Mikko Hypponen: Onlayn hücumun üç növü
-
0:05 - 0:081980-ci illərdə
-
0:08 - 0:11kommunist Şərqi Almaniyasında
-
0:11 - 0:15yazı makinanız varsa,
-
0:15 - 0:17onu qeydiyyatdan keçirtməli idiniz.
-
0:17 - 0:19Makinada yazılmış
-
0:19 - 0:21bir mətnin nümunəsi
-
0:21 - 0:23qeydiyyatdan keçməli idi.
-
0:23 - 0:25Bununla hökumət
-
0:25 - 0:28bütün yazıların qaynağını bilirdi.
-
0:28 - 0:31Səhv bir düşüncə
-
0:31 - 0:34ehtiva edən bir kağız tapdıqlarında,
-
0:34 - 0:36bu düşüncənin yazarını
-
0:36 - 0:38tapa bilirdilər.
-
0:38 - 0:41Və bizlər Qərbdə
-
0:41 - 0:44belə bir halı qeyri-mümkün,
-
0:44 - 0:47ifadə azadlığına böyük bir zərbə olaraq hesab edirdik.
-
0:47 - 0:49Buna öz ölkələrimizdə
-
0:49 - 0:52heç vaxt icazə verməzdik.
-
0:52 - 0:55Amma bu gün 2011-ci ildə,
-
0:55 - 0:59hər hansı məşhur bir markanın
-
0:59 - 1:02lazer çap cihazını(printer) alıb
-
1:02 - 1:04nəyisə çap etsəniz,
-
1:04 - 1:06hər bir səhifədə yalnız sizin
-
1:06 - 1:09printerinizə məxsus olan
-
1:09 - 1:11və printeri başqalarından fərqləndirəcək
-
1:11 - 1:14müəyyən sırayla düzülmüş solğun sarı nöqtələr
-
1:14 - 1:18avtomatik olaraq çap olunacaq.
-
1:18 - 1:20Bu bugünümüzün
-
1:20 - 1:23reallığıdır.
-
1:23 - 1:27Heç kəs də buna məhəl qoymur.
-
1:27 - 1:30Bu hökumətimizin
-
1:30 - 1:32texnologiyadan
-
1:32 - 1:35bizə- öz vətəndaşlarına qarşı
-
1:35 - 1:37istifadə etdiyinin
-
1:37 - 1:41bir nümunəsidir.
-
1:41 - 1:44Bu problem üç əsas onlayn problemlərdən
-
1:44 - 1:46birincisidir.
-
1:46 - 1:49Onlayn problemlərə nəzər saldıqda isə müəyyən qrupların
-
1:49 - 1:52başçılıq etdiyi onlayn hücumları görürük.
-
1:52 - 1:54Bu hücumçular 3 əsas qrupa bölünürlər.
-
1:54 - 1:56Birinci, onlayn cinayətkarlardır.
-
1:56 - 1:58Bu şəkildəki, Ukraynanın Kiyev şəhərindən
-
1:58 - 2:00olan Dmitri Qolubov kimi.
-
2:00 - 2:03Və onlayn cinayətkarları cinayətə itələyən
-
2:03 - 2:05səbəbləri anlamaq çox da çətin deyil.
-
2:05 - 2:07Bu adamlar pul qazanır.
-
2:07 - 2:09Çox çox, həddən artıq
-
2:09 - 2:11çox pul qazanmaq üçün
-
2:11 - 2:13onlayn hücumlar edirlər.
-
2:13 - 2:15Əslində onlayn hücumlarıyla
-
2:15 - 2:18milyoner, multimilyoner olan
-
2:18 - 2:20insanları görmüşük.
-
2:20 - 2:23Bu Estoniyanın Tartu şəhərindən Vladimir Tsastsidir.
-
2:23 - 2:25Bu Alfred Gonzalezdir.
-
2:25 - 2:27Bu isə Stephen Watt.
-
2:27 - 2:29Bu Bjorn Sundin.
-
2:29 - 2:32Bu Matthew Anderson və Tariq Al-Daourdir..
-
2:32 - 2:34Siyahını uzatmaq da olar.
-
2:34 - 2:36Bu adamlar
-
2:36 - 2:38sərvətlərini onlayn qazanırlar,
-
2:38 - 2:41amma bunu qeyri-qanuni yollarla edirlər,
-
2:41 - 2:43biz onlayn əməliyyat edərkən bank
-
2:43 - 2:45hesaplarımızdan pul oğurlamaq üçün bankçılıq
-
2:45 - 2:47virusu kimi şeylər istifadə edirlər,
-
2:47 - 2:49ya da biz viruslu bir
-
2:49 - 2:52kompüterdən onlayn alış-veriş edərkən
-
2:52 - 2:55düymə oxuyucu proqramlarla kredit kartı məlumatlarımızı toplayırlar.
-
2:55 - 2:57iki ay əvvəl ABŞ gizli xidmət orqanı
-
2:57 - 2:59bu rəsmdəki Sam Jain adlı şəxsin
-
2:59 - 3:01İsveçrə bankındakı hesabını
-
3:01 - 3:03dondurdu.
-
3:03 - 3:06Dondurularkən hesabda 14,9 milyon ABŞ dolları
-
3:06 - 3:08var idi.
-
3:08 - 3:10Sam Jeinin harada olduğunu isə
-
3:10 - 3:13heç kəs bilmir.
-
3:13 - 3:16Məncə bu gün,
-
3:16 - 3:19onlayn məkanda cinayət qurbanı olmaq
-
3:19 - 3:22ehtimalımız həqiqi dünyadan
-
3:22 - 3:25daha böyükdür.
-
3:25 - 3:27Və açıqca görünür ki,
-
3:27 - 3:29vəziyyət getdikcə daha da pisləşir.
-
3:29 - 3:31Gələcəkdə, cinayətlərin böyük qismi
-
3:31 - 3:34onlayn baş verəcək.
-
3:35 - 3:37Onlayn hücumlar edən ikinci
-
3:37 - 3:39böyük qrupu bu işə cəlb edən
-
3:39 - 3:41səbəb pul deyil.
-
3:41 - 3:43Onları bu işi görməyə sövq edən səbəblər
-
3:43 - 3:45etiraz,
-
3:45 - 3:47fikir azadlığı,
-
3:47 - 3:50gülüş ola bilər.
-
3:50 - 3:52Anonymous kimi qruplar
-
3:52 - 3:55son bir il ərzində böyüyüb və
-
3:55 - 3:57onlayn hücumlarda əsas yer
-
3:57 - 4:00tutmağa başlayıb.
-
4:00 - 4:02Üç əsas hücumçulardan ikisini saydım:
-
4:02 - 4:04bunlar pul üçün bu işi edən cinayətkarlar,
-
4:04 - 4:07etiraz üçün edən
-
4:07 - 4:09Anonymous kimi xaker qruplardır.
-
4:09 - 4:12Üçüncü əsas qüvvə isə, dövlət və
-
4:12 - 4:15hökumətlərdir.
-
4:16 - 4:18DigiNotar kimi şirkətlərdə
-
4:18 - 4:20baş verənlərə nəzər salaq.
-
4:20 - 4:22Bu, hökumətlər öz vətəndaşlarına
-
4:22 - 4:24hücum edərkən nə olduğunun
-
4:24 - 4:26bariz nümunəsidir.
-
4:26 - 4:29DigiNotar Hollandiyadakı bir
-
4:29 - 4:31Sertifikat Təşkiltıdır--
-
4:31 - 4:33daha doğrusu--elə idi.
-
4:33 - 4:35Keçən il payızda onlayn hücuma
-
4:35 - 4:38məruz qaldıqlarından
-
4:38 - 4:40iflas etdilər.
-
4:40 - 4:42Kimsə sistemlərinə girib
-
4:42 - 4:45bütün sistemi çökdürmüşdü.
-
4:45 - 4:47Və keçən həftə bir yığıncaqda
-
4:47 - 4:51Hollandiyalı hökumət nümayəndələrinə bu haqda sual verdim,
-
4:51 - 4:56Dövlət rəsmilərindən birindən
-
4:56 - 4:59DigiNotarın çökdürülməsinin
-
4:59 - 5:02insan ölümünə səbəb olduğuna
-
5:02 - 5:05inanıb inanmadığnı soruşdum.
-
5:05 - 5:10İnandığını dedi.
-
5:10 - 5:12Necə olur ki,
-
5:12 - 5:15belə hücum nəticəsində insanlar ölür?
-
5:15 - 5:17DigiNotar onlayn Sertifikat Təşkilatıdır.
-
5:17 - 5:19Onlayn Sertifikat satırlar.
-
5:19 - 5:21Sertifikalarla nə edirlər?
-
5:21 - 5:23Https-ə əsaslanan veb səhifəniz varsa,
-
5:23 - 5:25və Gmaildə də olduğu kimi
-
5:25 - 5:28SSL şifrələmə servisindən
-
5:28 - 5:31istifadə etmək istəyirsinizsə bu sertifikata ehtiyacınız var.
-
5:31 - 5:33Gmail və ya oxşar xidmətlərdən
-
5:33 - 5:35çoxumuz istifadə edirik, ancaq bu kimi xidmətlər
-
5:35 - 5:37İran kimi totalitar rejimi olan
-
5:37 - 5:39ölkələrdə daha
-
5:39 - 5:41məşhurdur.
-
5:41 - 5:43Bu ölkələrdə müxaliflər
-
5:43 - 5:46Gmail kimi xarici xidmətlərdən
-
5:46 - 5:49daha çox istifadə edirlər, çünki SSL şifrələnməsi kimi
-
5:49 - 5:52ximətlərə qoşulduğundan yerli hökumət
-
5:52 - 5:54emaillərinə nəzarət edə
-
5:54 - 5:56bilmir.
-
5:56 - 5:59Ancaq bu nəzarət, belə xidmətləri təklif edən xarici Sertifikatlaşdırma
-
5:59 - 6:01Şirkətlərinin səhifəsini dağıtmaqla mümkündür.
-
6:01 - 6:03DigiNotar şirkətinin başına gələn də
-
6:03 - 6:06bu idi.
-
6:09 - 6:11Ərəb Baharı və
-
6:11 - 6:14məsələn, Misirdə baş verənlər necə?
-
6:14 - 6:16Misirdə,
-
6:16 - 6:182011 Aprelində üsyançılar Misir
-
6:18 - 6:20gizli polisinin mərkəzlərini
-
6:20 - 6:22talan etdilər.
-
6:22 - 6:25Binanı axtararkən bir çox sənəd aşkara çıxardılar.
-
6:25 - 6:27Bu kağızların arasında,
-
6:27 - 6:29"FINFISHER" başlıqlı bir fayl var idi.
-
6:29 - 6:32Və bu faylın içində Almaniya
-
6:32 - 6:34mənşəli bir şirkətin qeydləri var idi.
-
6:34 - 6:37Şirkət Misir hökumətinə vətəndaşlarının
-
6:37 - 6:39ümumilikdə
-
6:39 - 6:41bütün əlaqə vasitələrini
-
6:41 - 6:43nəzarət altında saxlamaq üçün
-
6:43 - 6:45vasitə və proqramlar satırdı.
-
6:45 - 6:47Bu vasitələri Misir hökumətinə
-
6:47 - 6:50280,000 avroya satmışdılar.
-
6:50 - 6:53Şirkətin mərkəzləri tam burada yerləşir.
-
6:53 - 6:55Qısacası, Qərb hökumətləri totalitar hökumətləri
-
6:55 - 6:58öz vətəndaşlarını nəzarət altında saxlamasını
-
6:58 - 7:01təmin edəcək cihazlarla təmin edir.
-
7:01 - 7:04Amma Qərb hökumətləri bunu öz vətəndaşlarına də edirlər.
-
7:04 - 7:06Məsələn; bir neçə həftə əvvəl
-
7:06 - 7:08Almaniyada Dövlət Virusu adını verdikləri
-
7:08 - 7:11bir virus tapıldı.
-
7:11 - 7:13Bu virus Alman hökuməti tərəfindən
-
7:13 - 7:15öz vətəndaşlarını təhqiq etmək üçü
-
7:15 - 7:17yaradılmışdı.
-
7:17 - 7:21Hansısa cinyətlə günahlandırılırsınızsa
-
7:21 - 7:23hamıya məlumdur ki, telefonunuz dinlənilir.
-
7:23 - 7:25İndi isə bundan da artıqdır.
-
7:25 - 7:27İnternet əlaqənizi təqib edəcəklər.
-
7:27 - 7:30Dövlət Virusunu
-
7:30 - 7:33komputerinizə yoluxdurmaqla,
-
7:33 - 7:35bütün əlaqələrinizə nəzarət edə bilir,
-
7:35 - 7:37onlayn müzakirələrinizə
-
7:37 - 7:40qulaq asa bilir,
-
7:40 - 7:43şifrələrinizi öyrənə bilirlər.
-
7:46 - 7:48Bu kimi məsələlərdən danışarkən
-
7:48 - 7:51çox adam böyük ehtimal ki,
-
7:51 - 7:56belə cavab verir:
-
7:56 - 7:59" Düzdü, yaxşı bir iş deyil,
-
7:59 - 8:02ancaq mən qanuna riayət edən vətəndaşam, mənə çox təsiri olmaz.
-
8:02 - 8:04Mən niyə narahat olum ki?
-
8:04 - 8:07Gizli heç bir şeyim yoxdur axı."
-
8:07 - 8:09Ancaq bu çox yalnış
-
8:09 - 8:11fikirdir.
-
8:11 - 8:14Gizlilik(şəxsilik) şərtdir.
-
8:14 - 8:19Müzakirə mövzusu deyil.
-
8:19 - 8:21Bu təhlükəsizlik və
-
8:21 - 8:25məxfilik arasındakı
-
8:25 - 8:28seçimlə bağlı deyil.
-
8:28 - 8:31Bu azadlıq və
-
8:31 - 8:34nəzarət arasındakı seçimlə bağlıdır.
-
8:34 - 8:38Və 2011-ci ilin bu günündə
-
8:38 - 8:41hökumətimizə inanır və
-
8:41 - 8:44hansısa hüququmuzdan imtina ediriksə bu xeyrimizədir.
-
8:44 - 8:47Ancaq gələcəkdəki,
-
8:47 - 8:49məsələn 50 il sonrakı
-
8:49 - 8:51hökumətimizə də gözü bağlı inana
-
8:51 - 8:53bilərikmi?
-
8:55 - 8:58Və bu kimi məsələ və suallar gələcək 50 ildə
-
8:58 - 9:01bizi narahat edəcək məsələlər olmalıdır.
- Title:
- Mikko Hypponen: Onlayn hücumun üç növü
- Speaker:
- Mikko Hypponen
- Description:
-
Virtual cinayət mütəxəssisi Mikko Hypponen şəxsi məlumatlarımızın məruz qaldığı və yalnız ikisinin cinayət hesab olunduğu üç növ onlayn hücumdan bəhs edir. " Gələcək hökumətimizə də gözü bağlı inana bilirikmi? Çünki imtina etdiyimiz hüququmuzdan hələ ki xeyrimizə imtina edirik. "
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 09:02
Dimitra Papageorgiou approved Azerbaijani subtitles for Three types of online attack | ||
Gulchin Taghiyeva accepted Azerbaijani subtitles for Three types of online attack | ||
Gulchin Taghiyeva edited Azerbaijani subtitles for Three types of online attack | ||
Gulchin Taghiyeva edited Azerbaijani subtitles for Three types of online attack | ||
Mohammad Tofighi added a translation |