Dlaczego wszyscy powinni ćwiczyć emocjonalną pierwszą pomoc

Idziemy do lekarza ze złym samopoczuciem lub uciążliwym bólem. Dlaczego więc nie idziemy do profesjonalisty, gdy czujemy ból emocjonalny, taki jak samotność, stratę czy poczucie winy? Guy Winch mówi o tym, że zbyt wielu z nas na własną rękę radzi sobie z powszechnymi problemami psychicznymi. A nie musi tak być. W fascynujący sposób pokazuje, jak praktykować higienę emocjonalną — dbając o emocje i umysł tak samo starannie jak o ciało.

Dorastałem z identycznym
bratem bliźniakiem.

Był niezwykle kochającym bratem.

Życie bliźniaka to szkoła

w wyczuwaniu faworyzowania.

Gdy jego ciastko było choć trochę większe,
zaczynałem zadawać pytania.

A, jak widać, nie głodowałem.

(Śmiech)

Gdy zostałem psychologiem, zacząłem
dostrzegać inny rodzaj faworyzowania:

zauważyłem, że o wiele bardziej
szanujemy ciało niż psychikę.

Spędziłem 9 lat na uniwersytecie,
pracując nad doktoratem z psychologii,

ale nie uwierzycie, jak wiele osób
na widok mojej wizytówki mówi:

"O, psycholog! Taki niby-lekarz",

jakby to właśnie widniało na wizytówce.

(Śmiech)

[dr Guy Winch (niby-lekarz).
Co za rozczarowanie]

Przejawy faworyzowania ciała
nad umysłem widzę wszędzie.

Ostatnio byłem u znajomych.

Ich pięcioletni syn szykował się do snu.

Mył zęby, stojąc na stołku przy umywalce.

Poślizgnął się i, upadając,
zadrasnął nogę o stołek.

Popłakał przez minutę,
ale potem się podniósł,

stanął na stołku i sięgnął
po pudełko z bandażem.

Dzieciak ledwie potrafił zawiązać buty,

ale wie, że należy opatrzyć ranę,
żeby nie wdała się infekcja

i że trzeba dbać o zęby,
myjąc je dwa razy dziennie.

Wszyscy wiemy, jak dbać o zdrowie fizyczne

i jak dbać o zęby, prawda?

Wiemy to, odkąd skończyliśmy 5 lat.

Ale co wiemy o dbaniu o psychikę?

Nic.

Czego uczymy dzieci
o higienie emocjonalnej?

Niczego.

Jak to się dzieje, że więcej dbamy o zęby

niż o umysł?

Dlaczego zdrowie fizyczne
jest dla nas o wiele ważniejsze

niż zdrowie psychiczne?

Z powodów psychicznych,
częściej niż z fizycznych,

odnosimy rany takie jak porażka,
odrzucenie, samotność.

One też mogą się pogorszyć,
jeśli je zignorujemy,

i mogą wpłynąć na nasze życie
w dramatyczny sposób.

Choć są naukowo sprawdzone techniki

leczenia tego typu ran,

nie robimy tego.

Nawet nie przyjdzie nam
do głowy, że trzeba.

"Jesteś przygnębiony? Otrząśnij się!
To wszystko jest w twojej głowie".

Wyobrażacie sobie powiedzieć coś takiego
do kogoś ze złamaną nogą?

"Rozchodź to!
To wszytko jest w twojej nodze".

(Śmiech)

Najwyższa pora załatać dziurę
między zdrowiem psychicznym a fizycznym,

i zacząć równo traktować,

jak bliźniaków.

Nota bene, mój brat
jest także psychologiem,

czyli także niby-lekarzem.

(Śmiech)

Ale nie studiowaliśmy razem.

Najtrudniejszą rzeczą w moim życiu

była przeprowadzka do Nowego Jorku,

aby zrobić doktorat z psychologii.

Po raz pierwszy w życiu
byliśmy od siebie oddzieleni

i ta separacja była ciężka dla nas obu.

Ale podczas gdy brat został
wśród rodziny i przyjaciół,

ja byłem sam w obcym kraju.

Strasznie za sobą tęskniliśmy,

ale rozmowy międzynarodowe
były wtedy bardzo drogie

i mogliśmy sobie pozwolić
na pięć minut rozmowy tygodniowo.

Gdy zbliżał się dzień naszych urodzin,

pierwszych, które spędzaliśmy osobno,

nonszalancko postanowiliśmy, że tego
tygodnia porozmawiamy przez 10 minut.

Cały ranek czekałem na telefon,
niecierpliwie chodząc po pokoju.

Czekałem i czekałem,
ale telefon nie zadzwonił.

Biorąc pod uwagę różnicę w czasie,
pomyślałem:

"Pewnie wyszedł z kolegami
i zadzwoni później".

Nie było wtedy komórek.

Ale nie zadzwonił.

Zacząłem rozumieć, że przez moją
10-miesięczną nieobecność

on nie tęskni już za mną tak,
jak ja za nim.

Wiedziałem, że zadzwoni nazajutrz,

ale tamta noc była najsmutniejszą
i najdłuższą nocą mojego życia.

Obudziłem się rano.

Spojrzałem na telefon i spostrzegłem,
że poprzedniego dnia,

chodząc niecierpliwie po pokoju,
strąciłem słuchawkę.

Zszedłem niepewnie z łóżka,

odłożyłem słuchawkę na miejsce
i po sekundzie telefon zadzwonił.

I to był mój brat, nieźle wkurzony.

(Śmiech)

To była także najsmutniejsza
i najdłuższa noc w jego życiu.

Próbowałem wyjaśnić,
co się stało, ale powiedział:

"Nie rozumiem,
skoro widziałeś, że nie dzwonię,

dlaczego nie podniosłeś słuchawki
i nie zadzwoniłeś do mnie?".

Miał rację. Dlaczego nie zadzwoniłem?

Nie umiałem wtedy odpowiedzieć
na to pytanie. Teraz umiem.

Odpowiedź jest bardzo prosta: samotność.

Samotność zadaje psychice
bardzo głęboką ranę,

która zniekształca postrzeganie
i plącze nam myśli.

Zaczynamy wierzyć, że obchodzimy innych
mniej niż w rzeczywistości.

Boimy się wyjść z inicjatywą,

bo po co samemu wystawiać się
na odrzucenie i złamanie serca,

skoro nasze serce już cierpi ponad miarę?

Wtedy czułem się okropnie samotny,

ale nie zdawałem sobie z tego sprawy,
bo całymi dniami otaczali mnie ludzie.

Samotność to uczucie czysto subiektywne.

Zależy całkowicie od tego, czy czujesz
emocjonalny i społeczny związek

z ludźmi wokół, czy też nie.

A ja nie czułem.

Jest dużo badań nad samotnością.
Dużo z nich jest przerażających.

Samotność nie tylko
unieszczęśliwia, ale także zabija.

Nie żartuję!

Chroniczna samotność zwiększa
prawdopodobieństwo wczesnej śmierci

o 14%.

Podnosi ciśnienie i poziom cholesterolu.

Osłabia także funkcjonowanie
systemu odpornościowego,

zwiększając podatność
na różne choroby i infekcje.

Naukowcy wywnioskowali,

że chroniczna samotność

zagraża zdrowiu i życiu
tak samo jak papierosy,

tyle że na paczkach papierosów
widnieje ostrzeżenie: "Palenie zabija",

a na samotności nie.

Dlatego trzeba na pierwszym miejscu
postawić zdrowie psychiczne,

zacząć dbać o higienę emocjonalną.

Bo nie da się leczyć ran psychicznych,

jeśli nawet o nich nie wiemy.

Samotność to nie jedyna psychiczna rana,

która wykrzywia percepcją i oszukuje.

Porażka też to robi.

Raz odwiedziłem przedszkole,
gdzie zobaczyłem

trójkę maluchów bawiących się
identycznymi plastikowymi zabawkami.

Trzeba było przesunąć czerwony guzik,
żeby wyskoczył słodki piesio.

Jedna dziewczynka próbowała przesunąć
fioletowy guzik, potem go naciskała,

a potem siadła i patrzyła
na pudełko z drżącą buzią.

Chłopiec obok niej obserwował sytuację,

po czym odwrócił się do swojego pudełka
i rozpłakał się, nie dotykając go nawet.

Druga dziewczynka próbowała,
co tylko przyszło jej do głowy,

aż przesunęła czerwony guzik,

słodki piesio wyskoczył,
a ona zapiszczała z radości.

Trójka maluchów z identycznymi zabawkami,

ale z bardzo różną reakcją na porażkę.

Pierwsza dwójka potrafiłaby
przesunąć czerwony guzik.

Powstrzymał ich tylko własny mózg,

który wmówił im, że nie potrafią.

Dorośli też dają się tak manipulować.

Każdy ma zestaw uczuć i wierzeń
uruchamianych automatycznie,

kiedy tylko doświadczymy
frustracji lub porażki.

Czy jesteście świadomi tego,
jak wasz mózg reaguje na porażkę?

Powinniście być.

Bo kiedy mózg próbuje was przekonać,
że czegoś nie umiecie,

a wy w to uwierzycie,

to, podobnie jak ta dwójka maluchów,
poczujecie bezsilność

i za wcześnie przestaniecie próbować
albo w ogóle nie zaczniecie.

I jeszcze umocnicie się w przekonaniu,
że wam się nie uda.

Dlatego właśnie tylu ludzi
funkcjonuje poniżej swoich możliwości.

Gdzieś po drodze pojedyncza porażka

przekonała ich, że im się nie uda,
a oni w to uwierzyli.

Bardzo trudno zmienić
raz zdobyte przekonanie.

Doświadczyłem tej bolesnej lekcji
jako nastolatek.

Jechaliśmy nocą ciemną uliczką
z bratem i kolegami,

gdy zatrzymał nas policyjny radiowóz.

W pobliżu był napad
i szukali podejrzanych.

Policjant podszedł do samochodu
i poświecił latarką na kierowcę,

potem na mojego brata i na końcu na mnie.

Zrobił wielkie oczy i powiedział:

"Gdzieś cię już wcześniej widziałem".

(Śmiech)

Odpowiedziałem: "Na przednim siedzeniu".

(Śmiech)

Ale on tego nie zrozumiał,

więc pomyślał, że jestem naćpany.

(Śmiech)

Wyciągnął mnie z wozu, przeszukał,

zaprowadził do radiowozu

i dopiero gdy zobaczył,
że nie byłem dotąd notowany,

mogłem mu pokazać brata
bliźniaka na przednim siedzeniu.

Nawet gdy odjeżdżaliśmy, było widać,

że wciąż mnie o coś podejrzewa.

Ciężko nam zmienić zdanie,
gdy raz się o do czegoś przekonamy.

Uczucie demoralizacji jest
bardzo naturalne po porażce,

ale nie możecie dać się przekonać,
że już nigdy wam się nie uda.

Musicie zwalczać uczucie bezradności.

Musicie przejąć kontrolę nad sytuacją

i zatrzymać negatywny cykl,
zanim się rozkręci.

Nasz mózg i uczucia

to nie są godni zaufania przyjaciele,
jak nam się wydaje.

To raczej bardzo kapryśni przyjaciele,

którzy raz potrafią wspierać,
a za chwilę są bardzo nieprzyjemni.

Raz pracowałem z kobietą,

która po dwudziestu latach małżeństwa
i po bardzo nieprzyjemnym rozwodzie

w końcu odważyła się pójść na randkę.

Poznała przez internet faceta, który
wydawał się miły i spełniony życiowo,

a przede wszystkim wydawał się
bardzo nią zainteresowany.

Bardzo się cieszyła, kupiła nową sukienkę

i spotkali się na drinka
w ekskluzywnym lokalu w Nowym Jorku.

Dziesięć minut później
facet wstał i powiedział:

"Nie jestem zainteresowany" i wyszedł.

Odrzucenie jest niezmiernie bolesne.

Kobieta nie była w stanie się ruszyć.
Zadzwoniła do przyjaciela,

który powiedział:
"A czego się spodziewałaś?

Jesteś szeroka w biodrach,
nie masz nic ciekawego do powiedzenia,

dlaczego taki przystojny i spełniony facet

miałby chodzić na randki
z kimś takim jak ty?".

Szokujące, że przyjaciel może
być tak okrutny, prawda?

Ale to nie byłoby aż tak szokujące,

gdybym wam powiedział,
że to nie był przyjaciel.

Ta kobieta powiedziała tak sama do siebie.

Właśnie tak robimy wszyscy,
zwłaszcza po zerwaniu.

Zaczynamy myśleć o wszystkich
naszych błędach i brakach,

o tym, kim chcielibyśmy być, a kim nie,

obrzucamy się wyzwiskami.

Może nie tak ostro, ale każdy to robi.

To ciekawe postępowanie,
bo nasze poczucie wartości już cierpi.

Dlaczego ranimy je jeszcze bardziej?

Nie rozgrzebujemy sobie
celowo fizycznej rany.

Nikt ranny w rękę nie powiedziałby:

"Wiem! Wezmę nóż
i zobaczę, jak głęboko wejdzie".

Ale w sferze psychologicznej
robimy to cały czas.

Dlaczego? Przez brak higieny emocjonalnej.

Bo nie stawiamy na pierwszym
miejscu zdrowia psychicznego.

Z badań wiadomo, że kiedy
maleje poczucie własnej wartości,

rośnie podatność na stres i lęk,

porażki i odrzucenie ranią bardziej,
a gojenie się ran trwa dłużej.

Po odrzuceniu przede wszystkim należy

pobudzać poczucie własnej wartości,
a nie tłuc się samemu na miazgę.

Kiedy przeżywasz ból emocjonalny,

traktuj siebie z takim samym współczuciem,
jakiego spodziewałbyś się od przyjaciela.

Musimy wyłapywać i zmieniać
niezdrowe nawyki psychiczne.

Jedno z najbardziej niezdrowych
i powszechnych przyzwyczajeń

to uporczywe rozmyślanie
lub innymi słowy "przeżuwanie".

Na przykład gdy szef cię skrzyczy
lub profesor upokorzy przed klasą

albo pokłócisz się z przyjacielem

i całymi dniami odtwarzasz
w głowie tę scenę,

przez wiele tygodni.

Rozmyślanie o smutnych zdarzeniach

łatwo zmienia się w kosztowny nawyk.

Spędzając tyle czasu
z przykrymi i negatywnymi myślami,

narażasz się na wpędzenie

w depresję kliniczną,
alkoholizm, zaburzenia łaknienia,

a nawet choroby układu krążenia.

Sęk w tym, że silna potrzeba rozmyślania
może zdawać się bardzo istotna,

dlatego ten nawyk tak trudno pokonać.

Doświadczyłem tego na własnej skórze.

Niewiele ponad rok temu
u brata zdiagnozowano

z 3. stadium chłoniaka nieziarniczego.

Jego rak był bardzo agresywny.

Miał widoczne guzy na całym ciele.

Musiał rozpocząć intensywną chemioterapię.

Nie mogłem przestać myśleć o tym,
co przechodził i ile cierpiał.

Choć on nawet raz się nie poskarżył.

Miał nieprawdopodobnie
pozytywne nastawienie.

Jego zdrowie psychiczne było zdumiewające.

Ja byłem zdrowy fizycznie,
lecz psychicznie byłem w rozsypce.

Ale wiedziałem, co robić.

Badania mówią, że nawet dwuminutowe
oderwanie od problemu przynosi efekty

w przełamaniu potrzeby rozmyślania
w danym momencie.

Gdy tylko dopadały mnie smutne,
denerwujące czy negatywne myśli,

zmuszałem się do koncentracji
na czymś innym,

póki potrzeba myślenia nie minęła.

W tydzień moje spojrzenie
na sytuację się zmieniło.

Stało się bardziej pozytywne
i pełne nadziei.

Dziewięć tygodni po rozpoczęciu leczenia
zrobiono bratu tomografię komputerową

i byłem przy jego boku, gdy dostał wyniki.

Rak zniknął.

Wciąż czekały go dodatkowe
3 miesiące chemioterapii,

ale wiedział, że wyzdrowieje.

To zdjęcie zrobiono dwa tygodnie temu.

Podejmując działanie,
gdy czujesz się samotny,

zmieniając nastawienie do porażki,

chroniąc poczucie własnej wartości,

pokonując negatywne myślenie,

nie tylko wyleczysz psychiczne rany,

zbudujesz też emocjonalną
odporność i rozkwitniesz.

Sto lat temu ludzie zaczęli
dbać o higienę osobistą

i długość życia wzrosła o ponad 50%

po kilku dziesięcioleciach.

Wierzę, że jakość naszego życia
mogłaby wzrosnąć równie dramatycznie,

gdybyśmy zaczęli dbać
o higienę emocjonalną.

Możecie sobie wyobrazić, jaki byłby świat,

gdyby wszyscy byli zdrowsi psychicznie?

Gdyby było mniej samotności i depresji?

Gdyby ludzie wiedzieli,
jak podnieść się po porażce?

Gdyby mieli więcej wiary
w siebie i własne siły?

Gdyby byli szczęśliwsi
i bardziej spełnieni?

Ja mogę, bo to jest świat,
w którym chcę żyć

i w którym chce żyć mój brat.

A skoro właśnie dowiedzieliście się,
jak zmienić kilka nawyków,

będzie to świat,
w którym wszyscy możemy żyć.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)