Bu bakteriler plastik yiyor

İnsanlar her sene 300 milyon ton yeni plastik üretiyor -- ancak elimizden gelenin en iyisine rağmen yüzde 10'dan daha azı geri dönüştürülebiliyor. Bu atıkla başa çıkmanın daha iyi bir yolu var mı? Mikrobiyolog Morgan Vague bazı yaratıcı adaptasyonlar ile plastik yeme gibi beklenmedik bir yetenek geliştiren -- ve artan kirlilik problemimizde bize yardımcı olabilecek bakterileri araştırıyor.

Plastikler: onları biliyorsunuz,
onları sevmiyor olabilirsiniz

ancak muhtemelen
onları her gün kullanıyorsunuz.

2050'ye kadar araştırmacılar

okyanusta balıktan daha fazla plastik
olacağını tahmin ediyorlar.

Çabalarımıza rağmen

kullandığımız bütün plastiğin
sadece yüzde dokuzu geri dönüştürülüyor.

Daha da kötüsü,

plastik oldukça sert ve dayanıklı

ve araştırmacılar tamamen yok olması için

500 ile 5 bin yıl
gerektiğini tahmin ediyorlar.

Okyanuslarımıza, toprağımıza,
yiyeceklerimize, suyumuza ve bize

zararlı kimyasal atıklar salıyor.

Peki, bu kadar çok plastik atıkla
nasıl başa başa kaldık?

Cevap basit.

Plastik ucuz, dayanıklı,
uyumlu ve her yerde.

Fakat iyi haber şu ki

ucuz, dayanıklı, uyumlu ve her yerde
olan başka bir şey daha var.

Benim araştırmam,
plastik kirliliği problemimize bile

yardımcı olabileceğini gösteriyor.

Bakterilerden bahsediyorum.

Bakteri her yerde yaşayan, çıplak göze
görünmeyen mikroskobik canlılardır,

her tür ve zorlu çevrelerde yaşarlar,

insan bağırsağından toprağa, tene,
700 fahrenhayt derece sıcaklığa ulaşan

okyanus tabanındaki yarıklara
kadar her yerde yaşarlar.

Bakteriler her yerde yaşarlar,

her tür ve zorlu çevrelerde.

Böyle olunca da yiyecek kaynaklarında
oldukça yaratıcı olmak zorundalar.

Aynı zamanda çok fazlalar.

Araştırmacılar, gezegende hemen hemen
beş milyon trilyon trilyon bakteri --

ardından 30 sıfır gelen bir beş --
olduğunu tahmin ediyorlar.

O halde, insanların her yıl 300 milyon ton
yeni plastik ürettiğini hesaba katarsak

bizim plastik sayımızın
bakterilerinkine oranla

oldukça kıyaslanabilir
gözüktüğünü söyleyebilirim.

Bu yüzden bunu fark ettikten
ve bakterilerin yiyecek bulmak için

yarattığı tüm yaratıcı yolları
öğrendikten sonra

şunu düşünmeye başladım:

Plastikle kirlenmiş çevrelerde bakteriler

acaba plastiği yiyecek olarak
kullanmanın bir yolunu bulabilir mi?

Bu, birkaç sene önce peşine
düşmeye karar verdiğim soru.

Neyse ki Amerika'daki en kirli şehri
Houston, Teksaslıyım.

(Gülüşmeler)

Sadece benim memleketimde

yedi Çevre Koruma Ajansı tarafından
belirlenmiş Superfund sahası var.

Bu sahalar o kadar kirli ki

devlet temizliğini
ulusal bir öncelik haline getirdi.

Bu yüzden bu sahalarda
yürüyüş yapmaya karar verdim

ve bakterilerle dolup taşan
toprak örnekleri topladım.

Bir yöntem için süslü bilim sohbeti olan
bir protokolü kurcalamaya başladım.

Uydurmaya çalıştığım şey ise karbonsuz
bir ortam veya yiyeceksiz bir çevreydi.

Biz insanlar gibi bakterilerin de
yaşamak için gerek duyduğu

her zamanki karbon ve yiyecekler
olmadan bir çevre.

Şimdi, bu çevrede bakterilerime sadece
bir karbon, yiyecek ya da kaynak sağlarım.

Bakterilerimi polietilen
tereftalat ile beslerim

veya diğer bir adıyla PET plastikle.

PET plastik dünyada en yaygın
bir şekilde tüketilen plastiktir.

Her çeşit yiyecek ve içecek
kaplarında kullanılır

ki en kötü şöhretli örneği

insanların bu günlerde dakikada bir milyon
oranda kullandığı plastik su şişeleridir.

Bu yüzden yapacağım şey

bakterilerimi özellikle mecburi
bir PET plastik diyetine sokmak

ve herhangi birinin hayatta kaldığını
veya umuyorum ki gelişmesini görmektir.

Görüyorsunuz ki bu tür bir deney,
plastikle kirlenen çevreye uyum sağlamış

ve PET plastik yemek gibi
muazzam bir beceri geliştirmiş olan

bakteriler için bir ekran
olarak işlev görürdü.

Bu ekranı kullanarak

bunu yapan bazı bakterileri
bulabilmeyi başarmıştım.

Bu bakteriler, nasıl PET plastik
yiyeceklerini keşfetmişlerdi.

Peki bu bakteriler nasıl bunu yapabiliyor?

Aslında oldukça basit.

Nasıl biz insanlar karbonu veya yemekleri
daha sonra enerji olarak kullandığımız

şekeri sindiriyorsak
bakteriler de öyle yapıyor.

Ancak benim bakterilerim
bu sindirim sürecini

nasıl büyük, sert, dayanıklı PET
plastikle yapacaklarını buldular.

O hâlde, bunu yapmak için
bakterilerim enzim denen şeyin

özel bir versiyonunu kullanıyorlar.

Enzimler basitçe her canlıda
var olan bileşimlerdir.

Enzimlerin birçok farklı türü vardır

ancak temelde yiyeceklerin enerjiye
sindirimi gibi ileri dönük işlem yaparlar.

Örneğin, biz insanların ekmek gibi
komplex nişastaları daha sonrasında

enerji için kullanabileceğimiz küçük şeker
parçalarına sindirmemizde yardımcı olan

amilaz denen bir enzimi vardır.

Benim bakterilerimin ise
büyük, sert, dayanıklı PET plastiği saran

ve bakterilerimin daha sonrasında
enerji için kullanabileceği

küçük şeker parçalarına bölmesine yardımcı
olan lipaz denen özel bir enzimi var.

Temel olarak PET plastiği büyük, sert,
uzun ömürlü kirletici madde olmaktan

bakterilerim için
lezzetli bir öğüne dönüşüyor.

Kulağa baya havalı geliyor, değil mi?

Bence şu anki plastik kirliliği
problemimizi düşünürsek

bence kulağa oldukça faydalı geliyor.

Gezegenimizde ne kadar çok
plastik atığın biriktiği konusunda

sizinle paylaştığım
istatistikler iç karartıcı.

Korkunçlar.

Ayrıca kısma, yeniden kullanma
ve geri dönüştürme önemli olsa da

sadece bunları yapmanın,
bu problemi çözmek için

yeterli olmadığını
vurguladığını düşünüyorum.

Bu noktada bence
bakteriler bize yardım edebilir.

Ancak bakteri yardımı kavramının

bazı insanları neden biraz
kaygılı yaptığını anlayabiliyorum.

Nihayetinde eğer plastik her yerdeyse
ve bu bakteriler plastik yiyorsa

bu bakterilerin çevreden çıkma
ve yıkıma neden olma riski yok mu?

Kısa cevap hayır
ve size nedenini söyleyeyim.

Bu bakteriler zaten çevredeler.

Araştırmamdaki bakteriler genetiği
değiştirilmiş frankenbug değiller.

Bunlar, plastikle kirletilmiş
çevreye basitçe uyum sağlamış

ve PET plastiği yemek gibi
inanılmaz bir yetenek geliştirmiş

doğal olarak oluşmuş bakteriler.

Bu yüzden bakterilerin plastik yeme
süreci aslında doğal bir süreç.

Fakat oldukça yavaş bir süreç.

Bu süreci nasıl yararlı bir sürate
hızlandırılacağını bulmak için de

geriye yapılacak çok iş bırakıyor.

Araştırmam, şu anda temelde PET plastiği
güneş ışığına maruz bırakma anlamına gelen

UV veya diğer adıyla morötesi, ön muamele
ile bunu yapmanın yollarını araştırıyor.

Bunu yapıyoruz çünkü güneş ışığı biftek
üzerinde ev döveceği gibi davranıyor,

PET plastikteki büyük, sert, dayanıklı
bağları biraz daha yumuşak yapıyor

ve bakterilerimin çiğnemesi için
daha kolaylaştırıyor.

En sonunda araştırmamın yapmayı umduğu şey

bu bakterilerin tek yemek
kaynağı PET plastik atığı olan

kapsamlı bir sistem içinde
gelişebileceği komposta benzer

endüstriyel skalada kapsamlı bir
karbonsuz sistem yaratmak.

Bakteri ile çalışan özel bir plastik atık
tesisine gittiğini bildiğiniz bir çöpe

bir gün tüm plastik atığınızı
atabildiğinizi hayal edin.

Bence biraz sıkı çalışmayla bu,
başarılabilir bir gerçeklik.

Plastik yiyen bakteri her şeye
çare bulan bir şey değil.

Ama şu anki istatistikleri hesaba katarsak

biz insanların bu problemde biraz
yardıma ihtiyacımız olduğu ortada.

Çünkü millet, plastik kirliği
konusunda acil bir probleme sahibiz

ve bakteriler çözümün
gerçekten önemli bir parçası olabilir.

Teşekkür ederim.

(Alkış)