 0:50 - 0:56
    Salem zasiedlili w 1626 roku Purytanie,
    grupa angielskich protestantów.
  • 0:56 - 0:59
    Odizolowani mieszkańcy
    Salem wiedli trudne życie.
  • 0:59 - 1:02
    Sprzeczki z rdzennymi Amerykanami
  • 1:02 - 1:05
    i francuskimi osadnikami
    były codziennością.
  • 1:05 - 1:07
    Ludzie bali się głodu i chorób,
  • 1:07 - 1:10
    a stosunki między
    mieszkańcami wsi były napięte.
  • 1:10 - 1:16
    Co gorsza, rok 1692 przyniósł jedną
    z najmroźniejszych zim w historii.
  • 1:16 - 1:18
    Tamtej zimy dwie kuzynki,
  • 1:18 - 1:21
    9-letnia Betty Parris
    i 11-letnia Abigail Williams,
  • 1:21 - 1:25
    zaczęły zachowywać się bardzo dziwnie.
  • 1:25 - 1:28
    Lekarz nie stwierdził żadnych
    fizycznych dolegliwości,
  • 1:28 - 1:33
    ale zdiagnozował
    u dziewczynek wpływy "sił zła".
  • 1:33 - 1:38
    Purytanie wierzyli, że diabeł
    sieje spustoszenie przez ludzi
  • 1:38 - 1:42
    albo czarownice, które niszczą przyrodę,
    wyczarowują diabelskie wizje
  • 1:42 - 1:45
    i dręczą dzieci.
  • 1:45 - 1:50
    Po rozejściu się wieści w wiosce
    ludzi z objawami zaczęło przybywać.
  • 1:50 - 1:55
    Raport opisuje 12 "strapionych"
    dziewcząt z powykręcanymi ciałami,
  • 1:55 - 1:59
    napadami drgawek
    i uczuciem kłucia pod skórą.
  • 1:59 - 2:04
    Cztery z nich wkrótce oskarżyły
    trzy miejscowe kobiety o dręczenie.
  • 2:04 - 2:08
    Wszystkie oskarżone
    uważano za osoby z zewnątrz.
  • 2:08 - 2:12
    29 lutego władze aresztowały Sarę Good,
  • 2:12 - 2:15
    biedną ciężarną matkę małej córki,
  • 2:15 - 2:18
    Sarę Osbourne, której od dawna
    nie widziano w kościele
  • 2:18 - 2:21
    i która pozwała rodzinę
    jednej z oskarżonych,
  • 2:21 - 2:28
    oraz znaną tylko z imiena Titubę,
    niewolnicę z domu Betty Parris.
  • 2:28 - 2:31
    Tituba na początku zaprzeczyła,
    że skrzywdziła dziewczynki.
  • 2:31 - 2:36
    Ale potem przyznała się
    do praktykowania czarów z rozkazu diabła,
  • 2:36 - 2:39
    a o zmuszanie jej do tego
    oskarżyła Good i Osbourne.
  • 2:39 - 2:43
    Osbourne i Good
    twierdziły, że są niewinne.
  • 2:43 - 2:48
    Osbourne umarła w więzieniu,
    a mąż Good zeznawał przeciwko niej.
  • 2:48 - 2:53
    Twierdził, że "była czarownicą
    albo niedługo nią zostanie".
  • 2:53 - 2:55
    4-letnia córka Good została uwięziona
  • 2:55 - 2:59
    i ostatecznie zeznawała przeciwko matce.
  • 2:59 - 3:01
    W międzyczasie Good urodziła w więzieniu.
  • 3:01 - 3:06
    Jej dziecko zmarło, a wkrótce potem
    została skazana i powieszona.
  • 3:06 - 3:11
    Titubę trzymano w areszcie
    do maja, a następnie uwolniono.
  • 3:11 - 3:14
    Te trzy ofiary to tylko początek.
  • 3:14 - 3:17
    Oskarżeń było coraz więcej,
    a inni, jak Tituba,
  • 3:17 - 3:20
    składali fałszywe zeznania,
    żeby się ratować.
  • 3:20 - 3:24
    Władze podobno nawet
    powiedziały jednej z oskarżonych,
  • 3:24 - 3:29
    że powieszą ją, jeśli się nie przyzna,
    i uwolnią, jeśli się przyzna.
  • 3:29 - 3:33
    Władze nie były szczególnie zainteresowane
    dokładnym zbadaniem zarzutów.
  • 3:33 - 3:38
    Zgodnie z nauką Kościoła wolały,
    żeby oskarżeni się przyznali,
  • 3:38 - 3:43
    poprosili o przebaczenie i obiecali,
    że nie będzie więcej czarów.
  • 3:43 - 3:46
    Sąd akceptował wszelkie wątpliwe dowody,
  • 3:46 - 3:49
    w tym "dowody widmo",
  • 3:49 - 3:55
    w których dziewczęta zaczynały szaleć
    po rzekomym opętaniu przez duchy.
  • 3:55 - 3:59
    Sprawę komplikował fakt,
    że wielu ławników w procesach
  • 3:59 - 4:04
    było krewnymi oskarżonych,
    co kwestionowało ich obiektywność.
  • 4:04 - 4:09
    Ci, którzy odważyli się zabrać głos,
    jak sędzia Nathanial Saltonstall,
  • 4:09 - 4:11
    sami stali się podejrzani.
  • 4:11 - 4:15
    Do wiosny 1693 roku
    uwięziono ponad sto osób,
  • 4:15 - 4:19
    a stracono 14 kobiet i 6 mężczyzn.
  • 4:19 - 4:25
    Oskarżenia rozprzestrzeniły się
    poza Salem na sąsiednie społeczności,
  • 4:25 - 4:28
    gdzie nawet najbardziej
    wpływowe osoby były podejrzane.
  • 4:28 - 4:32
    Kiedy oskarżono żonę
    gubernatora Massachusetts,
  • 4:32 - 4:34
    ten zawiesił procesy.
  • 4:34 - 4:39
    Wyroki zmieniono, więźniów zwolniono,
    a aresztowania wstrzymano.
  • 4:39 - 4:42
    Niektórzy spekulują,
    że dziewczęta miały halucynacje
  • 4:42 - 4:45
    spowodowane grzybem albo chorobą,
  • 4:45 - 4:46
    która spowodowała obrzęk mózgu.
  • 4:46 - 4:51
    Prawdziwy powód ich
    zachowania pozostaje nieznany.
  • 4:51 - 4:56
    Wiadomo, że dorośli uznali
    szalone oskarżenia dzieci
  • 4:56 - 4:58
    za twarde dowody.
  • 4:58 - 5:02
    Dziś proces czarownic z Salem
    pozostaje przestrogą
  • 5:02 - 5:06
    przed syndromem grupowego myślenia,
    szukaniem kozłów ofiarnych
  • 5:06 - 5:09
    i strachem mogącym
    manipulować ludzką percepcją.
Title:
Jak naprawdę wyglądał proces czarownic z Salem? - Brian A. Pavlac
Speaker:
Brian A. Pavlac
Description:

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/what-really-happened-during-the-salem-witch-trials-brian-a-pavlac

Oskarżono was o przestępstwo, którego nie popełniliście. Nie da się udowodnić waszej niewinności. Jeśli powiecie, że jesteście niewinni, i tak pewnie zostaniecie uznani za winnych i straceni. Ale jeśli się przyznacie, przeprosicie i wrobicie innych, będziecie wolni. Przed takim wyborem stanęło w XVII wieku kilku oskarżonych o czarnoksięstwo mieszkańców wioski Salem w stanie Massachusetts. Jak do tego doszło? Brian A. Pavlac bada tę sprawę.

Lekcja: Brian A. Pavlac, reżyseria: Lucy Animation Studio.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:10

Polish subtitles

Revisions