Ο αγώνας για την αποκωδικοποίηση μιας μυστηριώδους γλώσσας - Σούζαν Λούπακ

Παρακολουθήστε όλο το μάθημα: https://ed.ted.com/lessons/the-race-to-decode-a-mysterious-language-susan-lupack

Στις αρχές του 1900, ο αρχαιολόγος Σερ Άρθουρ Έβανς ανακάλυψε σχεδόν 3.000 πινακίδες, χαραγμένες με περίεργα σύμβολα. Πίστευε ότι η γραφή, η οποία ονομάστηκε Γραμμική Β, αναπαριστούσε τη Μινωική γλώσσα, ενώ άλλοι ανέπτυξαν δικές τους θεωρίες. Μήπως ήταν η χαμένη γλώσσα των Ετρούσκων; Ή μια πρώιμη μορφή της γλώσσας των Βάσκων; Οι ακαδημαϊκοί αδυνατούσαν να βρουν το νόημά της επί 50 χρόνια. Η Σούζαν Λούπακ ερευνά τις μυστηριώδεις επιγραφές.

Μάθημα από τη Σούζαν Λούπακ, σε σκηνοθεσία Movult.

Στις αρχές του 1900 στο νησί της Κρήτης,

ο Βρετανός αρχαιολόγος σερ Άρθουρ Έβανς
ανακάλυψε σχεδόν 3.000 πινακίδες

χαραγμένες με παράξενα σύμβολα.

Πίστευε ότι αυτά τα σύμβολα
αναπαριστούσαν τη γλώσσα

που μιλούσε ο αρχαιότερος
πολιτισμός της Ευρώπης.

Οι ακαδημαϊκοί αδυνατούσαν
να βρουν το νόημά της επί 50 χρόνια.

Ο Έβανς ανακάλυψε αυτές τις πινακίδες
μεταξύ των πολύχρωμων τοιχογραφιών

και τον δαιδαλωδών διαδρόμων
του παλατιού της Κνωσού.

Ονόμασε τον πολιτισμό Μινωικό -

από τον μυθικό άρχοντα της Κρήτης,
τον βασιλιά Μίνωα.

Πίστευε ότι η γραφή, γνωστή ως Γραμμική Β,
αναπαριστούσε τη μινωική γλώσσα

και ακαδημαϊκοί σε όλον τον κόσμο
ανέπτυξαν τις δικές τους θεωρίες.

Ήταν η χαμένη γλώσσα των Ετρούσκων;

Ή μήπως αναπαριστούσε
μια πρώιμη μορφή της γλώσσας των Βάσκων;

Το μυστήριο μεγάλωνε γιατί ο Έβανς
κρατούσε στην κατοχή του τις πινακίδες

-μόνο 200 από τις επιγραφές
δημοσιεύθηκαν στη διάρκεια της ζωής του-

αλλά δε μπορούσε να τις αποκρυπτογραφήσει.

Ωστόσο, έκανε δύο ακριβείς παρατηρήσεις:

οι πινακίδες ήταν διοικητικά έγγραφα,
και η γραφή ήταν συλλαβική,

όπου κάθε σύμβολο αναπαριστούσε
ένα σύμφωνο και ένα φωνήεν μαζί,

ανάμεικτα με χαρακτήρες
που αναπαριστούσαν μια ολόκληρη λέξη.

Ο Έβανς δούλεψε στη Γραμμική Β
για τρεις δεκαετίες πριν λυθεί το μυστήριο

από την ακαδημαϊκό Άλις Κόμπερ
από το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης.

Η Κόμπερ ήταν καθηγήτρια Κλασικής
Φιλολογίας στο Κολέγιο του Μπρούκλιν,

μια εποχή που ελάχιστες γυναίκες
κατείχαν τέτοιες θέσεις.

Για να τα καταφέρει,
έμαθε μόνη της πολλές γλώσσες -

ήξερε ότι θα χρειαζόταν αυτή τη γνώση
για να αποκρυπτογραφήσει τη Γραμμική Β.

Για τις επόμενες δύο δεκαετίες
ανέλυε τα σύμβολα.

Δουλεύοντας με τις ελάχιστες
διαθέσιμες επιγραφές,

κατέγραψε πόσο συχνά
εμφανιζόταν το κάθε σύμβολο.

Μετά κατέγραψε πόσο συχνά κάθε σύμβολο
εμφανιζόταν δίπλα σε ένα άλλο.

Αποθήκευε τα ευρήματά της σε χαρτάκια
μέσα σε κούτες από τσιγάρα,

γιατί η γραφική ύλη ήταν σπάνια
κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αναλύοντας αυτές τις συχνότητες,

ανακάλυψε ότι η Γραμμική Β
βασιζόταν στις καταλήξεις των λέξεων

ώστε να έχουν γραμματική οι προτάσεις.

Έτσι άρχισε να φτιάχνει ένα διάγραμμα
με τις σχέσεις μεταξύ των συμβόλων,

πλησιάζοντας περισσότερο από οποιονδήποτε
στο παρελθόν την αποκρυπτογράφησή της.

Αλλά πέθανε, πιθανότατα από καρκίνο,
το 1950 στην ηλικία των 43.

Ενώ η Κόμπερ ανέλυε
τις πινακίδες της Κνωσού,

ένας αρχιτέκτονας, ο Μάικλ Βέντρις,
επίσης δούλευε στην αποκρυπτογράφησή τους.

Είχε πάθει εμμονή με τη Γραμμική Β
ως μαθητής μετά από μία ομιλία του Έβανς.

Μάλιστα δούλεψε στην αποκρυπτογράφηση
κατά τη θητεία του στον Β' Παγκόσμιο.

Μετά τον πόλεμο, ο Βέντρις
εμπλούτισε το πλάνο της Κόμπερ,

μελετώντας μια νέα ομάδα
από επιγραφές στη Γραμμική Β

που προήλθαν από ανασκαφές σε άλλον χώρο,
την Πύλο, στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Η πιο σημαντική του ανακάλυψη ήρθε
όταν συνέκρινε τις πινακίδες της Πύλου

με αυτές της Κνωσού,

και είδε ότι μερικές λέξεις εμφανίζονταν
σε αυτές της Πύλου αλλά όχι της Κνωσού.

Αναρωτήθηκε αν αυτές οι λέξεις
αναπαριστούσαν τοπωνύμια

που ήταν συγκεκριμένα για κάθε τοποθεσία.

Ήξερε ότι κατά τους αιώνες τα τοπωνύμια
τείνουν να παραμένουν σταθερά,

και αποφάσισε να συγκρίνει τη Γραμμική Β

με μια αρχαία συλλαβική γραφή
από το νησί της Κύπρου.

Η κυπριακή γραφή χρησιμοποιήθηκε
εκατοντάδες χρόνια μετά τη Γραμμική Β

αλλά κάποια από τα σύμβολα ήταν παρόμοια -

αναρωτήθηκε αν θα ήταν
παρόμοιοι και οι ήχοι.

Όταν ο Βέντρις εισήγαγε μερικούς
από τους ήχους του Κυπριακού Συλλαβάριου

στις επιγραφές της Γραμμικής Β,

κατέληξε στη λέξη Κνωσός,

το όνομα της πόλης όπου ο Έβανς
είχε ανακαλύψει τις πινακίδες.

Σε ένα ντόμινο ανακαλύψεων, ο Βέντρις
άρχισε να αποκωδικοποιεί τη Γραμμική Β,

με κάθε λέξη να αποκαλύπτει
όλο και πιο ξεκάθαρα

ότι η γλώσσα της Γραμμικής Β
δεν ήταν μινωική, αλλά ελληνική.

Ο Βέντρις σκοτώθηκε σε τροχαίο
τέσσερα χρόνια αργότερα, 34 ετών.

Αλλά η ανακάλυψή του έγραψε
από την αρχή ένα κεφάλαιο της ιστορίας.

Ο Έβανς επέμενε ότι οι Μινωίτες
κατέκτησαν τους ηπειρώτες Έλληνες,

και αυτός ήταν ο λόγος που η Γραμμική Β
βρέθηκε και στην ηπειρωτική χώρα.

Αλλά η ανακάλυψη ότι η Γραμμική Β
αναπαριστούσε ελληνικά και όχι μινωικά

έδειξε ότι συνέβη το αντίθετο:

οι ηπειρώτες Έλληνες εισέβαλαν στην Κρήτη
και υιοθέτησαν τη μινωική γραφή.

Αλλά η ιστορία δεν τελειώνει ακόμη.

Η πραγματική γλώσσα των Μινωιτών,

την οποία αναπαριστά μια άλλη γραφή
που λέγεται Γραμμική Α,

δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί ακόμα.

Παραμένει ένα μυστήριο -
τουλάχιστον για την ώρα.