Người La Mã dẫn nước vào Đấu trường La Mã cho các trận hải chiến - Janelle Peters

Xem toàn bộ bài học tại: https://ed.ted.com/lessons/how-the-romans-flooded-the-colosseum-for-sea-battles-janelle-peters

Từ năm 80 sau Công Nguyên, người dân La Mã và khách từ khắp Đế Chế đã ngồi đầy khán đài Đấu trường La Mã để xem võ sĩ giác đấu, đấu thú và đua xe ngựa. Và ở màn biểu diễn cuối, nước được dẫn vào đấu trường, nhấn chìm sân khấu tạo nên quang cảnh kỳ vĩ nhất: dàn trận hải chiến. Janelle Peters sẽ thuật lại lịch sử những cuộc tập trận hải quân này.

Bài học của Janelle Peters, đạo diễn Brett Underhill.

Tiếng hò reo của đám đông, sư tử gầm rú,
tiếng đao búa loảng xoảng.

Từ năm 80 sau Công Nguyên (SCN),

những âm thanh này rền vang
khắp Đấu trường La Mã.

Hàng trăm ngày trong năm,

hơn 50.000 người dân La Mã
và khách từ khắp Đế Chế

ngồi chật kín sân vận động bốn tầng
để xem võ sĩ giác đấu, đấu thú,

và đua xe ngựa.

Và ở màn biểu diễn cuối,
nước được dẫn vào đấu trường,

nhấn chìm sân khấu
tạo nên cảnh quan kỳ vĩ nhất:

dàn trận hải chiến.

Màn trận hải quân hoàng tráng này,

được gọi là naumachiae,

bắt đầu dưới triều đại Julius Caesar,
thế kỷ thứ nhất trước Công Nguyên,

hơn một trăm năm trước khi
Đấu trường La Mã được xây dựng.

Chúng được tổ chức cùng với
những màn biểu diễn dưới nước khác

trên những vùng nước tự nhiên
và nhân tạo khắp La Mã

cho đến thời hoàng đế Flavius Vespasian,

năm 70 SCN, Đấu trường La Mã được xây
trên nền một hồ nước cũ.

Đấu trường được dự tính sẽ là

biểu tượng quyền lực của La Mã
trong thế giới cổ đại,

và còn cách gì
để thể hiện quyền lực hơn

là một nơi mà nước có thể dâng lên
và hạ xuống theo lệnh Hoàng Đế.

Con trai của Vespasian là Flavius Titus
hoàn thành ước nguyện của cha năm 80 SCN,

dùng chiến lợi phẩm
để hoàn thiện Đấu trường La Mã

hay thời bấy giờ, được biết đến
với tên gọi: nhà hát vòng tròn Flavian.

Lễ khánh thành được tổ chức trong 100 ngày
với những trò chơi giác đấu ngoạn mục

thiết lập một tiền lệ
với chương trình biểu diễn

bao gồm diễu hành, biểu diễn âm nhạc,
hành quyết công khai,

và dĩ nhiên, những trận giác đấu.

Không giống trò chơi trong nhà hát nhỏ
do quý tộc La Mã tài trợ,

những màn phô diễn sức mạnh Hoàng gia
được Hoàng Đế chu cấp.

Những màn diễu hành kỳ thú,
biểu diễn sân khấu,

và thao diễn hải chiến ngoạn mục
đều được thiết kế

để củng cố niềm tin vào thánh Đế,

vị vua sẽ được phong thánh
sau khi băng hà.

Cách các kĩ sư làm đấu trường ngập nước
vẫn còn là bí ẩn.

Vài nhà sử học tin rằng
đó là do

một đường ống khổng lồ
dẫn nước vào đấu trường.

Số khác cho rằng hệ thống những hầm ngầm
và cống dẫn dùng để thoát nước,

cũng được dùng để bơm nước.

Có thể, hầm ngầm này được đổ đầy nước
trước khi sự kiện diễn ra

và sau đó, cổng được mở
cho nước chảy vào đấu trường,

hơn 4.500 m3 nước
với độ sâu gần 2 mét.

Ngoài vấn đề về nước ra,

người La Mã phải đóng
những con thuyền thu nhỏ, đáy phẳng

để không làm hỏng bề mặt đấu trường.

Những con thuyền này
dài từ 7 đến 15 mét,

và được phỏng theo
những con tàu lớn nổi tiếng.

Trong suốt trận chiến, hàng tá thuyền
lướt quanh đấu trường

thủy thủ đoàn ăn mặc như đấu sĩ
của hai đội quân đối đầu nhau.

Những chiến binh này đọ kiếm trên thuyền;

leo lên thuyền, chiến đấu,
dìm chết và vô hiệu hoá đối phương

đến khi chỉ một bên còn trụ lại.

May thay, không phải màn trình diễn nào
cũng khủng khiếp như thế.

Trong vài buổi diễn,

đấu trường ngập nước cho phép
những người đánh xe trượt trên mặt nước

như thể thần biển Triton đang tạo sóng
khi điều khiển cỗ xe trên mặt biển.

Thú vật bước đi trên mặt nước,
tù nhân tái hiện lại thần thoại

và đêm xuống, màn đồng diễn khoả thân
được trình diễn dưới ánh đuốc.

Nhưng kỉ nguyên nước
ở Đấu trường La Mã không kéo dài mãi.

Những trận hải chiến phổ biến đến nỗi

đầu những năm 90 SCN, Hoàng Đế Domitian
cấp riêng cho nó một hồ nước gần đó.

Hồ lớn hơn,
thích hợp để thao diễn hoàng tráng hơn,

trong khi Đấu trường La Mã lại có thêm
nhiều chuồng thú dưới lòng đất

và những cửa sập
không còn dùng để điều tiết nước.

Nhưng nhờ nó, đã có lúc,

các Hoàng Đế triều Flavian
kiểm soát được chiến tranh và nước

trong màn phô diễn quyền lực ngoạn mục.