Vahşi yaşam iklim değişikliğine adapte olabilir mi? - Erin Eastwood

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/can-wildlife-adapt-to-climate-change-erin-eastwood

Yükselen sıcaklıklar ve denizler, büyük kuraklıklar ve değişen tabiatla, iklim değişikliğine başarıyla adapte olmak gitgide önemli hâle geliyor. Bu insanlık için, teknolojiyi kullanarak çözümler bulmak anlamına geliyor olabilir. Ancak bazı bitkiler ve hayvanlar için bu değişimlere adapte olmak hepsinden eski bir çözümü gerektirir: Evrim. Erin Eastwood hayvanların iklim değişikliğine nasıl adapte olduğunu açıklıyor.

İçerik: Erin Eastwood. Animasyon: TOTEM Studio.

Yükselen sıcaklıklar ve denizler,

büyük kuraklıklar,

değişen tabiat.

İklim değişikliğine başarıyla adapte
olmanın önemi gitgide artıyor.

Bu insanlar için
teknolojik gelişmelerimizi kullanarak

çözümler bulmak anlamına geliyor;

daha akıllı şehirler ve
daha iyi su yönetimi gibi.

Ancak bazı bitkiler ve hayvanlar için

bu küresel değişimlere adapte olmak
hepsinden eski bir çözümü gerektirir:

Evrim.

Evrimsel adaptasyon genellikle
binlerce ila

yüzbinlerce yıl arası
bir ölçekte gerçekleşir.

Ancak hızla değişen iklim gibi

güçlü seçici şartların
söz konusu olduğu durumlarda

uyumsal evrim daha hızlı gerçekleşebilir.

Geçtiğimiz on yıllarda,

pek çok bitkinin,

hayvanın

ve böceğin

yerlerini değiştirdiklerini,
vücut ölçülerinde ve çiçek açtıkları

ya da üredikleri tarihlerde değişime
maruz kalmış olduklarını gördük.

Fakat bunların çoğu canlının
fiziksel özellikleri için

esnek ya da kalıtsal olmayan
değişimlerdir.

Bir canlının çevresel gereklilikleri
karşılamak için kendi fizyolojisini

ne kadar değiştirebileceğinin de
bir sınırı vardır.

Bu nedenle bilim adamları,

türlerin DNA'sında kodlanan kalıtsal,

uzun ömürlü

ve gelecekleri için anahtar olabilecek
evrimsel değişiklik örnekleri arıyorlar.

Alaca Baykuş'u ele alalım.

30 yıl önce Kuzey Avrupa’daki
çok soğuk bir ormandan

geçiyor olsaydınız,
bu ele avuca geçmez kuşu,

görmekten ziyade duymanız olasıydı.

Karlı zemine karşı
tüylerini fark etmeniz

neredeyse imkânsızdır.

Bugünse, tabiat çok daha farklı.

1980’lerden bu yana,

iklim değişikliği kar yağışında
ciddi bir azalmaya yol açtı,

fakat hâlâ bir alaca baykuşu
fark etmekte zorlanırsınız,

çünkü günümüzde kahverengilerdir.

Kahverengi renk değişkeni genetik olarak
bu türlerde baskın olan tüy rengidir,

fakat tarihsel olarak

çekinik soluk gri değişkeni

bu yırtıcı kuşlara doğada tanıdığı karışma
seçiçi avantajı nedeniyle üstün geldi.

Ancak azalan kar örtüsü
kamuflaj fırsatını azalttı

ve son zamanlarda gri renk değişkeni

doğal seçilimle olan
mücadelesini kaybetmekte.

Öte yandan
kahverengi renk değişimlerinin kuşağı

açık olan ormanlarda avantaja sahiptir,

bu nedenle kahverengi alaca baykuşlar
bugün hâlâ gelişmektedirler.

Diğer birçok tür son yıllarda,
iklim değişikliği sebebiyle

benzer uyumsal genetik değişimler geçirdi.

Etobur bitki sinekleri

daha ılık sıcaklıklardan yararlanmak için

giderek daha geç uykuya girerek
çabucak evrimleştiler.

İki noktalı uğur böceği toplulukları,

bir zamanlar eşit sayıda siyahımsı ve
siyahımsı olmayan biçimlerden oluşurken

şimdilerde neredeyse tamamen siyahımsı
olmayan renk kombinasyonuna kaydılar.

Bilim insanları bunun onları
aşırı ısınmadan koruduğunu düşünüyor.

Bu sırada pempe somon balığı
hassas yumurtalarını korumak için

mevsim başlarında yumurtlayarak
daha sıcak sulara adapte oldu.

Avrupa'daki yabani kekik bitkileri ise
sıcaklarda daha yaygın hâle gelen

otoburlara karşı kendilerini korumak için

daha fazla kovucu yağ üretmeye başladı.

Bu bitki ve hayvanlar ani iklim
değişikliğiyle evrimsel adaptasyon geçiren

tanımlanmış yaklaşık 20 türle
aynı gruba aittir;

kapan kaplumbağagiller,

ağaç kurbağası,

madımak

ve gümüş benekli zıpzıp kelebekleri de
dâhil olmak üzere.

Yine de bilim insanları, dünyadaki
8,7 milyon türün içinden

iklim değişikliğine cevaben evrimleşmiş
olan daha fazla türü keşfetmeyi umuyor.

Gezegenimizin değerli ve
muazzam biyoçeşitliliğinin

büyük bir kısmı için
cevap evrim olmayacak.

Bunun yerine bu türlerin çoğu
hayatta kalmak için

bizim yardımımıza güvenmek zorunda kalacak

ya da nesillerinin tükenme tehlikesiyle
karşı karşıya gelecek.

İyi haber şu ki
hâlihazırda gerekenlere sahibiz.

Dünyanın her yerinde,
tüm ekosistemin adapte olmasına

yardımcı olacak yerinde kararlar alıyoruz.

Kritik iklim sığınakları
tespit edildi ve ayrıldı,

gezici türlerin daha uygun iklimlere

göç etmesine yardım projesi ise sürüyor.

Mevcut parklar ve korunan alanlar da
vahşi yaşamın başa çıkmasına

yardımcı olmak için
iklim değişikliği kontrolleri yapıyor.

Neyse ki, her şeye rağmen
bizi ayakta tutan

bu gezegenin mükemmel
biyoçeşitliliğinin çoğunu

koruyacak güç hâlâ bizim elimizde.