Showing Revision 1 created 03/26/2012 by Mehmet Emin Yildiz.

1. Title:
   Jack Horner: Şekil Değiştiren Dinozorlar
2. Description:

   Bebek dinozorlar nerede? TEDxVancouver'da paleontolojist Jack Horner muhteşem konuşmasında hepimizin bildiği ve hayranlık duyduğu dinozorlara ait fosil iskeletlerini nasıl kestiğini ve içlerinden nasıl şaşırtıcı sırlar çıkardığını anlatıyor.

3. 0 0:00 - 0:03
   Aramızda farklı nesillerden
4. 3000 0:03 - 0:05
   olanlar varsa el kaldırabilir ya da
5. 5000 0:05 - 0:08
   el çırpabilir mi?
6. 8000 0:08 - 0:10
   3 ile 12 yaş arasında
7. 10000 0:10 - 0:12
   kaç kişi var merak ediyorum.
8. 12000 0:12 - 0:16
   (Kahkahalar)
9. 16000 0:16 - 0:19
   Yok, ha!
10. 19000 0:19 - 0:21
    Tamam.
11. 21000 0:21 - 0:23
    Dinozorlar hakkında konuşacağım.
12. 23000 0:23 - 0:26
    Bu yaşlardayken dinozorları hatırlıyor musunuz?
13. 26000 0:26 - 0:31
    (Alkışlar)
14. 33000 0:33 - 0:36
    Dinozorlar eğlenceli yaratıklardır, bilirsiniz.
15. 36000 0:36 - 0:38
    (Kahkahalar)

    ¶

16. 38000 0:38 - 0:40
    Şu an farklı bir noktaya doğru ilerliyoruz.

    ¶

17. 40000 0:40 - 0:43
    Umarım hepiniz bunu farketmişsinizdir.
18. 43000 0:43 - 0:45
    Size baştan mesajımı vereyim:
19. 45000 0:45 - 0:47
    Yok olmamaya çalışın.
20. 47000 0:47 - 0:49
    (Kahkahalar)
21. 49000 0:49 - 0:51
    İşte bu.
22. 51000 0:51 - 0:55
    (Kahkahalar)

    ¶

23. 55000 0:55 - 0:57
    İnsanlar bana çok soru sorarlar.

    ¶

24. 57000 0:57 - 1:00
    Aslında en çok aldığım sorulardan biri şudur:
25. 60000 1:00 - 1:04
    "Neden çocuklar dinozorları bu kadar severler?"
26. 64000 1:04 - 1:06
    Bu cazibe nereden geliyor?
27. 66000 1:06 - 1:09
    Ben de genelde şöyle cevaplarım:
28. 69000 1:09 - 1:11
    "Çünkü dinozorlar büyükler,
29. 71000 1:11 - 1:14
    farklılar ve şu anda yoklar."
30. 74000 1:14 - 1:16
    Hepsinin soyu tükendi.
31. 76000 1:16 - 1:18
    Bu doğru değil tabi,
32. 78000 1:18 - 1:20
    ama bir dakikalığına öyle sayacağız.
33. 80000 1:20 - 1:23
    Evet, ana fikir böyledir:
34. 83000 1:23 - 1:27
    Büyükler, farklılar ve şu anda yoklar.
35. 87000 1:27 - 1:29
    Konuşmamın başlığı,
36. 89000 1:29 - 1:31
    Şekil Değiştiren Dinozorlar:
37. 91000 1:31 - 1:33
    Erken Yok Oluşun Sebebi.
38. 93000 1:33 - 1:36
    Şimdi, dinozorları hatırladığımızı varsayıyorum.

    ¶

39. 96000 1:36 - 1:39
    Farklı farklı birçok şekilleri var.
40. 99000 1:39 - 1:42
    Farklı çeşitleri var.
41. 102000 1:42 - 1:44
    Uzun zaman önce,
42. 104000 1:44 - 1:46
    1900'lü yılların başlarında,
43. 106000 1:46 - 1:49
    müzeler dinozorların peşine düşmüştü.
44. 109000 1:49 - 1:52
    Sahaya çıkıp onları topladılar.
45. 112000 1:52 - 1:54
    Ve şu çok ilginçtir:
46. 114000 1:54 - 1:57
    Her müze diğer müzelerin sahip olduklarından
47. 117000 1:57 - 1:59
    daha büyük ve daha iyi bir dinozora sahip olmak istiyordu.
48. 119000 1:59 - 2:02
    Eğer Toronto'da bir müze büyük bir
49. 122000 2:02 - 2:05
    Tyrannosaur'a sahipse
50. 125000 2:05 - 2:08
    Ottawa'da bir başka müze daha büyük
51. 128000 2:08 - 2:10
    ve daha iyisini istiyordu.
52. 130000 2:10 - 2:12
    Ve bu bütün müzelerde yaşandı.
53. 132000 2:12 - 2:14
    Herkes daha büyük ve iyi durumda
54. 134000 2:14 - 2:17
    dinozorları araştırıyordu.
55. 137000 2:17 - 2:21
    Bu 1900'lü yılların başlarında böyleydi.
56. 141000 2:21 - 2:24
    1970'lerde

    ¶

57. 144000 2:24 - 2:26
    bazı bilim adamları oturdu
58. 146000 2:26 - 2:29
    şöyle düşündü: "Bu da ne böyle?
59. 149000 2:29 - 2:31
    Şu dinozorlara bakın.
60. 151000 2:31 - 2:33
    Hepsi de kocaman.
61. 153000 2:33 - 2:36
    Peki ufak olanlar nerede?"
62. 158000 2:38 - 2:40
    Bu konu hakkında düşündüler
63. 160000 2:40 - 2:42
    hatta bazı makaleler bile kaleme aldılar:
64. 162000 2:42 - 2:44
    "Küçük dinozorlar nerede?"
65. 164000 2:44 - 2:49
    (Kahkahalar)
66. 172000 2:52 - 2:56
    Evet, müzeye gidin de görün,
67. 176000 2:56 - 2:59
    bakın bakalım kaç tane bebek dinozor göreceksiniz.
68. 179000 2:59 - 3:02
    İnsanlar şunu zannettiler -- ki aslında bu bir problemdi --
69. 182000 3:02 - 3:04
    İnsanlar zannettiler ki
70. 184000 3:04 - 3:06
    eğer küçük bir dinozora
71. 186000 3:06 - 3:08
    ya da genç bir dinozora sahip olsalardı
72. 188000 3:08 - 3:10
    onun kimliğini kolaylıkla saptayabilirlerdi.
73. 190000 3:10 - 3:12
    Büyük bir dinozorunuz ve
74. 192000 3:12 - 3:15
    daha küçük bir dinozorunuz olurdu.
75. 195000 3:15 - 3:18
    Ama bütün dinozorları büyüktü.
76. 198000 3:18 - 3:21
    Bu birkaç şeyden kaynaklandı.

    ¶

77. 201000 3:21 - 3:25
    İlk olarak, bilim adamlarının egoları vardır,
78. 205000 3:25 - 3:29
    ve onlar dinozorlara isim vermeyi severler.
79. 209000 3:29 - 3:31
    Gerçi her şeye isim vermeyi severler.
80. 211000 3:31 - 3:34
    Herkes bir hayvan sahibi olmayı ve ona isim vermeyi sever.
81. 214000 3:34 - 3:37
    (Kahkahalar)
82. 217000 3:37 - 3:40
    Ne zaman farklı görünen ufak bir şey bulduysalar
83. 220000 3:40 - 3:43
    ona farklı bir isim verdiler.
84. 223000 3:43 - 3:45
    Sonuçta ne oldu?
85. 225000 3:45 - 3:48
    Kendimizi bir yığın dinozorun içinde bulduk.
86. 230000 3:50 - 3:53
    1975 yılında

    ¶

87. 233000 3:53 - 3:56
    birinin kafasında bir ampül yandı.
88. 236000 3:56 - 3:58
    Pennsylvania Üniversitesi'nden
89. 238000 3:58 - 4:00
    Dr. Peter Dodson
90. 240000 4:00 - 4:03
    dinozorların, sürüngenlerin değil
91. 243000 4:03 - 4:06
    kuşların büyüme süreçlerini
92. 246000 4:06 - 4:08
    takip ettiklerini
93. 248000 4:08 - 4:10
    farkederek
94. 250000 4:10 - 4:12
    farklı bir yorum getirdi.
95. 252000 4:12 - 4:14
    Bunun için
96. 254000 4:14 - 4:17
    Cassowary'yi örnek göstermişti.
97. 257000 4:17 - 4:20
    Gerçekten de Cassowary'ye ya da kafasında boynuz olan
98. 260000 4:20 - 4:23
    herhangi bir kuşa baktığınızda,
99. 263000 4:23 - 4:25
    ibiğin büyümeye başlamasından önce
100. 265000 4:25 - 4:27
     bu tip canlıların
101. 267000 4:27 - 4:30
     yetişkin boyutunun yüzde 80'ine kadar büyüdüklerini görebilirsiniz.
102. 270000 4:30 - 4:33
     Şimdi bunun hakkında düşünelim.
103. 273000 4:33 - 4:36
     Bu tip kuşlar, yetişkinlik öncesi karakterlerini
104. 276000 4:36 - 4:39
     bizim ifademizle ontogenilerini oldukça geç bir zamana kadar tutuyorlar.
105. 279000 4:39 - 4:43
     Allometrik kafatası ontogenisi
106. 283000 4:43 - 4:46
     göreceli baş iskeleti büyümesidir.
107. 286000 4:46 - 4:48
     Eğer yüzde 80 oranında
108. 288000 4:48 - 4:50
     olgunlaşmış bir cassowary
109. 290000 4:50 - 4:53
     bulsaydınız, bu hayvanın
110. 293000 4:53 - 4:56
     ileride cassowary olabileceğini bilemezdiniz
111. 296000 4:56 - 4:59
     aksine bu ikisinin farklı hayvanlar olduğunu düşünürdünüz.
112. 300000 5:00 - 5:03
     Bu bir problemdi,

     ¶

113. 303000 5:03 - 5:06
     ve Peter Dodson bu problemi
114. 306000 5:06 - 5:08
     ördek gagalı dinozorları kullanarak
115. 308000 5:08 - 5:10
     çözdü ve adına da Hypacrosaurus dedi.
116. 310000 5:10 - 5:12
     Ve şunu gösterdi:
117. 312000 5:12 - 5:15
     Eğer bir bebek ve yetişkin kafatasını ele alırsanız
118. 315000 5:15 - 5:18
     ve bunların lineer bir büyüme sürecini takip ettiğini düşünürseniz
119. 318000 5:18 - 5:21
     o zaman bu iki kafatasının ortalaması
120. 321000 5:21 - 5:23
     yaklaşık olarak
121. 323000 5:23 - 5:26
     yetişkin olanın yarısı kadar olmalıydı.
122. 326000 5:26 - 5:28
     Fakat gerçekte yüzde 65
123. 328000 5:28 - 5:30
     yetişkinlikte olanlarda bile
124. 330000 5:30 - 5:32
     bir boynuz yapısı yoktu.
125. 332000 5:32 - 5:34
     İlginç bir durumdu.
126. 334000 5:34 - 5:37
     Bu, insanların
127. 337000 5:37 - 5:40
     tekrar yanlış yola saptığı yerdi.
128. 340000 5:40 - 5:42
     Şunu kastediyorum: Eğer insanlar
129. 342000 5:42 - 5:45
     Peter Dodson'ın çalışmasını dikkate alsalardı ve onunla yol alsalardı
130. 345000 5:45 - 5:47
     şu an sahip olduğumuzdan
131. 347000 5:47 - 5:49
     daha az dinozora sahip olurduk.
132. 349000 5:49 - 5:51
     Ne var ki bilim adamlarının egoları vardır;
133. 351000 5:51 - 5:54
     ve onlar bir şeylere isim vermeyi severler.
134. 354000 5:54 - 5:57
     Tabi dinozorlara isim vermeye devam ettiler
135. 357000 5:57 - 6:00
     çünkü onları farklı görmüşlerdi.
136. 360000 6:00 - 6:02
     Şu anda bir dinozorun

     ¶

137. 362000 6:02 - 6:05
     ya da herhangi bir hayvanın
138. 365000 6:05 - 6:08
     genç ya da daha yaşlı olup olmadığını test etme imkanımız var.
139. 368000 6:08 - 6:11
     Ve bu açıkçası onların kemiklerini keserek yapılıyor.
140. 371000 6:11 - 6:15
     Fakat dinozorların kemiklerini kesmek
141. 375000 6:15 - 6:18
     sizin de anlayacağınız üzere oldukça zor
142. 378000 6:18 - 6:21
     çünkü müzeler için
143. 381000 6:21 - 6:25
     kemikler oldukça kıymetli parçalar.
144. 385000 6:25 - 6:28
     Müzeye gidin görün ne kadar itina gösterdiklerine şahit olacaksınız.
145. 388000 6:28 - 6:31
     Kemikleri küçük kutuların içinde köpüklerle destekleyerek saklıyorlar.
146. 391000 6:31 - 6:34
     Çok özen gösteriyorlar.
147. 395000 6:35 - 6:37
     Oraya gidip kemikleri biçerek
148. 397000 6:37 - 6:39
     içine bakmak istediğinizde bundan hoşlanmıyorlar.
149. 399000 6:39 - 6:41
     (Kahkahalar)
150. 401000 6:41 - 6:44
     Normalde onlar bunu yapmanıza izin vermezler.
151. 404000 6:44 - 6:47
     Fakat benim bir müzem var
152. 407000 6:47 - 6:49
     ve orada bir dinozor koleksiyonum var
153. 409000 6:49 - 6:51
     o halde ben de benimkileri kesebilirim.
154. 411000 6:51 - 6:53
     Ben de bunu yaptım.
155. 413000 6:53 - 6:58
     (Alkışlar)

     ¶

156. 418000 6:58 - 7:03
     Eğer küçük bir dinozorun kemiğinin kesitine bakarsanız

     ¶

157. 423000 7:03 - 7:05
     Şekil-A'da gösterilen süngerimsi bir yapıyla karşılaşırsınız.
158. 425000 7:05 - 7:07
     Eğer daha yaşlı bir dinozorunkine bakarsanız
159. 427000 7:07 - 7:09
     Daha yoğun bir dokuya sahip olduğunu görürsünüz.
160. 429000 7:09 - 7:11
     Bunun olgun bir kemik yapısı olduğunu söyleyebilirsiniz.
161. 431000 7:11 - 7:14
     Yani bu ikisini ayırd etmek oldukça kolay.
162. 434000 7:14 - 7:16
     Şimdi sizlere
163. 436000 7:16 - 7:18
     şunları göstermek istiyorum.
164. 438000 7:18 - 7:22
     Kuzey Amerika'da, ABD'nin kuzeydeki ovalarında,
165. 442000 7:22 - 7:26
     Alberta ve Saskatchewan vilayetlerinin güneydeki ovalarında
166. 446000 7:26 - 7:29
     Cehennem Deresi Oluşumu adı verilen
167. 449000 7:29 - 7:32
     ve yeryüzünde yaşamış son dinozorları barındıran kayalar var.
168. 452000 7:32 - 7:34
     Ve bunlardan 12 tanesi
169. 454000 7:34 - 7:36
     herkesin tanıdığı --
170. 456000 7:36 - 7:38
     yok olmuş 12 temel
171. 458000 7:38 - 7:40
     dinozoru kastediyorum.
172. 460000 7:40 - 7:43
     Biz bunları değerlendireceğiz.
173. 463000 7:43 - 7:45
     Bu benim yapmakta olduğum şey.
174. 465000 7:45 - 7:48
     Öğrencilerim ve personelimle
175. 468000 7:48 - 7:51
     bunları kesip içlerine bakıyoruz.
176. 471000 7:51 - 7:53
     Tahmin edeceğiniz üzere
177. 473000 7:53 - 7:55
     bir bacak kemiğine kesik açmak kolay
178. 475000 7:55 - 7:58
     fakat bir müzeye gidip
179. 478000 7:58 - 8:00
     "Dinozorunuzun kemiğine bir kesik açsam
180. 480000 8:00 - 8:03
     sorun olur mu?" diye sorsanız
181. 483000 8:03 - 8:06
     size "Git buradan!" derler.
182. 486000 8:06 - 8:11
     (Kahkahalar)
183. 491000 8:11 - 8:15
     Evet burada bahsettiğim 12 dinozor var.
184. 495000 8:15 - 8:18
     Şu üç dizonora baktığımızda
185. 498000 8:18 - 8:21
     bunların Pachycephalosaurs diye isimlendirilen dinozorlar olduklarını görüyoruz.

     ¶

186. 501000 8:21 - 8:23
     Herkes bu üç
187. 503000 8:23 - 8:25
     hayvanın arasında bir ilişki olduğunu bilir.
188. 505000 8:25 - 8:27
     Varsayım, bunların
189. 507000 8:27 - 8:29
     kuzen şeklinde ya da bir başka şekilde
190. 509000 8:29 - 8:32
     bir ilişkisi olduğunu düşünmek yönündedir.
191. 512000 8:32 - 8:34
     Fakat hemen hiç kimse
192. 514000 8:34 - 8:37
     bunların daha yakın ilişkili olabileceğini düşünmedi.
193. 517000 8:37 - 8:39
     Başka bir ifadeyle,
194. 519000 8:39 - 8:42
     insanlar bunlara baktılar ve farklılıklarını gördüler.
195. 522000 8:42 - 8:44
     Hepinizin bildiği gibi
196. 524000 8:44 - 8:46
     eğer kız kardeşiniz ya da erkek kardeşinizle
197. 526000 8:46 - 8:48
     olan akrabalık ilişkinizi belirleyecekseniz
198. 528000 8:48 - 8:52
     farklılıklara bakarak bunu yapamazsınız.
199. 532000 8:52 - 8:54
     Aradaki ilişkiyi sadece
200. 534000 8:54 - 8:56
     benzerliklere bakarak belirleyebilirsiniz.
201. 536000 8:56 - 8:58
     Fakat insanlar bunlara bakıyor

     ¶

202. 538000 8:58 - 9:00
     ve ne kadar da farklı olduklarından bahsediyorlardı.
203. 540000 9:00 - 9:03
     Pachycephalosaurus büyük, kalın küremsi bir kafatasına sahip
204. 543000 9:03 - 9:06
     ve kafasının arka kısmında küçük çıkıntılar var
205. 546000 9:06 - 9:10
     ön tarafında, burun civarında ise bir grup budaklı yapılar var.
206. 550000 9:10 - 9:12
     Bir diğer dinozor Stygimoloch,
207. 552000 9:12 - 9:16
     aynı yaşta ve aynı zamanda yaşamış
208. 556000 9:16 - 9:18
     kafasından geriye doğru uzanan sivri yapılar var
209. 558000 9:18 - 9:20
     ufak küremsi bir kafatası
210. 560000 9:20 - 9:24
     ve yine burun kısmında budaklı yapılar mevcut.
211. 564000 9:24 - 9:26
     Bu üçüncüsü de Dracorex adı verilen dinozor.
212. 566000 9:26 - 9:28
     Hogwart'ın Gözleri.
213. 568000 9:28 - 9:31
     Tahmin edin bu isim nereden geliyor? Dragon.(İngilizcede Ejderha anlamına gelir)
214. 571000 9:31 - 9:33
     Evet bu da bir dinozor
215. 573000 9:33 - 9:36
     kafasından geriye uzanan sivri yapılara sahip, küremsi kafatası yok
216. 576000 9:36 - 9:39
     ve burun kısmında budaklı yapılar var.
217. 579000 9:39 - 9:42
     Hiç kimse burun kısmındaki budaklı yapıların benzerliğini farketmemişti.

     ¶

218. 582000 9:42 - 9:44
     Fakat bu üçüne baktılar ve şöyle dediler:
219. 584000 9:44 - 9:46
     "Bunlar üç farklı dinozor,
220. 586000 9:46 - 9:49
     ve muhtemelen en ilkel olanları da Dracorex.
221. 589000 9:49 - 9:52
     Şu diğeri de şundan daha ilkel.
222. 592000 9:52 - 9:55
     Onlar bu üçünü
223. 595000 9:55 - 9:58
     nasıl sınıflandırdılar anlayamıyorum.
224. 598000 9:58 - 10:00
     Ama bunları sıralarsanız
225. 600000 10:00 - 10:03
     bu üç kafatasını yanyana koyar
226. 603000 10:03 - 10:05
     ve böyle kıyaslarsanız.
227. 605000 10:05 - 10:07
     Dracorex en küçükleri,
228. 607000 10:07 - 10:09
     Stygimoloch ortanca olanları,
229. 609000 10:09 - 10:12
     Pachycephalosaurus ise en büyükleri.
230. 612000 10:12 - 10:14
     Bu tablonun bana
231. 614000 10:14 - 10:16
     bir ipucu vermesi gerektiği düşünülür.
232. 616000 10:16 - 10:18
     (Kahkahalar)
233. 618000 10:18 - 10:21
     Fakat bu onlara bir ipucu vermedi.
234. 621000 10:21 - 10:24
     Çünkü... Bunun nedenini biliyoruz.
235. 624000 10:24 - 10:27
     Bilim adamları bir şeylere isim vermeyi severler.
236. 627000 10:27 - 10:29
     Evet, eğer Dracorex'e

     ¶

237. 629000 10:29 - 10:31
     bir kesik açıp bakarsak --
238. 631000 10:31 - 10:33
     Ben bizim Dracorex'e açtım --
239. 633000 10:33 - 10:35
     ve baktım ve süngerimsi
240. 635000 10:35 - 10:37
     gerçekten süngerimsi bir iç yapısı olduğunu gördüm.--
241. 637000 10:37 - 10:39
     Bu elimizdeki kemiğin genç olduğu anlamına geliyor,
242. 639000 10:39 - 10:41
     bunlar gerçekten hızlı büyürler.
243. 641000 10:41 - 10:43
     İleride daha büyük olacağını düşünebiliriz.
244. 643000 10:43 - 10:45
     Stygimoloch üzerinde bir kesik açarsanız
245. 645000 10:45 - 10:47
     aşağı yukarı aynı şeyi görürsünüz.
246. 647000 10:47 - 10:49
     Küremsi küçük kafatasının
247. 649000 10:49 - 10:51
     hızla büyüdüğünü anlıyoruz.
248. 651000 10:51 - 10:53
     Çok hızlı bir şekilde şişiyor.
249. 653000 10:53 - 10:56
     İlginç olan bir diğer şey de Dracorex'in kafasının
250. 656000 10:56 - 10:58
     arka kısmındaki sivri yapıların da hızla büyümesi.
251. 658000 10:58 - 11:00
     Stygimoloch'un kafasının arkasındaki sivrilikler
252. 660000 11:00 - 11:02
     erimeye başlıyor
253. 662000 11:02 - 11:04
     yani küremsi şişlik büyürken
254. 664000 11:04 - 11:06
     kafanın gerisindeki sivrilikler küçülüyor.
255. 666000 11:06 - 11:09
     Pachycephalosaurus'a baktığımızda,
256. 669000 11:09 - 11:12
     Pachycephalosaurus üst tarafta katı bir küremsi yapıya sahip
257. 672000 11:12 - 11:15
     ve kafasının arkasındaki çıkıntılar
258. 675000 11:15 - 11:17
     iyice küçülmüş.
259. 677000 11:17 - 11:19
     Şimdi bu üç dinozoru inceleyerek

     ¶

260. 679000 11:19 - 11:21
     siz -- bir bilim adamı olarak --
261. 681000 11:21 - 11:23
     kolaylıkla şu hipotezi oluşturabilirsiniz:
262. 683000 11:23 - 11:25
     Bu tablo sadece aynı hayvanın
263. 685000 11:25 - 11:28
     gelişim serisini ifade ediyor.
264. 688000 11:28 - 11:31
     Şu anlama da geliyor
265. 691000 11:31 - 11:35
     Stygimoloch ve Dracorex
266. 695000 11:35 - 11:37
     artık yok.
267. 697000 11:37 - 11:42
     (Kahkahalar)
268. 702000 11:42 - 11:44
     Evet.
269. 706000 11:46 - 11:49
     Ayrıca şu anlama da geliyor:
270. 709000 11:49 - 11:53
     Geriye 10 temel dinozorumuz kaldı.
271. 713000 11:53 - 11:55
     Berkley'de bir meslektaşım ve ben

     ¶

272. 715000 11:55 - 11:58
     Triceratops'a bakıyorduk.
273. 718000 11:58 - 12:00
     Hatırladığım kadarıyla
274. 720000 12:00 - 12:02
     2000'den önceydi.
275. 722000 12:02 - 12:04
     Triceratops ilk olarak 1800'lerde bulundu.
276. 724000 12:04 - 12:07
     Fakat 2000 yılından önce
277. 727000 12:07 - 12:10
     hiç kimse genç bir Triceratops görmemişti.
278. 730000 12:10 - 12:13
     Dünya'nın pek çok yerindeki müzelerdeTriceratops vardı,
279. 733000 12:13 - 12:17
     fakat hiç kimsede genç bir Triceratops yoktu.
280. 737000 12:17 - 12:19
     Nedenini biliyoruz, değil mi?
281. 739000 12:19 - 12:22
     Çünkü herkes büyük olanı ister.
282. 742000 12:22 - 12:24
     Herkeste büyük olanlar vardı.
283. 744000 12:24 - 12:26
     Biz de çıktık ve birkaç şey topladık
284. 746000 12:26 - 12:28
     ve birkaç küçük dinozor iskeleti bulduk.
285. 748000 12:28 - 12:32
     Onlar her yerdeler.
286. 752000 12:32 - 12:34
     Onlardan bizim müzede çok sayıda var.
287. 754000 12:34 - 12:39
     (Kahkahalar)
288. 759000 12:39 - 12:41
     Herkes bunu benim müzemin küçük olmasına bağlıyor.
289. 761000 12:41 - 12:44
     Küçük bir müzen varsa, küçük dinozorların vardır.
290. 764000 12:44 - 12:47
     (Kahkahalar)

     ¶

291. 767000 12:47 - 12:49
     Triceratops'a bakarsanız,

     ¶

292. 769000 12:49 - 12:51
     farklılaştığını, şekil değiştirdiğini görebilirsiniz.
293. 771000 12:51 - 12:53
     Genç bireyler büyürken
294. 773000 12:53 - 12:55
     boynuzları geriye doğru kıvrılır.
295. 775000 12:55 - 12:57
     Daha da yaşlandıklarında
296. 777000 12:57 - 12:59
     boynuz ileri doğru büyür.
297. 779000 12:59 - 13:01
     Bu oldukça hoştur.
298. 781000 13:01 - 13:03
     Kafasındaki fırfırlar boyunca bakarsanız
299. 783000 13:03 - 13:06
     üçgen şeklinde küçük kemikler görürsünüz
300. 786000 13:06 - 13:08
     bunlar üçgen olarak büyürler
301. 788000 13:08 - 13:11
     ve yetişkinlerde fırfırın üzerine yayılırlar.
302. 791000 13:11 - 13:13
     Tıpkı Pachycephalosaurs'un kafasından geriye
303. 793000 13:13 - 13:16
     uzanan sivri çıkıntılar gibi.
304. 796000 13:16 - 13:20
     Genç bireyler benim koleksiyonumda olduğu için
305. 800000 13:20 - 13:22
     onlara kesik açtım
306. 802000 13:22 - 13:24
     ve içlerine baktım.
307. 804000 13:24 - 13:27
     Küçük olan oldukça süngerimsiydi.
308. 807000 13:27 - 13:30
     Orta boyuttaki de süngerimsi iç yapıya sahipti.
309. 810000 13:30 - 13:32
     Ama ilginç olan şu ki
310. 812000 13:32 - 13:34
     yetişkin Triceratops da aynı şekilde süngerimsi iç yapıya sahipti.
311. 814000 13:34 - 13:37
     Bu kafatası iki metre uzunluğundaydı.
312. 817000 13:37 - 13:40
     Büyük bir kafatasıydı.
313. 820000 13:40 - 13:42
     Bu formda olan

     ¶

314. 822000 13:42 - 13:45
     bir başka dinozor daha var,
315. 825000 13:45 - 13:48
     daha büyük olması dışında Triceratops'a benziyor
316. 828000 13:48 - 13:51
     Torosaurus olarak adlandırılmış.
317. 831000 13:51 - 13:54
     Torosaurus'a kesik açtığımızda
318. 834000 13:54 - 13:56
     olgun bir kemik yapısı görürüz.
319. 836000 13:56 - 13:58
     Fakat kalkanında şu büyük delikleri vardır.
320. 838000 13:58 - 14:01
     Herkes şöyle dedi: "Triceratops ve Torosaurus'un
321. 841000 14:01 - 14:03
     aynı hayvan olması mümkün değildir,
322. 843000 14:03 - 14:05
     çünkü biri diğerinden daha büyük."
323. 845000 14:05 - 14:10
     (Kahkahalar)
324. 850000 14:10 - 14:12
     "Ve fırfırlarının altında delikleri var."
325. 852000 14:12 - 14:15
     Ben de şöyle dedim: "Peki, elimizde genç bir Torosaurus var mı?"
326. 855000 14:15 - 14:18
     Onlar da: "Hayır yok,
327. 858000 14:18 - 14:21
     ama kafasında delikler var." dediler.
328. 861000 14:21 - 14:24
     Benim mezun öğrencilerimden birisi, John Scanella,

     ¶

329. 864000 14:24 - 14:26
     bütün koleksiyonumuzu gözden geçirdi
330. 866000 14:26 - 14:28
     ve kalkandaki deliklerin
331. 868000 14:28 - 14:30
     Triceratops'ta başladığını
332. 870000 14:30 - 14:32
     ve Torosaurus'da görünür bir hal
333. 872000 14:32 - 14:35
     aldığını keşfetti.
334. 875000 14:35 - 14:38
     Triceratops ve Torosaurus
335. 878000 14:38 - 14:40
     arasında bir ara form
336. 880000 14:40 - 14:42
     bularak bunu başardı.
337. 882000 14:42 - 14:44
     Şimdi şunu biliyoruz:
338. 884000 14:44 - 14:46
     Torosaurus, Triceratops'un
339. 886000 14:46 - 14:49
     yetişkin halidir.
340. 889000 14:49 - 14:51
     Dinozorlara isim verdiğimiz zaman
341. 891000 14:51 - 14:53
     ya da herhangi bir şeye isim verdiğimiz zaman
342. 893000 14:53 - 14:55
     orjinal isim bayrağı diker,
343. 895000 14:55 - 14:59
     ikinci isim kapı dışarı edilir.
344. 899000 14:59 - 15:02
     Torosaurus ismi artık yok.
345. 902000 15:02 - 15:05
     Triceratops ile ilgili haberleri duymuşsunuzdur,
346. 905000 15:05 - 15:07
     pek çok haber programı bu konuda yanlış bilgi verdi.
347. 907000 15:07 - 15:10
     Torosaurus isminin kalması, Triceratops'un kaldırılması gerektiğini düşündüler,
348. 910000 15:10 - 15:12
     fakat malesef bu olmayacak.
349. 912000 15:12 - 15:17
     (Kahkahalar)

     ¶

350. 918000 15:18 - 15:21
     Evet, biz aynı mantığı diğer dinozorlara da uygulayabiliriz.

     ¶

351. 921000 15:21 - 15:23
     Mesela burada bir Edmontosaurus
352. 923000 15:23 - 15:25
     ve Anatotitan örneği var.
353. 925000 15:25 - 15:28
     Anatotitan: Dev ördek
354. 928000 15:28 - 15:30
     Bu bir dev ördek gagalı dinozor.
355. 930000 15:30 - 15:32
     Bir başka detay.
356. 932000 15:32 - 15:34
     Kemik dokusuna bakalım.
357. 934000 15:34 - 15:37
     Kemik dokusu bize
358. 937000 15:37 - 15:39
     Edmontosaurus'un genç bir birey olduğunu
359. 939000 15:39 - 15:41
     veya en azından yetişkin öncesi bir birey olduğunu
360. 941000 15:41 - 15:44
     diğerinin de yetişkin birey olduğunu söylüyor.
361. 944000 15:44 - 15:47
     Yani bir ontogenimiz var.
362. 947000 15:47 - 15:50
     Dolayısıyla Anatotian ismini bırakıyoruz.
363. 950000 15:50 - 15:53
     Bunu yapmaya devam edebiliriz.

     ¶

364. 953000 15:53 - 15:55
     Ve sonuncusu
365. 955000 15:55 - 15:57
     T-Rex.
366. 957000 15:57 - 15:59
     Elimizde iki dinozor var:
367. 959000 15:59 - 16:02
     T-Rex ve Nanotyrannus.
368. 962000 16:02 - 16:04
     (Kahkahalar)
369. 964000 16:04 - 16:07
     Sizi meraklandırdı değil mi?
370. 967000 16:07 - 16:10
     (Kahkahalar)
371. 970000 16:10 - 16:12
     Fakat onların iyi bir sorusu vardı.
372. 972000 16:12 - 16:14
     Bu iki dinozora bakıyor
373. 974000 16:14 - 16:17
     ve şöyle diyorlardı: "Biri 17 dişe sahip, diğer en büyük olansa 12 dişe sahip,
374. 977000 16:17 - 16:19
     bu hiç mantıklı değil
375. 979000 16:19 - 16:21
     çünkü yaşlandıkça
376. 981000 16:21 - 16:23
     dişleri uzayan bir dinozor bilmiyoruz.
377. 983000 16:23 - 16:25
     Demek bunlar
378. 985000 16:25 - 16:28
     birbirinden farklı."
379. 988000 16:28 - 16:30
     Biz de bunlara keserek baktık.
380. 990000 16:30 - 16:32
     Emin olabilirsiniz,
381. 992000 16:32 - 16:35
     Nanotyrannus genç kemik yapısına sahip,
382. 995000 16:35 - 16:38
     büyük olansa daha olgun bir kemik yapısına sahip.
383. 998000 16:38 - 16:41
     Hala büyüyebilirmiş gibi görünüyor.
384. 1001000 16:41 - 16:43
     Bizim çalıştığımız Rockies müzesinde,
385. 1003000 16:43 - 16:45
     benim dört tane T-Rex'im var,
386. 1005000 16:45 - 16:47
     yani bunları kesebilirim.
387. 1007000 16:47 - 16:50
     Aslında bunları kesmek zorunda değildim,
388. 1010000 16:50 - 16:53
     sadece bunların çenelerini sıralayarak
389. 1013000 16:53 - 16:56
     en büyük olanın 12 adet dişe
390. 1016000 16:56 - 16:58
     bir küçüğünün 13 tane dişe
391. 1018000 16:58 - 17:00
     bir ufağının 14 tane
392. 1020000 17:00 - 17:02
     ve tabi ki Nano'nun 17 adet dişe sahip olduğunu görebilirim.
393. 1022000 17:02 - 17:05
     Çıkıp diğer insanların koleksiyonuna baktık
394. 1025000 17:05 - 17:09
     ve 15 dişe sahip bir çene daha bulduk.
395. 1029000 17:09 - 17:12
     Yine aynı sonuç;
396. 1032000 17:12 - 17:14
     Tyrannosaurus ontogenisi
397. 1034000 17:14 - 17:17
     Nanotyrannus'u kapsıyor,
398. 1037000 17:17 - 17:22
     ve bir dinozoru daha şutluyoruz.
399. 1042000 17:22 - 17:24
     (Kahkahalar)

     ¶

400. 1044000 17:24 - 17:28
     Kretase çağının

     ¶

401. 1048000 17:28 - 17:30
     sonuna vardığımızda
402. 1050000 17:30 - 17:33
     elimizde yedi dinozor kalmış oluyor.
403. 1053000 17:33 - 17:36
     Bu iyi bir sayı.
404. 1056000 17:36 - 17:39
     Yok oluşa giden dinozor sayısı için iyi bir sayı bence.
405. 1059000 17:39 - 17:41
     Tahmin edebileceğiniz gibi
406. 1061000 17:41 - 17:44
     bu sonuç bir dördüncü sınıf öğrencisi için pek popüler değil.
407. 1064000 17:44 - 17:46
     Dördüncü sınıf öğrencileri dinozorlarını severler,
408. 1066000 17:46 - 17:49
     ve onları ezberlerler.
409. 1071000 17:51 - 17:54
     Bu sonuç onları mutsuz ediyor.
410. 1074000 17:54 - 17:56
     (Kahkahalar)

     ¶

411. 1076000 17:56 - 17:58
     Teşekkürler

     ¶

412. 1078000 17:58 - 18:01
     (Alkışlar)

     ¶