Si të mbrojmë Tokën nga asteroidët

Qfarë është 6 milje e gjerë dhe mund ti jap fund civilizimit përnjher? Një asteroid- dhe ka shumë të tillë atje. Me një sens humori dhe paraqitje te shkëlqyer, Phil Plait magjeps audiencën në TEDxBoulder, me gjitha mënyrat që asteroidët mund të dëmtojnë, dhe qfarë ne duhet të bëjmë që ti shmangim ata.

Dua të diskutoj me ju për diçka

të madhe.

Do të fillojmë ketu.

Para 65 milion vjetësh

dinosaurët patën një ditë të keqe.

(të qeshura)

Një copë shkëmbi me diametër prej gjashtë miljash

duke lëvizur, perafërsisht 50 herë

më shpejt se shpejtësia e plumbit te pushkës,

u përplas në Tokë.

Liroj enërgjinë e tij përnjëherësh,

dhe ishte një eksplodim

marramendës.

Në qoftëse i kishit marrur të gjitha bombet atomike të ndërtuara ndonjëherë

në kulmin e luftës së ftohtë,

ti bashkonit dhe ti shpërthenit

në të njetën kohë,

ajo do të ishte sa një e milonta pjesë

e energjisë së liruar në atë moment.

Dinosaurët patën një ditë vërtet të keqe.

Dakort?

Tani, një shkëmb me gjerësi prej gjashtë miljesh është shumë i madh.

Ne të gjithë jetojmë këtu, në Boulder.

Në qoftëse shikoni jasht dritares dhe mund të shihni

Long's Pik, me siguri jeni të familjarizur me të.

Tani, bëni bashkë Long's Pik dhe nxjerrni jashtë

në gjithësi.

Merreni Meeker, malin Meeker. Bashkojini atë atje,

dhe vendosni atë poashtu ne gjithësi,

dhe malin Everest, dhe K2,

dhe majat indiane.

Pastaj filloni të keni idenë

se për sa shumë masë shkëmbore bëhet fjalë, dakort?

Ne e dijmë se ishte aq i madh për shkak të

ndikimit që kishte dhe kraterit që la.

Goditi në të ashtuquajturën Yucatan,

Gjiri i Meksikos.

Mund ta shikoni këtu,

Jukatan Peninsula, nëse e njihni Kozumel

nga bregu lindor atje.

Këtu shihet se cfarë madhësie krateri ka mbetur.

Ishte gjigant. Që tiu jap një ndjesi te madhësisë,

në rregull, ja ku është. Madhësia këtu është

50 milje në majë, njëqind kilometra

në fund. Kjo gjë ishte

300 kilometra mespërmes -- 200 milje --

një krater gjigant që nxorri jashtë

një sasi të madhe të Tokës që u thërrmua përreth

globit dhe hapi zjarre kudo në planet,

ngriti mjaft pluhur që ta bllokonte diellin.

Zhduku 75 për qind të gjitha krijesave

në Tokë.

Tani, nuk janë gjithë asteroidët aq të mëdhenj

Disa nga ta janë më të vegjël.

Këtu është një që u shfaq

mbi SH.B.A

në Tetor të 1992.

Erdhi në një mbrëmje të së premtes.

Pse ajo ishte më rëndësi?

Sepse në atë kohë, videokamerat sapo filluan

të përhapeshin, dhe njerëzit

do ti sjellnin, prindërit do i kishin

në lojrat e futbollit të fëmijëve të tyre që ti filmonin ata

gjatë lojës. Dhe meqenëse erdhi të premten,

ata ishin në gjendje ta kapnin këtë filmim

deri sa ajo copëtohej rrugës

mbi Virgjinian Perendimor, Mariland, Pensilvani

dhe Nju Xhersi deri sa shkaktoj atë

ndaj një makine në Nju Jork.

(të qeshura)

Tani, kjo nuk është krater i gjerë 200 milje,

por mund ta shihni shkëmbin

i cili qëndron mu këtu,

të një madhësia sa një top futbolli, i cili qëlloi

atë makinë dhe bëri atë dëmë.

Tani kjo gjë ishte përafërsisht sa madhësia

a një autobusi shkolle kur mbërriti në fillim.

U copëzua gjatë shtypjes atmosferike,

u thërrmua, dhe pastaj copat u shpërbën

dhe shkaktuan ca dëme.

Tani, ju me siguri nuk do ta dëshironit atë të bie në këmbën tuaj

ose në kokën tuaj, sepse do të shkaktonte atë.

Ajo po që do të ishte keq.

Mirëpo nuk do të zhdukte, gjithë jetën

në Tokë, kështu që në rregull. Por rezulton që,

nuk ju nevojitet diqka me diametër prej gjashtë miljesh

të shkaktoj shumë dëme.

Është një pikë mesatare mes shkëmbit të vogël

dhe shkëmbit të madh, dhe në fakt, nëse ndonjëri nga ju

ka qenë ndonjëherë afër Winslow të Arizonës

është një krater në shkretëtirë atje, që është

aq portretizuese sa që quhet Krateri i Metorit.

Për tiu japur një kuptim më të gjerë të madhësisë, ajo ishte e gjerë afër një milje.

Në qoftë se shikoni sipër, gjendet një hapësirë parkimi,

dhe ato janë mjete rekrative atje.

Pra është një milje mespërmes, 600 hapa(njësi matëse) e thellë.

Objekti që e formoi këtë me siguri që ishte rreth

30 deri 50 jard mespërmes, afërsisht me madhësinë

e dhomës së auditoriumit Mackey këtu.

Erdhi me shpejtësitë qe ishin të lahtarshme,

u përplas në tokë, shpërtheu,

dhe eksplodoi me energji afërsisht

20- megaton të një bombe atomike--

një bombë shumë e madhe.

Kjo ishte para 50,000 vjetësh, kështu që do të mund të

zhdukte disa bafolo ose antilopa,

ose diqka të tillë në shkretëtirë,

por me siguri që nuk do të kishte shkaktuar

shkatërrim global.

Rezultoi që këto gjëra nuk duhet

ta godasin tokën që të shkaktojnë shumë dëme.

Tani, më 1908, mbi Siberi, afër

regjionit Tunguska -- për ata që janë

tifozë të Dan Aykoryd dhe kini shikuar "Ghostbuster",

kur ai foli për qarjen më të madhe diametrike

që nga shpërthimi Siberia më 1909, kur ai

gaboi datën, por në rregull. (të qeshura)

Ishte 1908. Në rregull. Mund të jetoj edhe me të (gabimin).

(të qeshura)

Një shkëmb tjetër erdhi në atmosferën e Tokës

dhe kjo shpërtheu mbi tokë, disa

milje mbi sipërfaqen e Tokës.

Nxehtësia e atij shpërthimi e vuri në flakë

pyllin përfundi tij, dhe pastaj vala e shpërthimit

erdhi dhe rrëzoi pemët për

qindra milja katror, dakort?

Kjo shkaktoi dëme të mëdha.

Përsëri, ky ishte një shkëmb afërsisht

sa madhësi e sallës që jemi të ulur këtu.

Krateri i Meteorit ishte i përbërë nga metali

dhe ai metal është më rezistent, kështu që arriti

tokën.

Ai mbi Tunguska me siguri që ishte i përbërë

nga shkëmbi, dhe ishte më i thërrmueshëm, kështu që

shpërtheu ne ajër. Sidoqoftë, këto janë

shpërthime të frikshme,prej 20 megatonësh.

Tash, kur këto gjëra shpërthejnë, ato nuk do të

shkaktojnë dëmtim global ekologjik.

Ato nuk do të bëjnë diqka

që vrasësi-dinosaur bëri.

Ata nuk janë aq të mëdhenjë.

Mirëpo, do të shkaktojnë dëmtime botërore ekonomike,

sepse nuk duhet medeomos të godasin,

që të shkaktojnë kësi lloj dëmtimesh.

Nuk kanë nevojë që të bëjnë shkatërrim botëror.

Nëse një nga këto do të qëllonte

kudo qoftë, do të ndjellte panik.

Mirëpo nëse kishte ardhur mbi një qytet, qytet të rëndësishëm --

jo pse ndonjë qytet është më i rëndësishëm se tjerët,

por prej disa prejt tyre ne varemi më shumë

në bazë ekonomike globale -- do të shkaktonte

një dëmë marramendës për neve

si civilizim.

Tani, që iu futa frikën në palc ..

(të qeshura)

Qfarë mund të bëjmë për këtë? Dakort?

Ky është një rrezik potencial.

Më leni të theksoj që ne nuk kemi pasur

përplasje gjigande siq ishte vrasësi-dinosaur

tash e 65 milon vjetë. Ato janë shumë të rralla.

Më të vogla, ndodhin më shpesh, por

me siguri në baza mijëvjeqare,

çdo shekuj or disa mijëra

vite, mirëpo është diqka që duhet ta kemi parasysh.

Pra, qfarë bëjmë neve pë ta?

Gjëja e parë që duhet të bëjmë, është ti gjejmë ata.

Ky është imazh i një asteroidi, që kaloi

nga ne në 2009.

Është mu këtu.

Por siq mund ta shihni është shumë i mekur.

Nuk e di nëse mund ta shikoni atë

në rreshtin prapa. Këta thjesht janë yje.

Ky ishte një shkëmb që kishte diametër prej 30 jardëve

afërsisht se madhësisë të atij që shpërtheu

mbi Tunguska dhe goditi Arizonën para 50,000 vjetëve.

Këto gjëra janë të zbehta.

Janë vështirë të shikueshme dhe qielli është vërtetë shum i madh.

Së pari ne duhet ti gjejmë këto gjëra.

Lajmi i mirë është, që jemi duke kërkuar për ta.

NASA ka ndarë para për këtë.

Fondacioni Nacional i Shkencës,

vende të tjera janë shumë të interesuara për këtë.

Ne jemi duke ndërtuar teleskopa që janë duke kërkuar

për kërcnimin. Ky është hapi i parë, i madh,

por cili është hapi i dytë? Hapi i dytë

është që ne po shohim një duke ardhur nga ne,

ne duhet ta ndalojmë atë. Qfarë bëjmë ne?

Me siguri keni dëgjuar për asteroidin

Apofis. Nëse nuk keni dëgjuar, atëherë do të dëgjoni.

Nëse keni dëgjuar për apokalipsin Majan 2012

ju do të dëgjoni për Apofis,

sepse ju jeni te akorduar ne te gjitha lidhjet

për fundin e botes.

Apofis është një asteroid që është zbuluar me 2004.

Është përafërsisht 250 jard mespërmes, kështu që është

mjaft i madh -- madhesi e madhe,

me e madhe se nje stadium futbolli -- dhe do të

kalojë përgjatë Tokës në Prill të 2029.

Dhe do të na kalojë neve shumë afër sa që

do te vijë perfundi

satelitëve tanë të motit.

Graviteti i botës do të kthejë orbitën

a kësaj gjëje aq shumë sa që,

nëse kalon pergjatë këtij regjioni hapsinor,

ky rajon në formë fasuleje-veshke i quajtur

"vrimë qelësi" (gravitacionale), Toka do ta përkulte atë

mjaftueshëm ashtu që pas 7 vjetësh

më 13 Prill, që tiu perkujtoj është e premte

të vitit 2036 ... (të qeshura)

-- ju nuk mund ti planifikoni kësi gjëra --

Apofis do të na godas. Dhe është

me diametër prej 250 metra, kështu që do te shkaktonte

dëme të pa imagjinueshme.

Tani lajmi i mirë është se mundësia që

të kaloj përmes kësaj vrime dhe

pastaj të na godas neve është një në një milion,

përafërsisht -- shumë, shumë pak mundësi, kështu që personalisht

nuk rri zgjuar natën duke u shqetësuar për këtë, fare.

Nuk mendoj që Apofis është një problem.

Në fakt, Apofis është një bekim që na duhej,

sepse na zgjoi karshi rreziqeve

të këtyre gjërave.

Kjo gjë është zbuluar vetëm para ca vjetësh

dhe mund të na godiste disa vite pas nga e tashmja.

Nuk do ta bëj një gjë të tillë, por na jep neve një shancë ti studiojemë

kësij lloj asteroidesh. Ne me të vërtetë nuk

i kuptuam këto vrima, dhe

tani që ne i kuptojmë rezultoi

që është me shumë rëndësi, sepse si do ta

ndalonit një asteroid si ky?

Mirë, më lejoni tiu bëj një pyetje, qfarë ndodh nëse jeni

duke qëndruar në mes të rrugës dhe një makinë

është duke ardhur drejt teje? Si veproni? Ju bëni kështu.

Apo jo? Shmangesh. Makina kalon prapa teje.

Por nuk mund ta lëzim Tokën, së paku

jo shumë lehtë, mirëpo ne mund ta zhvendosim një asteroid të vogël.

Dhe ka rezultuar, që veqse e kemi bërë.

Në vitin 2005, NASA nisi një sondë

të quajtur Dip Impakt, e cila u përplas në --

një pjesë e saj u përplas në nukleusin e një komete.

Kometat janë shumë të ngjajshme me asteroidët.

Qëllimi nuk ishte ta shmangnin nga rruga.

Qëllimi ishte ta bënte një krater ta gërmonte

materialin dhe të shiqonte qfarë fshishej brenda

sipërfaqes së kësaj komete, për të cilën mësuam

mjaft.

Ne lëzim kometën shumë pak,

jo shumë, por ajo ishte poenta.

Sidoqoftë, ke parasysh këtë.

Kjo gjë është duke u sillur rreth diellit për

10 milje në sekon, 20 milje për sekond.

Ne lëshuam një sondë hapsinore dhe qëlluam atë. Dakort?

Paramendoni se sa vështirë do të ishte ajo, dhe ne arritëm.

Kjo do të thotë se ne mund ta bëjmë prapë.

Nëse na nevojitet, dhe shikojmë që një asteroid është duke ardhur

nga ne, dhe është drejtuar direkt nga ne,

dhe i kemi 2 vite kohë, bum! Ne e qëllojmë atë.

Ju mund të provoni të -- e dini, nëse i shikoni

filmat, ju mund të mendoni,

pse ne nuk i përdorim bombat atomike?

Mirë, ju mund ta provoni atë, por problemi është koha.

E lëshoni bombën atomike në këtë gjë,

ju duhet ta shpërtheni brenda disa milisekondave

tolerancë, përndryshe ju nuk do ta godisnit në shenjë.

Dhe janë shumë probleme të tjera

me të. Eshtë shumë vështirë ta beni.

Por vetëm të qëlloni diqka? Ajo është mjaft e lehtë.

Mendoj që edhe NASA mund ta bëj këtë,

dhe ata e dëshmuan që mund ta bëjnë.(të qeshura)

Problemi qëndron, qfarë ndodh nëse ju qëlloni

këtë asteroid, ju keni ndryshuar trajektoren e orbitës,

ju e matni orbitën dhe zbuloni,

oh, dakort, ne sapo e futëm në vrimën gravitacionale,

dhe tani do të na qëlloj neve për tre vite.

Mirë, mendimi im është, në rregull. Dakort?

Nuk do të na qëlloj për gjashtë muaj. Shumë mirë.

Tani ne kemi tre vjet të bëjmë diqka tjetër.

Dhe ju mund ta qëllonit përsëri. Ajo do të ishte

diqka e ngathët. Ju mund ta shtynit në një vrimë të tretë

ose qfarëdo qoftë, kështu që ju nuk do ta bënit atë.

Dhe kjo është pjesa, pjesa që thjesht e adhuroj.

(të qeshura)

Pas maqos së madhe "Rrrrrr BAM"! Ne do ta

qëllojmë këtë gjë mu në fytyrë,"

dhe pastaj ne i sjellim

(të qeshura)

është një grup shkencëtarësh dhe inxhinierëve

dhe astronautëve dhe ata e quajnë vetën e tyre

Fondacioni B612. Pë ju

që keni lexuar "The Little Prince"("Prince i Vogël")

shpresoj që e kuptoni atë referim. Princi i vogël

i cili jetoj ne një asteroid, quhej B612.

Këta janë njerëz të menqur -- burra dhe gra --

astronautë, siq thashë, inxhinierë.

Rusty Schweickart, i cili ishte astronautë në Apollo 9

bënë pjesë në këtë. Dan Durda, miku im

që realizoj këtë imazh, punon këtu tek

Instituti jugperendimor i kërkimeve në Boulder,

në Rrugën Walnut. Ai krijoi këtë imazh për këtu,

dhe aktualisht ai është një nga astronautët

që punojnë për ta. Në qoftë se shikojmë një asteroid

që do ta godas Tokën dhe ne kemi

mjaft kohë, ne mund ta godasim atë që të lëviz në

një orbit më të mirë.

një sond që peshon një apo dy tonë.

Nuk nevojitet që të jetë gjigande -- disa tonësh

jo aq e madhe -- dhe mund ta vendosni afër asteroidit.

Ju nuk zbarkoni në të, sepse këto gjëra janë

të paqëndrueshme nga të gjitha anët. është shumë vështirë të zbarkonit në to.

Në vend të asaj ju, ju afroni asaj.

Graviteti i asteroidit tërheq sondën,

dhe sonda ka masën prej disa tonësh.

Ka një gravitet mjaft të vogël, por ajo është e mjaftueshme

që ta tërheq një asteroid, dhe ju keni

raketën të vendosur, kështu që ju mund -- oh, ju vështirë që mund

ta shihni këtu, por atje është -- dhe ju

në fakt, këta quna janë të lidhur për

gravitetin e vet, dhe nëse ju e lëvizni sondën shumë

ngadalë, shumë, shumë butësisht, ju shumë me lehtësi mund

ta drejtoni atë shkëmb në një orbitë të sigurt.

Ju mund poashtu ta vendosni në një orbitë rreth Tokës

ku ne mund ta gërmonim atë, edhe pse ajo është një gjë

krejtësisht tjetër. Nuk dua të kaloj andej.

(të qeshura)

Por ne do të ishim të pasur.

(të qeshura)

Pra mendoni një qik për këtë, në rregull?

Janë ata shkëmbi gjigand duke fluturuar atje,

dhe po na godasin neve, dhe ata po

na shkaktojnë dëme neve, por ne kemi arritur ta zgjidhim

këtë, dhe kemi gjitha gjërat ta bëjmë këtë.

Ne kemi astronomë të vendosur me teleskopë

duke i kërkuar ata. Ne kemi njerëz të menqur,

shumë, shumë të menqur, të cilët janë të brengosur

për këtë dhe ta gjejnë mënyrën se si ta zgjidhin

problemin, dhe ne kemi teknologjinë ta bëjmë këtë.

Në fakt kjo sondë nuk mund ti përdor raketat kimike.

Raketat kimike japin shumë vrull, gjithashtu

më shumë shtytje. Sonda do të hidhej gabim.

Ne zbuluam diqka që quhet shtytja ionike,

i cila është motor me forcë shtytjeje shumë, shumë, shumë të vogël.

Generon me forcë që një copë letre do ta kishte

në duar tuaja, shumë të lehtë,

por mund të qëndroj për muaj e vite,

duke ofruar atë shtytje të lehtë.

Nëse ndonjëri nga ju në sallë admiron "Star Trek"-un origjinal

ata kaluan përgjatë një anije alienësh që kishin

një shtyje jonike dhe Spoki tha,

"Ata janë shumë të sofistikuar teknikisht.

Me këtë mjet ata janë qindra vite përpara nesh."

Por, ne kemi një mjet me shtytje jonike tani.(të qeshura)

Ne nuk kemi Enterpise-in, por

kemi mjetin me shtytje jonike tani.

(aplauza)

Spock.

(të qeshura)

Pra..

Ai është dallimi, ai është dallimi

mes nesh dhe dinosaurëve.

Kjo ju ndodhi atyre.

Nuk ka nevojë që të na ndodh edhe neve.

Dallimi mes dinosaurëve dhe nesh

është që ne kemi një program për gjithësi

dhe ne mund të votojmë,

kështu që ne mund ta ndryshojmë të ardhmen tonë.

(të qeshura)

Ne kemi aftësinë të ndërrojmë të ardhmen tonë.

65 milion vjet nga ky çast,

ne nuk kemi nevojë qe eshtrat tona

të mbulohen nga pluhuri në muze.

Ju faleminderit shumë.

(aplauza)