Showing Revision 8 created 08/28/2019 by Cihan Ekmekçi.

1. Title:
   Bir saadet zincirini nasıl fark edersiniz - Stacie Bosley
2. Description:

   Dersin tamamını izlemek için: https://ed.ted.com/lessons/how-to-spot-a-pyramid-scheme-stacie-bosley

   2004 yılında, bir beslenme firması insanların hayatını değiştirecek yarı-zamanlı iş yaparak tam-zamanlı gelir etme fırsatı sundu. Başlamak için sadece iki adım vardı: 500 dolarlık bir set satın almak ve iki yeni üye toplamak. 2013 yılında, firma 200 milyon dolar kazanıyordu. Tek bir problem vardı -- üyelerin çoğu ödediklerinden daha az kazanıyordu. Stacie Bosley, saadet zincirlerinin ne olduğunu ve onları nasıl fark edeceğinizi anlatıyor.

   Dersi veren Stacie Bosley, yöneten Wooden Plane Productions.

3. Speaker:
   Stacie Bosley
4. 7104 0:07 - 0:09
   2004 yılında
5. 8594 0:09 - 0:11
   Vemma Nutrition adında yeni bir firma
6. 10674 0:11 - 0:13
   yarı-zamanlı iş yaparak
   tam-zamanlı geliri elde ederek
7. 13434 0:13 - 0:17
   hayatları değiştirecek
   bir fırsat sunmaya başladı.
8. 17104 0:17 - 0:23
   Vemma'nın teklifi deneyim ya da eğitimi
   her ne olursa olsun herkese açıktı.
9. 22904 0:23 - 0:25
   Kazanmaya başlamak için
   sadece iki adım vardı:
10. 25374 0:25 - 0:29
    Sıvı beslenme ürünlerini içeren
    500-600 dolarlık bir set satın almak
11. 29434 0:29 - 0:33
    ve aynısını yapacak iki üye daha
    sisteme dahil etmek.
12. 32585 0:33 - 0:35
    Vemma Nutrition firması çok hızlı büyüdü,

    ¶

13. 34845 0:35 - 0:41
    zirve dönemlerinde ayda 30.000
    yeni üye getiren küresel boyuta ulaştı.
14. 41155 0:41 - 0:43
    Tek bir problem vardı—
15. 42841 0:43 - 0:49
    2013 yılında 200 milyon dolarlık
    yıllık ciro yaratan firmanın
16. 48611 0:49 - 0:53
    katılımcılarının çoğu yatırdıklarından
    daha az bir miktar kazanıyorlardı.
17. 52865 0:53 - 0:56
    Vemma en sonunda saadet zinciri
    oluşturmadan suçlandı:

    ¶

18. 56226 0:56 - 0:59
    Üyelerin, yeni üyeleri
    sistemin içine katarak
19. 58826 0:59 - 1:02
    para kazandıkları klasik
    bir dolandırıcılık yöntemi.
20. 61736 1:02 - 1:05
    Genellikle kurucu
    bir grup kişiyi para yatırmaya

    ¶

21. 64606 1:05 - 1:07
    ve zinciri tanıtmaya ikna ediyor.
22. 66956 1:07 - 1:09
    Sonra onlar da başkalarını sisteme katıp
23. 68896 1:09 - 1:12
    yenilerin yatırdıkları paranın
    bir kısmını kendilerine alırken
24. 72116 1:12 - 1:15
    sistemin kurucusu da kendi payını alıyor.
25. 74996 1:15 - 1:18
    Bu örgü, her yeni katılan grubun parasını
26. 77846 1:18 - 1:22
    kendilerini sisteme katanlara
    aktarması ile devam ediyor.
27. 81946 1:22 - 1:24
    Bu dolandırıcılık yöntemi,
28. 83795 1:24 - 1:27
    kurucuların sisteme yeni dahil ettiği
    kişilerin ödedikleri paraları
29. 87285 1:27 - 1:31
    ödemelerin dürüst yatırımlardan
    geldiğini zanneden üyelere ödediği
30. 90795 1:31 - 1:32
    Ponzi düzeninden farklı.
31. 92465 1:32 - 1:34
    Saadet zinciri büyüdükçe

    ¶

32. 94445 1:34 - 1:38
    yeni gelenlerin para kazanması
    artan derecede zorlaşıyor.
33. 97905 1:38 - 1:42
    Çünkü katılımcı sayısı
    üstel oranda artıyor.
34. 102225 1:42 - 1:47
    Her bir kişinin, kar etmek için 6 kişiyi
    sisteme katmak zorunda olduğu bir yapıda.
35. 106965 1:47 - 1:49
    Kurucu başlamak için 6 kişi bulur,
36. 109400 1:49 - 1:52
    daha sonra her biri de 6'şar kişi bulur.
37. 111810 1:52 - 1:55
    O ikinci turda 36 yeni üye vardır,
38. 114940 1:55 - 1:57
    daha sonra onlar da 6'şar kişi bulur,
39. 117490 1:57 - 2:01
    toplam yeni üye sayısı 216'ya ulaşır.
40. 121150 2:01 - 2:03
    Yeni üye alımı 12. turuna ulaştığında
41. 123100 2:03 - 2:07
    en yeni 2,1 milyar üye kar edebilmek için
42. 126770 2:07 - 2:11
    toplamda 13 milyardan fazla kişiyi
    sisteme katmak zorundadır
43. 131000 2:11 - 2:14
    ki bu dünyanın toplam nüfusundan fazladır.
44. 134120 2:14 - 2:15
    Bu senaryoda
45. 135250 2:15 - 2:17
    en yeni üyeler,
46. 136750 2:17 - 2:20
    yani sistemin %80'inden fazlası,
47. 139850 2:20 - 2:22
    giriş için ödedikleri paranın
    tamamını kaybeder.
48. 142480 2:22 - 2:24
    Gerçek hayatta
49. 143940 2:24 - 2:27
    sisteme erken girenlerin
    bir çoğu da kaybeder.
50. 147030 2:27 - 2:30
    Saadet zincirleri
    birçok ülkede yasa dışıdır

    ¶

51. 149820 2:30 - 2:32
    ancak tespit edilmeleri zor olabilir.
52. 151910 2:32 - 2:34
    Farklı birçok şekillerde görülebilirler,
53. 154259 2:34 - 2:36
    bunlara hediye grupları,
54. 156049 2:36 - 2:40
    yatırım grupları ve çok katlı
    pazarlama girişimleri de dahil.
55. 159679 2:40 - 2:44
    Hele saadet zincirleri ile meşru
    çok katlı pazarlama arasındaki fark
56. 164299 2:44 - 2:46
    oldukça bulanıktır.
57. 166089 2:46 - 2:50
    Teoride çok katlı pazarlama
    firmalarının üyeleri
58. 170029 2:50 - 2:54
    temel olarak gelirlerini perakende
    müşterilerine sattıkları ürün
59. 173523 2:54 - 2:56
    ya da hizmetten elde ederler
60. 176103 2:56 - 3:01
    ancak saadet zincirleri temelde üyelerin
    ödemelerini yeni üyelerden karşılar.
61. 181063 3:01 - 3:02
    Pratikte ise
62. 182380 3:02 - 3:05
    birçok çok katlı pazarlama
    firması üyelerinin
63. 185070 3:05 - 3:08
    yalnızca satışlardan kar etmelerini
    neredeyse imkansız hale getirir.
64. 188400 3:08 - 3:12
    Vemma Beslenme gibi birçok saadet zinciri
65. 191510 3:12 - 3:15
    kendilerini yasal çok katlı
    pazarlama işi olarak gizlerler,
66. 195320 3:15 - 3:20
    bunu da bir ürün ya da hizmeti kullanarak
    öde-ve-sisteme kat yapısını gizlerler.
67. 199790 3:20 - 3:25
    Birçok saadet zinciri;
    kiliselerdeki, göçmen cemiyetleri

    ¶

68. 205413 3:25 - 3:29
    ve benzeri sıkı ilişkili gruplardaki
    güven yapısından nemalanır.
69. 208611 3:29 - 3:32
    Birkaç ilk üyeden gerçekten
    gelir elde etmeden önce
70. 212291 3:32 - 3:35
    olumlu deneyimlerini aktarmaları istenir.
71. 214641 3:35 - 3:37
    Kendi gruplarındaki
    diğer kişiler de onları takip eder
72. 217221 3:37 - 3:44
    ve zincir birçok üyenin kar edemediği
    anlaşılmadan önce şişmiş olur.
73. 223521 3:44 - 3:47
    Çoğu zaman kurbanlar
    utançlarından sessiz kalırlar.
74. 226766 3:47 - 3:51
    Saadet zincirleri insanları fırsat
    ve güçlenme sözü ile içine çeker.
75. 231176 3:51 - 3:54
    Yeni üyeler para kazanamadıklarında
76. 233586 3:54 - 3:57
    sistem yerine kendilerini suçlarlar,
77. 236566 3:57 - 4:00
    vadedilenleri yeterince azimli olmadıkları
    için kazanamadıklarını düşünürler.
78. 240326 4:00 - 4:02
    Bazı kurbanlar denemeye devam eder,
79. 242076 4:02 - 4:04
    farklı zincirlere yatırım yaparlar
80. 244146 4:04 - 4:07
    ve her seferinde para kaybederler.
81. 246636 4:07 - 4:08
    Tüm bu etkenlere rağmen

    ¶

82. 248472 4:08 - 4:11
    bu zincirleri farketmenin yolları var.
83. 251492 4:11 - 4:14
    Zaman baskısı bir işaret—
84. 253562 4:14 - 4:17
    "Şimdi harekete geçin ya da hayatınızda
    bir kere çıkacak fırsatı kaçırın"
85. 257062 4:17 - 4:19
    şeklinde söylemlere dikkat edin.
86. 259232 4:19 - 4:24
    Büyük, hayat-değiştirici gelir sözleri de
    ayrıca şüphe unsurudur.
87. 264392 4:24 - 4:28
    Son olarak meşru
    çok katlı pazarlama firmaları
88. 268170 4:28 - 4:33
    üyelerinden ürün ya da hizmet satma
    fırsatı için para istememelidir.
89. 273440 4:33 - 4:37
    Saadet zincirleri bireyler,
    topluluklar ve hatta ülkeler için

    ¶

90. 277380 4:37 - 4:41
    inanılmaz derecede yıkıcı olabilirler.
91. 280980 4:41 - 4:43
    Ama ateşe ateşle karşılık verebilir,
92. 282830 4:43 - 4:46
    bu videoyu tanıdığınız
    üç kişiye gönderebilir
93. 285274 4:45 - 4:49
    ve onları da aynısını yapmaya
    teşvik edebilirsiniz.