Stres beyninizi nasıl etkiler? - Madhumita Murgia

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/how-stress-affects-your-brain-madhumita-murgia

Stres her zaman kötü bir şey değildir; zor bir spor müsabakasında veya bir topluluk önünde konuşmak zorunda olduğunuzda enerji patlaması ve odaklanma için yararlı olabilir. Fakat sürekli olduğunda aslında beyninizi değiştirmeye başlıyor. Madhumita Murgia Kronik stresin beynin boyutlarını, yapısını ve işlevini nasıl etkilediğini gösteriyor.

Ders: Madhumita Murgia, Animasyon : Andrew Zimbelman.

Huzursuz bir şekilde mi
uyuyorsunuz?

Asabi ya da aksi misiniz?

Küçük şeyleri unutuyor,

kendinizi bunalmış ve dışlanmış
mı hissediyorsunuz?

Endişelenmeyin.
Hepimiz o yollardan geçtik.

Muhtemelen sadece
fazla streslisiniz.

Stres her zaman
kötü bir şey değildir.

Zorlu bir spor müsabakasında ya da

topluluk önünde konuşmak
zorunda olduğunuzda

size fazladan enerji sağlayabilir
veya odaklanmanıza yardımcı olabilir.

Ama stres sürekli olduğunda,

yani çoğumuzun her gün
yüz yüze kaldığı türden olanı,

beyninizi değiştirmeye başlar.

Aşırı çalışmak

veya evde tartışma yaşamak
gibi kronik stresler

beynin boyutunu,

yapısını

ve işleyiş şeklini

genlerinizin seviyesinde etkileyebilir.

Stres, vücudunuzun strese karşı
reaksiyonunu kontrol eden

beyindeki ve böbreklerdeki
iç salgı bezleri arasındaki

bir dizi iletişim olan

hipotalamus-hipofiz-adrenal aks

denilen bir şeyle başlar.

Beyniniz stresli
bir durum tespit ettiğinde,

HPA aksınız hemen
harekete geçer

ve vücudunuzu ani bir eyleme hazırlayan,
kortizol denen bir hormon salgılar.

Ama uzun süren yüksek
seviyelerdeki kortizol,

beyninizi mahvedebilir.

Örneğin, kronik stres beyninizin
korku merkezi olan amigdaladaki

sinirsel bağlantıların sayısını ve

aktivite seviyesini arttırır.

Kortizol seviyesi yükseldikçe,

beyninizin öğrenme, anılar ve
stres kontrolüyle

bağlantılı yeri olan hipokampüsdeki
elektrik sinyalleri

kötüleşir.

Hipokampüs ayrıca HPA aksının
aktivitesini engeller

ve sonuç olarak o zayıfladığında,

sizin stresi kontrol edebilme
yeteneğiniz de zayıflar.

Daha bitmedi.

Kortizol gerçekten beyin boyutunuzun
küçülmesine neden olabilir.

Bunun çoğu nöronlar arasındaki
sinaptik bağlantıların kaybıyla

ve beynimizin konsantrasyon,
karar alma, yargılama

ve sosyal iletişim gibi

davranışlarımızı
idare eden

prefrontal kortekste
küçülme ile sonuçlanır.

Bu ayrıca hipokampüste daha az beyin
hücresi oluşmasına neden olur.

Bu, kronik stresin öğrenmenizi

ve hatırlamanızı zorlaştıracağı,

depresyon ve nihayetinde

Alzheimer hastalığı
anlamına geliyor.

Stresin etkileri beyninizin
DNA' sına kadar sızabilir.

Yapılan bir deneyde,

anne farenin yeni doğmuş
yavrusunu besleme miktarının,

yavrunun ilerideki yaşamında strese nasıl
cevap vereceğini belirlemede rol oynadığı görüldü.

Besleyici annelerin yavruları strese
karşı daha az hassas oldular,

çünkü beyinleri kortizole bağlı olan
ve stres yanıtını azaltan

daha fazla kortizol
alıcısı geliştirdi.

İhmal eden annelerin yavrularında tam
ters bir sonuç ortaya çıktı.

Bu yüzden hayatları boyunca strese
karşı daha hassas hale geldiler.

Bunlar, DNA' daki baz
dizilimini etkilemeyen

ancak sonucunda genomun işlev ve
yapısının değişmesine neden olan

epigenetik değişiklikler
olarak nitelendirilir.

Eğer anneler değiştirilirse bu
değişiklikler tam tersi olabilir.

Fakat ortada şaşırtıcı
bir sonuç var.

Tek bir anne tarafından neden
olunan epigenetik değişiklikler

kendinden sonraki bir çok
fare nesline de aktarıldı.

Diğer bir ifadeyle, bu eylemlerin
sonuçları kalıtsal hale geldi.

Gerçi haberlerin hepsi kötü değil.

Kortizolün stresli beyninize yaptıklarını
düzeltmenin bir çok yolu var.

En güçlü silahlar derin nefes almayı ve
çevrenizin farkına varıp

odaklanmayı içeren

egzersiz yapmak ve meditasyondur.

Bu aktivitelerin ikisi de
stresinizi azaltır

ve hipokapmüsün boyutunu büyütür,

dolayısıyla hafızanızı da geliştirir.

Gündelik yaşamın baskıları
altında ezildiğinizi düşünmeyin.

Stres sizi kontrol etmeden
siz stresi kontrol edin.