Return to Video

Uyurken hafızanızı ses nasıl kandırabilir

  • 0:00 - 0:03
    Greg Gage: Kim coğrafya sınavında
    çok başarılı olmayı sevmez ki?
  • 0:03 - 0:05
    Tüm ülkelerin haritadaki
    konumlarını hatırlamak
  • 0:05 - 0:09
    ya da tam karşınızda duran kişinin
    adını aniden unutmak gibi
  • 0:09 - 0:10
    utandırıcı durumlardan kaçınmak.
  • 0:10 - 0:13
    Hafızanın tıpkı vücuttaki
    diğer kaslar gibi
  • 0:13 - 0:15
    güçlendirilip geliştirilebileceği
    ortaya çıktı.
  • 0:15 - 0:17
    Ama hafıza kartlarıyla
    pratik yapmak yerine,
  • 0:17 - 0:19
    uyurken hafızamızı kandırabilecek
  • 0:19 - 0:21
    ilginç bir yöntem olabilir.
  • 0:21 - 0:24
    (Müzik)
  • 0:26 - 0:27
    Neden uyuruz?
  • 0:27 - 0:31
    Bu soru, medeniyetin
    ilk günlerinden beri soruluyor.
  • 0:31 - 0:33
    Kesin yanıtını bilmesek de
  • 0:33 - 0:36
    buna neden ihtiyacımız olduğuna dair
    bazı iyi teoriler var.
  • 0:36 - 0:38
    Uykuda beyin gün boyunca yaşadığı
  • 0:38 - 0:39
    kısa süreli hafızayı
  • 0:39 - 0:41
    uzun süreli hafızaya dönüştürür.
  • 0:41 - 0:43
    Bu işleme hafıza güçlendirme denir
  • 0:43 - 0:47
    ve bilim insanlarının belirli anılarımızı
    diğerlerinden daha çok geliştirebilme
  • 0:47 - 0:49
    üzerine düşündüğü teori
    hafıza güçlendirme.
  • 0:49 - 0:51
    Geçenlerde "Science" dergisindeki
  • 0:51 - 0:54
    Ken Paller ve Northwestern'daki
    meslektaşlarının bir makalesinde
  • 0:54 - 0:56
    bunun doğru olabileceği belirtilmiş,
  • 0:56 - 0:57
    bu da bizim ilgimizi çekti.
  • 0:57 - 1:01
    Joud, uykuda sesin kullanımıyla
    anılarımızı geliştirebilmeyi görmek için
  • 1:01 - 1:03
    bu işin "kendin yap" versiyonu
    üzerinde çalışıyor.
  • 1:03 - 1:06
    Joud, uyku yoluyla anılarımızı
    geliştirebilmeyi nasıl test ediyorsunuz?
  • 1:06 - 1:08
    Joud Mar'i: Denek insana ihtiyacımız var.
  • 1:09 - 1:11
    [Adım 1: Bir oyun oyna]
  • 1:11 - 1:13
    iPad'de oynadığımız bir hafıza oyunu var
  • 1:13 - 1:15
    ve deneğimiz bu oyunu oynayıp
  • 1:15 - 1:18
    ekranda beliren resimleri
    ve nerede belirdiklerini hatırlıyor.
  • 1:18 - 1:20
    GG: Yani, resimlerin nerede
    belirdiği ile ilgili
  • 1:20 - 1:22
    çocukken oynanan bir hafıza oyunu gibi.
  • 1:22 - 1:25
    Her resmi, onu simgeleyen
    bir sesle eşleştiriyoruz.
  • 1:25 - 1:28
    JM: Örneğin, bir araba resmi gördüğünüzde,
  • 1:28 - 1:30
    araba motoru sesini duyuyorsunuz.
  • 1:30 - 1:32
    (Araba çalışıyor)
  • 1:32 - 1:34
    GG: Uyumadan hemen önce
    sizi test ediyoruz.
  • 1:34 - 1:35
    Resimlerin nerede olduğunu
  • 1:35 - 1:37
    ne kadar iyi hatırladığınızı göreceğiz.
  • 1:37 - 1:41
    Resmi her gördüğünüzde
    sesi de duyacaksınız.
  • 1:41 - 1:42
    Tam burada deney devreye giriyor.
  • 1:42 - 1:43
    Biraz uyuyacaksınız.
  • 1:43 - 1:44
    [Adım 2: Şekerleme yap]
  • 1:46 - 1:49
    Siz uyurken, sizin EEG grafinizi
    kaydediyor olacağız.
  • 1:49 - 1:53
    JM: Sonra da derin uyku denen
    evreye geçmenizi bekleyeceğiz,
  • 1:53 - 1:56
    bu evre uykunuzun en derin
    ve uyanmanızın çok zor olduğu evredir.
  • 1:56 - 1:58
    GG: Peki, duralım.
  • 1:58 - 2:00
    Uyku hakkında biraz bilgi vereyim.
  • 2:00 - 2:03
    Dört adım var: uykunun
    daha hafif evreleri ve REM
  • 2:03 - 2:06
    fakat bizim ilgilendiğimiz derin uyku.
  • 2:06 - 2:07
    Bu terim, adını beyinde kaydettiğimiz
  • 2:07 - 2:10
    ve Delta dalgaları denen
    elektrik sinyallerinden alıyor.
  • 2:10 - 2:12
    Burası, bilim insanlarının
    hafıza güçlendirmenin
  • 2:12 - 2:14
    meydana geldiğine inandıkları kısım.
  • 2:14 - 2:16
    Bu derin uyku aşamasında,
  • 2:16 - 2:18
    yapacağımızı bilmediğiniz
    bir şey yapacağız.
  • 2:18 - 2:22
    JM: İşte burada aldatıcı kısım geliyor
    ve işaret vermeye başlıyoruz.
  • 2:23 - 2:24
    (Araba motoru çalışıyor)
  • 2:24 - 2:26
    GG: Tüm işaretleri söylüyor musunuz?
  • 2:26 - 2:29
    JM: Hayır. Sadece yarısını
    arada bir fark var mı diye söylüyoruz.
  • 2:30 - 2:31
    GG: Yani, hipotezinize göre
  • 2:31 - 2:35
    uyurken dinlediklerinde
    daha iyi sonuç alıyorlar, öyle mi?
  • 2:35 - 2:37
    JM: Evet, kesinlikle.
  • 2:38 - 2:40
    GG: Tekrar uyanıp
    oyunu bir daha oynadığınızda,
  • 2:40 - 2:43
    uyumadan öncekine göre
    daha iyi miydi yoksa daha kötü müydü?
  • 2:43 - 2:48
    Bulduklarımıza göre,
    eğer siz uyurken size işaret verirsek
  • 2:48 - 2:49
    örneğin, araba gibi
  • 2:49 - 2:51
    tekrar uyandığınızda,
  • 2:51 - 2:53
    bu arabanın yerini hatırlarsınız.
  • 2:53 - 2:55
    Fakat uyurken size işaret vermezsek
  • 2:55 - 2:57
    örneğin, gitar gibi
  • 2:57 - 3:00
    uyandığınızda bu gitarı hatırlama
    ihtimaliniz daha düşük olacaktır.
  • 3:00 - 3:03
    Bu sesleri duyduklarını
    hatırlamamalarına rağmen,
  • 3:03 - 3:05
    işaret verilen anılar,
  • 3:05 - 3:07
    verilmeyenlerden daha iyi hatırlandı.
  • 3:07 - 3:08
    JM: Evet, onlara soruyoruz.
  • 3:08 - 3:10
    GG: Uyuduklarını biliyoruz,
    duyamıyorlar, uyanıyorlar
  • 3:10 - 3:13
    ve oyunu oynamayanlara göre
    daha iyisini yapıyorlar.
  • 3:13 - 3:15
    GG: Bu harika.
    JM: Sihir gibi.
  • 3:15 - 3:19
    GG: Joud, bu deneyi 12 kişide uyguladı
    ve sonuçlar dikkate değerdi.
  • 3:19 - 3:22
    Konu, olayları daha iyi hatırlamamak
    değil; o olayları daha az unutmak.
  • 3:22 - 3:25
    Bir hafıza testini, uyku sırasında
    oyun oynayarak
  • 3:25 - 3:28
    daha iyi yapabileceğinizi
    ilk duyduğumda aşırı şüpheciydim.
  • 3:28 - 3:30
    Fakat bu deneyleri tekrarladık.
  • 3:30 - 3:33
    Gün boyunca elde ettiğimiz değerler
    ve anılar çok hassastı
  • 3:33 - 3:35
    ve kolaylıkla kaybedilip unutuldular.
  • 3:35 - 3:39
    Fakat bunları farkında bile olmadan
    uyku esnasında yeniden harekete geçirerek
  • 3:39 - 3:42
    daha sabit hale getirip unutma eğilimini
    azaltabildik gibi görünüyor.
  • 3:42 - 3:43
    Bu inanılmaz.
  • 3:43 - 3:45
    Biz aktif değilken bile beynimiz aktif.
  • 3:45 - 3:48
    Siz de benim gibi biraz unutkansanız
  • 3:48 - 3:51
    belki de çözüm bir çift kulaklık
    ve rahat bir kanepe olabilir.
Title:
Uyurken hafızanızı ses nasıl kandırabilir
Speaker:
DIY Neuroscience
Description:

Uyurken bir sınava hazırlanabilir misiniz? Cesur nörologlarımız, uyurken belli konularda deneyler yürüterek hafızamızı geliştirmeyi hedefliyorlar.
Sonuçlara şaşıracaksınız.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED Series
Duration:
04:07

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.