Vòng luẩn quẩn của việc nghiện Internet | Nguyễn Lê Đông Hải "DoHa" | TEDxCATSAcademyBoston

Nguyễn Lê Đông Hải từng là một "chuyên gia của sự xao lãng" do hậu quả của việc nghiện Internet. Hãy nghe anh ấy nói về việc làm thế nào mà những công nghệ mới đã cố tình nhốt chúng ta trong một vòng luẩn quẩn của sự xao lãng — và cách mà chúng ta có thể thoát ra khỏi nó.
Trong bài diễn thuyết bổ ích và hài hước này, Đông Hải minh họa những ảnh hưởng của việc nghiện Internet — và những chi phí cơ hội mà nó gây ra — đối với nền kinh tế và xã hội của chúng ta. Từ kinh nghiệm của bản thân, anh ấy đưa ra một số giải pháp để "phá vỡ" vòng luẩn quẩn này.
Nguyễn Lê Đông Hải "DoHa" là một nhà hoạt động xã hội, lập trình viên và nhà kinh tế học người Việt Nam. Còn đang là học sinh trung học, Hải đã là đồng sáng lập của Hiệp hội Giáo dục Kinh tế Toàn cầu và là một trong những Ủy viên trẻ tuổi nhất của Hiệp hội Hoàng gia RSA.

Bài diễn thuyết này được trình bày tại một sự kiện TEDx theo format hội thảo TED nhưng được tổ chức độc lập tại một cộng đồng địa phương. Tìm hiểu thêm tại https://www.ted.com/tedx

Chào các bạn.

Trước khi bắt đầu bài diễn thuyết hôm nay,
tôi muốn làm một thí nghiệm nhỏ.

Có bao nhiêu bạn ở đây cảm thấy
cực kỳ khó chịu với những biểu tượng này?

(Cười)

Chắc chắn là rất nhiều người rồi.

Trước khi giải thích lý do
tôi yêu cầu các bạn làm điều này.

Tôi sẽ giới thiệu cho bạn
một khái niệm

khiến tôi rất khó hiểu,
đó là "nghịch lý năng suất".

Từ năm 1971 đến năm 2015,
một thời kỳ được xem là

Cuộc cách mạng Kỹ thuật số,

thời kì mở đầu của Internet,
máy tính cá nhân,

điện thoại thông minh, vâng vâng,

trong khi số lượng bóng bán dẫn
trên mỗi bộ vi xử lý --

vốn là một dấu hiệu đáng tin cậy
về sự tiến bộ của công nghệ --

con số này tăng gấp đôi
cứ sau mỗi hai năm.

Cũng trong thời gian này,
mức tăng về năng suất lao động

lại giảm xuống thay vì tăng lên.

Nghịch lý này cho ta thấy rằng

khi công nghệ trở nên tiên tiến
và được sử dụng rộng rãi hơn --

thay vì giúp công việc của ta
dễ dàng và hiệu quả hơn --

thì lại khiến năng suất lao động
tăng chậm lại.

Vậy điều gì đã xảy ra đối với
sự tăng trưởng của năng suất lao động?

Trong khi có nhiều nguyên nhân khác
cho sự sụt giảm này

chẳng hạn như sự già hóa
của lực lượng lao động,

thì có một yếu tố đặc biệt
thu hút sự chú ý của tôi,

vì chính tôi cũng từng
là "nạn nhân" của nó,

đó chính là cám dỗ vào
những sự xao lãng

do công nghệ gây ra.

Bạn thấy đấy, với một lượng
thông tin khổng lồ

có thể truy cập khắp mọi nơi
từ ngay trong bàn tay bạn,

từ những tít báo giật gân
không thể cưỡng lại

như "Top 17 sự thật gây shock
về ...

Bạn sẽ không tin điều thứ 9!"

cho đến những chủ đề trên Reddit,
video YouTube,

những hashtag trên Facebook

và những đề xuất "bạn có thể thích"
xuất hiện dưới mỗi bài viết --

ta đang bị điều hướng đến
một lượng thông tin vô hạn

nhưng hầu như là vô dụng.

Và trước khi bạn nhận ra

thì đã là 11 giờ tối rồi và hạn chót
công việc của bạn là nửa đêm.

(Cười)

Bạn tự trách bản thân mình,
làm cật lực để kịp hạn chót

theo kiểu làm nửa vời,
rồi tự hứa với bản thân

rằng điều này sẽ không bao giờ
xảy ra nữa.

Để rồi sau đó vẫn cứ tiếp tục
lặp lại việc này.

(Cười)

Tin xấu là nó không chỉ
dừng lại ở đây.

Sau khi thoát ra khỏi "tù giam"
của việc nghiện Internet,

đôi khi tôi cảm thấy
mình bị ám ảnh

bởi những hình ảnh mà tôi
từng ở trong đó.

Như hình ảnh của một nhóm bạn
vào trong một quán cà phê,

chụp ảnh tự sướng rồi
đăng lên Instagram

và sau đó thì im lặng hoàn toàn, tất cả
mọi người đều dán mắt vào điện thoại

trong khi nhấm nháp tách cà phê.

Như hình ảnh của bạn cùng lớp tôi,
người luôn phàn nàn

mỗi khi video trên YouTube hay Netflix
bị treo chỉ 15 giây.

Hay hình ảnh một cô gái khóc lóc
vì bạn trai trả lời tin nhắn "rất trễ"

"Đã 10 phút rồi mà anh ấy
vẫn chưa trả lời tin nhắn," cô ta nói.

(Cười)

Hay một anh chàng hét lên
khi cái quảng cáo dài 15 giây

trên YouTube hiện ra

và liên tục nhấn vào nút
"Bỏ qua quảng cáo"

đến mức vỡ màn hình điện thoại.

(Cười)

Tuy nhiên, lỗi lại không phải
do chúng ta.

Tất cả mọi trang web và ứng dụng,
từ YouTube cho đến Facebook,

đều được người ta cố ý thiết kế
để gây nghiện.

"Nếu bạn không phải trả tiền,
chính bạn trở thành sản phẩm của họ."

Khác với việc đặt mua báo chí,
các ứng dụng mạng xã hội

và trang web trực tuyến

không lấy một đồng xu nào
trong khi bạn sử dụng dịch vụ.

Dĩ nhiên là bạn vẫn phải
trả tiền Internet cho nhà mạng rồi.

(Cười)

Họ có cả một đội ngũ R&D
(Nghiên cứu và Phát triển)

đang tìm cách khiến bạn sử dụng các
ứng dụng trên càng lâu càng tốt.

Ngay cả Aza Raskin,
người phát minh ra tính năng

"cuộn vô hạn", đã nói:

"Đằng sau mỗi cái màn hình
trên điện thoại của bạn

có khoảng hàng trăm kỹ sư
đang làm việc để khiến cho nó

gây nghiện hết mức có thể.

Nó chẳng khác gì việc họ lấy cocain
và rắc đầy lên điện thoại của bạn,

và đó là thứ khiến bạn bị nghiện
và cứ muốn quay trở lại mãi.

Thật vậy, những tính năng như
infinite scroll (cuộn vô hạn)

cho phép bạn cứ lướt mãi
mà không cần qua trang mới,

hay những thông báo tức thời về
tất cả mọi thứ,

từ những lượt like, bình luận,
nhắc tên, những hashtag nổi bật

hay tin nhắn, v.v...

Chúng được thiết kế
để khiến bạn bị kẹt

trong vòng luẩn quẩn
của các xung động thần kinh

khiến bạn dùng các ứng dụng này
lâu nhất có thể.

Bạn dùng các ứng dụng
trên càng nhiều

thì người ta càng có nhiều thông tin
về bạn để bán cho các nhà quảng cáo.

Đó là lý do tại sao bạn nhìn thấy quảng
cáo về các tour du lịch trên Facebook

ngay sau khi tìm kiếm vé máy bay
trên Google.

Bằng cách không cho bộ não của bạn
thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi

các trang web và mạng xã hội
gây nghiện còn hơn cả cocain

và bia rượu,

theo một nghiên cứu năm 2015
của ASU.

Tương tự như vậy, các nghiên cứu
gần đây của MSU

cũng chỉ ra rằng việc sử dụng
mạng xã hội quá mức

có thể hủy hoại khả năng
ra quyết định của bạn

tương tự như nghiện ma túy.

Điều này là hết sức đáng quan ngại
khi mà trẻ em ngày nay

được tiếp cận Internet từ rất sớm.

Khả năng của Internet trong việc
dụ dỗ những người trẻ tuổi

bằng cách khiến não bộ của họ
liên tục tiết ra hormone dopamine,

điều này có thể tạo ra một thế hệ trẻ
vô cùng độc đoán, thiếu kiên nhẫn và

làm việc thiếu hiệu quả.

Tin tốt là chưa bao giờ quá muộn
để cai nghiện.

Mặc dù tôi không có chuyên môn
để đưa ra những lời khuyên

cụ thể về mặt y học,

một phương pháp khả hiệu quả
đối với tôi

đó là thiết đặt một khoảng thời gian
cấm dùng điện thoại.

Ban đầu thì nó khá là khó chịu
và phản trực quan,

thậm chí là vô ích để chống lại
sự thèm muốn này.

Vì vậy bạn nên bắt đầu từ từ thôi;
có thể là khoảng 30 phút mỗi ngày,

và sau đó từ từ nâng lên dần.

Tôi khuyên bạn nên giao nộp
tất cả thiết bị điện tử cho một người bạn.

Trong thời gian "cấm dùng điện thoại" này,
bạn có thể thử đọc một cuốn sách,

đi dạo vài vòng,

hay thậm chí là ngồi thiền
một vài phút

và cho phép đầu óc của bạn được
an tịnh và phục hồi.

Bước đầu tiên trong mọi
quá trình phục hồi --

bất kể lạm dụng các chất
gây nghiện

hay lạm dụng về mặt hành vi --

thì hãy chấp nhận một sự thật
là bạn đang bị nghiện.

Đây sẽ là một hành trình khó khăn,

nhưng hãy nhớ phần thưởng
bạn đạt được

xứng đáng với công sức đã bỏ ra.

Bằng cách giành lại sự kiểm soát
đầu óc của mình

và thoát khỏi "nhà tù" của việc nghiện
những thứ gây xao lãng

do Internet gây ra,

chúng ta cũng đang giành lại
thời gian và năng lượng của mình,

vốn có thể được dùng để
hoàn thành công việc đúng giờ,

ngủ đủ giấc, đi tập thể thao,

gọi điện hỏi thăm ông bà của bạn
hay suy ngẫm về cuộc sống.

Xin cảm ơn!

(Vỗ tay)

(Hoan hô)