Ρότζερ Βαν Ντερ Χάιντε: Γιατί το φως χρειάζεται το σκοτάδι.

Ο Ρότζερ Βαν Ντερ Χάιντε, ειδικός στον αρχιτεκτονικό φωτισμό, μας προτείνει μια υπέροχη νέα όψη του κόσμου μας - δίνοντας έμφαση στο φως (και στο σκοτάδι). Παραδείγματα από κλασικά κτίρια εκφράζουν μια βαθιά φιλοσοφημένη εκδοχή για το παιχνίδι του φωτός γύρω μας.

Βλέπετε μια υπέροχη δήλωση,

που λέει ότι "Το φως δημιουργεί ατμόσφαιρα,

δημιουργεί την αίσθηση του χώρου,

και αποτελεί επίσης την έκφραση της δομής".

Η δήλωση αυτή δεν είναι δική μου.

Αλλά φυσικά του Λε Κορμπυζιέ,

του περίφημου αρχιτέκτονα.

Εδώ βλέπετε τι εννοούσε.

Σε ένα από τα πανέμορφα κτίριά του,

στο παρεκκλήσι της Νοτρ Νταμ ντ' Οτ στο Ρονσάμπ --

όπου δημιουργεί αυτό το φως

απλά και μόνο επειδή υπάρχει και το σκοτάδι.

Πιστεύω ότι αυτή είναι και η ουσία

της δεκαοκτάλεπτης αυτής ομιλίας --

δεν υπάρχει καλός φωτισμός

που να ευνοεί την υγεία και την ευημερία μας

εάν δεν υπάρχει σωστό σκοτάδι.

Κάπως έτσι, λοιπόν, θα φωτίζαμε τα γραφεία μας.

Υπάρχουν κανόνες και πρότυπα

που μας λένε τι ένταση θα πρέπει να έχει το φως

και ότι πρέπει να υπάρχει απόλυτη ομοιομορφία.

Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνουμε ομοιόμορφο φωτισμό

από τον έναν τοίχο στον άλλο

με μια απλή σειρά από λάμπες.

Και αυτό είναι κάτι τελείως διαφορετικό

από αυτό που μόλις σας έδειξα

από το Λε Κορμπυζιέ

Αν προσπαθούσαμε να εφαρμόσουμε αυτούς τους κανόνες και πρότυπα

στο Πάνθεον της Ρώμης

δε θα έμοιαζε ποτέ έτσι,

γιατί αυτό το υπέροχο φως

που διαχέεται από μόνο του

υπάρχει

απλά και μόνο επειδή υπάρχει και σκοτάδι στο ίδιο κτίριο.

Αυτό περίπου εννοούσε και ο Σαντιάγο Καλατράβα

όταν είπε ότι ''Χρησιμοποιώ το φως στα κτίριά μου

για λόγους ευμάρειας.''

Δεν εννοούσε την ευμάρεια ενός δείπνου πέντε πιάτων

σε σύγκριση με ένα απλό δείπνο,

αλλά την ευμάρεια

που προσφέρει η ποιότητα ενός κτιρίου στους ανθρώπους.

Εννοούσε το γεγονός ότι μπορείς να δεις τον ουρανό

και να αισθανθείς τον ήλιο.

Δημιούργησε αυτά τα υπέροχα κτίρια

στα οποία βλέπει κανείς τον ουρανό

και αισθάνεται τον ήλιο

εξασφαλίζοντας μια καλύτερη ζωή στο δομημένο περιβάλλον

βασιζόμενος απλά στη σχέση του φωτός

με τη λάμψη και τη σκιά του.

Όλα αυτά, φυσικά, συνοψίζονται στον ήλιο.

Πιθανόν αυτή η εικόνα να υποδηλώνει

ότι ο ήλιος είναι κακός ή εχθρικός.

Δε θα πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι όλη η ενέργεια σ' αυτόν τον πλανήτη

προέρχεται στην πραγματικότητα από τον ήλιο.

Και το φως είναι η μόνη φανερή εκδήλωση

της ενέργειας αυτής.

Στον ήλιο οφείλεται η δυναμική, η αλλαγή των χρωμάτων

και η ομορφιά του χώρου που μας περιβάλλει.

Όπως και σε αυτό το κτίριο,

το Μουσείο Τέχνης στην Ατλάντα,

το οποίο κατασκευάστηκε από τον Ιταλό Ρέντζο Πιάνο

σε συνεργασία με την Arup Lighting,

μια υπέροχη ομάδα σχεδιαστών φωτισμού,

που κατάφεραν

μια διακριτική διαμόρφωση του φωτός

στο χώρο,

λαμβάνοντας υπόψη τη λειτουργία του ήλιου

μέσω των ανοιγμάτων στην οροφή.

Έτσι με έναν έμμεσο τρόπο

μπορείτε να δείτε τον ήλιο.

Αυτό που έκαναν δηλαδή

ήταν να κατασκευάσουν ένα ενιαίο δομικό στοιχείο

με σκοπό να βελτιώσουν την ποιότητα του χώρου

που περιβάλει τους επισκέπτες του μουσείου.

Δημιούργησαν αυτήν τη σκιά

που βλέπετε εδώ,

η οποία ουσιαστικά καλύπτει τον ήλιο

αλλά συγχρόνως δίνει πρόσβαση στο ευεργετικό φως της ημέρας.

Εδώ βλέπετε

πώς με δεξιοτεχνία σχεδίασαν μια διαδικασία

βασιζόμενοι σε φυσικά πρότυπα,

σε ποσοτικές αλλά και ποιοτικές μεθόδους

για να φτάσουν σε ένα τελικό αποτέλεσμα

ολοκληρωμένο και ολιστικό

ως προς την αρχιτεκτονική του.

Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας υπήρξαν λάθη.

Όπως εδώ που το φώς πέφτει απευθείας στο πάτωμα.

αλλά βρήκαν εύκολα την πηγή προέλευσής του.

Επιτρέπουν έτσι στους επισκέπτες του κτιρίου

να απολαύσουν πραγματικά τον ήλιο

και τα ωφέλιμα στοιχεία του.

Το να απολαύσει κανείς τον ήλιο

μπορεί να γίνει με διαφορετικούς τρόπους.

Μπορεί να το κάνει έτσι

ή κάπως έτσι, που μοιάζει λίγο περίεργο.

Αυτό συνέβη το 1963

ενώ παρακολουθούσαν μία έκλειψη ηλίου

στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Εκεί πάνω είναι αρκετά φωτεινά

κι έτσι βρέθηκε αυτή η ενδιαφέρουσα λύση.

Αυτή είναι μια χαρακτηριστική εικόνα αυτού που αποκαλώ

η υπέροχη δυναμική του ήλιου,

που αν εφαρμοστεί σε ένα κτίριο,

προσδίδει ποιότητα στο δομημένο περιβάλλον

και πραγματικά εμπλουτίζει τις ζωές μας.

Όλα αυτά οφείλονται στο σκοτάδι,

αλλά και στο φως, φυσικά.

Διαφορετικά δε θα υπήρχε αυτή η δυναμική.

Σε αντιπαράθεση με τα πρώτα γραφεία που σας έδειξα

στην αρχή της ομιλίας,

έρχονται τα γνωστά αυτά γραφεία της White Group.

Ειδικεύονται πάνω στην οικολογική συμβουλευτική ή κάτι ανάλογο.

Πραγματικά εφαρμόζουν αυτό που πρεσβεύουν

αφού στα γραφεία δεν υπάρχει καθόλου ηλεκτρικός φωτισμός.

Έχει απλώς στη μία πλευρά

αυτό το τεράστιο γυάλινο παράθυρο

από όπου το φως του ήλιου εισχωρεί

μέσα στο χώρο

δημιουργώντας ποιότητα και τρομερή δυναμική έκταση.

Μπορεί να είναι υποφωτισμένα αλλά κάνεις τη δουλειά σου

ή πολύ φωτεινά και πάλι κάνεις τη δουλειά σου.

Όμως το ανθρώπινο μάτι

φαίνεται ότι τελικά είναι άκρως προσαρμόσιμο

στις διαφορετικές φωτιστικές καταστάσεις

που συνθέτουν ένα περιβάλλον,

και δεν είναι ποτέ βαρετές και ανιαρές,

βοηθώντας μας έτσι να εμπλουτίσουμε τις ζωές μας.

Οφείλω πραγματικά να σας συστήσω αυτόν τον άνθρωπο.

Είναι ο Ρίτσαρντ Κέλι,

ο οποίος γεννήθηκε πριν από 100 χρόνια,

και αυτός είναι ο λόγος που σας τον αναφέρω τώρα

γιατί είναι μια χρονιά αφιερωμένη σε εκείνον.

Στη δεκαετία του 1930, ήταν ο πρώτος

που περιέγραψε

μια μεθοδολογία πάνω στο σύγχρονο σχεδιασμό φωτισμού.

Εισήγαγε τρεις νέους όρους:

"εστίαση σε συγκεκριμένα αντικείμενα",

"διάχυτος φωτισμός"

και ''το παιχνίδι με την ένταση του φωτός"

μέσα από πολύ διαφορετικές

ιδέες πάνω στον αρχιτεκτονικό φωτισμό

που συνολικά

συνθέτουν την υπέροχη αυτή εμπειρία.

Ξεκινάμε με την εστίαση σε συγκεκριμένα αντικείμενα.

Εννοούσε κάτι τέτοιο.

Το φως μας κατευθύνει στο χώρο

και μας βοηθάει να περιφερθούμε.

Ή κάτι σαν αυτό εδώ, το σχεδιασμό φωτισμού

για τον εκθεσιακό χώρο αυτοκινήτων της General Motors.

Μπαίνοντας στο χώρο

σας φαίνεται πολύ εντυπωσιακός

εξαιτίας της συγκεκριμένης αυτής εστίασης,

της τεράστιας αυτής πηγής φωτός στο κέντρο.

Προσωπικά με παραπέμπει στο θέατρο,

αλλά θα επανέλθω σ' αυτό σε λίγο.

Είναι ο προβολέας του καλλιτέχνη

που σας βοηθάει να εστιάσετε.

Θα μπορούσε να είναι επίσης η αχτίδα φωτός ανάμεσα από τα σύννεφα

που φωτίζει ένα σημείο του εδάφους

τονίζοντάς το

σε αντίθεση με το υποφωτισμένο περιβάλλον γύρω του.

Μοιάζει ίσως και με την τακτική πωλήσεων στη σύγχρονη αγορά.

Φωτίζοντας το εμπόρευμα

δημιουργούνται έντονες αντιθέσεις που μας κατευθύνουν.

Ο διάχυτος φωτισμός είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.

Ο Ρίτσαρντ Κέλι το αντιλαμβανόταν ως κάτι αχανές,

χωρίς καμία συγκεκριμένη εστίαση,

όπου όλες οι λεπτομέρειες

χάνονται μέσα στο άπειρο.

Το θεωρώ ένα πολύ άνετο είδος φωτισμού

που μας βοηθά να χαλαρώσουμε

και να συλλογιστούμε.

Μοιάζει επίσης κάπως έτσι:

στο Εθνικό Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου

το μπλε αυτό φως

περιβάλλει όλες τις εκθέσεις και τις γκαλερί

μονομιάς.

Τέλος, η άποψη του Κέλι για το παιχνίδι με την ένταση του φωτισμού.

Υπάρχει στη γραμμή του ορίζοντα του Χονγκ Κονγκ,

ή στον πολυέλαιο της λυρικής σκηνής

ή ακόμα και σε αυτήν την αίθουσα,

που αποτελεί τη διακόσμηση,

το κερασάκι στην τούρτα, κάτι παιχνιδιάρικο,

μια απλή προσθήκη

στον αρχιτεκτονικό χώρο, θα έλεγα.

Αυτά τα τρία διαφορετικά στοιχεία

συνθέτουν ένα περιβάλλον φωτισμού

που μας κάνει να αισθανθούμε καλύτερα.

Μπορούμε να το δημιουργήσουμε μόνο μέσω του σκοταδιού.

Θα σας το εξηγήσω πιο αναλυτικά.

Φαντάζομαι το ίδιο θα εξήγησε ο Ρίτσαρντ Κέλι, εδώ αριστερά,

στον Λούτβιγκ Μις Φαν ντε Ρόε.

Πίσω τους βλέπετε το κτίριο Σίγκραμ,

που αργότερα αποτέλεσε

υπόδειγμα για το σύγχρονο σχεδιασμό φωτισμού.

Εκείνη την εποχή υπήρξαν και οι πρώτες απόπειρες

για τη φωτοθεραπεία.

Εδώ βλέπετε μία φωτογραφία από την Ιατρική Βιβλιοθήκη των ΗΠΑ,

όπου αυτά τα άτομα εκτίθενται στον ήλιο για να αναρρώσουν.

Η ευεργετική ιδιότητα του φωτός

είναι κάτι αρκετά διαφορετικό

από αυτό που σας περιγράφω σήμερα.

Στη σημερινή σύγχρονη ιατρική

επικρατεί μία αντίληψη του φωτός

με ένα σχεδόν βιοχημικό τρόπο.

Λέγεται

ότι όταν κοιτάμε τα διάφορα αντικείμενα

το κίτρινο φως μας βοηθάει περισσότερο

και είμαστε πιο ευαίσθητοι σε αυτό.

Όμως οι κιρκαδικοί ρυθμοί μας,

αυτοί δηλαδή που μας βοηθούν να ξυπνάμε και να κοιμόμαστε,

να είμαστε σε εγρήγορση, σε χαλάρωση και τα λοιπά,

επηρεάζονται πολύ περισσότερο από το μπλε φως.

Παραμετροποιώντας τους τόνους του μπλε

στον περιβάλλοντα χώρο

μας βοηθά να χαλαρώσουμε, ή να δραστηριοποιηθούμε,

να κοιμηθούμε ή να μείνουμε ξύπνιοι.

Και με αυτόν τον τρόπο

στο άμεσο, ίσως, μέλλον

ο φωτισμός μπορεί να βοηθήσει στα νοσοκομεία

ώστε η υγεία των ασθενών να βελτιώνεται πιο εύκολα

και να αναρρώνουν πιο γρήγορα.

Στα αεροπλάνα

ίσως να μπορούμε να ξεπεράσουμε έτσι το τζετ λαγκ.

Στα σχολεία ίσως με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά να μαθαίνουν καλύτερα

επειδή θα συγκεντρώνονται περισσότερο στο διάβασμά τους.

Μπορείτε να σκεφτείτε πολλές ακόμα εφαρμογές.

Θα ήθελα όμως να επεκταθώ λίγο παραπάνω

σε ότι αφορά το συνδυασμό

μεταξύ φωτός και σκοταδιού

ως ποιότητα στη ζωή μας.

Φυσικά, το φως στις κοινωνικές επαφές

βοηθάει στο να αναπτύξουμε σχέσεις

με όλα τα στοιχεία γύρω μας.

Είναι το σημείο που συγκεντρωνόμαστε

όταν θέλουμε να πούμε κάτι ο ένας στον άλλο.

Και όλα αφορούν σε αυτόν τον πλανήτη.

Τη νύχτα αυτός ο πλανήτης μοιάζει κάπως έτσι.

Και νομίζω ότι αυτή είναι η πιο συγκλονιστική εικόνα

από όλη την ομιλία μου σήμερα.

Επειδή όλο αυτό το φως

αντανακλάται στον ουρανό.

Ποτέ δε φτάνει στο έδαφος

για το οποίο και προοριζόταν.

Δεν είναι προς όφελος των ανθρώπων.

Απλώς καταστρέφει το σκοτάδι.

Σε παγκόσμιο επίπεδο φαίνεται κάπως έτσι.

Είναι πραγματικά απίστευτο αυτό που βλέπετε εδώ.

Πόσο φως αντανακλάται προς τον ουρανό

και ποτέ δε φτάνει στο έδαφος.

Αν δούμε πώς θα έπρεπε να είναι η Γη

θα έπρεπε να μοιάζει με αυτήν την εμπνευσμένη εικόνα,

όπου το σκοτάδι εντείνει τη φαντασία μας

και την περισυλλογή.

Μας βοηθάει να σχετιζόμαστε με τα πάντα.

Ο κόσμος όμως αλλάζει

και η αστικοποίηση επηρεάζει τα πάντα.

Τράβηξα τη φωτογραφία αυτή πριν από δύο εβδομάδες στο Γκουανζού

και συνειδητοποίησα ότι πριν από δέκα χρόνια

δεν υπήρχαν καν τέτοιου είδους κτίρια.

Ήταν μια πολύ πιο μικρή πόλη

και ο ρυθμός ανάπτυξης της αστικοποίησης

είναι απίστευτος και ταχύτατος.

Πρέπει να κατανοήσουμε αυτά τα βασικά ερωτήματα:

Πώς κινούνται οι άνθρωποι στα νέα αυτά αστικά τοπία;

Πώς μοιράζονται τον πολιτισμό τους;

Πώς αντιμετωπίζουμε θέματα όπως η κινητικότητα;

Και πώς μπορεί το φως να βοηθήσει;

Οι νέες τεχνολογίες

φαίνεται να έχουν φτάσει σε ένα ενδιαφέρον στάδιο

ώστε να προσφέρουν λύσεις κατά της αστικοποίησης

και να μας παράσχουν καλύτερα περιβάλλοντα.

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός

από τότε που ο φωτισμός βασιζόταν

σε τέτοιου είδους λάμπες.

Φυσικά υπήρχαν και λαμπτήρες αλογόνου, φθορισμού

και διάφορα άλλα τέτοια.

Τώρα έχουμε τα LED.

Εδώ βλέπετε το πιο πρόσφατο

και πόσο εκπληκτικά μικρό είναι.

Αυτό ακριβώς μας προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία

γιατί αυτό το μικροσκοπικό μέγεθος

μας επιτρέπει να εστιάσουμε το φως εκεί που πραγματικά το θέλουμε.

Μπορούμε επίσης να μη χρησιμοποιήσουμε φως εκεί που δε χρειάζεται

και να διατηρήσουμε το σκοτάδι.

Αυτή λοιπόν είναι μια πραγματικά ενδιαφέρουσα τοποθέτηση

και συγχρόνως ένας νέος τρόπος φωτισμού του αρχιτεκτονικού χώρου,

έχοντας πάντα ως γνώμονα την ευμάρειά μας.

Το πρόβλημα είναι, ότι αν και θέλω να σας δείξω πώς ακριβώς λειτουργεί,

θα μπορούσα να έχω τέσσερα πάνω στο δάχτυλό μου

και εσείς δε θα μπορούσατε καν να τα δείτε.

Ζήτησα λοιπόν από το εργαστήριό μας να κάνει κάτι

και είπαν ότι κάτι θα μπορέσουν να κάνουν.

Κατασκεύασαν λοιπόν για 'μένα το μεγαλύτερο LED στον κόσμο,

αποκλειστικά για το TEDx στο Άμστερνταμ.

Να 'το λοιπόν.

Είναι το ίδιο που βλέπετε κι εκεί αλλά 200 φορές πιο μεγάλο.

Θα σας δείξω στα γρήγορα πώς λειτουργεί.

Για να καταλάβετε.

Όλα τα LED που φτιάχνονται σήμερα

παράγουν μπλε φως.

Δεν είναι όμως ιδιαίτερα ευχάριστο ή άνετο.

Γι' αυτόν τον λόγο

καλύπτουμε το λαμπτήρα

με έναν κάλυκα φωσφόρου.

Ο φώσφορος διεγείρεται από το μπλε φως

και κάνει το φως πιο λευκό, πιο θερμό και ευχάριστο.

Μετά όταν προσθέσεις τον αντίστοιχο φακό

μπορείς να εστιάσεις τη δέσμη αυτού του φωτός εκεί που θέλεις

χωρίς να χαθεί η παραμικρή ποσότητα φωτός

στον ουρανό ή οπουδήποτε αλλού.

Μπορείτε έτσι να διατηρήσετε το σκοτάδι και να δημιουργήσετε φως.

Ήθελα απλώς να σας το δείξω

για να καταλάβετε πώς λειτουργεί.

Σας ευχαριστώ.

Συνεχίζουμε.

Θα πρέπει λοιπόν να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο που φωτίζουμε τις πόλεις μας.

Θα πρέπει να ξανασκεφτούμε

το φως ως μια εξ ορισμού λύση.

Γιατί όλοι αυτοί οι αυτοκινητόδρομοι είναι συνεχώς φωτισμένοι;

Είναι όντως απαραίτητο;

Θα μπορούσαμε ίσως να είμαστε πιο επιλεκτικοί

και να δημιουργήσουμε καλύτερους χώρους που θα ωφελήθουν και από το σκοτάδι;

Μπορούμε να είμαστε πιο διακριτικοί με το φως;

Όπως εδώ - το επίπεδο φωτισμού είναι αρκετά χαμηλό.

Μπορούμε να κάνουμε περισσότερο κόσμο να εμπλακεί

στα πρότζεκτ φωτισμού που πραγματοποιούμε

ώστε να θέλουν πραγματικά να έρθουν σε επαφή με αυτά, όπως εδώ;

Μπορούμε να δημιουργήσουμε απλώς περιγράμματα

τόσο εμπνευσμένα ώστε να θέλουμε να είμαστε συνεχώς μέσα και τριγύρω τους;

Και τέλος, μπορούμε να διατηρήσουμε το σκοτάδι;

Το να βρεθεί ένας τέτοιος χώρος σήμερα στη Γη

αποτελεί πραγματικά μεγάλη πρόκληση.

Το να βρεθεί ένας τέτοιος έναστρος ουρανός είναι ακόμα πιο δύσκολο.

Ακόμα και στους ωκεανούς, δημιουργούμε τόσο φως

που θα μπορούσαμε να καταργήσουμε,

ώστε να εξασφαλίσουμε περισσότερη ευμάρεια για τα ζώα.

Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι τα αποδημητικά πτηνά

αποπροσανατολίζονται αρκετά

εξαιτίας αυτών των υπεράκτιων πλατφόρμων.

Ανακαλύψαμε επίσης ότι όταν μετατρέψουμε τα φώτα αυτά σε πράσινα

τα πουλιά ακολουθούν τη σωστή πορεία.

Δεν αποπροσανατολίζονται πλέον.

Και για άλλη μια φορά φαίνεται

ότι η φασματική ευαισθησία

είναι πολύ σημαντική εδώ.

Σε όλα τα παραπάνω παραδείγματα

πιστεύω ότι πρέπει να αρχίσουμε να δημιουργούμε φως μέσα από το σκοτάδι

και να χρησιμοποιούμε το σκοτάδι ως καμβά,

όπως κάνουν οι εικαστικοί καλλιτέχνες

και ο Έντουαρντ Χόπερ στον πίνακα αυτόν.

Νομίζω ότι επικρατεί αρκετό μυστήριο σε αυτόν τον πίνακα.

Όταν τον βλέπω

αρχίζω να αναρωτιέμαι ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι.

Απο πού προέρχονται; Πού πάνε;

Τι συνέβη μόλις; Τι πρόκειται να συμβεί στα επόμενα πέντε λεπτά;

Ενσωματώνει όλες αυτές τις ιστορίες και το μυστήριο

εξαιτίας του σκοταδιού και του φωτός.

Ο Έντουαρντ Χόπερ ήταν αυθεντία

στο να αφηγείται

δουλεύοντας με το φως και το σκοτάδι.

Μπορούμε να μάθουμε κάτι από αυτό

και να κατασκευάσουμε πιο ενδιαφέροντα και εμπνευσμένα αρχιτεκτονικά περιβάλλοντα.

Μπορούμε να το εφαρμόσουμε σε εμπορικούς χώρους σαν αυτόν.

Μπορείτε όμως να βγείτε και έξω

και να απολαύσετε τη σπουδαιότερη παράσταση του σύμπαντος,

που είναι φυσικά το ίδιο το σύμπαν.

Δείτε, λοιπόν, αυτήν την πανέμορφη και γεμάτη πληροφορίες

εικόνα του ουρανού.

Ξεκινώντας από το κέντρο της πόλης,

όπου μπορείτε να δείτε μονάχα ένα, δύο αστέρια και τίποτα άλλο

φτάνοντας σε πιο αγροτικά τοπία,

που μπορείτε να απολαύσετε

τη μεγαλειώδη και υπέροχη αυτή παράσταση

των αστερισμών και των αστέρων.

Το ίδιο συμβαίνει και στην αρχιτεκτονική.

Εκτιμώντας το σκοτάδι ενώ σχεδιάζεις το φωτισμό

δημιουργείς πολύ πιο ενδιαφέροντα περιβάλλοντα,

που πραγματικά εμπλουτίζουν τις ζωές μας.

Αυτό είναι το πιο γνωστό παράδειγμα,

η Εκκλησία του Φωτός του Ταντάο Άντο.

Το ίδιο πιστεύω

και για το σπα στη Βαλς του Πέτερ Τσούμτορ,

όπου το φως και το σκοτάδι σε διακριτικούς συνδυασμούς

εναλλάσσονται και ορίζουν το χώρο.

Ή για αυτόν το σταθμό του μετρό στο Λονδίνο, του Ρίτσαρντ Μακ Κόρμακ,

όπου πραγματικά μπορεί κανείς να δει τον ουρανό

ενώ βρίσκεται κάτω από το έδαφος.

Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω

ότι μεγάλο μέρος αυτής της έμπνευσης προέρχεται από το θέατρο.

Και είναι πράγματι υπέροχο ότι σήμερα πραγματοποιούμε το TEDx

για πρώτη φορά μέσα σε μια αίθουσα θεάτρου,

γιατί πιστεύω ότι χρωστάμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στο θέατρο.

Δε θα υπήρχε τόσο εμπνευσμένη σκηνογραφία

αν δεν υπήρχε το ίδιο το θέατρο.

Πιστεύω ότι το θέατρο αποτελεί ένα χώρο

όπου πραγματικά εμπλουτίζουμε τη ζωή με φως.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)