Return to Video

Kutuplaşma suyun farklı davranmasına nasıl neden olur - Christina Kleinberg

  • 0:15 - 0:18
    Böcekler nasıl suda batmadan yürür?
  • 0:18 - 0:21
    Siz göle girdiğinizde hızlıca
    suyun dibine batmıyor musunuz?
  • 0:21 - 0:25
    Ayrıca göller neden baştan aşağı donar?
  • 0:25 - 0:29
    Tüm bu soruların cevabı "kutuplaşma."
  • 0:29 - 0:34
    Su, bir oksijen atomu ve iki hidrojen
    atomundan oluşan basit bir molekül
  • 0:34 - 0:36
    ama yaşam için temel ihtiyaç.
  • 0:36 - 0:42
    Hatta su, yetişkin bir insan vücudunun
    yaklaşık %60'ını oluşturur.
  • 0:42 - 0:47
    Su molekülleri içindeki kutuplaşma,
    bu ortak madde özelliklerini vererek
  • 0:47 - 0:49
    onu yaşamsal ve benzersiz kılar.
  • 0:49 - 0:54
    Kutuplaşma, molekül içindeki elektronların
    rastgele olarak dağılması anlamına gelir.
  • 0:54 - 0:58
    Su için oksijen atomu
    ve iki hidrojen atomu arasındaki bağlantı
  • 0:58 - 1:05
    güçlü futbol oyuncusu ve yeni yürüyen
    çocuğun arasındaki mücadeleye benzer.
  • 1:05 - 1:10
    Oksijen, çekirdeğinde hidrojenden daha
    fazla proton bulunduran büyük bir atom.
  • 1:10 - 1:13
    Bu artı yükler,
    bir kişinin fiziksel gücü gibi.
  • 1:13 - 1:17
    Ayrıca savaş sırasında
    güçlü olanın, zayıf olanı
  • 1:17 - 1:22
    alt edebilmesine benzerler, yani bağdaki
    negatif yüklü elektronları çekebilirler.
  • 1:22 - 1:27
    Böylece oksijen olması gerekenden
    daha fazla elektronu kendine çekebilir.
  • 1:27 - 1:30
    Ancak hidrojen küçük
    ve daha az güce sahip
  • 1:30 - 1:36
    ya da az proton içerdiği için bu durumda
    olması gerekenden daha az proton çeker.
  • 1:37 - 1:43
    Yani sudaki oksijen negatif gibi
    hidrojenler ise pozitif gibi davranırlar.
  • 1:43 - 1:48
    Tek bir su molekülü içindeki bağlara
    polar kovalent bağlar denir.
  • 1:48 - 1:51
    Kovalent, elektronların
    paylaşılması anlamına gelir
  • 1:51 - 1:56
    fakat az önce öğrendik ki polarda
    elektronlar eşit olarak paylaşılmıyor.
  • 1:56 - 2:02
    Suda oksijen negatif,
    hidrojenler ise pozitif davranır,
  • 2:02 - 2:05
    oksijen negatif ve pozitif çekim
    yaptığı için yakınındaki
  • 2:05 - 2:10
    su moleküllerinin
    hidrojen atomuna çekilir.
  • 2:10 - 2:14
    Su molekülleri arasında özel bir bağ türü
    oluşur ve hidrojen bağı olarak bilinir.
  • 2:14 - 2:17

    Hidrojen bağları sadece suda oluşmaz,
  • 2:17 - 2:22
    polar veya iyonik olan farklı maddeler ile
    bir su molekülü arasında oluşabilirler.
  • 2:22 - 2:26
    Suyun kendine yapışma
    kabiliyetine kohezyon,
  • 2:26 - 2:31
    diğer maddelere yapışma
    kabiliyetine ise adezyon denir.
  • 2:31 - 2:37
    Şimdi ilk sorumuza dönelim:
    Böcekler nasıl suda batmadan yürür?
  • 2:37 - 2:42
    Hidrojen bağına bağlı yüzey gerilimi
    hafif böceklerin su yüzeyinde
  • 2:42 - 2:46
    yürümesi için yeterli direnç
    sağlayan ince bir film oluşturur.
  • 2:46 - 2:47
    Siz yürüyemezsiniz
  • 2:47 - 2:51
    çünkü hidrojen bağları sizi
    tutmak için yeterli güçte değil.
  • 2:51 - 2:53
    Buz neden sıvı suyun üzerinde oluşur?
  • 2:53 - 2:58
    Diğer çoğu madde için
    katı hal, sıvı halden daha yoğundur
  • 2:58 - 3:00
    ama su için durum böyle değil.
  • 3:00 - 3:06
    Hidrojen bağları donmuş su moleküllerini
    sıvı su moleküllerinden uzak tutar.
  • 3:06 - 3:10
    Moleküller ne kadar uzaksa
    katının yoğunluğu o kadar az olur.
  • 3:10 - 3:15
    Yani buz sudan yaklaşık %9 daha az yoğun
    bu da yüzeyde olduğu anlamına gelir.
  • 3:15 - 3:20
    Bu yüzden göller yukarıdan aşağıya donar
    ve her yıl soğuk bir kış boyunca
  • 3:20 - 3:22
    su yaşamı hayatta kalabilir.
  • 3:22 - 3:26
    Bu, su molekülünün
    ve suyun benzersiz özelliklerini açıklayan
  • 3:26 - 3:30
    hidrojen bağının kutuplaşması.
  • 3:30 - 3:33

    Yani suyun bu kadar özel olmasının nedeni,
  • 3:33 - 3:36
    hücrelerinin içinden
    dünya okyanuslarına kadar
  • 3:36 - 3:41
    basit bir polar molekül olması.
Title:
Kutuplaşma suyun farklı davranmasına nasıl neden olur - Christina Kleinberg
Description:

Tam dersi görüntüleyin: http://ed.ted.com/lessons/how-polarity-makes-water-behave-strangely-christina-kleinberg

Su hem gerekli hem de eşsiz. Özel niteliklerinin çoğu, iki hidrojen atomu ve bir oksijenden oluşması ve bu nedenle eşit olmayan bir elektron paylaşımı yaratması gerçeğinden kaynaklanmakta. Christina Kleinberg donmuş göllerdeki balıklardan suda yüzen buza kadar kutupsallığın etkilerini anlatıyor.

Ders: Christina Kleinberg Animasyon: Alan Foreman
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:52

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.