Return to Video

Astrofiziği dünya sorunlarını incelemek için nasıl kullanırız

  • 0:01 - 0:04
    Ben bir astrofizikçiyim.
  • 0:04 - 0:07
    Evrendeki yıldız
    patlamalarını araştırıyorum.
  • 0:08 - 0:09
    Ancak bir kusurum var:
  • 0:09 - 0:12
    Tez canlıyım ve çok kolay sıkılıyorum.
  • 0:12 - 0:14
    Bir astrofizikçi olmama rağmen
  • 0:14 - 0:18
    tüm evreni araştırmak gibi
    harika bir olanağım var,
  • 0:18 - 0:21
    sadece bunu, her zaman
    bunu yapma düşüncesi
  • 0:21 - 0:23
    beni hapsolmuş
    ve kısıtlanmış hissettiriyor.
  • 0:25 - 0:30
    Peki ya dikkatimi sürdürmek ve sıkılmakla
    ilgili olan sorunlarım bir kusur değilse?
  • 0:30 - 0:33
    Peki ya onları değerli bir niteliğe
    dönüştürebilseydim?
  • 0:34 - 0:38
    Bir astrofizikçi araştırdığı şeylere
    dokunamaz veya etkileşimde bulunamaz.
  • 0:38 - 0:40
    Neden veya nasıl patladığını bulmak için
  • 0:40 - 0:42
    laboratuvarda bir yıldızı
    patlatmanın hiçbir yolu yok.
  • 0:42 - 0:45
    Sadece resimler ve gökyüzünün videoları.
  • 0:45 - 0:48
    Evren hakkında bildiğimiz her şeyi,
  • 0:48 - 0:51
    uzay ve zamanı yaratan
    büyük patlamadan tutun
  • 0:51 - 0:53
    yıldızların ve galaksilerin
    oluşumuna ve evrimine,
  • 0:54 - 0:56
    kendi Güneş sistemimizin
    yapısına kadar her şeyi
  • 0:56 - 0:59
    gökyüzünün resimlerini inceleyerek bulduk.
  • 1:00 - 1:04
    Tüm evren kadar karışık
    bir sistemi incelemek için
  • 1:04 - 1:08
    astrofizikçiler ve uzmanlar
    büyük ve karışık veri setlerinden
  • 1:08 - 1:11
    örnek modeller ve çözümler çıkarıyorlar.
  • 1:12 - 1:14
    O hâlde bu uzmanlıkla
    başka ne yapabiliriz?
  • 1:16 - 1:20
    Peki kamerayı kendimize
    doğrultsak ne olurdu?
  • 1:21 - 1:24
    Urban Observatory'de
    yaptığımız şey tam olarak da bu.
  • 1:24 - 1:28
    Bir astrofizikçi olan kpcam Greg Dobler
  • 1:28 - 1:32
    2013'te New York Üniversitesi'nde
    ilk şehir gözlemevini kurdu
  • 1:32 - 1:33
    ve ben de 2015'te katıldım.
  • 1:34 - 1:36
    Yaptığımız bazı şeyler şunlar:
  • 1:36 - 1:38
    Geceleyin şehrin resimlerini çekiyoruz
  • 1:38 - 1:41
    ve şehir ışıklarını
    yıldızlar gibi inceliyoruz.
  • 1:42 - 1:44
    Işıkların zaman içinde nasıl değiştiğini
  • 1:44 - 1:46
    ve astronomik ışıkların
    rengini inceleyerek
  • 1:46 - 1:48
    patlayan yıldızların doğası
    hakkında fikir sahibi oluyorum.
  • 1:49 - 1:51
    Aynı şekilde şehir ışıklarını inceleyerek
  • 1:51 - 1:56
    şehrin ne kadar enerjiye gerek duyduğunu,
    tükettiğini ölçüp tahmin edebiliyoruz
  • 1:56 - 1:59
    ve kentsel çevrenin büyümesini
    veya ihtiyaçlarını destekleyecek
  • 1:59 - 2:01
    dayanaklı bir sistem kurmaya
    yardımcı olabiliyoruz.
  • 2:02 - 2:06
    Gündüz resimlerinde
    kirliliğin dumanlarını yakalıyoruz.
  • 2:06 - 2:10
    New York'taki sera gazlarının yüzde 75'i
  • 2:10 - 2:13
    bunun gibi ısı için petrol
    yakan bir binadan geliyor.
  • 2:14 - 2:17
    Hava kirliliği sensörleri ile
    kirliliği ölçebilirsiniz.
  • 2:17 - 2:21
    Ancak her New York binasının üzerine
    bir sensör koyduğunuzu hayal edin,
  • 2:21 - 2:23
    bir milyon monitörden veri okurdu.
  • 2:23 - 2:25
    Masrafı hayal edin.
  • 2:26 - 2:29
    NYU öğrencilerinden oluşan bir ekiple
    matematiksel bir model yaptık,
  • 2:30 - 2:33
    New York üzerindeki
    bu dumanları belirleyebilen
  • 2:33 - 2:35
    ve takip edebilen bir sinir ağı.
  • 2:35 - 2:36
    Onları şöyle sınıflandırabiliriz --
  • 2:36 - 2:39
    Zararsız buhar dumanları,
    beyaz ve gözden çabuk kaybolan;
  • 2:39 - 2:43
    kirletici bacalar, siyah ve kalıcı --
  • 2:43 - 2:46
    ve siyasete yön verenlere semt
    kirliliğinin haritasını temin edebiliriz.
  • 2:48 - 2:52
    Bu çapraz disiplinli proje
    dönüşümsel çözümler yarattı.
  • 2:54 - 2:57
    Ancak astrofizikte kullandığımız
    veri analizi yöntemleri
  • 2:57 - 2:59
    her tür veriye uygulanabilir,
  • 2:59 - 3:00
    sadece resimlere değil.
  • 3:00 - 3:02
    Bir Kaliforniya bölge savcısının
  • 3:02 - 3:06
    yargıdaki gecikmeleri anlamasına
    yardımcı olmamız istenmişti.
  • 3:07 - 3:10
    Şartlı tahliyede veya hapiste
    olan insanlar var,
  • 3:10 - 3:12
    bazen yıllarca duruşma için bekliyorlar.
  • 3:12 - 3:15
    Bitmek bilmeyen ne tür davaların
    olduğunu bilmek istediler
  • 3:15 - 3:18
    ve bunu anlamak için bakılacak
    devasa bir veri seti vardı
  • 3:18 - 3:22
    ancak ofislerinde bunu yapacak
    uzmanlıkları veya araçları yoktu.
  • 3:22 - 3:24
    İşte bu noktada biz dâhil oluyoruz.
  • 3:24 - 3:27
    Meslektaşım kamu politikası profesörü
    Angela Hawken ile çalıştım
  • 3:27 - 3:30
    ve ekibimiz ilk olarak bölge savcılarının
    yargılama sürecini görmesi
  • 3:30 - 3:34
    ve daha iyi anlaması için
    görsel bir pano oluşturdu.
  • 3:35 - 3:38
    Ama aynı zamanda
    biz de verilerini inceledik,
  • 3:38 - 3:40
    sürecin süresinin yargılama güçlerindeki
  • 3:40 - 3:44
    sosyal eşitsizliklerden
    etkilenip etkilenmediğine baktık.
  • 3:44 - 3:47
    Bunu, binlerce yıldız patlamasını
    sınıflandırmak için
  • 3:47 - 3:49
    kullandığım yöntemleri kullanarak yaptık
  • 3:49 - 3:52
    ve bu yöntemleri
    binlerce davaya uyguladık.
  • 3:52 - 3:53
    Bunu yaparken
  • 3:53 - 3:55
    ön yargılarını keşfetmeye gönüllü olan
  • 3:55 - 3:58
    diğer yargı yetkililerine
    uygulanabilecek bir model kurduk.
  • 3:58 - 4:01
    Alan uzmanları ve astrofizikçiler
    arasındaki bu iş birliği
  • 4:01 - 4:04
    insanların hayat kalitesini
    iyileştirmesine yardımcı olmak için
  • 4:04 - 4:06
    dönüşümsel çözümler yarattı.
  • 4:07 - 4:09
    Ancak bu, çift yönlü bir yol.
  • 4:09 - 4:11
    Astrofizik geçmişimi
    şehirciliğe uyguluyorum
  • 4:12 - 4:15
    ve şehircilikte öğrendiklerimi
    astrofiziğe uyguluyorum.
  • 4:16 - 4:18
    Işık ekosu:
  • 4:18 - 4:23
    Yıldız patlamalarının yansımalarının
    kozmik tozların üzerine yansıması.
  • 4:24 - 4:26
    Resimlerimizde bu yansımalar
  • 4:26 - 4:30
    beyaz, gözden çabuk kaybolan,
    hareketli şekiller olarak görünür,
  • 4:30 - 4:31
    tıpkı bulutlar gibi.
  • 4:31 - 4:35
    Şehir resimlerinde bulutları
    belirleyen aynı modelleri
  • 4:35 - 4:38
    gökyüzü resimlerinde ışık ekosunu
    belirlemek için uyarlıyorum.
  • 4:40 - 4:44
    İlgimi çeken ve beni
    heyecanlandıran şeyleri keşfederek,
  • 4:44 - 4:45
    alanımın dışına çıkarak
  • 4:45 - 4:48
    tez canlılığımı değerli
    bir niteliğe dönüştürdüm.
  • 4:49 - 4:53
    Biz, siz, hepimiz
    yeni bir kavrayış oluşturacak
  • 4:53 - 4:56
    ve yeni, beklenmedik
    dönüşümsel çözümlere yol açacak
  • 4:56 - 4:58
    benzersiz bir bakış açısına sahibiz.
  • 4:59 - 5:00
    Teşekkür ederim.
  • 5:00 - 5:04
    (Alkış)
Title:
Astrofiziği dünya sorunlarını incelemek için nasıl kullanırız
Speaker:
Federica Bianco
Description:

Tüm evren kadar karışık bir sistemi incelemek için astrofizikçilerin, geniş veri setlerinden basit çözümler çıkarmada uzman olması gerekiyor. Peki bu uzmanlıkla başka neler yapabilirler? Disiplinler arası bu konuşmada TED Fellow ve astrofizikçi Federica Bianco, şehir ve sosyal problemleri -- aynı zamanda yıldızlarla ilgili gizemleri de -- çözmek için nasıl astrofiziksel veri analizini kullandığını açıklıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
05:17

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.