Return to Video

ပဟေဠိဆန်တဲ့ ဘာသာစကားတစ်ခုကို အဓိပ္ပာယ်ဖေါ်ပေးဖို့ အားထုတ်မှု။ Susan Lupack

  • 0:07 - 0:10
    ၁၉၀၀ နှစ်ဦးပိုင်းက Crete ကျွန်းပေါ်မှာ
  • 0:10 - 0:14
    ဗြိတိသျှ ရှေးဟောင်းသုတေသီ Sir Arthur Evans
    ဟာ ထူးဆန်းတဲ့ သင်္ကေတတွေနဲ့ ရေးထိုးထားတဲ့
  • 0:14 - 0:17
    ကမ္ပည်းချပ် ၃၀၀၀ နီးပါးကို
    တူးဖော် တွေ့ရှိခဲ့တယ်။
  • 0:17 - 0:19
    ဒီသင်္ကေတတွေဟာ ဥရောပရဲ့ ရှေးအကျဆုံး
    ယဉ်ကျေးမှုက ပြောတဲ့
  • 0:19 - 0:22
    ဘာသာစကားကို ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ ထင်ခဲ့တယ်။
  • 0:22 - 0:26
    ၎င်းတို့ရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဟာ ပညာရှင်တွေအတွက်
    နှစ် ၅၀ ကြာ လိုက်လေဝေးလေဖြစ်ခဲ့တယ်။
  • 0:26 - 0:29
    Evans ဟာ ဒီကမ္ပည်းချပ်တွေကို Knossos
    နန်းတော်ရဲ့ ရောင်စုံ
  • 0:29 - 0:33
    နံရံဆေးရေးပန်းချီတွေနဲ့ ဝင်္ကပါလို
    စင်္ကြံတွေကြားမှာ တူးဖေါ်တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။
  • 0:33 - 0:35
    ဒဏ္ဍာရီလာ Cretan အုပ်ချုပ်သူ
  • 0:35 - 0:39
    King Minos ကို အစွဲပြုပြီး
    Minoan ယဉ်ကျေးမှုလို့ သူခေါ်ခဲ့တယ်။
  • 0:39 - 0:43
    သူက Minoan ဘာသာစကားကို ကိုယ်စားပြုတဲ့
    Linear B ဆိုတဲ့ အက္ခရာတွေလို့ ထင်ခဲ့ပြီး
  • 0:43 - 0:47
    ကမ္ဘာတစ်လွှားက ပညာရှင်တွေကတော့
    သူတို့ကိုယ်ပိုင် အယူအဆတွေ ရလာခဲ့တယ်။
  • 0:47 - 0:50
    ဒါဟာ Etruscans တွေရဲ့ ပျောက်ဆုံးသွားတဲ့
    ဘာသာစကားလား။
  • 0:50 - 0:53
    ဒါမှမဟုတ် Basque ရဲ့ ရှေးဦး ပုံစံတစ်ခု
    ကို ကိုယ်စားပြုတာလား။
  • 0:53 - 0:57
    ဒီပဟေဠိ အရှိန်မြင့်လာတာက Evans ဟာ
    ကမ္ပည်းချပ်တွေကို အနီးကပ်ထိန်းသိမ်းခဲ့ပြီး
  • 0:57 - 1:01
    သူအသက်ရှိစဉ်အတွင်းမှာ ကမ္ပည်း
    ၂၀၀ ကိုသာ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပေမဲ့
  • 1:01 - 1:03
    အက္ခရာတွေကို အနက်မဖော်နိုင်ခဲ့လို့ပါ။
  • 1:03 - 1:07
    ဒါပေမဲ့ တိကျတဲ့ လေ့လာချက် နှစ်ခု
    သူလုပ်ခဲ့တာတော့ သေချာတယ်။
  • 1:07 - 1:11
    ကမ္ပည်းချပ်တွေဟာ အုပ်ချုပ်ရေး မှတ်တမ်း
    တွေနဲ့ အက္ခရာက ဝဏ္ဏတွဲတစ်ခုဖြစ်ခဲ့တာပါ။
  • 1:11 - 1:15
    အဲဒီမှာ သင်္ကေတတစ်ခုစီဟာ သရတစ်လုံးနဲ့
    ဗျည်းတစ်လုံးကိုပါ ကိုယ်စားပြုတယ်။
  • 1:15 - 1:18
    တစ်လုံးစီဟာ စကားလုံးတစ်ခုလုံးကို
    ကိုယ်စားပြုတဲ့ အက္ခရာတွေနဲ့ ရောထားတာပါ။
  • 1:18 - 1:24
    Evans ဟာ Linear B ကို ဆက်လုပ်ခဲ့တယ်။ အရင်
    ဆယ်စုနှစ် သုံးစုက Brooklyn, New York မှ
  • 1:24 - 1:27
    ပညာရှင် Alice Kober က ဒီပဟေဠိကို စတင်
    အဖြေရှာခဲ့တာပါ။
  • 1:27 - 1:30
    Kober ဟာ ဒီရာထူးကို အမျိုးသမီး
    အနည်ငယ်သာ ရခဲ့စဉ်က
  • 1:30 - 1:33
    Brooklyn ကောလိပ်မှာပါမောက္ခဖြစ်ခဲ့တယ်။
  • 1:33 - 1:37
    စူးစမ်းမှုမှာ အထောက်အကူဖြစ်ဖို့
    ဘာသာစကားများစွာကို ကိုယ်တိုင်သင်ယူတယ်။
  • 1:37 - 1:40
    Linear B ကို အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဖို့
    သူလိုအပ်မယ့် သူသိတဲ့ အသိပညာပါ။
  • 1:40 - 1:44
    နောက် ဆယ်စုနှစ်စုကြာ
    သူဟာ သင်္ကေတတွေကို သရုပ်ခွဲ့ကြည့်ခဲ့တယ်။
  • 1:44 - 1:46
    အနည်းငယ် ရရှိနိုင်တဲ့
    ကမ္ပည်းစာတွေကန​ေ လုပ်ကိုင်ရင်း
  • 1:46 - 1:49
    သင်္ကေတတစ်ခုစီဟာ မကြာခဏ
    ဘယ်ပုံပေါ်တယ်ဆိုတာမှတ်တမ်းတင်ခဲ့တယ်။
  • 1:49 - 1:53
    ဒီနောက် သင်္ကေတတစ်ခုစီဟာ မကြာခဏ
    ကပ်ပ​ြီး ပေါ်ပုံကို ပြန်မှတ်တမ်းတင်တယ်။
  • 1:53 - 1:57
    တွေ့ရှိချက်တွေကို စီးကရက် ကတ်ထူဘူးတွေထဲက
    စာရွက်အပိုင်းမှာ သိမ်းထားတယ်။
  • 1:57 - 2:00
    အကြောင်းက ရေးစရာ ပစ္စည်းတွေက ဒုတိယ
    ကမ္ဘာစစ်အတွင်းမှာ ရှားပါးခဲ့တာကြောင့်ပါ။
  • 2:00 - 2:02
    ဒီကြိမ်နှုန်းတွေကို သရုပ်ခွဲခြင်းက
  • 2:02 - 2:05
    ၎င်းရဲ့ဝါကျတွေကို သဒ္ဒါပေးဖို့
    စကားလုံး အဆုံးသတ်တွေမှာ
  • 2:05 - 2:07
    အမှီပြုနေတဲ့ Linear B ကိုတွေ့ရှိခဲ့တယ်။
  • 2:07 - 2:11
    ဒါကနေ အမှတ်အသားတွေကြားက ဆက်စပ်မှုတွေရဲ့
    ဇယားတစ်ခုကို စတင်တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။
  • 2:11 - 2:15
    Linear B ကို အရင် က အဓိပ္ပာယ်ဖော်တဲ့
    သူတိုင်းထက် ပိုနီးစပ်လာနေတာပါ။
  • 2:15 - 2:21
    ဒါပေမဲ့ ၁၉၅၀ အသက် ၄၃ နှစ်မှာဆုံးသွားတယ်၊
    ဖြစ်လောက်တာက ကင်ဆာကြောင့်ပါ။
  • 2:21 - 2:24
    Kober ဟာ Knossos ကမ္ပည်းချပ်တွေကို
    သရုပ်ခွဲနေစဉ်မှာ
  • 2:24 - 2:28
    Michael Ventris အမည်ရှိတဲ့ ဗိသုကာတစ်ဦး
    ကလည်း Linear B ကို အဖြေထုတ်ဖို့ လုပ်နေတယ်။
  • 2:28 - 2:33
    သူဟာ Evans ပြောတာ ကြားပြီးနောက် ကျောင်းသား
    တစ်ဦးအနေနဲ့ Linear B ကို စွဲလမ်းလာခဲ့တာပါ။
  • 2:33 - 2:38
    ဒုတိယ ကမ္ဘာအတွင်း အမှုထမ်းနေစဉ် အက္ခရာ
    တွေကို အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဖို့တောင်လုပ်ခဲ့တယ်။
  • 2:38 - 2:41
    စစ်ပွဲပြီးတော့ Ventris ဟာ Kober ရဲ့
    ဇယားကွက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။
  • 2:41 - 2:44
    Greece ပြည်မပေါ်က Pylos လို့ခေါ်တဲ့
    မတူတဲ့ ရှေးဟောင်းသုတေသန နယ်မြေမှ
  • 2:44 - 2:49
    တူးဖော်ရရှိတဲ့ အသစ်ပုံနှိပ်ထားတဲ့ Linear B
    ကမ္ပည်းစာတွေရဲ့ အသိုက်ကိုအသုံးပြုရင်းပါ။
  • 2:49 - 2:53
    တကယ့် ထိုးဖောက်ကျော်လွှားမှုက
    Pylos က ကမ္ပည်းချပ်တွေကို Knossos မှ
  • 2:53 - 2:55
    အချပ်တွေနဲ့ယှဉ်တဲ့အခါ ရောက်လာပြီး
  • 2:55 - 3:00
    ကမ္ပည်းချပ်တချို့မှာ ပေါ်နေတဲ့ စကားလုံး
    တချို့ဟာ နယ်မြေတစ်ခုတည်းဆိုတာ တွေ့ခဲ့တယ်။
  • 3:00 - 3:03
    ဒီစကာလုံးတွေဟာ တည်နေရာတစ်ခုစီအတွက်
    တိကျတဲ့ နေရာတွေရဲ့ အမည်တွေကို
  • 3:03 - 3:05
    ကိုယ်စားပြုလားဆိုတာ သူတွေးမိတယ်။
  • 3:05 - 3:09
    ရာစုနှစ်တွေအကြာမှာ နေရာအမည်တွေဟာ
    တသမတ်တည်း ကျန်နေတတ်တာကို သူသိခဲ့ပြီး
  • 3:09 - 3:11
    Linear B ကို Cyprus ကျွန်းမှ
  • 3:11 - 3:15
    ရှေးဟောင်းဝဏ္ဏတွဲတစ်ခုနဲ့
    နှိုင်းယှဉ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။
  • 3:15 - 3:19
    Cypriot အက္ခရာကို Linear B
    နောက်ပိုင်း နှစ်ရာချီအကြာမှာ သုံးခဲ့ပေမဲ့
  • 3:19 - 3:21
    တချို့သင်္ကေတတွေဟာ တူညီခဲ့ကြတော့
  • 3:21 - 3:23
    အသံတွေလည်း တူညီကြလိမ့်မယ်လို့
    သူတွေးမိခဲ့တယ်။
  • 3:23 - 3:27
    Ventris က Cypriot ဝဏ္ဏတွဲရဲ့
    အသံတချို့ကို Linear B ကမ္ပည်းစာတွေထဲ
  • 3:27 - 3:28
    ထည့်လိုက်တဲ့အခါ
  • 3:28 - 3:31
    စကားလုံး Knossos ရလာခဲ့တယ်။
  • 3:31 - 3:34
    Evans ကမ္ပည်းချပ်တွေကို ရှာဖွေတွေ့
    ရှိခဲ့တဲ့ မြို့ရဲ့ အမည်ပါ။
  • 3:34 - 3:38
    ဆင့်ကဲဖြစ်ပွားခြင်းတစ်ခုမှာ
    Linear B ဟာ Minoan မဟုတ်ဘဲ
  • 3:38 - 3:41
    Greek ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ ပိုရှင်းလင်းစွာ
    ဖော်ပြတဲ့ စကားလုံးတိုင်းနဲ့အတူ
  • 3:41 - 3:44
    Ventris က Linear B ကို ဖြေပြခဲ့တယ်။
  • 3:44 - 3:49
    Ventris ဟာ နောက်လေးနှစ်အကြာ အသက်
    ၃၄ နှစ်မှာ ယာဉ်တိုက်မှုမှာ သေဆုံးခဲ့တယ်။
  • 3:49 - 3:52
    ဒါပေမဲ့ သူ့ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုက သမိုင်းရဲ့
    အခန်းတစ်ခန်းကို ပြန်ရေးခဲ့တယ်။
  • 3:52 - 3:56
    Minoans ဟာ Greeks ပြည်မကို အောင်နိုင်ပြီး
    ဒါက Linear B ရဲ့ နမူနာတွေကို
  • 3:56 - 3:59
    ပြည်မမှာ တွေ့ရှိခဲ့တဲ့ အကြောင်းဖြစ်တယ်လို့
    Evans က အခိုင်အမာ ဆိုခဲ့တယ်။
  • 3:59 - 4:03
    ဒါပေမဲ့ Linear B ဟာ Minoan မဟုတ်ဘဲ
    Greek ကို ကိုယ်စားပြုတာကို တွေ့ရှိမှုက
  • 4:03 - 4:05
    ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာရဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ကို ပြတယ်။
  • 4:05 - 4:10
    Greeks က Crete ကို ကျူးကျော်ကာ ကိုယ်ပိုင်
    ဘာသာစကားအတွက် Minoan အက္ခရာကို မွေးစားတာပါ
  • 4:10 - 4:13
    ဒါပေမဲ့ ဇာတ်လမ်းက မပြီးသေးဘူး။
  • 4:13 - 4:15
    Linear A လို့ခေါ်တဲ့ အခြားအက္ခရာကနေ
  • 4:15 - 4:18
    ကိုယ်စားပြုတဲ့ Minoans ရဲ့
    ဘာသာစကားအစစ်ကို
  • 4:18 - 4:20
    အဓိပ္ပာယ်ဖော်ဖို့ ရှိသေးတယ်။
  • 4:20 - 4:23
    ဒါက အနည်းဆုံး လောလောဆယ်မှာ
    ပဟေဠိအဖြစ် ကျန်နေဆဲပါ။
Title:
ပဟေဠိဆန်တဲ့ ဘာသာစကားတစ်ခုကို အဓိပ္ပာယ်ဖေါ်ပေးဖို့ အားထုတ်မှု။ Susan Lupack
Speaker:
Susan Lupack
Description:

သင်ခန်းစာ အပြည့်အစုံကို https://ed.ted.com/lessons/the-race-to-decode-a-mysterious-language-susan-lupack တွင် ကြည့်ရှုပါ။
၁၉၀၀ နှစ်ဦးပိုင်းမှာ ရှေးဟောင်းသုတေသီ Arthur Evans ဟာ ထူးဆန်းတဲ့ သင်္ကေတတွေနဲ့ ရေးထိုးထားတဲ့ ကမ္ပည်းချပ်ရေ ၃၀၀၀ နီးပါးကို ဖော်ထုတ်ခဲ့တယ်။ Minoan ဘာသာစကားကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ Linear B လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ အက္ခရာတွေလို့ သူထင်ခဲ့ပေမဲ့ အခြားသူတွေက သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် အယူအဆတွေ ရလာခဲ့ကြတယ်။ ဒါဟာ Etruscans တွေရဲ့ ပျောက်ဆုံးသွားတဲ့ ဘာသာစကားလား။ ဒါမှမဟုတ် Basque ရဲ့ ရှေးဦး ပုံစံတစ်ခုလား။ ၎င်းရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဟာ ပညာရှင်တွေအတွက် နှစ် ၅၀ ကြာ လိုက်လေဝေးလေဖြစ်ခဲ့တယ်။ Susan Lupack ကနေပြီး ဒီလျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်တဲ့ ကမ္ပည်းစာတွေကို စူးစမ်းထားပါတယ်။
သင်ခန်းစာကို Susan Lupack က ပြုစုပြီး Movult က ရိုက်ကူးထားပါတယ်။
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:24

Burmese subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.