Showing Revision 6 created 05/29/2019 by Rysia Wand.

1. Title:
   Ewolucja książki - Julie Dreyfuss
2. Description:

   Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/the-evolution-of-the-book-julie-dreyfuss

   Co sprawia, że książka jest książką? Czy książką jest wszystko, co przechowuje i przekazuje informacje? Czy ma to związek z papierem, oprawą, atramentem, ciężarem w rękach, zapachem stron? Żeby odpowiedzieć na te pytania, Julie Dreyfuss cofa się do początku książek, jakie dziś znamy i opowiada, jak łączy się wszystkie elementy, tworząc coś o wiele większego, niż sumę ich części.

   Lekcja: Julie Dreyfuss, animacja: Patrick Smith.

3. 6698 0:07 - 0:09
   Co sprawia, że książka jest książką?
4. 8793 0:09 - 0:13
   Czy książką jest wszystko,
   co przechowuje i przekazuje informacje?
5. 12828 0:13 - 0:15
   Czy ma to związek z papierem,
6. 14509 0:15 - 0:15
   oprawą,
7. 15236 0:15 - 0:16
   czcionką,
8. 15984 0:16 - 0:17
   atramentem,
9. 16736 0:17 - 0:18
   ciężarem w rękach,
10. 17973 0:18 - 0:20
    zapachem stron?
11. 19803 0:20 - 0:21
    Czy to jest książka?
12. 21112 0:21 - 0:22
    Prawdopodobnie nie.
13. 22486 0:22 - 0:23
    A to?
14. 23483 0:23 - 0:25
    Żeby odpowiedzieć na te pytania,
15. 25033 0:25 - 0:28
    musimy cofnąć się do początków książek
16. 27525 0:28 - 0:31
    i zrozumieć, jak te elementy
    po połączeniu stworzyły coś więcej
17. 30698 0:31 - 0:33
    niż sumę różnych części.
18. 33240 0:33 - 0:37
    Najstarszym przedmiotem,
    który uważamy za książkę jest kodeks,
19. 36859 0:37 - 0:40
    stos stron zszytych wzdłuż jednego boku.
20. 39949 0:40 - 0:42
    Ale prawdziwym punktem
    zwrotnym w historii książki
21. 42395 0:42 - 0:47
    była prasa drukarska Johannesa
    Gutenberga w połowie XV wieku.
22. 46575 0:47 - 0:52
    Ideę ruchomej czcionki wynaleziono
    dużo wcześniej w kulturze wschodniej,
23. 51642 0:52 - 0:56
    ale wprowadzenie prasy
    Gutenberga było kluczowe.
24. 55833 0:56 - 1:00
    Nagle elitarna klasa
    mnichów i klasa rządząca
25. 59949 1:00 - 1:03
    straciła kontrolę nad produkcją tekstów.
26. 62531 1:03 - 1:04
    Wiadomości łatwiej rozpowszechniano,
27. 64328 1:04 - 1:07
    stale kopiowano,
28. 67333 1:07 - 1:10
    drukarnie pojawiały się w całej Europie.
29. 70432 1:10 - 1:15
    W pewnych aspektach znamy
    wynik tego wzrostu popularności,
30. 75268 1:15 - 1:18
    ale nie we wszystkich.
31. 77949 1:18 - 1:23
    Szkieletem książki jest papier,
    czcionka i okładka.
32. 82796 1:23 - 1:27
    Ponad 2000 lat temu Chińczycy wynaleźli
    papier jako powierzchnię do pisania,
33. 87044 1:27 - 1:31
    którą wcześniej był papirus
    używany w Egipcie.
34. 90516 1:31 - 1:34
    Jednak do XVI wieku
    Europejczycy pisali głównie
35. 93947 1:34 - 1:36
    na cienkich drewnianych arkuszach
36. 95646 1:36 - 1:37
    i wytrzymałym pergaminie
37. 96906 1:37 - 1:39
    zrobionym z rozciągniętej skóry zwierząt.
38. 99176 1:39 - 1:43
    W końcu papier stał się
    popularny w Europie,
39. 103022 1:43 - 1:48
    zastępując pergamin,
    bo był tańszy w hurcie.
40. 107673 1:48 - 1:52
    Atrament wytwarzano mieszając
    barwniki roślinne i zwierzęce
41. 111576 1:52 - 1:53
    z wodą lub winem.
42. 113046 1:53 - 1:56
    Woda nie przywierała
    do metalowej czcionki drukarskiej,
43. 116339 1:56 - 2:00
    więc używanie prasy drukarskiej wymagało
    przejścia na atrament o oleistej bazie.
44. 120144 2:00 - 2:04
    Drukarze używali atramentu
    z mieszaniny sadzy z lamp,
45. 123513 2:04 - 2:04
    terpentyny
46. 124395 2:04 - 2:06
    i oleju z drzewa orzechowego.
47. 126138 2:06 - 2:08
    A co z rozmiarem i rodzajem czcionki?
48. 128236 2:08 - 2:13
    Pierwsze ruchome czcionki
    składały się z odwróconych liter
49. 132577 2:13 - 2:17
    odlanych ze stopów ołowiu.
50. 136673 2:17 - 2:19
    Były robione ręcznie i drogie,
51. 139147 2:19 - 2:23
    a wzory tak różne, jak ludzie,
    którzy rzeźbili ich formy.
52. 142865 2:23 - 2:27
    Standaryzacja była niemożliwa
    aż do czasu masowej produkcji
53. 147151 2:27 - 2:31
    i stworzenia łatwo dostępnego
    systemu przetwarzania tekstu.
54. 150830 2:31 - 2:34
    Style stworzył Nicolas Jenson.
55. 153690 2:34 - 2:36
    Rozwinął dwa rodzaje rzymskiej czcionki,
56. 156230 2:36 - 2:39
    co doprowadziło do powstania wielu innych,
57. 158610 2:39 - 2:41
    w tym znanej Times Roman.
58. 161248 2:41 - 2:44
    Coś musiało to wszystko trzymać.
59. 164013 2:44 - 2:46
    Jeszcze pod koniec XV wieku
60. 166399 2:46 - 2:49
    okładki były drewniane
61. 168732 2:49 - 2:51
    lub ze sklejonych razem stron.
62. 171045 2:51 - 2:55
    Później zastąpiono je
    tekturowymi włóknami,
63. 174698 2:55 - 2:59
    pierwotnie przeznaczonymi do opraw
    wysokiej jakości pod koniec XVII wieku,
64. 179482 2:59 - 3:03
    a później jako tańszy odpowiednik.
65. 182947 3:03 - 3:07
    Dziś okładki są elementem reklamy,
66. 186550 3:07 - 3:10
    ale kiedyś robiono je na zamówienie.
67. 190304 3:10 - 3:13
    Nawet grzbiet książki ma swoją historię.
68. 192839 3:13 - 3:16
    Początkowo nie uznawano ich
    za estetycznie ważne.
69. 196406 3:16 - 3:20
    Pierwsze grzbiety były płaskie,
    a nie zaokrąglone.
70. 199743 3:20 - 3:23
    Książki łatwiej się czytało,
71. 202516 3:23 - 3:26
    bo leżały płasko na stole.
72. 205522 3:26 - 3:30
    Jednak takie grzbiety łatwo
    ulegały zniszczeniu w codziennym użytku.
73. 210453 3:30 - 3:33
    Zaokrąglone grzbiety
    rozwiązały ten problem,
74. 212580 3:33 - 3:35
    choć powstały inne problemy,
75. 214555 3:35 - 3:37
    bo książki same się zamykały.
76. 217389 3:37 - 3:39
    Jednak elastyczność była ważniejsza,
77. 219263 3:39 - 3:42
    szczególnie dla zajętego czytelnika.
78. 221609 3:42 - 3:45
    Książki rozwijają się
    i zamieniamy oprawione strony
79. 225266 3:45 - 3:48
    na płaskie wyświetlacze
    i elektroniczny tusz.
80. 227855 3:48 - 3:51
    Czy te przedmioty i pliki są książkami?
81. 230953 3:51 - 3:52
    Czy dotyk okładki
82. 232436 3:52 - 3:56
    lub zapach stron dodaje
    czegoś do doświadczenia?
83. 235738 3:56 - 3:59
    Czy magia jest zaklęta tylko w słowach,
84. 238837 3:59 - 4:01
    niezależnie od ich prezentacji?