Showing Revision 10 created 12/02/2020 by Rysia Wand.

1. Title:
   Wykonywanie operacji mózgu bez skalpela - Hyunsoo Joshua No
2. Description:

   Zobacz całą lekcję na: https://ed.ted.com/lessons/performing-brain-surgery-without-a-scalpel-hyunsoo-joshua-no

   Każdego roku dziesiątki tysięcy ludzi przechodzi operację mózgu bez jednego nacięcia; nie ma skalpela, stołu operacyjnego, a pacjent nie traci krwi. Zamiast tego w omawianej procedurze używa się dużej maszyny emitującej niewidzialne promienie światła na ściśle określony obszar w mózgu. Na czym dokładnie polega ten zabieg? I co dzieje się z guzami w jego trakcie? Hyunsoo No wyjaśnia radiochirurgię.

   Lekcja: Hyunsoo Joshua No, reżyseria: Hype CG.

3. Speaker:
   Hyunsoo Joshua No
4. 7238 0:07 - 0:12
   Co roku dziesiątki tysięcy osób
   przechodzą na świecie operację mózgu
5. 11920 0:12 - 0:14
   bez jednego nacięcia;
6. 14200 0:14 - 0:20
   nie ma skalpela ani stołu operacyjnego,
   a pacjent nie traci krwi.
7. 19540 0:20 - 0:24
   Zamiast tego zabieg odbywa się
   w ekranowanym pokoju
8. 23641 0:24 - 0:28
   z dużą maszyną emitującą
   niewidzialne promienie światła
9. 28173 0:28 - 0:31
   na ściśle określony obszar w mózgu.
10. 31493 0:31 - 0:35
    Zabieg ten to
    radiochirurgia stereotaktyczna,

    ¶

11. 35493 0:35 - 0:39
    a promienie światła
    to wiązki promieniowania,
12. 39323 0:39 - 0:42
    których zadaniem jest niszczenie guzów
13. 41783 0:42 - 0:45
    przez stopniowe zeskrobanie
    złośliwych komórek.
14. 45383 0:45 - 0:49
    Dla pacjentów proces zaczyna się
    od tomografii komputerowej,

    ¶

15. 49143 0:49 - 0:54
    serii prześwietleń tworzących
    trójwymiarową mapę głowy.
16. 54407 0:54 - 0:59
    To ujawnia dokładną lokalizację,
    rozmiar i kształt guza.
17. 59654 1:00 - 1:05
    Tomografie komputerowe pomagają też
    obliczać jednostki Hounsfielda,
18. 65048 1:05 - 1:08
    które pokazują gęstość różnych tkanek.
19. 68318 1:08 - 1:13
    To daje informacje o tym,
    jak promieniowanie rozejdzie się po mózgu,
20. 73103 1:13 - 1:15
    co ma zoptymalizować jego efekty.
21. 75403 1:15 - 1:20
    Lekarze mogą użyć również
    rezonansu magnetycznego,
22. 80331 1:20 - 1:24
    który tworzy dokładniejszy
    obraz tkanek miękkich,
23. 83641 1:24 - 1:28
    by pomóc w lepszej ocenie
    kształtu i lokalizacji guza.
24. 88248 1:28 - 1:32
    Zmapowanie dokładnej pozycji
    i rozmiaru jest kluczowe
25. 91899 1:32 - 1:36
    z powodu wysokich dawek promieniowania
    koniecznych do leczenia guzów.
26. 96204 1:36 - 1:40
    Radiochirurgia polega
    na zastosowaniu kilku wiązek.
27. 100306 1:40 - 1:44
    Pojedynczo każda dostarcza
    niską dawkę promieniowania.
28. 104036 1:44 - 1:48
    Ale tak jak kilka świateł scenicznych
    zbiegających się w tym samym punkcie,
29. 108357 1:48 - 1:53
    by utworzyć jasne
    i nieuniknione światło punktowe,
30. 113015 1:53 - 1:59
    połączone promienie produkują
    dosyć energii, żeby zniszczyć guza.
31. 118523 1:59 - 2:02
    Poza tym, że umożliwia lekarzom
    atakowanie guza w mózgu

    ¶

32. 122416 2:02 - 2:06
    bez nadmiernego uszkadzania
    sąsiednich tkanek,
33. 126019 2:06 - 2:10
    użycie kilku wiązek pozwala
    również na elastyczność.
34. 130177 2:10 - 2:14
    Można zoptymalizować kąt
    i drogę przez tkankę mózgową,
35. 134389 2:14 - 2:16
    by dotrzeć do celu
36. 136181 2:16 - 2:20
    i odpowiednio dopasować
    natężenie każdej wiązki.
37. 139941 2:20 - 2:23
    To pozwala oszczędzić
    istotne struktury w mózgu.
38. 142951 2:23 - 2:28
    Ale co to sprytne podejście
    tak naprawdę robi guzom?

    ¶

39. 148118 2:28 - 2:34
    Gdy wiązki promieniowania krzyżują się,
    by uderzyć w masę komórek rakowych,

    ¶

40. 153796 2:34 - 2:38
    ich połączona siła
    właściwie rozcina DNA komórki,
41. 158203 2:38 - 2:41
    powodując rozpad jej struktury.
42. 161343 2:41 - 2:46
    Z czasem proces ten prowadzi
    do zniszczenia całego guza.
43. 166198 2:46 - 2:52
    Pośrednio promienie uszkadzają także
    obszar sąsiadujący z DNA,
44. 171670 2:52 - 2:56
    tworząc niestabilne cząsteczki
    zwane wolnymi rodnikami.
45. 175819 2:56 - 2:59
    Generuje to niebezpieczne mikrośrodowisko,
46. 178571 2:59 - 3:00
    które nie jest gościnne dla guza,
47. 180439 3:00 - 3:04
    ale też dla niektórych zdrowych
    komórek w bezpośrednim sąsiedztwie.
48. 183839 3:04 - 3:07
    Ryzyko uszkodzenia tkanki
    nienowotworowej redukuje się
49. 187141 3:07 - 3:10
    przez kształtowanie
    wiązki promieniowania tak,
50. 189699 3:10 - 3:14
    żeby jak najbliżej odpowiadała
    kształtowi guza.
51. 194110 3:14 - 3:18
    Po tym jak zabieg radiochirurgiczny
    zniszczył komórki guza,

    ¶

52. 198000 3:18 - 3:21
    do gry włącza się naturalny mechanizm
    oczyszczający organizmu.
53. 201300 3:21 - 3:25
    Układ odpornościowy szybko zmiata
    pozostałości martwych komórek,
54. 205300 3:25 - 3:27
    żeby wymyć je z organizmu,
55. 207072 3:27 - 3:30
    a inne komórki przekształcają się
    w tkankę bliznowatą.
56. 210492 3:30 - 3:35
    Mimo innowacji radiochirurgia
    nie zawsze jest pierwszym wyborem

    ¶

57. 215374 3:35 - 3:38
    we wszystkich terapiach nowotworów mózgu.
58. 217614 3:38 - 3:41
    Po pierwsze jest zazwyczaj
    zarezerwowana dla mniejszych guzów.
59. 221744 3:42 - 3:44
    Promieniowanie ma też efekt kumulujący,
60. 224454 3:44 - 3:49
    co oznacza, że wcześniejsze dawki
    mogą pokrywać się z późniejszymi.
61. 229010 3:49 - 3:51
    Pacjenci z nawracającymi guzami
62. 231380 3:51 - 3:55
    mogą mieć trudności z kolejnymi
    zabiegami radiochirurgicznymi.
63. 235604 3:56 - 4:00
    Nad tymi wadami przeważają
    jednak dużo większe korzyści.

    ¶

64. 240667 4:01 - 4:03
    Dla kilku rodzajów guzów mózgu
65. 242797 4:03 - 4:06
    radiochirurgia dorównuje
    tradycyjnym operacjom mózgu
66. 246437 4:06 - 4:09
    w skuteczności niszczenia
    komórek nowotworowych,
67. 248887 4:09 - 4:11
    W guzach zwanych oponiakami
68. 251327 4:11 - 4:14
    nawroty zdarzają się
    równie często lub rzadziej,
69. 254047 4:14 - 4:17
    gdy pacjent przechodzi
    zabieg radiochirurgiczny.
70. 256679 4:17 - 4:19
    W porównaniu do tradycyjnej chirurgii,
71. 258639 4:19 - 4:22
    często bolesnego doświadczenia
    z długim okresem rekonwalescencji,
72. 261979 4:22 - 4:25
    radiochirurgia jest zazwyczaj bezbolesna
73. 264739 4:25 - 4:28
    czasem nawet bez potrzeby
    rekonwalescencji.
74. 268479 4:28 - 4:32
    Tego typu leczenie dotyczy
    nie tylko guzów mózgu.

    ¶

75. 272049 4:32 - 4:37
    Koncepcję wykorzystano do leczenia
    guzów płuc, wątroby i trzustki.
76. 277187 4:37 - 4:41
    W międzyczasie lekarze eksperymentują
    z jej użyciem w leczeniu schorzeń
77. 281187 4:41 - 4:47
    takich jak choroba Parkinsona, padaczka
    i zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.
78. 286583 4:47 - 4:50
    Rozpoznanie raka może mocno zaboleć,
79. 289693 4:50 - 4:53
    ale postępy w nieinwazyjnych zabiegach
80. 292733 4:53 - 4:56
    torują drogę łagodniejszemu leczeniu.