بۆچی كۆڤید-19 ئێستا لێمان ده‌دات--و چۆن خۆمان ئاماده بكه‌ین بۆ بڵاوبوونه‌وه‌ی داهاتوو
-
0:01 - 0:05ده‌مه‌وێت به باس كردنی كه‌مێك له به‌ڵگه
نامه‌ی باوه‌ڕپێكردنی خۆم ده‌ست پێبكه‌م -
0:05 - 0:06بۆ خستنه ڕووی قسه‌كانم له‌گه‌ڵتان.
-
0:06 - 0:08چونكه، زۆر به‌ڕاستگۆیانه،
-
0:08 - 0:13پێویست ناكات گوێ له بیروڕای
هه‌موو كه‌سێكی پیر ڕابگری -
0:13 - 0:15ده‌رباره‌ی كۆڤید-19.
-
0:15 - 0:16(پێكه‌نین)
-
0:16 - 0:20له بواری ته‌ندروستی جیهانیی
نزیكه‌ی 20 ساڵ كارم كردووه، -
0:20 - 0:25وتابیه‌تمه‌ندیی ته‌كنه‌لۆژی دیاریكراوم
له سیسته‌می ته‌ندروستیی -
0:25 - 0:29و چ رووده‌دات ئه‌گه‌ر سیسته‌می ته‌ندروستی
تووشی كۆسپی به‌هێز ببێته‌وه. -
0:29 - 0:31هه‌روه‌ها له ڕۆژنامه‌گه‌ریی
ته‌ندروستی جیهانیی كارم كردووه: -
0:31 - 0:35ده‌رباره‌ی ته‌ندروستی جیهانیی و
دڵنیایی بایه‌لۆجی نووسیومه -
0:35 - 0:38بۆ ڕۆژنامه‌و ماڵپه‌ڕه‌كان،
-
0:38 - 0:40چه‌ند ساڵێك پێش ئێستا
په‌رتووكێكم بڵاوكرده‌وه -
0:40 - 0:44ده‌رباره‌ی گرنگترین هه‌ڕه‌شه‌ی ته‌ندروستی
جیهانیی كه ڕووبه‌ڕوومان ده‌بێته‌وه. -
0:44 - 0:48هاوكاری و ڕابه‌رایه‌تی
هه‌وڵه‌كانی زانستی په‌تازانییم كردووه -
0:48 - 0:52كه درێژده‌بێته‌وه له هه‌ڵسه‌نگاندنی
سه‌نته‌ره‌كانی چاره‌سه‌ری ئیبۆلا -
0:52 - 0:56بۆ وردبوونه‌وه له گواستنه‌وه‌ی
سیل له دامه‌زراوه ته‌ندروستیی یه‌كان -
0:56 - 0:59و ئاماده‌باشیی بۆ په‌تای باڵنده.
-
0:59 - 1:02پله‌ی ماسته‌رم هه‌یه له
ته‌ندروستی نێوده‌وڵه‌تیی. -
1:03 - 1:05من پزیشك نیم، په‌رستار نیم،
-
1:05 - 1:09تایبه‌تمه‌ندێتی من ئاگاداربوونی نه‌خۆش و
ئاگاداربوونی تاكه كه‌سه‌كان نییه. -
1:09 - 1:13به‌ڵكو بریتی یه له وردبوونه‌وه
له دانیشتوان و سیسته‌می ته‌ندروستیی، -
1:13 - 1:16چی ڕووده‌دات كاتێك نه‌خۆشی
به ڕادده‌یه‌كی زۆر به‌رده‌وام ده‌بێت. -
1:17 - 1:21گه‌ر سه‌رچاوه‌كانی شاره‌زایی ته‌ندروستی
جیهانیی پۆلێن ده‌كه‌ین -
1:21 - 1:24له پێوه‌ری یه‌ك بۆ 10،
-
1:24 - 1:27یه‌ك كه‌سێكی هه‌ڕه‌مه‌كیی له
فه‌یس بووك هاوار ده‌كات -
1:27 - 1:31و 10 ڕێكخراوی ته‌ندروستیی جیهانیی یه،
-
1:31 - 1:35ده‌مه‌وێت بڵێم ده‌توانن له حه‌وته‌م
یاخود هه‌شته‌مم دابنێن. -
1:35 - 1:37بۆیه بیرتان بێت كه.
قسه بۆ ئێوه ده‌كه‌م -
1:38 - 1:42به شته بنچینه‌ییه‌كان ده‌ست پێ ده‌كه‌م،
چونكه وابیرده‌كه‌مه‌وه له‌بیركراوه -
1:42 - 1:46له‌هه‌ندێك له ژاوه‌ژاوی ڕاگه‌یاندن
له‌باره‌ی كۆڤید-19. -
1:46 - 1:50كۆڤید-19 ڤایرۆسێكی كۆڕۆنایه.
-
1:50 - 1:54ڤایرۆسه كۆڕۆناكان به‌شه
كۆمه‌ڵه‌یه‌كی دیاریكراوی ڤایرۆسن، -
1:54 - 1:58و هه‌ندێك تایبه‌تمه‌ندیی بێهاوتایان
هه‌یه وه‌كو ڤایرۆسه‌كان. -
1:58 - 2:01ئاڕ ئێن ئه‌ی) به‌كاردێنن له‌بری)
دی ئێن ئه‌ی) وه‌كو مادده‌ی بۆماوه‌یی)، -
2:01 - 2:05له‌سه‌ر ڕووی ڤایرۆسه‌كه
به بزماری نووك تیژ داپۆشراون. -
2:05 - 2:07ئه‌و بزماره نووك تیژانه بۆ
داگیركردنی خانه‌كان به‌كاردێنن، -
2:08 - 2:11ئه‌و بزمارانه تاجه‌كه‌ن
له ڤایرۆسی كۆرۆنا. -
2:12 - 2:16كۆڤید-19 به ڤایرۆسی كۆڕۆنای نوێ ده‌ناسرێت
-
2:16 - 2:20چونكه، تاكو كانوونی یه‌كه‌م، ته‌نیا
گوێبیستی شه‌ش ڤایرۆسی كۆڕۆنا ببووین. -
2:20 - 2:22كۆڤید-19 حه‌وته‌مینیانه.
-
2:22 - 2:23بۆ ئێمه نوێ یه.
-
2:23 - 2:25هه‌ر تازه زنجیره‌ی
بۆماوه‌یی بۆ دروست بووه، -
2:25 - 2:26تازه ناوی بۆ دروست بووه.
-
2:26 - 2:28هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌یه نوێ یه.
-
2:28 - 2:32گه‌ر(سارس) تان بیربێته‌وه
نه‌خۆشی هه‌وكردنی تووندی سییه‌كان. -
2:32 - 2:34(یاخود(مێرس،
-
2:34 - 2:36نه‌خۆشی هه‌ناسه‌یی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست ،
-
2:36 - 2:38ئه‌وانه ڤایرۆسی كۆرۆنا بوون.
-
2:38 - 2:41هه‌ردووكیان پێیان ده‌گوترێت
نه‌خۆشیی هه‌ناسه‌یی، -
2:41 - 2:44--چونكه ڤایرۆسه كۆڕۆناكان ئه‌وه ده‌كه‌ن
-
2:44 - 2:46ده‌چنه سی یه‌كانتانه‌وه.
-
2:46 - 2:49ناهێڵن بڕشێیه‌وه، ناهێڵن له
پێڵوه‌كانه‌وه خوێن بڕێژی، -
2:49 - 2:50ناهێڵن خوێنت لێ به‌ربێت.
-
2:50 - 2:52به‌ره‌و سییه‌كانت ده‌ڕۆن
-
2:53 - 2:55كۆڤید-19جیاواز نییه.
-
2:55 - 2:59دەبێتە هۆكاری كۆمه‌ڵه نیشانه‌یه‌كی
بۆڕی هه‌ناسه‌یی -
2:59 - 3:02كه له شتی وه‌كو كۆكه‌ی
وشك و تا ده‌ڕوات -
3:02 - 3:05به‌درێژایی ڕێگاكه بۆ هه‌وكردنی
ڤایرۆسی بكوژی سی یه‌كان. -
3:05 - 3:09ئه‌و كۆمه‌ڵه نیشانه‌یه
یه‌كێك له هۆكاره‌كانه -
3:09 - 3:12ڕاستی یه‌كه‌ی زۆر قورس بووه
شوێنی ئه‌م بڵاوبوونه‌وه بكه‌وین -
3:12 - 3:17خه‌ڵكانێكی زۆرتووشی كۆڤید-19 ده‌بن
به‌ڵام زۆر به سووكی، -
3:17 - 3:21نیشانه‌كانیان زۆر سووكه، ته‌نانه‌ت
ناچن بۆ دابینكه‌ری چاودێری ته‌ندروستیی. -
3:21 - 3:23له سیسته‌مه‌كه ناوی خۆیان تۆمار ناكه‌ن.
-
3:23 - 3:27منداڵان به دیاریكراوی، زۆر
به‌ئاسانی تووشی كۆڤید-19 ده‌بن، -
3:27 - 3:30كه شتێكه پێویسته هه‌موومان
سوپاسگوزاربین له‌باره‌یه‌وه. -
3:32 - 3:34ڤایرۆسی كۆرۆناكان گیانداریین،
-
3:34 - 3:37به‌و مانایه‌ی له گیانداره‌كانه‌وه
بۆخه‌ڵك ده‌گوازرێنه‌وه. -
3:37 - 3:42هه‌ندێك ڤایرۆسی كۆڕۆنا، وه‌كو كۆڤید-19،له
كه‌سێكه‌وه بۆكه‌سێكی تر ده‌گوازرێته‌وه. -
3:42 - 3:46ئه‌وانه‌ی له‌كه‌سێكه‌وه بۆ كه‌سێكی تر
ده‌گوازرێنه‌وه، خێراترو دوورتر ده‌گه‌ڕێن، -
3:46 - 3:48هه‌روه‌كو كۆڤید-19.
-
3:48 - 3:51نه‌خۆشی یه گیاندارییه‌كان به‌ڕاستی
ڕزگاربوون لێیان قورسه، -
3:51 - 3:54چونكه عه‌مبارێكی گیانله‌به‌ریان هه‌یه.
-
3:54 - 3:57په‌تای باڵنده نموونه‌یه‌كه،
-
3:57 - 4:02كه ده‌توانین نه‌یانهێڵین له گیانداره
كێڵگه‌یی یه‌كان، له قه‌ل، له مراوی، -
4:02 - 4:07به‌ڵام به‌رده‌وام ساڵانه ده‌گه‌ڕێته‌وه
چونكه له باڵنده‌ی كێوی بۆمان هاتوه -
4:07 - 4:08زۆر له‌باره‌ی گوێت لێ نابێت
-
4:08 - 4:11چونكه په‌تای باڵنده له كه‌سێكه‌وه
بۆ كه‌سێكی تر ناگوازرێته‌وه، -
4:11 - 4:15ساڵانه له هه‌موو جیهان بڵاوبوونه‌وه
له كێڵگه په‌له‌وه‌رییه‌كان هه‌یه. -
4:17 - 4:21ده‌شێت كۆڤید-19 له گیانله‌به‌ره‌وه
بازی دابێت بۆ خه‌ڵك -
4:21 - 4:23له بازاڕێكی گیانداری كێوی
له ووهان، له چین. -
4:25 - 4:27بۆ به‌شه كه‌متر بنچینه‌یی یه‌كان.
-
4:28 - 4:32ئه‌مه كۆتا بڵاوبوونه‌وه‌ی
سه‌ره‌كیی نییه كه ده‌یبینین. -
4:32 - 4:36بڵاوبوونه‌وه‌ی زۆر زیاتر ڕووده‌ده‌ن،
په‌تای زۆر زیاتریش بڵاوده‌بێته‌وه. -
4:36 - 4:39ئه‌وه له‌وانه‌یه‌ك نییه.
ئه‌وه هه‌ڵبژارده‌یه‌كه. -
4:40 - 4:43ئه‌مه ئه‌نجامی ڕێگایه‌یه
كه ئێمه وه‌كو مرۆڤه‌كان، -
4:43 - 4:45له‌گه‌ڵ هه‌ساره‌كه‌مان
كارلێك ده‌كه‌ین. -
4:45 - 4:48هه‌ڵبژارده‌كانی مرۆڤ به‌ره‌و
بارودۆخێكمان ده‌به‌ن -
4:48 - 4:51كه‌وا بڵاوبوونه‌وه‌ی زیاتر ده‌بینین.
-
4:51 - 4:53به‌شێكی له‌باره‌ی گۆڕانی كه‌ش و هه‌وایه
-
4:53 - 4:57و ئه‌و ڕێگایه‌ی كه‌شو هه‌وای گه‌رم وا
له جیهان ده‌كات زیاتر میواندۆست بێت -
4:57 - 4:58بۆ ڤایرۆس و به‌كتریاكان.
-
4:58 - 5:04به‌ڵام ده‌رباره‌ی ئه‌و ڕێگایه‌ش كه پاڵ به
كۆتا بۆشایی چۆڵ ده‌نێین بۆ هه‌ساره‌كه‌مان. -
5:05 - 5:08كاتێك ئاگر له دارستانی باراناوی
ئه‌مازۆن به‌رده‌ده‌ین و ده‌یكێڵین -
5:08 - 5:11تاكو بتوانین خاكێكی هه‌رزانمان
چنگ بكه‌وێت بۆ به‌خێوكردنی په‌له‌وه‌ر. -
5:11 - 5:14كاتێك كۆتا ده‌وه‌نی ئه‌فریقیایی
ده‌گۆڕدرێت بۆ كێڵگه، -
5:14 - 5:19كاتێك گیانداره كێوی یه‌كان له چین
تا ئاستی له‌ناوچوون ڕاوده‌كرێن، -
5:19 - 5:22مرۆڤه‌كان له‌گه‌ڵ جێنشینانی
ژیانی كێوی له په‌یوه‌ندی ده‌بن -
5:22 - 5:25كه هه‌رگیز پێشووتر له په‌یوه‌ندیدا
نه‌بوون له‌گه‌ڵیان، -
5:25 - 5:28ئه‌و دانیشتوانانه جۆری
نوێی نه‌خۆشییان هه‌یه: -
5:28 - 5:32به‌كتریا، ڤایرۆس،
شتانێك كه ئێمه بۆیان ئاماده‌نین. -
5:32 - 5:34به‌دیاریكراوی، شه‌مشه‌مه‌كوێره‌كان،
-
5:34 - 5:38توانای پێشوازیكردنی ئه‌و نه‌خۆشییانه‌یان
هه‌یه كه ده‌توانن تووشی خه‌ڵك ببن، -
5:38 - 5:40به‌ڵام ئه‌وان تاكه گیاندار نین
كه ئه‌وه ده‌كه‌ن. -
5:41 - 5:45بۆیه تاكو به‌رده‌وام بین له‌سه‌ر
كه‌متردووركردنی شوێنه دووره‌كانمان ، -
5:45 - 5:47بڵاوبوونه‌وه‌كان به‌رده‌وام
ده‌بن له هاتن. -
5:49 - 5:54ناتوانین ڕێ له بڵاوبوونه‌وه‌كان بگرین به
كه‌ره‌نتینه‌كردن یاخود سنووردانان بۆ گه‌شت -
5:54 - 5:56ئه‌وه یه‌كه‌مین هانده‌ری هه‌ركه‌سێكه:
-
5:56 - 6:00"با ڕێ له خه‌ڵك بگرین له جووڵان،
با ڕێ له ڕوودانی بڵاوبوونه‌وه‌كه بگرین." -
6:00 - 6:05به‌ڵام له‌ڕاستیدا، زۆر قورسه كه‌ره‌نتینه
یه‌كی باشت ده‌سبكه‌وێت له شوێنێك. -
6:05 - 6:08زۆر قورسه سنووردابنێیت بۆ گه‌شتكردن.
-
6:08 - 6:12ته‌نانه‌ت ئه‌و وڵاتانه‌ی وه‌به‌رهێنانی
جددییان له ته‌ندروستی گشتی كردووه، -
6:12 - 6:14وه‌كو ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كان و
كۆریای باشوور، -
6:14 - 6:17ناتوانن ئه‌و جۆره سنووردانانه
به‌ده‌ست بێنن ئاوا خێرا -
6:17 - 6:19بۆ ئه‌وه‌ی بڵاوبوونه‌وه‌یه‌ك
یه‌كسه‌ر ڕابگرن. -
6:19 - 6:23هۆكاری لۆجیستی و پزیشكیی بۆ ئه‌وه هه‌یه.
-
6:23 - 6:26گه‌ر ئێستا له كۆڤید-19 وردببیه‌وه،
-
6:26 - 6:30وا دیاره له‌وانه‌یه ماوه‌یه‌كی هه‌بێت
كه تووش بووبیت و هیچ نیشانه‌یه‌كیش نییه -
6:30 - 6:32بۆ ماوه‌ی24 ڕۆژ.
-
6:32 - 6:36خه‌ڵك ده‌گه‌ڕێن له‌گه‌ڵ ڤایرۆسه
بێ نبشاندانی هیچ ئاماژه‌یه‌ك. -
6:36 - 6:40كه‌ره‌نتینه ناكرێن. كه‌س نازانێت
پێویستییان به كه‌ره‌نتینه‌كردن هه‌یه. -
6:43 - 6:47هه‌ندێك تێچوونی ڕاستی بۆ كه‌ره‌نتینه‌كردن
و سنوورداركردنی گه‌شت هه‌یه . -
6:48 - 6:50مرۆڤه‌كان گیانداری كۆمه‌ڵایه‌تین،
-
6:50 - 6:52كاتێك هه‌وڵده‌ده‌یت بیانخه‌یته
شوێنێك به‌رگری ده‌كه‌ن -
6:52 - 6:55و كاتێكیش كه هه‌وڵ ده‌ده‌یت
جیایان بكه‌یته‌وه. -
6:55 - 7:01له بڵاوبوونه‌وه‌ی ئیبۆلا بینیمان هه‌ركه
كه‌ره‌نتینه‌یه‌ك له شوێنێك داده‌نێیت، -
7:01 - 7:03خه‌ڵك ده‌ست ده‌كه‌ن به
هه‌وڵدان بۆ هه‌ڵاتن. -
7:03 - 7:07نه‌خۆشه تاكه‌كه‌سییه‌كان، گه‌ر بزانن
پڕۆتۆكۆڵێكی كه‌ره‌نتینه‌ی توند هه‌یه، -
7:07 - 7:09له‌وانه‌یه نه‌چن بۆ چاودێری ته‌ندروستیی،
-
7:09 - 7:13چونكه له سیسته‌می پزیشكیی ده‌ترسن
یاخود ناتوانن به‌رگه‌ی چاودێریكردن بگرن -
7:13 - 7:16و نایانه‌وێت له خێزان و
هاوڕێكانیان جیابكرێنه‌وه. -
7:16 - 7:18سیاسه‌تمه‌داره‌كان،
به‌رپرسه حكوومی یه‌كان، -
7:18 - 7:21كاتێك ده‌زانن وا كه‌ره‌نتینه ده‌كرێن
-
7:21 - 7:23گه‌ر باسی بڵاوبوونه‌وه‌و
كه‌یسه‌كان بكرێت، له‌وانه‌یه -
7:23 - 7:27زانیارییه ڕاسته‌قینه‌كان بشارنه‌وه
له‌ترسی ڕوودانی پڕۆتۆكۆڵی كه‌ره‌نتینه. -
7:28 - 7:31و به‌دڵنیایی یه‌وه، ئه‌و جۆره
خۆلادان و ناپاكی یانه -
7:31 - 7:35-ئه‌وانه‌ن كه وا ده‌كه‌ن شوێنی بڵاو
بوونه‌وه‌ی نه‌خۆشی یه‌كه زۆر قورس بێت. -
7:37 - 7:41ده‌توانین باشتربین له كه‌ره‌نتینه‌كردن و
سنوورداركردنی گه‌شته‌كان، وپێویسته، -
7:41 - 7:44به‌ڵام ئه‌وان ته‌نیا بژارده‌ی ئێمه نین،
باشترین بژارده‌ی ئێمه نین -
7:44 - 7:46بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و بارودۆخانه.
-
7:47 - 7:52شێوازی ڕاستیی بۆ ماوه درێژه‌كان بۆئه‌وه‌ی
بڵاوبوونه‌وه‌كان كه‌متر مه‌ترسیداربێت -
7:52 - 7:55بریتی یه له دروستكردنی سیسته‌می
ته‌ندروستی جیهانیی -
7:55 - 8:00بۆ هاندانی كاره‌كانی چاودێریی ته‌ندروستیی
بنچینه‌یی له هه‌موو وڵاتێك له جیهان -
8:00 - 8:02بۆیه هه‌موو وڵاته‌كان،
ته‌نانه‌ت وڵاته هه‌ژاره‌كانیش، -
8:02 - 8:07ده‌توانن خێرا نه‌خۆشی یه درمه نوێیه‌كان
دیارو چاره‌سه‌ربكه‌ن هه‌ركه ده‌رده‌كه‌ون -
8:08 - 8:13چین ڕووبه‌ڕووی ڕه‌خنه‌یه‌كی زۆر بوویه‌وه
بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی بۆ كۆڤید-19. -
8:13 - 8:16به‌ڵام ڕاستی یه‌كه‌ی، ئه‌ی ئه‌گه‌ر
كۆڤید-19 له (چاد) ده‌ركه‌وتبا، -
8:18 - 8:21كه بۆ هه‌ر سه‌د هه‌زار خه‌ڵكێك
؟سێ پزیشك و نیوی هه‌یه -
8:22 - 8:25ئه‌ی ئه‌گه‌ر له كۆماری كۆنگۆی
دیموكرات ده‌ركه‌وتبا -
8:25 - 8:29كه هه‌ر تازه دوا نه‌خۆشی ئیبۆلای
؟له چاره‌سه‌ركردن ڕزگاركرد -
8:29 - 8:32ڕاستییه‌كه ئه‌مه‌یه، ئه‌و وڵاتانه
سه‌رچاوه‌یان نییه -
8:32 - 8:34بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌ی نه‌خۆشی یه‌كی درم--
-
8:34 - 8:37نه بۆ چاره‌سه‌ری خه‌ڵك و نه بۆ
هه‌وڵدان له‌سه‌ری به خێرایی یه‌كی وا -
8:37 - 8:39بۆ ئه‌وه‌ی یارمه‌تی ته‌واوی جیهان بدات.
-
8:41 - 8:46ڕێبه‌ریی هه‌ڵسه‌نگاندنێكم بۆ ناوه‌ندی
چاره‌سه‌ری ئیبۆلا كرد له سیرالییۆن، -
8:46 - 8:49ڕاستی یه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه پزیشكه
خۆماڵی یه‌كان له سیرالییۆن -
8:49 - 8:52زۆر خێرا قه‌یرانی ئیبۆلایان دیاریكرد.
-
8:52 - 8:55سه‌ره‌تا وه‌كو ڤایرۆسێكی
خوێن به‌ربوونی كوشنده‌ی ترسناك -
8:55 - 8:57دواتر وه‌كو ئیبۆلا بۆخۆی.
-
8:57 - 9:02به‌ڵام كه دیارییان كرد، سه‌رچاوه‌یان
نه‌بوو بۆ وه‌ڵامدانه‌وه. -
9:02 - 9:05پزیشكی پێویستیان نه‌بوو، قه‌روێله‌ی
پێویستیان نه‌بوو له نه‌خۆشخانه -
9:05 - 9:08و زانیاری ته‌واویان نه‌بوو له‌سه‌ر
چۆنێتی چاره‌سه‌ركردنی ئیبۆلا -
9:08 - 9:10یاخود چۆن كۆنتڕۆڵكردنی
تووشبوونه‌كه جێ به‌جێ بكه‌ین. -
9:11 - 9:16یانزه پزیشك له سیرالییۆن به‌هۆی
ئیبۆلاوه گیانیان له‌ده‌ستدا. -
9:16 - 9:19كاتێك قه‌یرانه‌كه ده‌ستیپێكرد وڵاته‌كه
ته‌نیا 120 پزیشكی هه‌بوو. -
9:20 - 9:21به پێچه‌وانه‌وه،
-
9:21 - 9:25ناوه‌ندی پزیشكیی (داڵاس بایڵه‌ر) زیاتر له
هه‌زار پزیشكی هه‌یه له تیمه‌كه. -
9:26 - 9:29ئه‌مانه ئه‌و جۆره ناڕه‌وایی یانه‌یه
كه خه‌ڵك ده‌كوژن. -
9:29 - 9:33سه‌ره‌تا، خه‌ڵكه هه‌ژاره‌كه ده‌كوژن
كاتێك بڵاوبوونه‌وه‌كان ده‌ست پێده‌كه‌ن، -
9:33 - 9:35دواتر خه‌ڵك له ته‌واوی
جیهان ده‌كوژن -
9:35 - 9:37كاتێك بڵاوبوونه‌وه‌كان
په‌رش و بڵاوده‌بنه‌وه. -
9:37 - 9:40گه‌ر به‌ڕاستی بمانه‌وێت ئه‌م
بڵاوبوونه‌وانه هێواش بكه‌ینه‌وه -
9:40 - 9:41و كاریگه‌رییه‌كانیان
بچووك بكه‌ینه‌وه، -
9:41 - 9:44پێویسته دڵنیابین له‌وه‌ی
هه‌موو وڵاتێك له جیهان -
9:44 - 9:47توانای دیاریكردنی نه‌خۆشیی نوێی هه‌بێت،
-
9:47 - 9:48چاره‌سه‌ریان بكات
-
9:48 - 9:51و ده‌رباره‌یان هه‌واڵ بدات بۆ ئه‌وه‌ی
بتوانن زانیاری بڵاوبكه‌نه‌وه. -
9:52 - 9:56كۆڤید-19 ده‌بێته بارگرانییه‌كی گه‌وره
بۆ سه‌ر سیسته‌مه ته‌ندروستی یه‌كان. -
9:57 - 10:00هه‌روه‌ها كۆڤید-19 هه‌ندێك خاڵی
لاوازی ڕاسته‌قینه‌ی ئاشكراكرد -
10:00 - 10:02له زنجیره دابینكردنه
ته‌ندروستییه جیهانیی یه‌كانمان. -
10:02 - 10:07ته‌نیا كاتی گونجاو، سیسته‌مه لاوازه‌كان
باشن كه كاره‌كان به‌باشی به‌ڕێوه‌ده‌چن، -
10:07 - 10:11به‌ڵام له‌كاتی قه‌یران، مانای ئه‌وه‌یه
هیچ یه‌ده‌گێكمان نییه. -
10:11 - 10:14گه‌ر نه‌خۆشخانه‌یه‌ك-- یاخود وڵاتێك--
-
10:14 - 10:17ده‌مامكی ده‌م و چاوو كه‌ره‌سته‌ی
پارێزگاریكردنی كه‌سیی نه‌مێنێ، -
10:18 - 10:21هیچ بارخانه‌یه‌كی گه‌وره‌ی پڕ له سندووق
نییه تاكو بچین و زیاتری لێ بهێنین. -
10:21 - 10:23ده‌بێت داوای زیاتر بكه‌یت
له دابینكه‌ره‌كه، -
10:23 - 10:27پێویسته چاوه‌ڕێیان بكه‌یت تاكو به‌رهه‌می
دێنن و ده‌بێت چاوه‌ڕێ بكه‌یت تاكو ده‌ینێرن -
10:27 - 10:28به‌گشتی له چینه‌وه.
-
10:28 - 10:33ئه‌وه كاتی دواكه‌وتنه له‌كاتێكدا كه
گرنگترین شت ئه‌وه‌یه خێرا بجووڵێیت. -
10:33 - 10:37گه‌ر زۆر به كامڵی خۆمان بۆ
كۆڤید-19 ئاماده‌كردبووایه، -
10:37 - 10:41چین خێراتر بڵاوبوونه‌وه‌كه‌ی ڕاده‌گه‌یاند.
-
10:41 - 10:45ئاماده ده‌بوون بۆ پێشكه‌شكردنی
چاودێریی بۆ خه‌ڵكه تووشبووه‌كه -
10:45 - 10:47به‌بێ پێویستیی بۆ دروستكردنی
باڵه‌خانه‌ی نوێ. -
10:47 - 10:50زانیاری ڕاستگۆیانه‌یان بۆ
هاوڵاتییه‌كان بڵاوده‌كرده‌وه -
10:50 - 10:54بۆیه ئه‌م هه‌موو پڕوپاگه‌نده
شێتانه‌مان نه‌ده‌بینی بڵاوبكرێنه‌وه -
10:54 - 10:55له تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی له چین.
-
10:55 - 10:59و ئاڵوگۆڕی زانیارییان كردبایه‌وه له‌گه‌ڵ
ده‌سه‌ڵاتدارانی ته‌ندروستی جیهانیی -
10:59 - 11:02بۆیه ده‌یانتوانی هه‌واڵبده‌نه
سیسته‌می ته‌ندروستیی نه‌ته‌وه‌یی -
11:02 - 11:04و ئاماده بن كاتێك
ڤایرۆسه‌كه بڵاوده‌بێته‌وه. -
11:04 - 11:07ئه‌و كاته سیسته‌مه ته‌ندروستی یه
نه‌ته‌وه‌یی یه‌كان ده‌یانتوانی عه‌مباری -
11:07 - 11:10كه‌ره‌سته پارێزه‌ره‌كان بكه‌ن
كه پێویستیان پێیان بوو -
11:10 - 11:14-و ڕاهێنانی پێشكه‌شكارانی چاودێری ته‌ند
روستی بۆ چاره‌سه‌ر و كۆنتڕۆڵكردنی تووشبوون -
11:14 - 11:18پڕۆتۆكۆڵی پشتبه‌سته‌ی زانستییمان ده‌بوو بۆ
ئه‌وه‌ی چ بكه‌ین كاتێك شته‌كان ڕووده‌ده‌ن، -
11:18 - 11:20وه‌كو كه‌شتی گه‌شتیاریی
نه‌خۆشی تووشبووی پێیه. -
11:20 - 11:24و زانیاری ڕاستمان ده‌بوو
له‌باره‌ی خه‌ڵك له هه‌موو شوێنێك، -
11:24 - 11:28بۆیه ڕووداوی شپرزه و ئابڕووبه‌ری
بێگانه ترسییمان نه‌ده‌بینی، -
11:28 - 11:32وه‌كو ئه‌و خه‌ڵكه ئاسیایی یه‌ی له سه‌ر
شه‌قام له فیلادلفیا هێرشیان ده‌كرێته -
11:32 - 11:35سه‌ر. به‌ڵام ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ
هه‌بوونی هه‌موو ئه‌مانه، -
11:35 - 11:38هێشتا بڵاوبوونه‌وه‌كانمان هه‌بوو.
-
11:38 - 11:42هه‌ڵبژاردنه‌كانمان ده‌رباره‌ی
چۆنێتی داگیركاریمان بۆ ئه‌م هه‌ساره‌یه -
11:42 - 11:43واده‌كات ناچاری بێت.
-
11:44 - 11:48ئه‌وه‌نده‌ی كه هاوده‌نگیی شاره‌زاكانمان
هه‌یه له‌باره‌ی كۆڤید-19، ئه‌مه‌یه: -
11:49 - 11:51لێره له ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كان،
و له جیهانه‌وه، -
11:51 - 11:54به‌ره‌و خراپتر ده‌ڕوات
پێش ئه‌وه‌ی به‌ره‌و باشتر بڕوات. -
11:54 - 11:59تێبینی حاڵه‌تی گواستنه‌وه‌ی مرۆڤ ده‌كه‌ین
كه‌وا له گه‌شت نه‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه، -
11:59 - 12:01كه ته‌نیا له كۆمه‌ڵگاكه ڕووده‌ده‌ن،
-
12:01 - 12:03تێبینی ده‌كه‌ین خه‌ڵك تووشی
كۆڤید-19 بووه -
12:03 - 12:07له كاتێك ته‌نانه‌ت نازانین
تووشبوونه‌كه له‌كوێ هاتووه. -
12:07 - 12:09ئه‌وانه نیشانه‌ی بڵاوبوونه‌وه‌یه‌كن
كه‌وا خراپتر ده‌بێت، -
12:09 - 12:12نه‌ك بڵاوبوونه‌وه‌یه‌ك
كه له‌ژێر ده‌سه‌ڵات بێت. -
12:14 - 12:17ئه‌مه بێزاركه‌ره، به‌ڵام
مایه‌ی سه‌رسوڕمان نییه. -
12:18 - 12:19شاره‌زایانی ته‌ندروستیی جیهانیی،
-
12:19 - 12:22كاتێك ده‌رباره‌ی سیناریۆی
ڤایرۆسه نوێیه‌كان ده‌دوێن، -
12:22 - 12:25ئه‌مه یه‌ك له سیناریۆكانه
كه لێی ورد ده‌بنه‌وه. -
12:25 - 12:28ئێمه هه‌موومان هیواخواز بووین
به ئاسانی ده‌ربازببین، -
12:28 - 12:31به‌ڵام كاتێك شاره‌زایان له‌باره‌ی
به‌رنامه‌ڕێژی ڤایرۆسیی ده‌دوێن، -
12:31 - 12:35ئه‌مه جۆره بارودۆخێك و ڕێگایه‌كه كه‌وا
پێشبینی ده‌كه‌ن ڤایرۆسه‌كه پێی بجووڵێت. -
12:37 - 12:40ده‌مه‌وێت به چه‌ند ئامۆژگاریی یه‌كی
كه‌سیی ئه‌مه دابخه‌م. -
12:41 - 12:42ده‌سته‌كانتان بشۆن.
-
12:42 - 12:45زۆر ده‌سته‌كانتان بشۆن.
-
12:45 - 12:48ده‌زانم ئێوه به‌ڕاستی زۆر ده‌سته‌كانتان
ده‌شۆن چونكه ئێوه قیزه‌ون نین. -
12:48 - 12:50به‌ڵام هێشتا زیاتر ده‌سته‌كانتان بشۆن.
-
12:50 - 12:54ڕۆتین و ئاماژه ئاماده بكه له ژیانت
كه وات لێبكات ده‌سته‌كانت بشۆیت. -
12:54 - 12:58هه‌ركاتێك چوویه باڵه‌خانه‌یه‌ك و هاتییه
ده‌ره‌وه ده‌سته‌كانت بشۆ. -
12:58 - 13:01كاتێك ده‌چییه كۆبوونه‌وه‌یه‌ك و دێیه
ده‌ره‌وه ده‌سته‌كانت بشۆ. -
13:01 - 13:03نه‌ریت به‌ده‌ستبێنه به‌پێی
بنه‌مای ده‌ست شۆردن. -
13:04 - 13:06مۆبایله‌كه‌ت پاك بكه‌وه.
-
13:06 - 13:10هه‌موو كاتێك به ده‌سته پیس و
نه‌شۆراوه‌كه‌ت ده‌ستی لێ ده‌ده‌یت. -
13:10 - 13:12ده‌زانم له‌گه‌ڵ خۆت ده‌یبه‌یت بۆ گه‌رماو.
-
13:12 - 13:14(پێكه‌نین)
-
13:15 - 13:20بۆیه مۆبایله‌كه‌ت پاك بكه‌وه و ڕه‌چاوی
زۆر به‌كارنه‌هێنانی بكه له شوێنی گشتیی. -
13:20 - 13:24له‌وانه‌یه تیكتۆك و ئینسته‌گرام
ده‌توانرێت ته‌نیا شتی ماڵه‌وه بن. -
13:24 - 13:26ده‌ست له ده‌م وچاوت مه‌ده.
-
13:27 - 13:29چاوه‌كانت مه‌سڕه.
-
13:29 - 13:30نینۆكی چه‌نجه‌كانت مه‌گه‌زه.
-
13:30 - 13:32لووتت به پشتی ده‌ستت مه‌سڕه‌وه.
-
13:32 - 13:34مه‌به‌ستم، به‌هیچ جۆرێك ئه‌وه مه‌كه
چونكه، جوان نییه -
13:34 - 13:36(پێكه‌نین)
-
13:36 - 13:38ده‌مامكی ده‌م و چاو مه‌پۆشه.
-
13:38 - 13:41ده‌مامكی ده‌م و چاو بۆ خه‌ڵكی نه‌خۆش و
دابینكه‌رانی چاودێری ته‌ندروستییه. -
13:41 - 13:45گه‌ر نه‌خۆشیت، ده‌مامكه‌كه‌ت به‌رگه‌ی
هه‌موو كۆكه و پژمینه‌كه‌ت ده‌گرێت -
13:45 - 13:48و خه‌ڵكه‌كه‌ی ده‌ورووبه‌رت ده‌پارێزێت.
-
13:48 - 13:50گه‌ر تۆ دابینكه‌رێكی چاودێریی ته‌ندروستیت،
-
13:50 - 13:52ده‌مامكه‌كه‌ت ئامرازێكه له
كۆمه‌ڵه ئامرازێك -
13:52 - 13:54پێیان ده‌گوترێت كه‌ره‌سته‌ی
پارێزه‌ریی كه‌سیی -
13:54 - 13:58كه ڕاهێنانت پێكراوه به‌كاریبێنیت بۆیه
ده‌توانیت بایه‌خ به نه‌خۆشه‌كان بده‌یت -
13:58 - 13:59و خۆت تووشی نه‌خۆشی نه‌كه‌یت.
-
13:59 - 14:02گه‌ر تۆ كه‌سێكی ته‌ندروستی ڕێك و پێكی
ده‌مامكی ده‌م و چاو ده‌پۆشیت، -
14:02 - 14:04ته‌نیا ده‌م و چاوت ئاره‌قاوی ده‌كه‌یت.
-
14:04 - 14:05(پێكه‌نین)
-
14:05 - 14:07ده‌مامكه‌كان له كۆگاكان جێبهێڵه
-
14:07 - 14:10بۆ پزیشك و په‌رستار و
خه‌ڵكه نه‌خۆشه‌كه. -
14:11 - 14:14گه‌ر وابیرده‌كه‌یته‌وه نیشانه‌كانی
كۆڤید-19 ت هه‌یه، -
14:14 - 14:17له ماڵ بمێنه‌وه، په‌یوه‌ندیی به
پزیشكه‌كه‌ت بكه بۆ ئامۆژگاریی. -
14:17 - 14:23گه‌ر به كۆڤید-19 دیاریكراویت،
بیرت بێت به گشتی زۆر سووكه -
14:23 - 14:24و گه‌ر جگه‌ره‌كێشی،
-
14:24 - 14:27هه‌ر ئێستا باشترین كاتی شیاوه
بۆ وازهێنان له جگه‌ره‌كێشان. -
14:28 - 14:29مه‌به‌ستم، گه‌ر جگه‌ره‌كێشی،
-
14:29 - 14:32هه‌ر ئێستا هه‌میشه باشترین كاتی
شیاوه بۆ وازهێنان له جگه‌ره‌كێشان. -
14:32 - 14:35به‌ڵام گه‌ر جگه‌ره‌كێش بیت و
نیگه‌رانیت له‌باره‌ی كۆڤید-19، -
14:35 - 14:39ئه‌مه ده‌گرمه ئه‌ستۆم كه وازهێنان
بێگومان باشترین شته بتوانیت بیكه‌یت -
14:39 - 14:43بۆئه‌وه‌ی له خراپترین كاریگه‌رییه‌كانی
كۆڤید-19 خۆت بپارێزیت. -
14:45 - 14:47كۆڤید-19 شتێكی ترسێنه‌ره،
-
14:47 - 14:52له كاتێك نزیكه‌ی ته‌واوی هه‌واڵه‌كانمان
وه‌كو شتی ترسێنه‌ر دیار ده‌بێت. -
14:52 - 14:57هه‌ڵبژارده‌ی زۆر جوان به‌ڵام له‌هه‌مان
كاتدا خراپ بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵی هه‌ن: -
14:57 - 15:02تۆقین، بێگانه ترسێ، ترسی شوێنی گشتی،
سیسته‌می زۆرداریی، -
15:02 - 15:07درۆی دروستكراون كه وامان لێده‌كه‌ن وابیر
بكه‌ینه‌وه كه ڕق و شێتگیری و ته‌نیایی -
15:07 - 15:09چاره‌سه‌ری بڵاوبوونه‌وه‌كانن.
-
15:09 - 15:11به‌ڵام وانین.
-
15:11 - 15:13ته‌نیا وامان لێده‌كه‌ن كه‌متر ئاماده بین.
-
15:13 - 15:18هه‌روه‌ها كۆمه‌ڵه هه‌ڵبژارده‌یه‌كی
به‌سوود به‌ڵام بێزاركه‌ریش هه‌ن -
15:18 - 15:20كه ده‌توانین له وه‌ڵامی
بڵاوبوونه‌وه‌كان به‌كاری بێنین. -
15:20 - 15:24شتی وه‌كو به‌ره‌وپێش بردنی چاودێری
ته‌ندروستیی لێره و له هه‌موو شوێنێك: -
15:24 - 15:27وه‌به‌رهێنان له ژێرخانی ته‌ندروستی و
چاودێری نه‌خۆشی یه‌كان -
15:27 - 15:29له‌به‌ر ئه‌وه ده‌زانین كه‌ی
نه‌خۆشیی نوێ دێت: -
15:29 - 15:32بنیاتنانی سیسته‌می ته‌ندروستی
له سه‌رانسه‌ری جیهان: -
15:32 - 15:37وردبوونه‌وه له به‌هێزكردنی زنجیره دابین
كردنه‌كان تاكو ئاماده‌بن بۆ فریاكه‌وتن: -
15:37 - 15:39و په‌روه‌رده‌یه‌كی باشتر،
-
15:39 - 15:44بۆیه ده‌توانین باسی بڵاوبوونه‌وه‌ی
نه‌خۆشییه‌كان و بیركاریی مه‌ترسییه‌كه -
15:44 - 15:46بكه‌ین ته‌نیا به‌بێ تۆقینێكی كوێرانه.
-
15:46 - 15:49لێره پێویستیمان به‌وه‌یه ڕێبه‌ریی
بكرێین له لایه‌ن دادپه‌روه‌ریی، -
15:49 - 15:51چونكه له‌و بارودۆخه،
وه‌كو زۆربه‌ی ئه‌وانی تر، -
15:51 - 15:55له‌ڕاستیدا دادپه‌روه‌ریی
له به‌رژه‌وه‌ندیی خۆمانه. -
15:56 - 15:58بۆیه زۆر سوپاستان ده‌كه‌م
كه ئه‌مڕۆ گویتان لێم ڕاگرت. -
15:58 - 16:01ئایا ده‌توانم یه‌كه‌مین كه‌س بم
كه پێتان بڵێم: -
16:01 - 16:03كاتێك شانۆیه‌كه جێده‌هێڵن
ده‌سته‌كانتان بشۆن. -
16:03 - 16:05(چه‌پڵه)
- Title:
- بۆچی كۆڤید-19 ئێستا لێمان ده‌دات--و چۆن خۆمان ئاماده بكه‌ین بۆ بڵاوبوونه‌وه‌ی داهاتوو
- Speaker:
- ئه‌لاننا شه‌یخ
- Description:
-
more » « less
ڤایرۆسی نوێی كۆڕۆنا له كوێ سه‌ریهه‌ڵدا، چۆن به‌و خێرایی یه بلاوبۆوه--و دواتر چی ده‌بێت؟ به باسكردنی پێشبینی یه‌كان له بڵاوبوونه‌وه‌كه، شاره‌زای ته‌ندروستیی جیهانیی و هاوه‌ڵی (تێد) ئه‌لاننا شه‌یخ شوێنی بڵاوبوونه‌وه‌ی كۆڤید-19 ده‌كه‌وێت، گفتوگۆ ده‌كات له‌باره‌ی بۆچی سنوورداركردنی گه‌شته‌كان كاریگه‌رییان نییه و گۆڕانه پزیشكی یه پێویسته‌كان له سه‌رانسه‌ری جیهان ده‌خاته ڕوو بۆ ئاماده‌بوون بۆ تاعوونى داهاتوو.ئه‌و ده‌ڵێت"پێویسته دڵنیا بین له‌وه‌ی هه‌موو وڵاتێك له جیهان توانای هه‌یه بۆ دیاریكردن و چاره‌سه‌ركردنی نه‌خۆشییه‌كان."
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 16:19
|
Daban Q Jaff approved Kurdish subtitles for Why COVID-19 is hitting us now -- and how to prepare for the next outbreak | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish subtitles for Why COVID-19 is hitting us now -- and how to prepare for the next outbreak | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for Why COVID-19 is hitting us now -- and how to prepare for the next outbreak | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for Why COVID-19 is hitting us now -- and how to prepare for the next outbreak | |
|
zhila mawlood edited Kurdish subtitles for Why COVID-19 is hitting us now -- and how to prepare for the next outbreak | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish subtitles for Why COVID-19 is hitting us now -- and how to prepare for the next outbreak | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish subtitles for Why COVID-19 is hitting us now -- and how to prepare for the next outbreak | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish subtitles for Why COVID-19 is hitting us now -- and how to prepare for the next outbreak |