Co niezwykłego jest w ludzkim mózgu?
-
0:01 - 0:03Co sprawia, że ludzki mózg
jest tak niezwykły? -
0:03 - 0:06Co sprawia, że to my badamy inne zwierzęta
-
0:06 - 0:08a nie one nas?
-
0:08 - 0:09Co ludzki mózg ma lub robi
-
0:09 - 0:11czego inne mózgi nie potrafią?
-
0:11 - 0:14Kiedy zainteresowałam się
tymi pytaniami około 10 lat temu, -
0:14 - 0:17naukowcy myśleli, że wiedzą,
z czego zbudowane są inne mózgi. -
0:17 - 0:19Pomimo, że dowodów było mało,
-
0:19 - 0:21wielu naukowców myślało,
-
0:21 - 0:23że wszystkie mózgi ssaków,
włączając ludzki, -
0:23 - 0:24są zbudowane tak samo
-
0:24 - 0:25z liczbą neuronów zawsze
-
0:25 - 0:28proporcjonalną do rozmiaru mózgu.
-
0:28 - 0:30To oznacza, że dwa mózgi
tego samego rozmiaru, -
0:30 - 0:33tak jak te dwa,
ze stosowną wagą 400 gramów -
0:33 - 0:36powinny posiadać zbliżoną liczbę neuronów.
-
0:36 - 0:38Jeśli neurony stanowią funkcjonalne
-
0:38 - 0:41jednostki przenoszące informacje w mózgu,
-
0:41 - 0:42to posiadacze tych dwóch mózgów
-
0:42 - 0:45powinni mieć podobne zdolności poznawcze.
-
0:45 - 0:47Ale pierwszym jest szympans,
-
0:47 - 0:50drugim krowa.
-
0:50 - 0:52Być może krowy prowadzą naprawdę bogate
-
0:52 - 0:54życie wewnętrzne i są tak mądre,
-
0:54 - 0:58że wolą to przed nami ukryć,
-
0:58 - 1:00a my je zjadamy.
-
1:00 - 1:01Myślę, że większość ludzi zgodzi się,
-
1:01 - 1:04że zachowania,
do których zdolne są szympansy, -
1:04 - 1:07są znacznie bardziej złożone i elastyczne
niż zachowania krów. -
1:07 - 1:08Jest to pierwszą wskazówką, że teoria
-
1:08 - 1:10"wszystkie mózgi są zbudowane tak samo"
-
1:10 - 1:12nie do końca się sprawdza.
-
1:12 - 1:13Lecz kontynuujmy.
-
1:13 - 1:15Jeśli wszystkie mózgi
są zbudowane tak samo -
1:15 - 1:18i mielibyśmy porównać zwierzęta
o różnych rozmiarach mózgów, -
1:18 - 1:20większe mózgi powinny mieć więcej neuronów
-
1:20 - 1:23niż mniejsze i posiadać odpowiednio
-
1:23 - 1:26większe zdolności poznawcze.
-
1:26 - 1:28Dlatego też największy mózg powinien mieć
-
1:28 - 1:30największe zdolności poznawcze.
-
1:30 - 1:32Tutaj muszę przedstawić złą wiadomość:
-
1:32 - 1:34Nasz mózg nie jest tym największym.
-
1:34 - 1:36Wydaje się to bardzo irytujące.
-
1:36 - 1:39Nasz mózg waży między 1,2 a 1,5 kg.
-
1:39 - 1:42Z kolei mózg słonia
waży pomiędzy 4 a 5 kg, -
1:42 - 1:45a mózg wieloryba może ważyć aż do 9 kg.
-
1:45 - 1:49Dlatego naukowcy uciekali się do mówienia,
-
1:49 - 1:52że nasz mózg musi być niezwykły
-
1:52 - 1:54żeby wyjaśnić nasze zdolności poznawcze.
-
1:54 - 1:57Nasz mózg musi być naprawdę niezwykły
-
1:57 - 1:59i wyjątkowy.
-
1:59 - 2:03Ich mózgi mogą być większe,
ale nasz jest lepszy -
2:03 - 2:04i mógłby być lepszy, na przykład
-
2:04 - 2:07w tym, że wydaje się większy niż powinien
-
2:07 - 2:09ze znacznie większą korą mózgową
niż powinniśmy mieć, -
2:09 - 2:11biorąc pod uwagę rozmiar ciał.
-
2:11 - 2:12To dodałoby nam dodatkową korę
-
2:12 - 2:15w celu robienia ciekawszych rzeczy
niż tylko poruszanie ciałem. -
2:15 - 2:17Rozmiar mózgu
-
2:17 - 2:19zwykle wynika z rozmiaru ciała.
-
2:19 - 2:22Głównym powodem dla którego mówimy,
-
2:22 - 2:24że nasz mózg jest większy niż powinien być
-
2:24 - 2:26jest porównywanie się
-
2:26 - 2:27z małpami człekokształtnymi.
-
2:27 - 2:30Goryle mogą być dwa lub trzy razy
większe od nas, -
2:30 - 2:32więc ich mózgi też powinny być
większe od naszych, -
2:32 - 2:34lecz tak naprawdę jest odwrotnie.
-
2:34 - 2:37Nasz mózg jest trzy razy większy
od mózgu goryla. -
2:37 - 2:39Ludzki mózg także wydaje się niezwykły
-
2:39 - 2:42pod względem ilości energii, którą zużywa.
-
2:42 - 2:44Chociaż jego waga stanowi
tylko 2% masy ciała, -
2:44 - 2:48zużywa aż 25% całej energii,
-
2:48 - 2:50której ciało potrzebuje
do codziennego funkcjonowania. -
2:50 - 2:54To 500 kalorii z łącznej sumy 2000
-
2:54 - 2:56potrzebnych aby nasz mózg działał.
-
2:56 - 2:59Więc ludzki mózg
jest większy niż powinien, -
2:59 - 3:01używa znacznie więcej energii
niż powinien, -
3:01 - 3:02więc jest szczególny.
-
3:02 - 3:05W tym momencie te kwestie
zaczęły mnie niepokoić. -
3:05 - 3:07W biologii szukamy reguł
-
3:07 - 3:09odnoszących się
do wszystkich zwierząt i życia w ogóle, -
3:09 - 3:11więc dlaczego teoria ewolucji
-
3:11 - 3:14dotyczy wszystkich ale nie nas?
-
3:14 - 3:17Być może problem leży
w podstawowym założeniu, -
3:17 - 3:19że wszystkie mózgi są zbudowane tak samo.
-
3:19 - 3:20Może mózgi podobnego rozmiaru
-
3:20 - 3:23w rzeczywistości mogą być zbudowane
z różnej ilości neuronów. -
3:23 - 3:25Być może ogromny mózg
-
3:25 - 3:27nie koniecznie ma więcej neuronów
-
3:27 - 3:29niż mózg skromniejszego rozmiaru.
-
3:29 - 3:32Może ludzki mózg
w rzeczywistości ma najwięcej neuronów -
3:32 - 3:34ze wszystkich mózgów, niezależnie od rozmiaru,
-
3:34 - 3:37zwłaszcza w korze mózgowej.
-
3:37 - 3:38Dla mnie następujące pytanie
-
3:38 - 3:40stało się bardzo ważnym:
-
3:40 - 3:42z jak wielu neuronów składa się mózg ludzki,
-
3:42 - 3:45i jak to jest w porównaniu do innych zwierząt?
-
3:45 - 3:47Być może słyszeliście lub czytaliście,
-
3:47 - 3:49że mamy 100 miliardów neuronów,
-
3:49 - 3:51więc 10 lat temu zapytałam moich kolegów
-
3:51 - 3:53czy wiedzą skąd pochodzi ta liczba.
-
3:53 - 3:55Lecz nikt nie wiedział.
-
3:55 - 3:56Przekopałam literaturę by
-
3:56 - 3:58znaleźć oryginalne odniesienie do tej liczby
-
3:58 - 4:00i nigdy go nie znalazłam.
-
4:00 - 4:03Wygląda na to, że nikt do tej pory nie policzył
-
4:03 - 4:04liczby neuronów w ludzkim mózgu
-
4:04 - 4:07czy w którymkolwiek innym mózgu.
-
4:07 - 4:10Więc wymyśliłam
własny sposób wyliczenia komórek w mózgu -
4:10 - 4:12i w zasadzie opiera się on
-
4:12 - 4:16na rozpuszczaniu mózgu do konsystencji zupy.
-
4:16 - 4:18To działa następująco:
-
4:18 - 4:21Bierzemy mózg, lub część mózgu
-
4:21 - 4:22i rozpuszczamy ją w detergencie,
-
4:22 - 4:24który niszczy błony komórkowe
-
4:24 - 4:26lecz pozostawia jądro komórkowe..
-
4:26 - 4:30Otrzymujemy wolne jądra w zawiesinie,
-
4:30 - 4:31która wygląda tak
-
4:31 - 4:33jak czysta zupa.
-
4:33 - 4:35Ta zawiesina zawiera wszystkie jądra,
-
4:35 - 4:37które kiedyś były mózgiem myszy.
-
4:37 - 4:40Piękno zupy polega na tym,
że jest to zawiesina, -
4:40 - 4:43którą można pomieszać
i jednorodnie rozprowadzić -
4:43 - 4:44jądra w roztworze, tak by po spojrzeniu
-
4:44 - 4:46pod mikroskop na 4 czy 5 próbek
-
4:46 - 4:51tego jednorodnego roztworu
-
4:51 - 4:53można policzyć jądra i potem stwierdzić
-
4:53 - 4:55ile komórek posiadał dany mózg.
-
4:55 - 4:56To proste, jasne
-
4:56 - 4:58i naprawdę szybkie.
-
4:58 - 5:00Użyliśmy już tej metody
do policzenia neuronów -
5:00 - 5:02występujących w wielu różnych gatunkach
-
5:02 - 5:04i okazało się, że nie wszystkie mózgi
-
5:04 - 5:06są zbudowane w ten sam sposób.
-
5:06 - 5:09Weźmy na przykład gryzonie i naczelne.
-
5:09 - 5:11W mózgach większych gryzoni,
-
5:11 - 5:13średnia wielkość neuronów rośnie
-
5:13 - 5:15więc mózg rozdyma się bardzo szybko
-
5:15 - 5:18i znacznie szybciej
zyskuje większy rozmiar niż neurony. -
5:18 - 5:20Lecz mózgi naczelnych zyskują neurony
-
5:20 - 5:22bez zwiększania rozmiaru średniego neuronu
-
5:22 - 5:24co jest bardzo oszczędnym sposobem
-
5:24 - 5:26na dodanie neuronów do mózgu.
-
5:26 - 5:27W rezultacie mózg ssaka naczelnego
-
5:27 - 5:31zawsze będzie miał
więcej neuronów niż mózg gryzonia -
5:31 - 5:32o takim samym rozmiarze i im większy mózg,
-
5:32 - 5:34tym większa będzie różnica między nimi.
-
5:34 - 5:36Co można więc stwierdzić o naszym mózgu?
-
5:36 - 5:38Dowiedzieliśmy się, że średnio
-
5:38 - 5:4086 miliardów neuronów,
-
5:40 - 5:43z których 16 miliardów
znajduje się w korze mózgowej. -
5:43 - 5:45Jeśli uznamy, że kora mózgowa
-
5:45 - 5:48odpowiada za funkcje takie jak
-
5:48 - 5:51świadomość, logiczne i abstrakcyjne myślenie,
-
5:51 - 5:54a te 16 bilionów to najwięcej
-
5:54 - 5:57spośród innych kor.
-
5:57 - 5:58Myślę, że jest to najprostsze rozwiązanie
-
5:58 - 6:02naszych niezwykłych zdolności poznawczych.
-
6:02 - 6:05Lecz równie ważne jest
znaczenie 86 miliardów neuronów. -
6:05 - 6:06Bo odkryliśmy, że związek między
-
6:06 - 6:09rozmiarem mózgu i ilością neuronów
-
6:09 - 6:10może być opisany matematycznie,
-
6:10 - 6:13możemy wyliczyć jak wyglądałby ludzki mózg
-
6:13 - 6:15gdyby był zbudowany tak jak u gryzoni.
-
6:15 - 6:19Mózg gryzonia z 86 miliardami neuronów
-
6:19 - 6:22ważyłby 36 kg.
-
6:22 - 6:24To niemożliwe.
-
6:24 - 6:25Tak ogromny mózg zostałby zmiażdżony
-
6:25 - 6:27przez własna wagę
-
6:27 - 6:28i ten nieprawdopodobny mózg
-
6:28 - 6:32mieściłby się w ciele o wadze 89 ton.
-
6:32 - 6:34Nie sądzę, że to nas przypomina.
-
6:34 - 6:37Już teraz możemy dojść
do bardzo ważnego wniosku, -
6:37 - 6:39że nie jesteśmy gryzoniami.
-
6:39 - 6:43Ludzki mózg nie jest dużym mózgiem szczura.
-
6:43 - 6:45W porównaniu ze szczurem
wydajemy się niezwykli, -
6:45 - 6:47lecz nie jest to trafne porównanie
-
6:47 - 6:50biorąc pod uwagę,
że nie jesteśmy gryzoniami. -
6:50 - 6:51Jesteśmy naczelnymi,
-
6:51 - 6:54więc adekwatnym będzie
porównanie z innymi naczelnymi. -
6:54 - 6:55Jeśli poprawnie wyliczymy,
-
6:55 - 6:58dowiemy się, że pospolity ssak
-
6:58 - 7:00z 86 miliardami neuronów
-
7:00 - 7:03miałby mózg o wadze 1,2 kg
-
7:03 - 7:05co wydaje się właściwe,
-
7:05 - 7:07w ciele o masie około 66 kg,
-
7:07 - 7:09co w moim przypadku jest poprawne.
-
7:09 - 7:12To prowadzi nas do niezaskakującego,
-
7:12 - 7:15lecz bardzo istotnego wniosku:
-
7:15 - 7:16jestem ssakiem naczelnym.
-
7:16 - 7:19Wszyscy jesteśmy ssakami naczelnymi.
-
7:19 - 7:21Był nim także Darwin.
-
7:21 - 7:24Uwielbiam wyobrać sobie,
że Darwin doceniłby te badania. -
7:24 - 7:26Jego mózg, jak i nasz,
-
7:26 - 7:29został uformowany
na podobieństwo innych mózgów naczelnych. -
7:29 - 7:31Ludzki mózg jest więc niesamowity,
-
7:31 - 7:34lecz nie jeśli chodzi o liczbę neuronów.
-
7:34 - 7:36Jest po prostu dużym mózgiem naczelnego.
-
7:36 - 7:39Myślę, że jest to
upokarzająca i otrzeźwiająca myśl, -
7:39 - 7:42która powinna przypominać
o naszym miejscu w naturze. -
7:42 - 7:45Dlaczego więc zużywa aż tyle energii?
-
7:45 - 7:46Inni naukowcy dowiedli
-
7:46 - 7:48jak dużo energii zużywa mózg ludzki
-
7:48 - 7:49i mózg innych gatunków
-
7:49 - 7:51i wiedząc ile neuronów
-
7:51 - 7:53każdy z mózgów zawiera, mogliśmy policzyć.
-
7:53 - 7:56Okazało się, że mózg ludzki i inne mózgi
-
7:56 - 7:58zużywają podobne ilości energii,
-
7:58 - 8:01średnio 6 kalorii na miliard neuronów dziennie.
-
8:01 - 8:03Całkowite zużycie energii mózgu
-
8:03 - 8:05jest prostą funkcją liniową
-
8:05 - 8:07ilości jego neuronów.
-
8:07 - 8:09Okazuje się, że ludzki mózg
-
8:09 - 8:13zużywa tyle samo energii
ile mogliśmy się spodziewać. -
8:13 - 8:15Powodem dla którego mózg zużywa
-
8:15 - 8:17tyle energii jest po prostu to,
-
8:17 - 8:19że posiada dużo neuronów
-
8:19 - 8:20Ponieważ jesteśmy ssakami naczelnymi
-
8:20 - 8:23ze znacznie większą ilością neuronów
-
8:23 - 8:24na daną masę ciała
niż jakiekolwiek inne zwierzę, -
8:24 - 8:28względny koszt naszego mózgu jest duży,
-
8:28 - 8:31lecz dlatego że jesteśmy naczelnymi,
a nie kimś specjalnym. -
8:31 - 8:32Przed nami ostatnie pytanie:
-
8:32 - 8:35w jaki sposób zyskaliśmy
tak niezwykłą liczbę neuronów -
8:35 - 8:37i w szczególności, jeśli małpy człekokształtne
-
8:37 - 8:39są większe od ludzi
-
8:39 - 8:42dlaczego nie mają większego mózgu
z większą ilością neuronów? -
8:42 - 8:45Gdy zrozumieliśmy jak drogie jest posiadanie
-
8:45 - 8:47tak wielu neuronów w mózgu, zdałam sobie sprawę,
-
8:47 - 8:49że może istnieje proste wyjaśnienie.
-
8:49 - 8:51Nie mogą wydać tyle energii
-
8:51 - 8:54na duże ciało i dużą liczbę neuronów.
-
8:54 - 8:55Zrobiliśmy obliczenia.
-
8:55 - 8:57Z jednej strony ustaliliśmy ile energii
-
8:57 - 8:59naczelny pobiera z codziennego
-
8:59 - 9:00spożywania surowizny
-
9:00 - 9:02i z drugiej, ile energii
-
9:02 - 9:04zużywa ciało o określonej masie
-
9:04 - 9:07i ile energii zostaje zużyte
przez konkretną liczbę neuronów. -
9:07 - 9:09Spojrzeliśmy na zestawienia
-
9:09 - 9:11masy ciała i liczby neuronów w mózgu,
-
9:11 - 9:12występujących u naczelnego
-
9:12 - 9:15żywiącego się
przez daną ilość godzin dziennie. -
9:15 - 9:17Dowiedzieliśmy się,
-
9:17 - 9:18że ponieważ neurony są tak kosztowne
-
9:18 - 9:22istnieje kompromis
między masą ciała a liczbą neuronów. -
9:22 - 9:25Naczelny, który żywi się 8 godzin dziennie
-
9:25 - 9:28może utrzymać
najwyżej 53 miliardy neuronów, -
9:28 - 9:29ale wtedy ciało nie może
-
9:29 - 9:31ważyć więcej niż 25 kg.
-
9:31 - 9:33Aby uzyskać większą wagę
-
9:33 - 9:35musi poświęcić neurony.
-
9:35 - 9:37Więc albo duże ciało,
-
9:37 - 9:39albo duża liczba neuronów.
-
9:39 - 9:40Jeśli jesz tyle co ssak naczelny
-
9:40 - 9:42nie możesz mieć obu na raz.
-
9:42 - 9:45Jedynym sposobem na to metaboliczne ograniczenie
-
9:45 - 9:48byłoby spędzanie
jeszcze większej ilości godzin na jedzeniu -
9:48 - 9:49lecz jest to niebezpieczne
-
9:49 - 9:52i po przekroczeniu pewnej granicy,
po prostu niemożliwe. -
9:52 - 9:54Na przykład goryle i orangutany
-
9:54 - 9:55utrzymują około 30 miliardów neuronów
-
9:55 - 9:58spędzając 8,5 godziny dziennie jedząc
-
9:58 - 10:02i wydaje się, że więcej nie mogą.
-
10:02 - 10:039 godzin jedzenia dziennie
-
10:03 - 10:07wydaje się być limitem
dla ssaka naczelnego. -
10:07 - 10:08Co z nami?
-
10:08 - 10:10Z 86 miliardami neuronów
-
10:10 - 10:13i od 60 do 70 kg masy ciała
-
10:13 - 10:17powinniśmy spędzać ponad 9 godzin
-
10:17 - 10:20dziennie na jedzeniu,
-
10:20 - 10:22co jest niemożliwe.
-
10:22 - 10:24Gdybyśmy jedli jak naczelne
-
10:24 - 10:26nie powinniśmy istnieć.
-
10:26 - 10:28Jak się więc tutaj znaleźliśmy?
-
10:28 - 10:31Jeśli nasz mózg
zużywa tyle energii ile powinien -
10:31 - 10:33i jeśli nie możemy spędzić
-
10:33 - 10:37każdej godziny naszego dnia na jedzeniu,
-
10:37 - 10:38jedyną alternatywą
-
10:38 - 10:40jest uzyskanie większej ilości energii
-
10:40 - 10:42z tego samego jedzenia.
-
10:42 - 10:46Co niezwykłe, jest to zgodne z tym
-
10:46 - 10:49co nasi przodkowie wynaleźli
-
10:49 - 10:511,5 miliona lat temu
-
10:51 - 10:54kiedy wynaleźli gotowanie.
-
10:54 - 10:56Gotować to używać ognia,
-
10:56 - 10:59aby poddać jedzenie
wstępnemu trawieniu poza ciałem. -
10:59 - 11:02Ugotowane jedzenie
jest bardziej miękkie i łatwiejsze do żucia, -
11:02 - 11:05zamienia się w papkę w naszej buzi,
-
11:05 - 11:07co pozwala na kompletne strawienie
-
11:07 - 11:08i wchłonięcie do jelit,
-
11:08 - 11:12co umożliwia wytworzenie
więcej energii w krótszym czasie. -
11:12 - 11:15Gotowanie daje nam czas na robienie
-
11:15 - 11:17bardziej interesujących rzeczy w ciągu dnia
-
11:17 - 11:18i z naszymi neuronami,
-
11:18 - 11:20niż tylko myślenie o jedzeniu,
-
11:20 - 11:22szukanie jedzenia i spożywanie go
-
11:22 - 11:23przez cały dzień.
-
11:23 - 11:25Dzięki gotowaniu, to co kiedyś było
-
11:25 - 11:28główną wadą, ten potężny
-
11:28 - 11:31niebezpiecznie drogi mózg
z mnogością neuronów, -
11:31 - 11:33teraz staje się główną zaletą,
-
11:33 - 11:36kiedy możemy dostarczyć energii
dla wielu neuronów -
11:36 - 11:39i mamy czas
na używanie ich do interesujących rzeczy. -
11:39 - 11:41Myślę, że to wyjaśnia dlaczego mózg ludzki
-
11:41 - 11:44stał się tak duży
i tak szybki w toku ewolucji, -
11:44 - 11:48pozostając tylko mózgiem ssaka naczelnego.
-
11:48 - 11:50Z tym dużym mózgiem
utrzymywanym przez gotowanie -
11:50 - 11:53szybko przeskoczyliśmy
od surowych produktów do kultury, -
11:53 - 11:56rolnictwa, cywilizacji, sklepów spożywczych,
-
11:56 - 11:58elektryczności, lodówek,
-
11:58 - 11:59wszystkiego tego co współcześnie
-
11:59 - 12:01pozwalają nam pozyskać całą energię,
-
12:01 - 12:04której potrzebujemy na cały dzień,
-
12:04 - 12:07siedząc w ulubionej restauracji fast food.
-
12:07 - 12:09To co kiedyś było rozwiązaniem,
-
12:09 - 12:11teraz stało się problemem
-
12:11 - 12:17i próbujemy znaleźć rozwiązanie
w surowym jedzeniu. -
12:17 - 12:19Jaka jest więc przewaga ludzi?
-
12:19 - 12:21Co my posiadamy
-
12:21 - 12:23czego nie mają inne zwierzęta?
-
12:23 - 12:26Moją odpowiedzią jest fakt,
że posiadamy najwięcej -
12:26 - 12:27neuronów w korze mózgowej
-
12:27 - 12:29i jest to najprostszym wyjaśnieniem
-
12:29 - 12:31naszych niezwykłych zdolności poznawczych.
-
12:31 - 12:34Co sprawia, że robimy to
czego nie potrafią inne zwierzęta -
12:34 - 12:36i co uważam za zasadniczą przewagę,
-
12:36 - 12:39która pozwala nam osiągnąć
-
12:39 - 12:41największą liczbę neuronów w korze?
-
12:41 - 12:44W dwóch słowach: gotujemy.
-
12:44 - 12:47Żadne inne zwierzęta
nie gotują swojego pożywienia. -
12:47 - 12:50Myślę, że w ten sposób
staliśmy się ludźmi. -
12:50 - 12:53Badania ludzkiego mózgu z
mieniły moje myślenie o jedzeniu. -
12:53 - 12:54Patrzę na moją kuchnię
-
12:54 - 12:56i kłaniam się jej
-
12:56 - 12:57i dziękuję moim przodkom za wynalazek,
-
12:57 - 12:59który prawdopodobnie uczynił nas ludźmi.
-
12:59 - 13:01Dziękuję bardzo.
-
13:01 - 13:08(Brawa)
- Title:
- Co niezwykłego jest w ludzkim mózgu?
- Speaker:
- Suzana Herculano-Houzel
- Description:
-
Mózg ludzki jest zagadkowy: jest zadziwiająco duży, biorąc pod uwagę masę naszych ciał i zużywa ogromne ilości energii jak na swoją wagę oraz posiada niezwykle gęstą korę mózgową. Dlaczego? Neurobiolożka Suzana Herculano-Houzel przywdziewa czapkę detektywa i prowadzi nas ścieżkami tajemniczego świata mózgu. Dzięki przyrządzeniu „zupy z mózgu” dochodzi do zdumiewającego wniosku.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 13:31
Kinga Skorupska approved Polish subtitles for What is so special about the human brain? | ||
Kinga Skorupska commented on Polish subtitles for What is so special about the human brain? | ||
Kinga Skorupska edited Polish subtitles for What is so special about the human brain? | ||
Kinga Skorupska edited Polish subtitles for What is so special about the human brain? | ||
Kinga Skorupska edited Polish subtitles for What is so special about the human brain? | ||
Agata Leśnicka edited Polish subtitles for What is so special about the human brain? | ||
Agata Leśnicka edited Polish subtitles for What is so special about the human brain? | ||
Agata Leśnicka accepted Polish subtitles for What is so special about the human brain? |
Krystian Aparta
Tłumaczenie jest dobre, jednak odsyłam, bo przed publikacją konieczne są jeszcze poprawki techniczne. Napisy dłuższe niż 42 znaki należy złamać na dwie linijki. Prędkość czytania nie może przekraczać 21 znaków na sekundę (żeby to naprawić, można streścić tłumaczenie i/lub zmienić czas wyświetlania napisu (może nachodzić nieznacznie na następny)). Więcej informacji w tym poradniku: https://www.youtube.com/watch?v=yvNQoD32Qqo&list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC
Kinga Skorupska
Hi!
Around minute 1: "They choose not to let us realize it" - I think the meaning is a joke here, that the cows are so smart that they know not to let us on that (the fact that they are smart)
in dozens =/= w tuzinach (kalka językowa)
all brains are not made the same way - you can switch where the negation is to make it more readable
Some info on inserting line breaks:
http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines
(Both for length and syntactic wholes)
Try not to leave "że" or "to" at the end of the lines
Contact me if you have any questions or if you'd like me to fix some edits :)
Best,
Kinga