Return to Video

Bir saadet zincirini nasıl fark edersiniz - Stacie Bosley

  • 0:07 - 0:09
    2004 yılında
  • 0:09 - 0:11
    Vemma Nutrition adında yeni bir firma
  • 0:11 - 0:13
    yarı-zamanlı iş yaparak
    tam-zamanlı geliri elde ederek
  • 0:13 - 0:17
    hayatları değiştirecek
    bir fırsat sunmaya başladı.
  • 0:17 - 0:23
    Vemma'nın teklifi deneyim ya da eğitimi
    her ne olursa olsun herkese açıktı.
  • 0:23 - 0:25
    Kazanmaya başlamak için
    sadece iki adım vardı:
  • 0:25 - 0:29
    Sıvı beslenme ürünlerini içeren
    500-600 dolarlık bir set satın almak
  • 0:29 - 0:33
    ve aynısını yapacak iki üye daha
    sisteme dahil etmek.
  • 0:33 - 0:35
    Vemma Nutrition firması çok hızlı büyüdü,
  • 0:35 - 0:41
    zirve dönemlerinde ayda 30.000
    yeni üye getiren küresel boyuta ulaştı.
  • 0:41 - 0:43
    Tek bir problem vardı—
  • 0:43 - 0:49
    2013 yılında 200 milyon dolarlık
    yıllık ciro yaratan firmanın
  • 0:49 - 0:53
    katılımcılarının çoğu yatırdıklarından
    daha az bir miktar kazanıyorlardı.
  • 0:53 - 0:56
    Vemma en sonunda saadet zinciri
    oluşturmadan suçlandı:
  • 0:56 - 0:59
    Üyelerin, yeni üyeleri
    sistemin içine katarak
  • 0:59 - 1:02
    para kazandıkları klasik
    bir dolandırıcılık yöntemi.
  • 1:02 - 1:05
    Genellikle kurucu
    bir grup kişiyi para yatırmaya
  • 1:05 - 1:07
    ve zinciri tanıtmaya ikna ediyor.
  • 1:07 - 1:09
    Sonra onlar da başkalarını sisteme katıp
  • 1:09 - 1:12
    yenilerin yatırdıkları paranın
    bir kısmını kendilerine alırken
  • 1:12 - 1:15
    sistemin kurucusu da kendi payını alıyor.
  • 1:15 - 1:18
    Bu örgü, her yeni katılan grubun parasını
  • 1:18 - 1:22
    kendilerini sisteme katanlara
    aktarması ile devam ediyor.
  • 1:22 - 1:24
    Bu dolandırıcılık yöntemi,
  • 1:24 - 1:27
    kurucuların sisteme yeni dahil ettiği
    kişilerin ödedikleri paraları
  • 1:27 - 1:31
    ödemelerin dürüst yatırımlardan
    geldiğini zanneden üyelere ödediği
  • 1:31 - 1:32
    Ponzi düzeninden farklı.
  • 1:32 - 1:34
    Saadet zinciri büyüdükçe
  • 1:34 - 1:38
    yeni gelenlerin para kazanması
    artan derecede zorlaşıyor.
  • 1:38 - 1:42
    Çünkü katılımcı sayısı
    üstel oranda artıyor.
  • 1:42 - 1:47
    Her bir kişinin, kar etmek için 6 kişiyi
    sisteme katmak zorunda olduğu bir yapıda.
  • 1:47 - 1:49
    Kurucu başlamak için 6 kişi bulur,
  • 1:49 - 1:52
    daha sonra her biri de 6'şar kişi bulur.
  • 1:52 - 1:55
    O ikinci turda 36 yeni üye vardır,
  • 1:55 - 1:57
    daha sonra onlar da 6'şar kişi bulur,
  • 1:57 - 2:01
    toplam yeni üye sayısı 216'ya ulaşır.
  • 2:01 - 2:03
    Yeni üye alımı 12. turuna ulaştığında
  • 2:03 - 2:07
    en yeni 2,1 milyar üye kar edebilmek için
  • 2:07 - 2:11
    toplamda 13 milyardan fazla kişiyi
    sisteme katmak zorundadır
  • 2:11 - 2:14
    ki bu dünyanın toplam nüfusundan fazladır.
  • 2:14 - 2:15
    Bu senaryoda
  • 2:15 - 2:17
    en yeni üyeler,
  • 2:17 - 2:20
    yani sistemin %80'inden fazlası,
  • 2:20 - 2:22
    giriş için ödedikleri paranın
    tamamını kaybeder.
  • 2:22 - 2:24
    Gerçek hayatta
  • 2:24 - 2:27
    sisteme erken girenlerin
    bir çoğu da kaybeder.
  • 2:27 - 2:30
    Saadet zincirleri
    birçok ülkede yasa dışıdır
  • 2:30 - 2:32
    ancak tespit edilmeleri zor olabilir.
  • 2:32 - 2:34
    Farklı birçok şekillerde görülebilirler,
  • 2:34 - 2:36
    bunlara hediye grupları,
  • 2:36 - 2:40
    yatırım grupları ve çok katlı
    pazarlama girişimleri de dahil.
  • 2:40 - 2:44
    Hele saadet zincirleri ile meşru
    çok katlı pazarlama arasındaki fark
  • 2:44 - 2:46
    oldukça bulanıktır.
  • 2:46 - 2:50
    Teoride çok katlı pazarlama
    firmalarının üyeleri
  • 2:50 - 2:54
    temel olarak gelirlerini perakende
    müşterilerine sattıkları ürün
  • 2:54 - 2:56
    ya da hizmetten elde ederler
  • 2:56 - 3:01
    ancak saadet zincirleri temelde üyelerin
    ödemelerini yeni üyelerden karşılar.
  • 3:01 - 3:02
    Pratikte ise
  • 3:02 - 3:05
    birçok çok katlı pazarlama
    firması üyelerinin
  • 3:05 - 3:08
    yalnızca satışlardan kar etmelerini
    neredeyse imkansız hale getirir.
  • 3:08 - 3:12
    Vemma Beslenme gibi birçok saadet zinciri
  • 3:12 - 3:15
    kendilerini yasal çok katlı
    pazarlama işi olarak gizlerler,
  • 3:15 - 3:20
    bunu da bir ürün ya da hizmeti kullanarak
    öde-ve-sisteme kat yapısını gizlerler.
  • 3:20 - 3:25
    Birçok saadet zinciri;
    kiliselerdeki, göçmen cemiyetleri
  • 3:25 - 3:29
    ve benzeri sıkı ilişkili gruplardaki
    güven yapısından nemalanır.
  • 3:29 - 3:32
    Birkaç ilk üyeden gerçekten
    gelir elde etmeden önce
  • 3:32 - 3:35
    olumlu deneyimlerini aktarmaları istenir.
  • 3:35 - 3:37
    Kendi gruplarındaki
    diğer kişiler de onları takip eder
  • 3:37 - 3:44
    ve zincir birçok üyenin kar edemediği
    anlaşılmadan önce şişmiş olur.
  • 3:44 - 3:47
    Çoğu zaman kurbanlar
    utançlarından sessiz kalırlar.
  • 3:47 - 3:51
    Saadet zincirleri insanları fırsat
    ve güçlenme sözü ile içine çeker.
  • 3:51 - 3:54
    Yeni üyeler para kazanamadıklarında
  • 3:54 - 3:57
    sistem yerine kendilerini suçlarlar,
  • 3:57 - 4:00
    vadedilenleri yeterince azimli olmadıkları
    için kazanamadıklarını düşünürler.
  • 4:00 - 4:02
    Bazı kurbanlar denemeye devam eder,
  • 4:02 - 4:04
    farklı zincirlere yatırım yaparlar
  • 4:04 - 4:07
    ve her seferinde para kaybederler.
  • 4:07 - 4:08
    Tüm bu etkenlere rağmen
  • 4:08 - 4:11
    bu zincirleri farketmenin yolları var.
  • 4:11 - 4:14
    Zaman baskısı bir işaret—
  • 4:14 - 4:17
    "Şimdi harekete geçin ya da hayatınızda
    bir kere çıkacak fırsatı kaçırın"
  • 4:17 - 4:19
    şeklinde söylemlere dikkat edin.
  • 4:19 - 4:24
    Büyük, hayat-değiştirici gelir sözleri de
    ayrıca şüphe unsurudur.
  • 4:24 - 4:28
    Son olarak meşru
    çok katlı pazarlama firmaları
  • 4:28 - 4:33
    üyelerinden ürün ya da hizmet satma
    fırsatı için para istememelidir.
  • 4:33 - 4:37
    Saadet zincirleri bireyler,
    topluluklar ve hatta ülkeler için
  • 4:37 - 4:41
    inanılmaz derecede yıkıcı olabilirler.
  • 4:41 - 4:43
    Ama ateşe ateşle karşılık verebilir,
  • 4:43 - 4:46
    bu videoyu tanıdığınız
    üç kişiye gönderebilir
  • 4:45 - 4:49
    ve onları da aynısını yapmaya
    teşvik edebilirsiniz.
Title:
Bir saadet zincirini nasıl fark edersiniz - Stacie Bosley
Speaker:
Stacie Bosley
Description:

Dersin tamamını izlemek için: https://ed.ted.com/lessons/how-to-spot-a-pyramid-scheme-stacie-bosley

2004 yılında, bir beslenme firması insanların hayatını değiştirecek yarı-zamanlı iş yaparak tam-zamanlı gelir etme fırsatı sundu. Başlamak için sadece iki adım vardı: 500 dolarlık bir set satın almak ve iki yeni üye toplamak. 2013 yılında, firma 200 milyon dolar kazanıyordu. Tek bir problem vardı -- üyelerin çoğu ödediklerinden daha az kazanıyordu. Stacie Bosley, saadet zincirlerinin ne olduğunu ve onları nasıl fark edeceğinizi anlatıyor.

Dersi veren Stacie Bosley, yöneten Wooden Plane Productions.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:49

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.