Return to Video

Ewolucja książki - Julie Dreyfuss

  • 0:07 - 0:09
    Co sprawia, że książka jest książką?
  • 0:09 - 0:13
    Czy książką jest wszystko,
    co przechowuje i przekazuje informacje?
  • 0:13 - 0:15
    Czy ma to związek z papierem,
  • 0:15 - 0:15
    oprawą,
  • 0:15 - 0:16
    czcionką,
  • 0:16 - 0:17
    atramentem,
  • 0:17 - 0:18
    ciężarem w rękach,
  • 0:18 - 0:20
    zapachem stron?
  • 0:20 - 0:21
    Czy to jest książka?
  • 0:21 - 0:22
    Prawdopodobnie nie.
  • 0:22 - 0:23
    A to?
  • 0:23 - 0:25
    Żeby odpowiedzieć na te pytania,
  • 0:25 - 0:28
    musimy cofnąć się do początków książek
  • 0:28 - 0:31
    i zrozumieć, jak te elementy
    po połączeniu stworzyły coś więcej
  • 0:31 - 0:33
    niż sumę różnych części.
  • 0:33 - 0:37
    Najstarszym przedmiotem,
    który uważamy za książkę jest kodeks,
  • 0:37 - 0:40
    stos stron zszytych wzdłuż jednego boku.
  • 0:40 - 0:42
    Ale prawdziwym punktem
    zwrotnym w historii książki
  • 0:42 - 0:47
    była prasa drukarska Johannesa
    Gutenberga w połowie XV wieku.
  • 0:47 - 0:52
    Ideę ruchomej czcionki wynaleziono
    dużo wcześniej w kulturze wschodniej,
  • 0:52 - 0:56
    ale wprowadzenie prasy
    Gutenberga było kluczowe.
  • 0:56 - 1:00
    Nagle elitarna klasa
    mnichów i klasa rządząca
  • 1:00 - 1:03
    straciła kontrolę nad produkcją tekstów.
  • 1:03 - 1:04
    Wiadomości łatwiej rozpowszechniano,
  • 1:04 - 1:07
    stale kopiowano,
  • 1:07 - 1:10
    drukarnie pojawiały się w całej Europie.
  • 1:10 - 1:15
    W pewnych aspektach znamy
    wynik tego wzrostu popularności,
  • 1:15 - 1:18
    ale nie we wszystkich.
  • 1:18 - 1:23
    Szkieletem książki jest papier,
    czcionka i okładka.
  • 1:23 - 1:27
    Ponad 2000 lat temu Chińczycy wynaleźli
    papier jako powierzchnię do pisania,
  • 1:27 - 1:31
    którą wcześniej był papirus
    używany w Egipcie.
  • 1:31 - 1:34
    Jednak do XVI wieku
    Europejczycy pisali głównie
  • 1:34 - 1:36
    na cienkich drewnianych arkuszach
  • 1:36 - 1:37
    i wytrzymałym pergaminie
  • 1:37 - 1:39
    zrobionym z rozciągniętej skóry zwierząt.
  • 1:39 - 1:43
    W końcu papier stał się
    popularny w Europie,
  • 1:43 - 1:48
    zastępując pergamin,
    bo był tańszy w hurcie.
  • 1:48 - 1:52
    Atrament wytwarzano mieszając
    barwniki roślinne i zwierzęce
  • 1:52 - 1:53
    z wodą lub winem.
  • 1:53 - 1:56
    Woda nie przywierała
    do metalowej czcionki drukarskiej,
  • 1:56 - 2:00
    więc używanie prasy drukarskiej wymagało
    przejścia na atrament o oleistej bazie.
  • 2:00 - 2:04
    Drukarze używali atramentu
    z mieszaniny sadzy z lamp,
  • 2:04 - 2:04
    terpentyny
  • 2:04 - 2:06
    i oleju z drzewa orzechowego.
  • 2:06 - 2:08
    A co z rozmiarem i rodzajem czcionki?
  • 2:08 - 2:13
    Pierwsze ruchome czcionki
    składały się z odwróconych liter
  • 2:13 - 2:17
    odlanych ze stopów ołowiu.
  • 2:17 - 2:19
    Były robione ręcznie i drogie,
  • 2:19 - 2:23
    a wzory tak różne, jak ludzie,
    którzy rzeźbili ich formy.
  • 2:23 - 2:27
    Standaryzacja była niemożliwa
    aż do czasu masowej produkcji
  • 2:27 - 2:31
    i stworzenia łatwo dostępnego
    systemu przetwarzania tekstu.
  • 2:31 - 2:34
    Style stworzył Nicolas Jenson.
  • 2:34 - 2:36
    Rozwinął dwa rodzaje rzymskiej czcionki,
  • 2:36 - 2:39
    co doprowadziło do powstania wielu innych,
  • 2:39 - 2:41
    w tym znanej Times Roman.
  • 2:41 - 2:44
    Coś musiało to wszystko trzymać.
  • 2:44 - 2:46
    Jeszcze pod koniec XV wieku
  • 2:46 - 2:49
    okładki były drewniane
  • 2:49 - 2:51
    lub ze sklejonych razem stron.
  • 2:51 - 2:55
    Później zastąpiono je
    tekturowymi włóknami,
  • 2:55 - 2:59
    pierwotnie przeznaczonymi do opraw
    wysokiej jakości pod koniec XVII wieku,
  • 2:59 - 3:03
    a później jako tańszy odpowiednik.
  • 3:03 - 3:07
    Dziś okładki są elementem reklamy,
  • 3:07 - 3:10
    ale kiedyś robiono je na zamówienie.
  • 3:10 - 3:13
    Nawet grzbiet książki ma swoją historię.
  • 3:13 - 3:16
    Początkowo nie uznawano ich
    za estetycznie ważne.
  • 3:16 - 3:20
    Pierwsze grzbiety były płaskie,
    a nie zaokrąglone.
  • 3:20 - 3:23
    Książki łatwiej się czytało,
  • 3:23 - 3:26
    bo leżały płasko na stole.
  • 3:26 - 3:30
    Jednak takie grzbiety łatwo
    ulegały zniszczeniu w codziennym użytku.
  • 3:30 - 3:33
    Zaokrąglone grzbiety
    rozwiązały ten problem,
  • 3:33 - 3:35
    choć powstały inne problemy,
  • 3:35 - 3:37
    bo książki same się zamykały.
  • 3:37 - 3:39
    Jednak elastyczność była ważniejsza,
  • 3:39 - 3:42
    szczególnie dla zajętego czytelnika.
  • 3:42 - 3:45
    Książki rozwijają się
    i zamieniamy oprawione strony
  • 3:45 - 3:48
    na płaskie wyświetlacze
    i elektroniczny tusz.
  • 3:48 - 3:51
    Czy te przedmioty i pliki są książkami?
  • 3:51 - 3:52
    Czy dotyk okładki
  • 3:52 - 3:56
    lub zapach stron dodaje
    czegoś do doświadczenia?
  • 3:56 - 3:59
    Czy magia jest zaklęta tylko w słowach,
  • 3:59 - 4:01
    niezależnie od ich prezentacji?
Title:
Ewolucja książki - Julie Dreyfuss
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/the-evolution-of-the-book-julie-dreyfuss

Co sprawia, że książka jest książką? Czy książką jest wszystko, co przechowuje i przekazuje informacje? Czy ma to związek z papierem, oprawą, atramentem, ciężarem w rękach, zapachem stron? Żeby odpowiedzieć na te pytania, Julie Dreyfuss cofa się do początku książek, jakie dziś znamy i opowiada, jak łączy się wszystkie elementy, tworząc coś o wiele większego, niż sumę ich części.

Lekcja: Julie Dreyfuss, animacja: Patrick Smith.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:18

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.