Carl Safina: Những thủ phạm và nạn nhân đằng sau vụ tràn dầu.

Vụ tràn dầu ở vùng vịnh khá khó hiểu nhưng chúng ta đều biết nó chẳng tốt đẹp gì. Carl Safina lật tung các chứng cứ trong cuộc kiểm tra chéo sôi máu này, và biện luận rằng các hệ lụy sẽ không chỉ ảnh hưởng đến riêng vùng vịnh và nhiều giải pháp đang làm trầm trọng thêm vấn đề.

Đây là đại dương như tôi từng biết.

Và đối với tôi--

vì tôi đã đến vùng Vịnh một vài lần,

tôi rất đau đớn,

vì, bây giờ,bất cứ khi nào tôi nhìn vào vùng biển đó

bất kể chỗ nào,

thậm chí nơi tôi biết

mà không có dầu,

Tôi thấy các vết dầu loang,

và cảm giác mình

bị ám ảnh bởi điều đó.

Nhưng hôm này điều mà tôi muốn nói

là cố gắng đặt tất cả

vào trong bối cảnh,

không chỉ về tràn dầu,

mà còn về ý nghĩa và nguyên nhân.

Trước hết, xin nói đôi điều về bản thân.

Tôi chỉ là 1 anh chàng thích đi câu cá

từ khi còn nhỏ.

Và vì thế,

tôi chuyển sang nghiên cứu các loài chim biển

để được sống cùng với các sinh vật bờ biển mà tôi yêu mến vô cùng.

Và hiện tại, tôi chủ yếu viết sách

về việc đại dương đang thay đổi ra sao.

Và nó chắc chắn đang thay đổi rất nhanh.

Nào, chúng ta đã thấy loại đồ thị này trước đây.

Rằng chúng ta sống trên nền đá cẩm thạch cứng

với chút xíu

hơi ẩm trên đó.

Nó giống như bạn dấn 1 tảng đá vào nước.

Và tương tự với khí quyển.

Nếu bạn lấy bầu khí quyển

và cuộn nó lại thành 1 quả cầu,

bạn sẽ có 1 quả cầu khí nhỏ ở bên phải.

Thế nên chúng ta sống trên

quả bong bóng xà phòng dễ vỡ nhất có thể tưởng tượng,

1 quả bong bóng rất linh thiêng,

nhưng dễ bị ảnh hưởng.

Và tất cả việc đốt dầu, than đá và khí gas,

các loại nhiên liệu hóa thạch,

đã làm khí quyển biến đổi mạnh mẽ.

Nồng độ CO2 tăng không ngừng.

Chúng ta đang làm khí hậu nóng lên.

Thế nên vụ phun trào dầu ở vịnh Mexico

chỉ là 1 phần nhỏ

trong 1 vấn đề lớn hơn nhiều của chúng ta

với nguồn năng lượng sử dụng cho nền văn minh.

Trên cả việc ấm lên,

chúng ta gặp rắc rối khi các đại dương đang ngày càng axit hóa.

Chúng ta đã đo được như vậy,

và cũng đã gây ảnh hưởng đến các loài động vật rồi.

Trong phòng thí nghiệm,

nếu bắt 1 con trai và đo độ pH

không phải 8.1,

là độ pH bình thường của nước biển --

mà là 7.5,

nó hòa tan trong khoảng 3 ngày.

Nếu lấy ấu trùng nhím biển

từ môi trường pH 8.1

vào môi trường pH 7.7 --

sự thay đổi không đáng kể --

nhưng chúng sẽ biến dạng và chết.

Và các con sò con được nuôi trồng

đang chết trên quy mô lớn

ở 1 số nơi.

Các vỉa san hô đang phát triển chậm hơn

ở 1 số nơi do nguyên nhân này.

Thế nên vấn đề này rất quan trọng.

Nào, chúng ta hãy đi thăm quan 1 chuyến

xung quanh vịnh.

Một trong các điều gây ấn tượng cho tôi về con người vùng vịnh

là họ thực sự rất gắn bó với nước.

Họ có thể đối phó với nước.

Họ có thể đối phó 1 cơn bão, đến rồi đi.

Khi mực nước giảm , họ biết nên làm gì.

Nhưng khi 1 điều gì đó, không phải nước,

làm thay đổi môi trường nước.

họ không có nhiều lựa chọn.

Thực tế, các cộng đồng đó

không có nhiều lựa chọn.

Họ không có việc gì khác để làm.

Họ không thể đi làm việc

trong ngành kinh doanh khách sạn địa phương

vì trong cộng đồng của họ không có ngành đó.

Nếu tới vùng vịnh và nhìn xung quanh,

bạn sẽ thấy rất nhiều dầu.

Bạn thấy rất nhiều dầu trên mặt biển,

và cả trên đường bờ biển.

Nếu bạn tới khu vực dầu phun trào,

nó trông rất khó tin.

Như thể bạn mới đổ hết bể dầu trong xe ô tô

và nhúng nó vào đại dương.

Và 1 trong số những điều ngạc nhiên, theo tôi

là chẳng có ai ngoài đó

cố gắng thu gom dầu

ở khu vực dày đặc nhất.

Các phần của đại dương

trông cực kỳ đáng sợ.

Bạn đi dọc bờ biển

và sẽ thấy nó ở bất cứ đâu.

Nó thực sự lộn xộn.

Nếu bạn tới nơi dầu mới loang đến

như vùng biển phía đông của vịnh, ở Alabama,

thì vẫn có những người giải trí ở bãi biển

trong khi có những người đang dọn sạch bãi biển.

Và họ có 1 cách dọn sạch bãi biển rất kỳ lạ.

Họ không được phép cho quá 10 lbs cát

vào trong 1 túi nhựa 50 gallon.

Họ có hàng nghìn, hàng nghìn túi nhựa như thế.

Tôi không biết họ sẽ làm gì với chúng.

Trong khi đó, vẫn có nhiều người sử dụng bãi biển.

Mà không thấy 1 biển báo nhỏ xíu

" Tránh xa nước biển"

Con cái họ đang tắm dưới biển, chúng bị dính đầy

nhựa đường trên áo quần và dép. Thật lộn xộn.

Nếu tới nơi mà dầu đã loang được 1 thời gian,

nó thậm chí lộn xộn hơn.

Và gần như chẳng còn ai ở đó nữa,

1 vài người cố gắng

tiếp tục sử dụng biển.

Các bạn thấy những người dân sốc thực sự.

Họ làm việc rất cần mẫn.

Cuộc sống của họ là thức dậy vào sáng sớm,

khởi động đầu máy và bắt tay vào việc.

Họ luôn cảm thấy có thể dựa vào

sự đảm bảo mà thiên nhiên ban tặng

thông qua hệ sinh thái vùng vịnh.

Sau đó họ thấy thế giới của mình đang sụp đổ.

Và bạn có thể thấy ở họ

những dấu hiệu của choáng váng

của sự phẫn nộ,

của tức giận,

và cả đau khổ.

Đó là những cung bậc cảm xúc bạn có thể thấy.

Nhưng có nhiều điều bạn không thể,

như những thứ dưới nước.

Chuyện gì đang xảy ra ở dưới nước?

Một số nói

có các chùm dầu.

Một số nói không.

Và nghị sĩ Markey hỏi:

" Liệu có kế hoạch thăm dò đáy biển

xem có thực sự có các chùm dầu hay không?"

Nhưng tôi không thể đi 1 chuyến thăm dò đáy biển

đặc biệt là giữa lúc tôi biết mình sẽ đến đây ngày hôm nay --

nên tôi đã làm

1 thí nghiệm nhỏ

để xem liệu có dầu ở vịnh Mexico không.

Đây là vịnh Mexico,

lấp lánh các loại cá.

Tôi đã thực hiện 1 thí nghiệm tràn dầu nhỏ

ở vịnh Mexico.

Và tôi đã học được-- tôi đã xác nhận được giả thuyết

dầu và nước không hòa với nhau được

cho đến khi thêm 1 chất phân tán.

Sau đó

chúng bắt đầu trộn đều.

Và bạn thêm 1 ít năng lượng

từ gió và sóng.

Bạn sẽ được 1 hỗn hợp,

một đống bùi nhùi lớn

không thể rửa sạch,

không thể chạm tới, không thể chiết tách

và quan trọng nhất, theo tôi

là bạn không thể thấy nó.

Tôi nghĩ nó bị cố tình giấu đi.

Nào, đây thật là 1 thảm họa và rối ren,

đến nối nhiều thứ đang rò rỉ khỏi các bờ của dòng thông tin.

Nhưng như nhiều người đã nói,

1 nỗ lực lớn hiện đang được thực hiện để khắc phục vấn đề.

Riêng tôi, tôi nghĩ rằng

các chất tán sắc là

chiến thuật chính để giấu cái xác,

vì chúng ta buộc tội kẻ giết người

lãnh trách nhiệm trong vụ án.

Nhưng bạn có thể thấy cái xác.

Bạn có thể thấy nơi dầu

tập trung ở bề mặt,

sau đó nó bị tấn công,

vì họ không muốn có chứng cứ.

Được thôi.

Chúng ta đã nghe nói 1 số vi khuẩn ăn dầu?

Và cả rùa biển nữa.

Khi nó vỡ ra,

dầu phải trôi dạt xa nữa

trước khi nó chìm tới các vi khuẩn đó.

Rùa biển ăn dầu. Dầu bám vào mang cá.

Chúng phải bơi qua lớp dầu.

Hôm nay tôi đã nghe được câu chuyện khó tin nhất

khi đang trên tàu đến đây.

Một nhà văn tên Ted Williams gọi tôi.

Anh ấy hỏi tôi 2 câu hỏi

về những gì tôi đã thấy,

vì anh đang viết 1 bài báo cho tạp chí Audubon.

Anh nói anh đã ở vùng Vịnh cách đây không lâu --

khoảng 1 tuần trước --

và 1 người hướng dẫn câu cá giải trí

dẫn anh ấy đi xem chuyện gì đang diễn ra.

Toàn bộ lịch trình hướng dẫn của anh ta

bị hủy các cuộc hẹn.

Không ai đặt trước nữa.

Mọi người muốn lấy lại tiền đặt cọc. Họ đang di tán.

Đó là câu chuyện của hàng ngàn người.

Nhưng anh ta đã kể với Ted

là vào ngày cuối cùng anh ra ngoài,

1 con cá heo mũi to

đột nhiên xuất hiện cạnh chiếc thuyền.

Và nó đang phun dầu

từ lỗ phun nước của nó.

Và anh ta bỏ đi

vì đó là

chuyến câu cuối cùng của anh

và anh biết cá heo làm các con cá khác sợ.

Nên anh ta đã bỏ đi chỗ khác.

Sau đó vài phút, anh nhìn xung quanh

con cá heo lại ở ngay bên cạnh chiếc thuyền.

Anh nói trong 30 năm làm nghề câu cá

anh chưa bao giờ thấy 1 con cá heo làm như thế.

Và anh cảm thấy rằng --

Anh cảm thấy nó đang

đến để cầu cứu. Xin lỗi.

Nào, ở chỗ dầu tràn Exxon Valdez,

khoảng 30% cá mập sát thủ

chết trong vài tháng đầu tiên.

Số lượng của chúng không bao giờ hồi phục.

Mức độ phục hồi của các loài

sẽ rất khác nhau.

Với 1 số loài sẽ lâu hơn.

Và 1 số, theo tôi, sẽ có thể

quay trở lại nhanh hơn 1 chút.

Một điều quan trọng khác nữa về vùng Vịnh

là có nhiều loài động vật

tập trung ở Vịnh

ở 1 số thời điểm nhất định trong năm.

Nên vùng Vịnh là hải phận quan trọng --

quan trọng hơn vùng biển với lượng nước

tương đương ở Đại Tây Dương mở.

Các con cá hồi bơi khắp đại dương.

Chúng bơi vào dòng nước ở vùng Vịnh. Chúng đi tới khắp châu Âu.

Khi đến thời kỳ sinh nở, chúng tiến vào trong.

Và 2 con cá hồi được đánh dấu này.

bạn có thể thấy chúng trên" ổ đẻ trứng"

ở ngay vùng dầu loang.

Chúng có thể sẽ có

1 mùa sinh sản thảm họa năm nay.

Tôi hy vọng có thể các con lớn

sẽ tránh vùng nước bẩn.

Chúng không thường xuyên bơi vào

vùng nước đục.

Nhưng chúng là những "vận động viên"

xuất sắc.

Tôi không biết dầu sẽ làm gì trong mang của chúng.

Cũng không biết liệu nó có ảnh hưởng tới các con trưởng thành hay không.

Nếu không thì chắc chắn nó sẽ ảnh hưởng tới

trứng và con non.

Nhưng nếu bạn nhìn vào biểu đồ giảm dần,

đó là điều chúng ta đã làm với loài này

do đánh bắt cá nhiều thập kỷ qua.

Trong khi dầu tràn,

rò rỉ và phun trào

là 1 thảm họa,

tôi nghĩ chúng ta nên nhớ

rằng con người đã gây ảnh hưởng tới đại dương

từ lâu nay.

Không như chúng ta bắt đầu với 1 thứ

vốn ổn định.

Mà với thứ có rất nhiều vấn đề

và phải chịu đựng quá mức.

Nếu bạn nhìn vào những con chim,

có nhiều loại chim ở vùng Vịnh

tập trung ở đó trong các thời điểm nhất định trong năm,

sau đó bỏ đi.

Và chúng tụ tập ở các vùng rộng hơn.

Ví dụ,

hầu hết các con chim trong bức tranh này là chim di cư.

Chúng bay tới vùng Vịnh vào tháng năm,

trong khi dầu bắt đầu dạt vào bờ ở 1 số nơi.

Ở phía dưới bên trái đó

là Ruddy Turnstones và Sanderlings.

Chúng sinh sống ở cực Bắc,

và tránh rét ở phía nam Nam Mỹ.

Nhưng chúng tập trung ở vịnh Mexico

sau đó tỏa đi khắp phương bắc.

Tôi đã thấy các con chim sinh sản ở Greenland

ở vùng Vịnh.

Nên đây là vấn đề bán cầu.

Các hiệu ứng kinh tế

ảnh hưởng ít nhất trong phạm vị quốc gia.

Các hiệu ứng sinh học gây ảnh hưởng trong phạm vi bán cầu.

Tôi nghĩ đó là 1 trong các ví dụ

đáng sợ nhất

do thiếu chuẩn bị

mà tôi có thể nghĩ tới.

Kể cả khi người Nhật đánh bom Trân Châu cảng,

ít nhất họ bắn trả.

Và chúng ta có vẻ không thể

xác định xem nên làm gì.

Chúng ta không chuẩn bị sẵn sàng ứng chiến.

Và như chúng ta có thể thấy

nhờ những gì họ làm.

Chủ yếu là hàng rào nổi và các chất phân tán.

Các hàng rào nổi không được làm cho vùng nước mở.

Họ không cố ngăn vết dầu loang

ở nơi dầu tập trung nhất.

Họ đến dần bờ biển. Hãy nhìn 2 chiếc thuyền này.

Cái bên phải là Fishing Fool ( ngư dân đần độn).

Tôi nghĩ, đó là 1 cái tên hay

cho những con thuyền định làm bất cứ điều gì

để tạo 1 vết lõm ở đây bằng cách kéo cái hàng rào giữa chúng,

khi có hàng trăm nghìn

dặm vuông dầu loang

ở vùng vịnh hiện giờ.

Các chất gây phân tán làm cho dầu rơi xuống dưới hàng rào.

Đường kính các hàng rào

khoảng 13 inch.

Cho nên làm thế thật điên hết sức.

Đây là các thuyền đánh bắt tôm được thuê.

Có hàng trăm thuyền tôm được thuê để kéo hàng rào nổi thay vì kéo lưới.

Họ đang làm việc.

Bạn có thể dễ dàng thấy

rằng tất cả nước lẫn dầu đi đến phần sau hàng rào.

Họ đang khoắng lộn nó lên.

Thật nực cười.

Đối với tất cả đường biển có hàng rào nổi --

hàng trăm nghìn dặm đường biển --

tất cả,

có cả đường biển gần kề không có hàng rào nổi nào cả.

Có cơ hội lớn

cho dầu và nước bẩn tràn vào phía sau hàng rào.

Và ở bức ảnh phía dưới, có 1 quần thể chim bị vướng vào hàng rào.

Mọi người đang cố gắng bảo vệ

các quần thể chim ở đó.

Là 1 nhà điểu cầm học,

Tôi có thể nói rằng chim thì bay và --

(Tiếng cười)

Và việc kéo cả 1 quẩn thể chim vào hàng rào nổi

thì không có hiệu quả.

Những con chim đó kiếm sống nhờ ngụp lặn xuống nước.

Thực ra,

tôi nghĩ họ nên làm, nếu bất cứ điều gì --

họ đang làm việc rất vất vả để bảo vệ các tổ chim --

nếu họ phá hỏng 1 tổ thôi

thì 1 số chim khác sẽ bỏ đi,

và như thế sẽ tốt hơn cho chúng trong năm nay.

Trong việc tắm sạch cho chúng

tôi không có ý xúc phạm

những người đang tắm sạch cho các con chim.

Chúng ta biểu hiện lòng trắc ẩn

là rất quan trọng.

Tôi nghĩ điều quan trọng nhất mọi người có

là lòng trắc ẩn.

Việc có được các hình ảnh đó

và cho mọi người xem là rất quan trọng.

Nhưng các con chim đó sẽ được phóng thích đi đâu?

Nó giống như cứu ai đó khỏi tòa nhà đang cháy

sơ cứu khỏi triệu chứng hít phải khói

và gửi người ta lại tòa nhà đó, vì dầu vẫn đang loang rộng.

Tôi từ chối coi điều này

là 1 tai nạn.

Tôi nghĩ đó là kết quả của sự thờ ơ lãnh đạm.

(Vỗ tay)

Không chỉ tập đoàn BP

BP làm việc rất

tùy tiện và cẩu thả

vì họ đã có thể thế.

Và họ được phép làm thế

do chính phủ đã sơ suất trong giám sát,

là chính phủ có nhiệm vụ

bảo vệ chúng ta.

Hóa ra là --

bạn thấy cái biển báo này ở hầu hết các tàu thương mại ở Mỹ --

nếu bạn làm đổ 2 gallon dầu,

bạn sẽ gặp rắc rối to đấy.

Và nếu bạn phân vân

các luật đó được làm cho ai,

và ai được đặt lên trên luật.

Nào, đây là những điều chúng ta có thể làm trong tương lai.

Chúng ta có thể có thiết bị chúng ta thực sự cần.

Sẽ không mất nhiều

để dự đoán

rằng sau khi khoan 30,000 lỗ

trên đáy biển ở vịnh Mexico để thăm dò dầu,

dầu sẽ bắt đầu chảy ra từ 1 trong số đó.

Và bạn sẽ biết nên làm gì.

Đó chắc chắn là 1 trong những điều cần làm.

Nhưng chúng ta cần hiểu sự rò rỉ này

bắt đầu từ đâu.

Nó bắt đầu từ sự phá hoại

ý tưởng rằng chính phủ ở đó

vì chính phủ có nhiệm vụ bảo vệ

vấn đề được đa số dân chúng quan tâm.

Nên tôi nghĩ vụ phun trào dầu này,

việc cứu trợ ngân hàng,

cuộc khủng hoảng vay nợ, tất cả

là triệu chứng của

cùng 1 nguyên nhân.

Chúng ta có vẻ vẫn hiểu

rằng ít nhất chúng ta cần lực lượng cảnh sát bảo vệ

khỏi kẻ xấu.

Và dù cảnh sát có thể đôi khi phiền phức --

đưa vé phạt chẳng hạn--

chắng ai nói chúng ta nên từ bỏ họ.

Nhưng trong toàn bộ các cơ quan chức năng còn lại hiện giờ

và ít nhất trong 30 năm qua,

tồn tại văn hóa xuống cấp luật pháp

trực tiếp gây ra

do những người

mà ta cần bảo vệ khỏi,

mua chuộc chính phủ đằng sau chúng ta.

(Vỗ tay)

Nào, đây là vấn đề từ rất lâu rồi.

Bạn có thể thấy là

các tập đoàn đều bất hợp pháp ngay từ khi thành lập nước Mỹ.

Và ngay cả Thomas Jefferson đã phàn nàn

rằng họ đã

bỏ tiền để cưỡng lại luật pháp nước Mỹ.

Ok, mọi người nói

họ bảo thủ,

nếu họ thực sự muốn

bảo thủ và yêu nước,

họ sẽ nguyền rủa

các tập đoàn này.

Đó mới chính là bảo thủ.

Nên chúng ta cần

lấy lại ý tưởng

rằng chính phủ của chúng ta

đang bảo vệ các vấn đề lo ngại của người dân

lấy lại tình cảm đoàn kết

và mục tiêu chính ở nước ta

dù đã bị mất.

Tôi nghĩ có những tia hy vọng le lói.

Chúng ta có vẻ thức tỉnh 1 chút.

Đạo luật Glass_Steagall --

bảo vệ chúng ta khỏi

cuộc suy thoái,

và sự sụp đổ của các ngân hàng

và các thảm kịch đó đều yêu cầu được cứu trợ --

đã có hiệu lực từ năm 1933,

thì đều bị phá hủy một cách hệ thống.

Hiện giờ việc tái hiệu lực đạo luật đó

là rất cần thiết.

Nhưng các nhà vận động hành lang đang

cố gắng làm giảm hiệu lực của các điều luật

sau khi nó được thông qua.

Đây là 1 cuộc chiến triền miên.

Đó là 1 khoảnh khắc lịch sử.

Chúng ta sẽ đương đầu

với 1 thảm họa khó kết thúc

do vụ dầu rò rỉ này ở vùng vịnh,

và chúng ta sẽ có thời khắc ta cần từ nó

như nhiều người đã ghi nhận ngày hôm nay.

Có 1 chủ đề chung

về nhu cầu tạo ra bước ngoặt từ đây.

Chúng ta đã thoát khỏi rắc rối này trước đó

bằng nhiều cách khoan ngoài khơi.

Các giếng ngoài khơi đầu tiên gọi là cá voi.

Các mũi khoan ngoài khơi đầu tiên tên là cái lao xiên cá voi.

Lúc ấy chúng ta làm cạn đại dương của cá voi.

Bây giờ chúng ta có mắc kẹt vì nó không?

Kể từ khi chúng ta còn sống trong hang,

mỗi lần muốn có năng lượng

chúng ta đốt lửa, và điều đó vẫn là điều chúng ta đang làm.

Chúng ta vẫn đang thắp sắng bằng lửa

mỗi khi cần năng lượng.

Và mọi người nói

chúng ta không thể có năng lượng sạch

vì nó quá đắt.

Ai nói thế?

Những người bán nhiên liệu hóa thạch cho chúng ta.

Chúng ta đã tồn tại trước đó nhờ năng lượng,

và mọi người nói rằng nền kinh tế

không thể chịu đựng việc chuyển đổi

vì năng lượng rẻ nhất là nô lệ.

Năng lượng luôn là vấn đề đạo đức.

Giờ nó là vấn đề đạo đức.

Là vấn đề đúng và sai.

Xin cảm ơn.