Michael Norton: Jak kupić szczęście

W tej prelekcji z konferencji TEDxCambridge Michael Norton dzieli się wynikami fascynujących badań dotyczących faktu, że szczęście tak naprawdę można kupić, o ile nie przeznacza się pieniędzy tylko na siebie. Mówi o tym, jak prospołeczne wydawanie może przynieść nam korzyści osobiste i zawodowe oraz, rzecz jasna, pomóc innym.

Powiem o pieniądzach i szczęściu,

dwóch rzeczach,

o których wiele z nas często myśli,

z nadzieją na ich pozyskanie.

Często powtarzamy frazę,

która pojawia się w poradnikach i religiach:

szczęścia nie da się kupić.

Chcę pokazać, że to jednak nieprawda.

(Śmiech)

Zajmujemy się tym w szkole biznesu, gdzie pracuję.

Zatem to nieprawda. Jeśli sądzicie inaczej, źle wydajecie pieniądze.

Zatem to nieprawda. Jeśli sądzicie inaczej, źle wydajecie pieniądze.

Gdybyście zaczęli przeznaczać je na coś innego,

Gdybyście zaczęli przeznaczać je na coś innego,

skutek byłby nieco lepszy.

Zanim powiem, jak wydawać i być szczęśliwszym,

zastanówmy się, dlaczego wydawanie pieniędzy

zwykle nas nie uszczęśliwia.

Zrobiliśmy mały eksperyment.

CNN opublikowało artykuł o tym,

jak wygląda życie zwycięzców loterii.

Ludzie sądzą, że po wygranej życie stanie się cudowne.

Artykuł pokazuje, że dzieje się odwrotnie.

Wygrywający na loterii

wydają wszystkie pieniądze i wpadają w długi.

Poza tym wszyscy ich znajomi

starają się wyciągnąć od nich pieniądze.

A to rujnuje ich relacje społeczne.

Mają więcej długów i mniej przyjaciół

niż przed wygraną.

Ciekawe były komentarze do artykułu.

Ciekawe były komentarze do artykułu.

Czytelnicy nie pisali,

że artykuł uświadomił im,

że pieniądze szczęścia nie dają,

tylko marzyli, co sami kupiliby za wygraną.

tylko marzyli, co sami kupiliby za wygraną.

Oto dwa komentarze warte przemyślenia.

"Kiedy wygram, kupię sobie małą górę

i zbuduję na niej domek".

(Śmiech)

Albo "Napełniłbym wannę kasą

i leżałbym w niej, paląc cygara

i sącząc szampana".

Jeszcze gorzej:

"Zrobiłbym sobie tak zdjęcie.

Każdy błagający o pieniądze

dostanie odbitkę i nic więcej".

(Śmiech)

Styl wielu komentarzy był właśnie taki,

że ktoś dostaje pieniądze

i staje się antyspołeczny.

Fortuna rujnuje ludziom życie, a przyjaciele ich nękają.

Przez pieniądze stajemy się samolubni,

zajmujemy się tylko sobą.

Może pieniądze nie dają szczęścia dlatego,

że wydajemy je na niewłaściwie rzeczy,

a szczególnie, na siebie.

Zadaliśmy sobie pytanie, co by się stało,

gdyby ludzie wydawaliby więcej na innych.

Gdybyśmy antyspołeczne wydawanie

zastąpili zachowaniami prospołecznymi.

Postanowiliśmy to przetestować.

W eksperymencie część osób

dalej wydawała pieniądze na siebie,

a reszta miała rozdawać pieniądze.

My zmierzyliśmy wzrost poczucia szczęścia.

Oto pierwszy eksperyment.

Pewnego poranka w Vancouver,

na kampusie Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej,

zapytaliśmy ludzi, czy chcą wziąć udział w eksperymencie.

zapytaliśmy ludzi, czy chcą wziąć udział w eksperymencie.

Prosiliśmy o określenie poziomu szczęścia,

i wręczaliśmy koperty z wiadomością:

"Do 17 wydaj te pieniądze na siebie".

Podaliśmy przykłady, na co można je wydać.

Inni dostali kartkę z informacją:

"Do 17 wydaj te pieniądze na kogoś innego".

W kopercie były też pieniądze.

Kwoty były różne.

Niektórzy dostali kartkę i pięć dolarów,

inni kartkę i dwadzieścia dolarów.

Badani mieli pełną swobodę.

Wszyscy wydali pieniądze zgodnie z instrukcją.

Wieczorem zapytaliśmy, na co wydali

i jak oceniają swój poziom szczęścia.

To byli studenci młodszych lat,

więc wiele wydatków na siebie

to były drobiazgi, kolczyki, kosmetyki.

Ktoś kupił przytulankę dla siostrzenicy,

ktoś dał pieniądze bezdomnym.

Widać też rolę Starbucks.

(Śmiech)

Dla studenta 5 dolarów wygląda jak kawa,

więc pobiegnie do Starbucks.

Niektórzy kupowali kawę dla siebie,

a inni mówili, że postawili ją komuś innemu.

Mamy więc taki sam zakup,

ale przeznaczony albo dla siebie,

albo dla kogoś innego.

Co się okazało?

Altruiści poczuli się szczęśliwsi.

U tych, którzy wydali na siebie,

poziom szczęścia się nie zmienił.

Okazało się, że kwota nie miała większego znaczenia.

Wydaje się, że 20 dolarów działa lepiej niż 5,

ale to tak naprawdę nie ma znaczenia.

Liczy się to, że tę sumę

przeznacza się kogoś poza sobą.

Potwierdza się to za każdym razem,

kiedy dajemy ludziom pieniądze do wydania na innych.

Ta populacja kanadyjskich studentów

to niereprezentatywna grupa społeczna.

I jednocześnie grupa dość zamożna.

Chcieliśmy sprawdzić, czy ten efekt wystąpi wszędzie,

czy tylko w krajach zamożnych.

Badania kontynuowaliśmy w Ugandzie.

Więc nie tylko Kanadyjczyków pytaliśmy

o opisanie ostatniego wydatku

i jego wpływu na poziom szczęścia.

W Ugandzie pytaliśmy o to samo:

"Kiedy ostatnio wydałeś coś na siebie lub innych

i jak oceniasz swój poziom szczęścia?"

To niesamowite, bo to powszechne tendencje,

reakcje przebiegające wszędzie tak samo,

ale istnieją też istotne różnice kulturowe.

Na przykład

pewien facet z Ugandy powiedział:

"Zadzwoniłem do dziewczyny, którą kocham".

Umówił się z nią na randkę.

Ale on mówi, że wciąż jej nie "zdobył".

A to facet z Kanady.

Bardzo podobny przypadek.

"Zabrałem dziewczynę na kolację.

Poszliśmy do kina, wyszliśmy wcześniej,

wróciliśmy do jej pokoju na "kawałek ciasta"

Ludzkie uniwersalia - wydaje się pieniądze

na innych ludzi, jest się dla nich miłym.

Niekoniecznie ma się konkretny cel.

Ale widać też różnice.

Popatrzcie na te przykłady.

To kobieta z Kanady.

"Kiedy wydałaś pieniądze na kogoś innego?"

"Kupiłam prezent mamie,

pojechałam po niego do centrum handlowego".

Przemiłe zachowanie.

Dobrze dawać prezenty bliskim.

Porównajcie z tą kobietą z Ugandy.

"Spotkałam starą znajomą,

której syn ma malarię.

Nie mieli pieniędzy na leczenie, więc jej dałam."

To nie 10 000 dolarów, tylko lokalna waluta.

Tak naprawdę to niewielka suma.

Ale widzimy odmienne motywacje.

To prawdziwa potrzeba zdrowotna,

datek ratujący życie.

Pierwsza sytuacja to prezent dla mamy.

Znowu jednak widzimy,

że sposób wydania pieniędzy na innych

nie jest bynajmniej tak istotny

jak sam fakt wydania na kogoś innego.

By samego siebie uszczęśliwić,

liczy się sam fakt.

Nie trzeba szaleć z kasą, żeby dodać sobie szczęścia.

Można zająć się drobnostkami i czerpać korzyści.

Opowiedziałem tylko o dwóch krajach.

Chcieliśmy zbadać powszechny związek

między pieniędzmi a szczęściem.

Zyskaliśmy dane z Instytutu Gallupa,

który znacie z sondaży politycznych.

Pytali ludzi, czy wydają na cele charytatywne

i jaki jest ich ogólny poziom szczęścia w życiu.

Widzimy zależność między tymi dwoma obszarami.

Są skorelowane dodatnio? Dawanie pieniędzy uszczęśliwia.

A istnieje korelacja ujemna?

Kolor zielony oznacza dodatnią korelację,

a czerwony ujemną.

Jak widać, świat jest szaleńczo zielony.

W prawie każdym kraju świata,

z którego pozyskaliśmy dane,

ludzie łożący na dobroczynność są szczęśliwsi

niż ci, którzy tego nie robią.

Wiem, że patrzycie na ten czerwony kraj w środku.

Nie będę wredny i powiem,

że to Republika Środkowoafrykańska.

Myślicie, że są konkretne powody tej różnicy.

Ale tuż poniżej znajduje się Rwanda,

która jest niesamowicie zielona.

Zatem prawie wszędzie

rozdawanie pieniędzy uszczęśliwia bardziej,

niż zatrzymywanie ich dla siebie.

A co z życiem zawodowym, w którym spędzamy czas,

kiedy nie jesteśmy z bliskimi?

Postanowiliśmy prześwietlić kilka firm w podobny sposób.

Oto grupy sprzedażowe w Belgii.

Pracują w zespołach, docierają do lekarzy

i starają się im sprzedać leki.

Możemy zbadać, jak dobrze idzie im sprzedaż,

jako funkcja członkostwa w zespole.

W niektórych z grup dajemy członkom pieniądze

i pozwalamy wydać na siebie,

tak jak w przypadku studentów.

Ale inne grupy dostają po 15 euro,

do wydania na innego członka grupy.

Prosimy, by kupili drugiej osobie drobny prezent.

Więc niektóre grupy wydają na siebie,

a niektóre są prospołeczne.

Tym dajemy pieniądze, by je ulepszyć.

Mam tu tę absurdalną pinatę,

ponieważ jedna z grup zrzuciła się na pinatę,

a później rozbili ją, wypadły słodycze i tak dalej.

Niepoważna drobnostka,

ale pomyślcie, jak różni ich to od grupy, która nic nie zrobiła.

Dostali 15 euro, włożyli do kieszeni,

może kupili sobie kawę. Porównajcie to z grupami

zachęconymi do prospołecznej postawy,

które zjednoczył wspólny zakup i rozrywka.

Grupy prospołeczne sprzedają więcej niż te,

które wydają na siebie.

Można o tym myśleć tak,

że kiedy ktoś dostaje 15 euro tylko dla siebie,

wkłada je do kieszeni i nie robi niczego nowego.

Nie można tak zarobić więcej.

Traci się, bo nie ma motywacji do lepszego działania.

Gdy grupa ma wydać na innych,

znaczenie lepiej idzie jej sprzedaż,

więc dużo się zyskuje przez taką inwestycję.

Zdaję sobie sprawę, że pewnie myślicie,

że wszystko to brzmi dobrze,

ale jest kontekst społeczny,

przez który nie przeniesiemy tego na politykę.

Jeśli wam nie pokażę, jak to działa tutaj,

to nie uwierzycie w ani jedno słowo.

Myślicie teraz o grze w dwa ognie.

(Śmiech)

Krytycy mówią, że jeśli nie udowodnimy tego

na drużynach dwóch ogni,

nasza teoria jest brednią.

Więc zbadaliśmy takie drużyny

taką samą procedurą.

Część dostała kasę na siebie.

W innych daliśmy członkom pieniądze

do wydania na innych członków drużyny.

Tam, gdzie wydawano na siebie,

statystyki wygranych nie wzrosły.

Tam, gdzie wydawano na innych,

zaszła duża zmiana

i od eksperymentu dominują w lidze.

Patrząc przekrojowo,

na życie osobiste i zawodowe,

a nawet wewnątrzszkolne sporty,

widzimy, że wydawanie na innych

niesie większy zysk.

Jeśli myślicie, że pieniądze szczęścia nie dają,

to znaczy, że źle je wydajecie.

Nie chodzi o wybranie najlepszego produktu,

tak nie damy sobie szczęścia.

Przestańcie myśleć o tym,

co sobie kupić.

Spróbujcie dzielić się z innymi.

Mamy dla was taką możliwość.

DonorsChoose.org to organizacja non-profit,

dla nauczycieli w szkołach o ograniczonych budżetach.

Nauczyciele zamieszczają swoje projekty:

"Chcę uczyć o Tomku Sawyerze, ale nie mamy książek".

"Chcę na przyrodzie wykorzystać mikroskop,

ale szkoła nie ma mikroskopu".

Możemy pomóc im kupić materiały.

Nauczyciele i dzieciaki wam podziękują.

Wyślą zdjęcie, jak korzystają z mikroskopu.

To coś nadzwyczajnego.

Wejdźcie na stronę i przestawcie się

na myślenie mniej o tym, jak wydać na siebie,

a więcej o tym, jak swoje 5 albo 15 dolarów

przeznaczyć na korzyści dla innych.

Bo ostatecznie właśnie takie myślenie

i wam przyniesie korzyść. Dziękuję.

(Brawa)