Return to Video

Một sự thật mất lòng khác

  • 0:01 - 0:03
    Tối nay, tôi muốn nói về
  • 0:03 - 0:05
    một vấn đề toàn cầu đáng kinh ngạc
  • 0:05 - 0:09
    đang là giao điểm của việc sử dụng đất,
    lương thực và môi trường,
  • 0:09 - 0:11
    một vấn đề liên quan đến tất cả chúng ta,
  • 0:11 - 0:14
    cái tôi gọi là một sự thật mất lòng khác.
  • 0:14 - 0:17
    Nhưng trước tiên, tôi muốn đưa bạn
    vào một cuộc hành trình nhỏ.
  • 0:17 - 0:20
    Hãy cùng đến thăm hành tinh của
    chúng ta, nhưng vào ban đêm,
  • 0:20 - 0:21
    và từ ngoài vũ trụ.
  • 0:21 - 0:24
    Hành tinh của chúng ta trông như thế này
    từ vũ trụ, vào ban đêm,
  • 0:24 - 0:27
    nếu bạn theo một vệ tinh đi quanh trái đất
  • 0:27 - 0:29
    thì điều đầu tiên bạn thấy,
  • 0:29 - 0:32
    hẳn nhiên là loài người đang dần thống trị
  • 0:32 - 0:34
    cả hành tinh này như thế nào.
  • 0:34 - 0:37
    Ta thấy các thành phố, các mỏ dầu,
  • 0:37 - 0:40
    bạn còn thấy cả các đội đánh cá trên biển,
  • 0:40 - 0:43
    Chúng ta đang làm chủ phần lớn
    hành tinh này,
  • 0:43 - 0:45
    chủ yếu qua sự sử dụng năng lượng
  • 0:45 - 0:46
    mà chúng ta thấy vào ban đêm.
  • 0:46 - 0:49
    Nhưng hãy quay lại và nhìn vào trái đất
  • 0:49 - 0:51
    vào ban ngày.
  • 0:51 - 0:54
    Cái ta thấy ban ngày là những cảnh quan,
  • 0:54 - 0:59
    đây là một phần của lưu vực sông Amazon,
    một nơi gọi là Rondonia
  • 0:59 - 1:02
    ở vùng trung nam của Amazon ở Brazil.
  • 1:02 - 1:04
    Nếu các bạn nhìn kĩ vào góc trên bên phải,
  • 1:04 - 1:07
    các bạn sẽ thấy một đường trắng mỏng,
  • 1:07 - 1:10
    đó là một con đường được xây dựng
    vào những năm 1970.
  • 1:10 - 1:14
    Nếu ta đến đúng nơi đó vào năm 2001
  • 1:14 - 1:16
    ta sẽ thấy những con đường này
  • 1:16 - 1:20
    dẫn ra những con đường khác,
    rồi lại những con đường khác nữa,
  • 1:20 - 1:23
    và kết thúc là mảnh đất trống nhỏ
    trong rừng
  • 1:23 - 1:25
    nơi có vài con bò.
  • 1:25 - 1:28
    Những con bò đó được nuôi để lấy thịt.
    Mọi người sẽ ăn những con bò đó.
  • 1:28 - 1:31
    Và những con bò đó được tiêu thụ
    chủ yếu ở Nam Mỹ,
  • 1:31 - 1:34
    tại Brazil và Argentina.
    Chúng không được vận chuyển lên đây.
  • 1:34 - 1:37
    Nhưng sự phá rừng theo hình xương cá này,
  • 1:37 - 1:39
    là điều ta thường thấy ở khu vực
    nhiệt đới,
  • 1:39 - 1:41
    đặc biệt ở vùng này trên thế giới.
  • 1:41 - 1:45
    Nếu ta đi xa thêm một chút về phía Nam,
    trong hành trình xuyên thế giới này
  • 1:45 - 1:47
    chúng ta sẽ có thể đến rìa
    Bolivia của Amazon,
  • 1:47 - 1:51
    tại đây cũng vào năm 1975,
    và nếu nhìn thật kĩ,
  • 1:51 - 1:55
    các bạn sẽ thấy một đường trắng mỏng
    qua cái nhìn như đường may
  • 1:55 - 1:56
    ở đó có một người nông dân
  • 1:56 - 1:59
    sống một mình ngay giữa
    khu rừng nguyên sinh.
  • 1:59 - 2:03
    Giờ hãy quay lại đó một vài năm sau,
    năm 2003
  • 2:03 - 2:06
    và ta sẽ thấy khung cảnh nơi đây
  • 2:06 - 2:09
    thật sự giống bang Iowa hơn là
    một khu rừng nhiệt đới.
  • 2:09 - 2:12
    Thực tế đó là các cánh đồng đậu tương.
  • 2:12 - 2:15
    Đậu tương ở đây được chuyển tới Châu Âu
    và Trung Quốc
  • 2:15 - 2:19
    và được dùng làm thức ăn cho vật nuôi,
    đặc biệt là sau khi dịch bò điên xảy ra
  • 2:19 - 2:22
    chục năm trước đây,
    khi đó chúng ta không muốn cho động vật ăn
  • 2:22 - 2:25
    protein động vật nữa,
    vì nó mang mầm bệnh.
  • 2:25 - 2:27
    Thay vào đó, chúng ta cho chúng dùng
    protein thực vật.
  • 2:27 - 2:29
    Và thế là bùng nổ việc sản xuất đậu tương,
  • 2:29 - 2:33
    qua đó cho thấy thương mại và toàn cầu hóa
  • 2:33 - 2:36
    đã có tác động thế nào đối với
    những mảnh rừng nhiệt đới
  • 2:36 - 2:38
    và Amazon-- đúng là một thế giới kì lạ
  • 2:38 - 2:40
    và liên kết chặt chẽ mà chúng ta có
    ngày nay.
  • 2:40 - 2:43
    Chà, và sau nhiều lần như vậy,
    những gì mà ta nhìn thấy
  • 2:43 - 2:45
    trên trái đất trong cuộc
    hành trình của chúng ta
  • 2:45 - 2:49
    là những cảnh quan lần lượt nối tiếp nhau
  • 2:49 - 2:52
    bị khai hoang và thay đổi để trồng
    lương thực
  • 2:52 - 2:54
    và các loại cây trồng khác.
  • 2:54 - 2:56
    Vậy nên một trong những câu hỏi
    chúng tôi đặt ra là
  • 2:56 - 2:59
    bao nhiêu phần trái đất đang được
    dùng để trồng lương thực,
  • 2:59 - 3:01
    và chính xác là ở đâu,
    và làm sao ta có thể
  • 3:01 - 3:03
    thay đổi trong tương lai,
    và điều này nghĩa là gì?
  • 3:03 - 3:06
    Nhóm chúng tôi đã xem xét vấn đề này
    trên quy mô toàn cầu,
  • 3:06 - 3:09
    bằng việc sử dụng dữ liệu vệ tinh và
    dữ liệu từ trên mặt đất
  • 3:09 - 3:11
    để theo dõi ngành nông nghiệp trên
    toàn cầu
  • 3:11 - 3:15
    Và đây là những gì chúng tôi đạt được,
    thật rất đáng giật mình.
  • 3:15 - 3:18
    Bản đồ này mô tả những vùng làm nông
  • 3:18 - 3:20
    trên trái đất.
  • 3:20 - 3:23
    Những khu vực màu xanh được dùng để
    trồng các cây lương thực
  • 3:23 - 3:26
    như bột mỳ, đậu tương, ngô, gạo, v.v.
  • 3:26 - 3:30
    Tất cả chiếm hết 16 triệu km vuông đất.
  • 3:30 - 3:33
    Nếu ghép tất cả lại với nhau làm một,
  • 3:33 - 3:35
    thì sẽ bằng diện tích của Nam Mỹ.
  • 3:35 - 3:38
    Khu vực thứ hai, màu nâu, là những đồng cỏ
  • 3:38 - 3:40
    nơi người ta nuôi súc vật.
  • 3:40 - 3:43
    Khu vực này có diện tích là 30 triệu
    km vuông,
  • 3:43 - 3:45
    bằng diện tích đất Châu Phi,
  • 3:45 - 3:48
    một diện tích lớn,
    và đó tất nhiên là những mảnh đất tốt nhất
  • 3:48 - 3:50
    như những gì bạn thấy. Và phần còn lại
  • 3:50 - 3:52
    là lòng sa mạc Sahara, hay Siberia,
  • 3:52 - 3:54
    hay giữa một khu rừng nhiệt đới.
  • 3:54 - 3:58
    Chúng ta đã đang sự dụng những mảnh đất
    giá trị nhất của hành tình này rồi.
  • 3:58 - 4:01
    Nếu tính kĩ, thì 40%
  • 4:01 - 4:03
    diện tích bề mặt trái đất
    được sử dụng cho nông nghiệp,
  • 4:03 - 4:06
    con số này lớn hơn 60 lần
  • 4:06 - 4:08
    so với diện tích những khu vực
    chúng ta vẫn than phiền,
  • 4:08 - 4:12
    các thành phố và khu ngoại ô lớn,
    nơi mà phần lớn chúng ta sinh sống
  • 4:12 - 4:15
    Một nửa nhân loại đang sinh sống
    trong các thành phố,
  • 4:15 - 4:18
    nhưng một diện tích lớn hơn 60 lần
    lại đang được sử dụng để trồng lương thực.
  • 4:18 - 4:20
    Đây đúng là một kết quả đáng kinh ngạc,
  • 4:20 - 4:23
    và chúng tôi thực sự sốc
    khi nhận ra điều này.
  • 4:23 - 4:25
    Chúng ta đang dành một phần đất
    khổng lồ cho nông nghiệp,
  • 4:25 - 4:28
    và chúng ta cũng đang dùng rất nhiều nước.
  • 4:28 - 4:31
    Đây là một tấm hình chụp tại Arizona,
    khi nhìn vào
  • 4:31 - 4:31
    bạn tự hỏi
  • 4:31 - 4:32
    "Họ đang trồng gì vậy?"
  • 4:32 - 4:35
    Và té ra họ đang trồng xà lách
    ở ngay giữa sa mạc
  • 4:35 - 4:38
    và dùng nước phun lên trên.
  • 4:38 - 4:39
    Buồn cười là thứ rau này có thể
  • 4:39 - 4:42
    được bán trong siêu thị tại thành phố
    Twin của chúng ta.
  • 4:42 - 4:45
    Nhưng điều thật sự thú vị
    là nguồn nước này phải được lấy từ đâu đó,
  • 4:45 - 4:47
    nó được lấy từ ngay đây,
  • 4:47 - 4:49
    sông Colorado ở Bắc Mỹ.
  • 4:49 - 4:52
    Sông Colorado một ngày thường nhật
    vào thập kỷ 1950,
  • 4:52 - 4:54
    như bạn biết, không có lũ,
    không có hạn hán,
  • 4:54 - 4:57
    vào những ngày thường,
    nó trông giống như thế này.
  • 4:57 - 5:00
    Nhưng nếu giờ ta quay trở lại đây,
    trong điều kiện bình thường
  • 5:00 - 5:04
    và vẫn địa điểm cũ,
    thì đây là những gì còn lại.
  • 5:04 - 5:07
    Sự khác biệt chỉ là nguồn nước tưới
    cho cây trồng ở sa mạc,
  • 5:07 - 5:10
    hay những sân gôn ở Scottsdale,
    tùy thuộc vào bạn.
  • 5:10 - 5:13
    Đây là một nguồn nước lớn và
    chúng ta đang 'đào mỏ' nguồn nước
  • 5:13 - 5:15
    và dùng nó để trồng trọt,
  • 5:15 - 5:18
    và ngày nay, nếu bạn đi xuôi xuống
    theo dòng sông Colorado,
  • 5:18 - 5:21
    bạn sẽ thấy nó đã hoàn toàn cạn nước
    và không còn chảy ra biển.
  • 5:21 - 5:24
    Chúng ta đã thật sự dùng
    cạn nước của toàn bộ một con sông Bắc Mỹ
  • 5:24 - 5:26
    chỉ để tưới tiêu.
  • 5:26 - 5:29
    Đó thậm chí chưa phải
    là ví dụ tồi tệ nhất thế giới.
  • 5:29 - 5:31
    Có lẽ tệ hại nhất là
    biển Aral.
  • 5:31 - 5:34
    Nhiều người ở đây hẳn còn nhớ đã học
    điều này trong giờ địa lý.
  • 5:34 - 5:36
    Nơi này thuộc Liên Xô cũ
  • 5:36 - 5:38
    ở giữa Kazakhstan và Uzbekistan,
  • 5:38 - 5:41
    một trong những vùng biển
    trong đất liền lớn nhất thế giới.
  • 5:41 - 5:43
    Nhưng đây có một nghịch lý là
    nơi này trông như
  • 5:43 - 5:47
    được bao quanh bởi hoang mạc.
    Vậy tại sao lại có biển ở đây?
  • 5:47 - 5:49
    Lý do có biển ở đây là vì
    ở phía bên phải,
  • 5:49 - 5:51
    bạn có thể thấy hai dòng sông nhỏ
  • 5:51 - 5:55
    chảy qua cát,
    cung cấp nước cho vùng đất này.
  • 5:55 - 5:58
    Những dòng sông đó là tuyết tan
    chảy xuống từ trên những ngọn núi
  • 5:58 - 6:01
    xa ở phía Đông,
    khi tuyết tan, nước chảy xuống theo sông
  • 6:01 - 6:04
    xuyên qua hoang mạc,
    và tạo thành Biển Araf rộng lớn.
  • 6:04 - 6:08
    Những năm 1950, dân Liên Xô đã
    quyết định dẫn nguồn nước đó
  • 6:08 - 6:11
    tới sa mạc để cấp nước trồng bông,
    tin hay không tùy bạn,
  • 6:11 - 6:14
    ở Kazakhstan, để bán bông cho
    những thị trường quốc tế
  • 6:14 - 6:16
    nhằm đem ngoại tệ vào Liên Xô.
  • 6:16 - 6:18
    Lúc đó họ thật sự rất cần tiền.
  • 6:18 - 6:20
    Bạn có thể tưởng tượng
    chuyện gì đã diễn ra.
  • 6:20 - 6:23
    Nếu bạn chặn nguồn nước đổ vào biển Aral,
    thì chuyện gì sẽ xảy ra?
  • 6:23 - 6:25
    Đây là hình ảnh năm 1973,
  • 6:25 - 6:27
    1986,
  • 6:27 - 6:30
    1999,
  • 6:30 - 6:33
    2004,
  • 6:33 - 6:38
    và khoảng 11 tháng trước.
  • 6:38 - 6:40
    Thật đáng kinh ngạc.
  • 6:40 - 6:43
    Có nhiều thính giả ngồi đây sống
    ở khu vực Trung Tây.
  • 6:43 - 6:46
    Hãy tưởng tượng đó là hồ Superior.
  • 6:46 - 6:49
    Tưởng tượng đó là hồ Huron.
  • 6:49 - 6:51
    Đó là một sự thay đổi lạ thường.
  • 6:51 - 6:53
    Đây không chỉ là sự thay đổi vùng nước
  • 6:53 - 6:55
    và đường biển,
    đây là sự thay đổi những thứ căn bản
  • 6:55 - 6:58
    của môi trường ở khu vực này.
  • 6:58 - 6:59
    Hãy bắt đầu bằng điều này.
  • 6:59 - 7:01
    Liên xô thực ra không có
    một câu lạc bộ Sierra.
  • 7:01 - 7:03
    Có thể nói như vậy.
  • 7:03 - 7:06
    Và thế là những gì bạn tìm thấy
    ở đáy biển Aral chẳng đẹp đẽ chút nào.
  • 7:06 - 7:08
    Chỉ toàn chất thải độc hại,
    nhiều thứ
  • 7:08 - 7:10
    bị vứt bỏ tại đó
    giờ đã chất thành đống.
  • 7:10 - 7:13
    Một trong những hòn đảo nhỏ ở đó
    từng là bị cách ly
  • 7:13 - 7:14
    và không thể tiếp cận từng là nơi
  • 7:14 - 7:17
    dùng để thử nghiệm
    vũ khí sinh học của Liên Xô.
  • 7:17 - 7:18
    Ngày nay bạn có thể đi bộ tới đó.
  • 7:18 - 7:20
    Thời tiết cũng đã thay đổi.
  • 7:20 - 7:23
    Mười chín trong số hai mươi
    loài cá độc nhất vô nhị
  • 7:23 - 7:26
    từng chỉ có thể tìm thấy ở biển Aral
    giờ đã biến mất khỏi trái đất.
  • 7:26 - 7:29
    Đây rõ là một thảm họa môi trường.
  • 7:29 - 7:30
    Nhưng hãy quay lại chuyện cũ.
  • 7:30 - 7:33
    Đây là một tấm hình mà Al Gore đã gửi
    tôi cách đây vài năm
  • 7:33 - 7:35
    mà anh ta đã chụp ở Liên Xô
  • 7:35 - 7:36
    từ rất lâu rồi,
  • 7:36 - 7:39
    cho thấy những con tàu đánh cá
    ở biển Aral.
  • 7:39 - 7:41
    Mọi người có thấy
    con kênh họ đã đào không?
  • 7:41 - 7:44
    Họ đã cố hết sức để đại khái là
    giữ cho tàu nổi
  • 7:44 - 7:46
    trên vùng nước còn sót lại,
    nhưng cuối cùng họ phải bỏ cuộc
  • 7:46 - 7:49
    bởi đơn giản cọc tàu và dây chão
    không thể
  • 7:49 - 7:50
    neo vào vùng nước mới dùng để
    rút lui.
  • 7:50 - 7:52
    Không biết bạn thế nào,
    nhưng tôi thì e rằng
  • 7:52 - 7:55
    các nhà khảo cổ mai này sẽ tìm ra điều này
    và viết truyện
  • 7:55 - 7:58
    về thời đại của chúng ta,
    và tự hỏi "Họ đã nghĩ gì vậy?"
  • 7:58 - 8:01
    Đó là tương lai mà chúng ta đang phải
    trông đợi.
  • 8:01 - 8:04
    Chúng ta đã sử dụng hết 50%
    nước ngọt trên trái đất
  • 8:04 - 8:06
    và nông nghiệp tính riêng
  • 8:06 - 8:08
    đã chiếm 70% con số đó.
  • 8:08 - 8:11
    Vậy là loài người sử dụng rất nhiều nước
    và đất cho nông nghiệp.
  • 8:11 - 8:15
    Ngoài ra, chúng ta còn dùng
    rất nhiều không khí cho cùng mục đích này.
  • 8:15 - 8:17
    Thông thường khi nghĩ tới không khí,
  • 8:17 - 8:20
    chúng ta hay nghĩ tới biến đổi khí hậu
    và khí nhà kính,
  • 8:20 - 8:22
    và hầu hết xung quanh vấn đề năng lượng,
  • 8:22 - 8:24
    nhưng té ra nông nghiệp lại là
    một trong những ống thải
  • 8:24 - 8:27
    khí nhà kính lớn nhất.
  • 8:27 - 8:29
    Nếu nhìn vào lượng CO2 tạo ra
  • 8:29 - 8:31
    từ việc đốt rừng nhiệt đới,
  • 8:31 - 8:33
    hay khí metan do bò và lúa gạo tạo ra,
  • 8:33 - 8:36
    hay khí NO từ các loại phân bón,
  • 8:36 - 8:39
    thì sẽ thấy nông nghiệp tạo ra
    30% lượng khí nhà kính
  • 8:39 - 8:42
    đi vào bầu khí quyển do hoạt động
    của con người.
  • 8:42 - 8:44
    Lớn hơn lượng khí do giao thông gây ra.
  • 8:44 - 8:46
    Hơn cả việc sản xuất điện.
  • 8:46 - 8:48
    Và thực tế là, hơn tất cả các
    hoạt động sản xuất khác.
  • 8:48 - 8:51
    Nông nghiệp là ống xả khí nhà kính
  • 8:51 - 8:54
    lớn nhất của con người trên thế giới này.
  • 8:54 - 8:56
    Nhưng chúng ta không nói về vần đề
    đó nhiều.
  • 8:56 - 8:59
    Vậy nên nông nghiệp mới
  • 8:59 - 9:01
    thống trị hành tinh này như ngày nay,
  • 9:01 - 9:04
    như chiếm 40% diện tích đất,
  • 9:04 - 9:06
    70% lượng nước chúng ta sử dụng,
  • 9:06 - 9:09
    và 30% lượng khí nhà kính thải ra.
  • 9:09 - 9:12
    Chúng ta đã tăng gấp đôi lượng hóa
    chất nitrogen và phốt-pho
  • 9:12 - 9:14
    trên trái đất chỉ để dùng cho phân bón,
  • 9:14 - 9:17
    gây ra những vấn đề lớn
    về chất lượng nước ở các dòng sông,
  • 9:17 - 9:19
    hồ, và thậm chí cả đại dương,
    và đây là nguyên nhân đơn lẻ
  • 9:19 - 9:22
    lớn nhất dẫn tới sự mất đa dạng sinh thái.
  • 9:22 - 9:24
    Không còn nghi ngờ gì nữa,
    nông nghiệp
  • 9:24 - 9:28
    chính là mối lo lớn nhất của hành tinh này
  • 9:28 - 9:31
    kể từ cuối kỷ băng hà.
    Không còn gì để chối cãi cả.
  • 9:31 - 9:34
    Và nó ngang hàng với thay đổi khí hậu
    về mức độ nghiêm trọng.
  • 9:34 - 9:36
    Và cả hai vấn đề đều xảy ra cùng một lúc.
  • 9:36 - 9:39
    Nhưng điều thực sự quan trọng
    cần phải nhớ là
  • 9:39 - 9:42
    nông nghiệp không hoàn toàn xấu.
    Nông nghiệp không phải là một điều xấu.
  • 9:42 - 9:44
    Thực tế là chúng ta phụ thuộc cả vào nó.
  • 9:44 - 9:49
    Nó không phải là một lựa chọn. Không phải
    một thứ xa xỉ. Nó là một thứ thiết yếu.
  • 9:49 - 9:51
    Chúng ta phải tạo ra thức ăn cho mình,
  • 9:51 - 9:55
    quần áo và thậm chí năng lượng sinh học
    cho khoảng 7 tỉ người
  • 9:55 - 9:58
    trên thế giới ngày nay và
    nhu cầu nông nghiệp
  • 9:58 - 10:02
    chì có thể tăng trong tương lai.
    Nhu cầu đó sẽ không biến mất.
  • 10:02 - 10:04
    Mà sẽ tăng lên rất nhiều,
    chủ yếu là do
  • 10:04 - 10:07
    dân số đang tăng. Chúng ta đang có
    7 tỉ người hôm nay
  • 10:07 - 10:09
    ít nhất sẽ biến thành 9 tỉ
  • 10:09 - 10:12
    chắc 9 tỉ rưỡi trước khi
    mọi người ở đây không còn sống.
  • 10:12 - 10:15
    Quan trọng hơn là khẩu phần ăn
    cũng thay đổi.
  • 10:15 - 10:18
    Khi thế giới trở nên đông người hơn
    và cũng giàu có hơn,
  • 10:18 - 10:21
    chúng ta sẽ thấy lượng thịt tiêu thụ
    sẽ tăng lên,
  • 10:21 - 10:24
    đồng nghĩa với việc sử dụng nhiều
    nguồn năng lượng hơn.
  • 10:24 - 10:28
    Vậy là nhiều người hơn, ăn nhiều hơn,
    và thức ăn giàu dinh dưỡng hơn
  • 10:28 - 10:31
    và dĩ nhiên khủng hoảng năng lượng
    cũng sẽ xảy ra đồng thời,
  • 10:31 - 10:35
    chúng ta sẽ phải thay thế dầu bằng
    các nguồn năng lượng khác
  • 10:35 - 10:37
    kiểu gì cũng phải chứa các loại
    chất đốt sinh học
  • 10:37 - 10:39
    và các nguồn năng lượng sinh học.
  • 10:39 - 10:42
    Vậy khi ghép những mảnh ghép
    này lại, thật khó thấy
  • 10:42 - 10:44
    làm cách nào chúng ta có thể
    đi qua hết thế kỷ này
  • 10:44 - 10:49
    mà không tăng việc sản xuất nông nghiệp
    toàn cầu lên ít nhất gấp đôi.
  • 10:49 - 10:51
    Chà, làm thế nào đây? Làm sao
    chúng ta có thể
  • 10:51 - 10:53
    tăng gấp đôi sản lượng
    nông phẩm toàn cầu?
  • 10:53 - 10:56
    Chúng ta có thể sử dụng nhiều đất hơn.
  • 10:56 - 10:59
    Đây là một bản phân tích chúng tôi
    thực hiện, bên trái là
  • 10:59 - 11:02
    nơi canh tác hoa màu hiện tại,
    bên phải là nơi canh tác trong tương lai
  • 11:02 - 11:05
    dựa vào chất lượng đất và khí hậu
    giả sử biến đổi khí hậu
  • 11:05 - 11:07
    không gây ảnh hưởng gì lớn,
  • 11:07 - 11:09
    một giả thuyết không đúng cho lắm,
  • 11:09 - 11:11
    Chúng ta có thể dùng thêm đất,
    nhưng vấn đề là
  • 11:11 - 11:14
    những vùng đất còn lại đều nằm
    trong các khu vực nhạy cảm.
  • 11:14 - 11:16
    Những nơi sinh thái đa dạng,
    nhiều carbon,
  • 11:16 - 11:19
    những thứ mà chúng ta muốn bảo tồn.
  • 11:19 - 11:21
    Ta có thể tăng thực phẩm
    bằng cách tăng diện tích đất trồng,
  • 11:21 - 11:23
    nhưng tốt hơn là không nên,
  • 11:23 - 11:26
    bởi vì xét về mặt sinh thái,
    đó là một việc rất rất nguy hiểm.
  • 11:26 - 11:29
    Thay vì đó, chúng ta có thể sẽ muốn ngừng
    bước chân
  • 11:29 - 11:33
    của nông nghiệp
    và canh tác một cách tốt hơn.
  • 11:33 - 11:35
    Đây là công trình chúng tôi đang làm,
    cố tìm ra nơi
  • 11:35 - 11:38
    trên thế giới mà chúng ta
    có thể nâng cao sản lượng
  • 11:38 - 11:40
    mà không làm hại tới môi trường.
  • 11:40 - 11:42
    Những khu vực màu xanh là nơi trồng ngô,
  • 11:42 - 11:44
    coi ngô như một ví dụ,
  • 11:44 - 11:47
    đã đạt được năng suất rất cao,
    có thể là cao nhất
  • 11:47 - 11:50
    trên trái đất này với điều kiện đất
    và khí hậu hiện tại,
  • 11:50 - 11:52
    nhưng những khu vực màu nâu
    và vàng là những nơi
  • 11:52 - 11:55
    chúng ta mới chỉ đạt được 20-30%
  • 11:55 - 11:56
    năng suất tối đa có thể đạt được.
  • 11:56 - 11:58
    Bạn có thể thấy phần lớn khu vực này
    ở Châu Phi, thậm chí là Mỹ Latin,
  • 11:58 - 12:01
    và thú vị thay, cả ở Đông Âu, nơi Liên Xô
  • 12:01 - 12:03
    và các nước khối Đông Âu từng tồn tại,
  • 12:03 - 12:06
    vẫn là một mớ canh tác nông nghiệp lộn xộn.
  • 12:06 - 12:08
    Tiếp theo là dưỡng chất và nước.
  • 12:08 - 12:10
    Sẽ là chất hữu cơ hay truyền thống
  • 12:10 - 12:12
    hoặc là sự kết hợp giữa cả hai.
  • 12:12 - 12:14
    Cây cối cần nước và dưỡng chất.
  • 12:14 - 12:18
    Chúng ta có thể làm việc này,
    và có cơ hội để thành công.
  • 12:18 - 12:20
    Nhưng chúng ta phải thực hiện
    một cách khôn ngoan
  • 12:20 - 12:23
    để đáp ứng nhu cầu
    an ninh lương thực
  • 12:23 - 12:26
    và vấn đề môi trường
    trong tương lai.
  • 12:26 - 12:29
    Phải tìm cách hài hòa
  • 12:29 - 12:33
    giữa việc trồng lương thực
    và tạo ra môi trường làm việc tốt hơn.
  • 12:33 - 12:35
    Ngay lúc này là vấn đề
    làm tất cả hoặc không gì cả.
  • 12:35 - 12:37
    Chúng ta có thể
    trồng lương thực làm nền
  • 12:37 - 12:38
    chẳng hạn như đồng đậu tương
  • 12:38 - 12:42
    và trong biểu đồ này,
    ta có thể thấy rất nhiều lương thực,
  • 12:42 - 12:44
    nhưng không có nhiều nước sạch,
    chúng ta không tích trữ
  • 12:44 - 12:47
    nhiều cacbon,
    đa dạng sinh học cũng mất dần.
  • 12:47 - 12:49
    Còn khu vực chủ đạo,
    ta có thảo nguyên này
  • 12:49 - 12:51
    xét về mặt môi trường
    thảo nguyên này rất tuyệt
  • 12:51 - 12:54
    nhưng bạn không thể ăn nó.
    Có gì để ăn chứ?
  • 12:54 - 12:56
    Chúng ta cần tìm cách
    kết hợp hai điểm này lại với nhau
  • 12:56 - 13:01
    để tạo thành một kiểu nông nghiệp mới.
  • 13:01 - 13:03
    Giờ khi tôi nói về chuyện này,
    mọi người thường đáp rằng
  • 13:03 - 13:06
    "Không phải câu trả lời rõ rành rành đó sao?"
  • 13:06 - 13:11
    đồ ăn hữu cơ trong nước,
    trợ cấp thương mại, phí nông nghiệp mới--
  • 13:11 - 13:14
    đúng thế, có rất nhiều ý tưởng hay,
  • 13:14 - 13:17
    nhưng không ý tưởng nào trong số đó
    là viên đạn bạc cả.
  • 13:17 - 13:20
    Tôi nghĩ chúng giống đạn chì hơn.
  • 13:20 - 13:22
    Và tôi thích đạn chì.
    Có nó
  • 13:22 - 13:24
    bạn sẽ có một thứ
    vô cùng mạnh,
  • 13:24 - 13:27
    nhưng chúng ta cần
    đặt chúng lại cạnh nhau.
  • 13:27 - 13:29
    Vậy nên những gì phải làm là tạo ra
  • 13:29 - 13:32
    một nền nông nghiệp
    có tất cả những ý tưởng tốt nhất
  • 13:32 - 13:35
    về nông nghiệp thương mại
    và cách mạng xanh
  • 13:35 - 13:39
    cùng những ý tưởng về
    nông nghiệp hữu cơ và thực phẩm trong nước
  • 13:39 - 13:42
    và những ý tưởng tốt nhất
    về việc bảo vệ môi trường,
  • 13:42 - 13:44
    không được để chúng mâu thuẫn nhau
  • 13:44 - 13:48
    mà phải kết hợp nhau
    để tạo nên một kiểu nông nghiệp mới
  • 13:48 - 13:52
    mà tôi gọi là "văn hóa lục địa",
    hay nông nghiệp toàn cầu.
  • 13:52 - 13:55
    Buổi nói chuyện này đang dần
    chuyên sâu hơn
  • 13:55 - 13:57
    chúng tôi đang cố gắng
    đưa ra những điểm then chốt
  • 13:57 - 14:00
    để con người giảm
    tranh cãi,
  • 14:00 - 14:01
    mà tăng cường hợp tác.
  • 14:01 - 14:04
    Tôi muốn cho các bạn
    xem một đoạn băng ngắn
  • 14:04 - 14:06
    ghi lại nỗ lực của chúng tôi
    để kết hợp những ý tưởng này
  • 14:06 - 14:10
    vào một cuộc nói chuyện nhỏ.
  • 14:10 - 14:13
    (Nhạc)
  • 14:13 - 14:17
    ("Học viện Môi trường, Đại học Minnesota:
    Động lực khám phá")
  • 14:17 - 14:19
    (Nhạc)
  • 14:19 - 14:20
    ("Dân số thế giới đang tăng thêm
  • 14:20 - 14:23
    75 triệu người mỗi năm.
  • 14:23 - 14:26
    Gần bằng diện tích của nước Đức.
  • 14:26 - 14:29
    Ngày này, dân số đã đạt gần 7 tỉ người.
  • 14:29 - 14:31
    Với tốc độ này, dân số sẽ đạt
    9 tỉ trước năm 2040.
  • 14:31 - 14:33
    Và tất cả đều cần thức ăn.
  • 14:33 - 14:34
    Nhưng làm thế nào
  • 14:34 - 14:37
    để cung cấp thức ăn cho cả thế giới
    mà không phá hủy hành tinh này?
  • 14:37 - 14:41
    Ai cũng biết
    biến đổi khí hậu là một vấn đề lớn.
  • 14:41 - 14:42
    Nhưng đó không phải là
    vấn đề duy nhất.
  • 14:42 - 14:45
    Chúng ta cần đối diện với
    một "sự thật mất lòng" khác.
  • 14:45 - 14:47
    Khủng hoảng nông nghiệp toàn cầu.
  • 14:47 - 14:54
    Dân số tăng + lượng thịt tiêu thụ + lượng sữa tiêu thụ + phí năng lượng + sản xuất năng lượng sinh học = áp lực lên tự nhiên.
  • 14:54 - 14:57
    Hơn 40% diện tích đất trái đất
    đã được dùng cho nông nghiệp.
  • 14:57 - 14:59
    Tổng diện tích cây lương thực toàn cầu
    là 16 triệu km2.
  • 14:59 - 15:02
    Gần bằng diện tích Nam Mỹ.
  • 15:02 - 15:04
    Diện tích đồng cỏ là 30 triệu km2.
  • 15:04 - 15:06
    Bằng diện tích của Châu Phi.
  • 15:06 - 15:11
    Nông nghiệp đang sử dụng diện tích đất
    gấp 60 lần diện tích đất thành thị và ngoại ô cộng lại.
  • 15:11 - 15:14
    Tưới tiêu tiêu thụ nhiều nước nhất
    trên hành tinh này.
  • 15:14 - 15:19
    2.800 km3 nước được dùng
    để tưới cho hoa màu mỗi năm.
  • 15:19 - 15:23
    Lượng nước đó đủ để đổ đầy
    7.305 tòa nhà Empire State mỗi ngày.
  • 15:23 - 15:26
    Ngày nay, nhiều sông lớn
    đã bị mất dòng chảy.
  • 15:26 - 15:28
    Một số còn khô cạn hoàn toàn.
  • 15:28 - 15:32
    Biển Aral giờ đã biến thành hoang mạc.
  • 15:32 - 15:35
    Hay sông Colorado,
    giờ không còn dòng chảy ra đại dương.
  • 15:35 - 15:39
    Phân bón đã làm tăng gấp đôi
    lượng phốt pho và nitrogen trong môi trường.
  • 15:39 - 15:40
    Hậu quả?
  • 15:40 - 15:42
    Ô nhiễm nước lan rộng
  • 15:42 - 15:45
    và nhiều sông hồ xuống cấp.
  • 15:45 - 15:49
    Ngạc nhiên thay nông nghiệp
    lại là nguyên nhân lớn nhất gây ra biến đổi khí hậu.
  • 15:49 - 15:51
    Nó tạo ra 30% tổng lượng khí nhà kính.
  • 15:51 - 15:54
    Nhiều hơn cả lượng khí thải ra từ
    ngành sản xuất điện và công nghiệp,
  • 15:54 - 15:57
    hay tất cả máy bay, tàu hỏa và ô tô
    trên thế giới này gộp lại.
  • 15:57 - 15:59
    Hầu hết khí thải nông nghiệp
    đều do việc phá rừng nhiệt đới
  • 15:59 - 16:01
    khí metan từ vật nuôi
    và các cánh đồng lúa
  • 16:01 - 16:03
    và oxit nitro do bón phân quá nhiều.
  • 16:03 - 16:06
    Không gì con người làm
    biến đổi thế giới nhiều bằng công nghiệp.
  • 16:06 - 16:09
    Và những gì con người làm
    cũng chỉ để tồn tại.
  • 16:09 - 16:11
    Đúng là một điều tiến thoái lưỡng nan...
  • 16:11 - 16:15
    Khi dân số thế giới
    tăng thêm vài tỉ người,
  • 16:15 - 16:20
    chúng ta cần lượng thức ăn
    gấp đôi, thậm chí gấp ba lần.
  • 16:20 - 16:21
    Vậy chúng ta cần làm gì?
  • 16:21 - 16:24
    Chúng ta cần một cuộc nói chuyện lớn hơn,
    một cuộc đối thoại quốc tế.
  • 16:24 - 16:26
    Cần đầu tư vào
    những giải pháp thật sự:
  • 16:26 - 16:30
    khích lệ nông dân, nông nghiệp chính xác, đa dạng hoa màu, tưới tiêu tiết kiệm,
  • 16:30 - 16:34
    tái chế nước xấu, canh tác đất tốt hơn,
    chế độ ăn thông minh hơn.
  • 16:34 - 16:36
    Chúng ta cần tất cả mọi người
    cùng tham gia.
  • 16:36 - 16:38
    Vận động nông nghiệp thương mại,
  • 16:38 - 16:39
    đối thoại môi trường,
  • 16:39 - 16:41
    và nông nghiệp hữu cơ...
  • 16:41 - 16:43
    phải thực hiện đồng thời.
  • 16:43 - 16:44
    Không có giải pháp đơn lẻ nào hết.
  • 16:44 - 16:46
    Chúng ta cần sự hợp tác,
  • 16:46 - 16:47
    sự tưởng tượng,
  • 16:47 - 16:48
    lòng quyết tâm,
  • 16:48 - 16:52
    bởi thất bại không phải là một lựa chọn.
  • 16:52 - 16:55
    Làm thế nào để vừa nuôi sống thế giới
    mà không hủy hoại nó?
  • 16:55 - 16:58
    Đúng vậy, chúng ta đang đối mặt
    với một trong những thử thách lớn nhất
  • 16:58 - 17:00
    trong lịch sử nhân loại ngày nay:
  • 17:00 - 17:03
    nhu cầu thức ăn cho 9 tỉ người
  • 17:03 - 17:07
    và phải làm được vậy
    một cách ổn định và công bằng.
  • 17:07 - 17:08
    đồng thời bảo vệ hành tinh của chúng ta
  • 17:08 - 17:11
    vì thế hệ ngày nay và mai sau.
  • 17:11 - 17:13
    Đây sẽ là một trong những việc khó khăn nhất
  • 17:13 - 17:15
    mà chúng ta từng làm trong lịch sử nhân loại,
  • 17:15 - 17:18
    và chúng ta chắc chắc phải làm tốt,
  • 17:18 - 17:22
    phải làm tốt trong lần thử đầu tiên và cũng là duy nhất của mình.
  • 17:22 - 17:26
    Cảm ơn rất nhiều.
    (Vỗ tay)
Title:
Một sự thật mất lòng khác
Speaker:
Jonathan Foley
Description:

Nhu cầu lương thực cao ngất ngưởng đồng nghĩa với việc nông nghiệp đang dần trở thành lý do lớn nhất gây ra biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học và phá hủy môi trường. Tại TEDxTC Jonathan Foley sẽ cho chúng ta biết lý do loài người cần bắt đầu "văn hóa lục địa" - nông nghiệp toàn cầu. (Quay phim tại TEDxTC.)

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
17:46

Vietnamese subtitles

Revisions