Return to Video

Jüri mahkemelerine ne oldu? - Suja A. Thomas

  • 0:07 - 0:10
    Sokrates’in zamanına kadar gittiğimizde,
  • 0:10 - 0:13
    bazı toplumlarda belirli suçların
  • 0:13 - 0:18
    halkın bir kısmına duyurulması
    gerektiğinin düşünüldüğünü görürüz.
  • 0:19 - 0:23
    Birkaç yüzyıl sonra jüri sistemi
    İngiltere'ye geldi.
  • 0:23 - 0:27
    Hükûmetin kontrolünü sağlayarak ve
    halkı karar alma sürecine dâhil ederek
  • 0:27 - 0:30
    yasal sistemin temel bir parçası
    hâline geldi.
  • 0:31 - 0:34
    Jüriler davalıların mahkemeye
    çıkıp çıkmayacağına,
  • 0:34 - 0:37
    sanıkların suçlu olup olmadığına
  • 0:37 - 0:40
    ve para ile ilgili meselelerin çözümlerine
    karar verdiler.
  • 0:40 - 0:44
    Amerikan kolonileri İngiltere'nin
    egemenliğinden çıktıktan sonra da
  • 0:44 - 0:46
    jüri geleneğini devam ettirdiler.
  • 0:47 - 0:52
    Amerikan Anayasası ceza davalarının
    işleme koyulması için büyük jüriler,
  • 0:52 - 0:56
    meclis soruşturması hariç tüm suçlar için
  • 0:56 - 0:59
    ve tüm hukuk davaları için
    jüriler atamıştır.
  • 0:59 - 1:02
    Ama günümüzde Amerika'da
    büyük jüriler genelde toplanılmıyor
  • 1:02 - 1:06
    ve suç mahkemelerinin %4,
  • 1:06 - 1:10
    hukuk mahkemelerinin %1'inden azına
    jüriler bakıyor.
  • 1:10 - 1:14
    Bu sırada diğer ülkelerdeki
    jüri sistemleri yaygınlık kazanıyor.
  • 1:14 - 1:16
    Peki Amerika'da ne oldu?
  • 1:17 - 1:21
    Cevabın bir kısmı Yargıtay'ın
    Anayasa'yı nasıl yorumladığında yatıyor.
  • 1:22 - 1:23
    Bu durum ceza pazarlığına yol açtı
  • 1:23 - 1:26
    ve çoğu ceza mahkemesinde karşılaşılıyor.
  • 1:27 - 1:28
    Olay şu şekilde oluyor:
  • 1:28 - 1:32
    Savcı sanığa suçunu
    kabul edip etmediğini soruyor.
  • 1:32 - 1:35
    Kabul ederse dava jürinin önüne gitmiyor.
  • 1:35 - 1:40
    Ama jürili bir mahkemede alacağından
    daha hafif bir ceza alıyor.
  • 1:41 - 1:44
    Daha ağır bir ceza alma riski
  • 1:44 - 1:47
    masum bir sanığın bile suçlu olduğunu
    kabul etmesine yol açabilir.
  • 1:47 - 1:50
    19. ve 21. yüzyıllar arasında
  • 1:50 - 1:55
    suç kabul etme oranı
    %20'lerden %90'lara çıktı
  • 1:55 - 1:57
    ve bu oran gittikçe büyümeye devam ediyor.
  • 1:58 - 2:01
    Yargıtay jüri sistemi ile çatışan
  • 2:01 - 2:04
    duruşmasız sorgulama yöntemine izin verdi.
  • 2:04 - 2:06
    Duruşmasız sorgulama ile yargıçlar
  • 2:06 - 2:08
    davacının yetersiz kanıtı olduğu
  • 2:08 - 2:11
    hukuk davalarını iptal edebilirdi.
  • 2:12 - 2:14
    Bunun sadece hiçbir mantıklı yargıcın
  • 2:14 - 2:17
    farklı düşünmeyeceği durumlarda
    kullanılması istenmişti.
  • 2:17 - 2:19
    Tabi ki bu karar vermesi zor bir durum.
  • 2:19 - 2:22
    Ve duruşmasız sorgulamalar bazılarını
  • 2:22 - 2:25
    suistimal olduğunu düşündürecek
    noktalara kadar gelmiştir.
  • 2:25 - 2:27
    Örneğin yargıçlar iş verenlerin
  • 2:27 - 2:30
    istihdam ayrımcılığıyla alakalı
    davalarının geri çekilmesi taleplerinin
  • 2:30 - 2:33
    %70'ini kısmen ya da
    tamamen onaylıyorlar.
  • 2:34 - 2:39
    Başka durumlarda ise hem davacı hem davalı
    mahkemeye çıkma haklarından vazgeçerek
  • 2:39 - 2:43
    profesyonel arabulucularla problemlerini
    çözüme kavuşturuyorlar.
  • 2:45 - 2:48
    Bunlar genelde avukatlar, profesörler
    veya eski hakimler oluyorlar.
  • 2:48 - 2:53
    Arabuluculuk mahkeme prosedürlerinden
    kaçınmak için doğru bir karar olabilir
  • 2:53 - 2:58
    fakat bu insanlara iş başvurularında
    ve tüketici sözleşmelerinde
  • 2:58 - 3:00
    fark ettirilmeden yaptırılabiliyor.
  • 3:01 - 3:02
    Bu problem hâline gelebiliyor.
  • 3:02 - 3:04
    Örneğin bazı arabulucular
  • 3:04 - 3:07
    kendilerine dava veren firmaları
    tutuyor olabilirler.
  • 3:08 - 3:10
    Bunlar jüriler olmadığında
    gerçekleşebilecek bazı durumlar.
  • 3:10 - 3:13
    Peki jürilerin yokluğu
    iyi bir şey olabilir mi?
  • 3:13 - 3:15
    Aslında jüriler de mükemmel değiller.
  • 3:16 - 3:19
    Para alıyorlar, süreci yavaşlatıyorlar
    ve hata yapabilirler.
  • 3:19 - 3:21
    Her zaman da gerekli değiller.
  • 3:21 - 3:24
    Mesela insanlar kolayca
    aralarındaki problemleri çözebildiğinde.
  • 3:24 - 3:26
    Ama avantajları da yok değil.
  • 3:27 - 3:31
    İyi bir şekilde seçildiklerinde
    halkın tamamını daha iyi temsil ederler
  • 3:32 - 3:36
    ve tekrar seçilmek ya da terfi almak gibi
    savcıları, milletvekillerini ve hakimleri
  • 3:36 - 3:38
    etkileyecek teşvikleri yoktur.
  • 3:38 - 3:42
    Amerika Birleşik Devletleri'nin
    kurucuları devlet organlarının kontrolünde
  • 3:42 - 3:45
    halkın tarafsız kesimlerinin
    bilgeliğine güvenmişlerdir.
  • 3:46 - 3:49
    Ve jüri mahkemeleri sıradan vatandaşlara
  • 3:49 - 3:52
    sosyal dinamiği korumada
    önemli bir görev vermiş oldu.
  • 3:52 - 3:56
    Peki jüri sistemi ilerleyen yıllarda
    Amerika'da devam edecek mi?
Title:
Jüri mahkemelerine ne oldu? - Suja A. Thomas
Description:

Dersin tamamına ulaşmak için: http://ed.ted.com/lessons/what-happened-to-trial-by-jury-suja-a-thomas

Bugünlerde Amerika Birleşik Devletleri'nde, suç mahkemelerinin %4'ünden hukuk mahkemelerinin ise %1'inden azına jüriler bakıyor. Bunun yanında diğer ülkelerde ise jüri sistemi yaygınlık kazanıyor. Peki Amerika'da ne oldu? Jürilerin azalıyor olması iyi bir şey olabilir mi? Suja A. Thomas bu durumu iki tarafından da inceliyor.

Ders Suja A. Thomas, animasyon Globizco.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:12

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.