Return to Video

Một vở nhạc kịch lịch sử về bản sắc người da đen trong Hội chợ Thế giới 1901

  • 0:03 - 0:05
    Văn thư lưu trữ
  • 0:05 - 0:09
    Ta có thể hình dung các phòng và kệ
  • 0:09 - 0:11
    chứa đầy hộp
    và thùng carton với đồ cũ kĩ.
  • 0:12 - 0:15
    Nhưng đối với những người
    đủ kiên nhẫn để lục tìm nó
  • 0:15 - 0:18
    kho lưu trữ cung cấp
    cơ hội quý giá
  • 0:18 - 0:20
    để chạm vào quá khứ,
  • 0:20 - 0:22
    để cảm nhận và học hỏi từ
    những kinh nghiệm
  • 0:22 - 0:27
    của những người sống ở một thời đã qua
    bị chôn sâu trong kho lưu trữ.
  • 0:28 - 0:32
    Nhưng nếu có một cách
    làm sống dậy lịch sử thì sao
  • 0:32 - 0:35
    Jon Michael Reese: "Thế giới
    đang nghĩ sai về chủng tộc. "
  • 0:35 - 0:38
    Melissa Joyner: "Đất nước này chỉ muốn
    phán xét người da đen. "
  • 0:38 - 0:40
    JMR: "Bởi vì họ không biết."
  • 0:40 - 0:41
    AYGTK: Nếu nó sống động hơn?
  • 0:41 - 0:44
    MJ: "Bằng kẻ thấp hèn và phóng đãng nhất"
  • 0:44 - 0:45
    AYGTK: Nói đi.
  • 0:45 - 0:47
    JMR: "Một triển lãm
    trung thực, thẳng thắn."
  • 0:47 - 0:49
    AYGTK: Và hát cho chúng tôi,
  • 0:49 - 0:51
    để kho lưu trữ
    trở nên dễ tiếp cận với mọi người
  • 0:51 - 0:54
    Biểu diễn kho tàng này như thế nào?
  • 0:54 - 0:58
    Một buổi biểu diễn không đơn giản
    là chỉ dựa trên câu chuyện có thật
  • 0:58 - 1:02
    mà còn cho phép ta
    trực tiếp tiếp cận
  • 1:02 - 1:04
    với những thứ tưởng chừng
    đã bị chôn vùi.
  • 1:04 - 1:05
    (Nhạc piano)
  • 1:05 - 1:08
    Đó là nội dung của nhạc kịch ''Ở Buffalo''
  • 1:08 - 1:09
    mà chúng tôi đang phát triển.
  • 1:09 - 1:13
    Sử dụng các bộ sưu tập của hơn 30
    viện lưu trữ,
  • 1:13 - 1:19
    ''Ở Buffalo'' diễn tả kho lưu trữ khổng lồ
    từ Triển lãm Mỹ-Panama năm 1901,
  • 1:19 - 1:21
    triển lãm thế giới đầu tiên
    vào thể kỷ XX
  • 1:21 - 1:22
    tại Buffalo, New York.
  • 1:22 - 1:24
    Nếu bạn đã nghe đến
    triển lãm này,
  • 1:24 - 1:27
    có thể vì đây là nơi William McKinley,
    tổng thống Mỹ đương thời
  • 1:27 - 1:28
    bị ám sát.
  • 1:28 - 1:30
    Trong gần 17 năm,
  • 1:30 - 1:33
    tôi đã sống trong kho lưu trữ,
    phía sau cánh cổng của triển lãm,
  • 1:33 - 1:35
    không chỉ vì câu chuyện này,
  • 1:36 - 1:39
    mà còn vì mâu thuẫn sắc tộc
    một mất một còn có thật
  • 1:39 - 1:41
    diễn ra trong khu triển lãm.
  • 1:41 - 1:45
    Ở đây, một nơi như thể Disney World,
    Olympic,
  • 1:45 - 1:47
    lễ hội đường phố, bảo tàng
    hòa làm một,
  • 1:47 - 1:51
    có ba phép tương phản cho thấy rõ
    việc là người da đen ở Mỹ
  • 1:51 - 1:53
    là như thế nào.
  • 1:53 - 1:56
    Kho lưu trữ nói rằng những
    ông bầu da trắng mang ra
  • 1:56 - 1:58
    một nhóm da đen mọi rợ
  • 1:58 - 2:01
    gồm 98 người Tây Phi
    và Trung Phi
  • 2:01 - 2:03
    sống và nhảy bài nhảy
    khiêu chiến
  • 2:03 - 2:06
    ở một ngôi làng được dựng lại
    tên là Châu Phi Tăm Tối.
  • 2:07 - 2:09
    Và bên kia con phố,
  • 2:09 - 2:12
    một cuộc sống nô lệ hạnh phúc,
  • 2:12 - 2:16
    gồm 150 diễn viên người
    da đen miền Nam,
  • 2:16 - 2:17
    hái nhặt bông,
  • 2:17 - 2:19
    hát và nhảy như trên
    các chương trình trung cổ
  • 2:19 - 2:24
    ở một địa danh kiểu Antebellum
    được tái dựng lại tên là Đồn Điền Cổ Xưa.
  • 2:25 - 2:27
    Để hồi đáp,
  • 2:27 - 2:31
    cộng đồng người da đen ở Buffalo ủng hộ
    kiểu triển lãm thứ ba về người da đen
  • 2:32 - 2:33
    Triển lãm Người da đen.
  • 2:33 - 2:37
    Đồng sáng lập bởi học giả Mỹ Phi
    W.E.B. Du Bois,
  • 2:37 - 2:42
    triển lãm lựa chọn các bức ảnh,
    biểu đồ, sách, và nhiều thứ khác,
  • 2:42 - 2:45
    miêu tả những người Mỹ Phi
    như một chủng tộc có thành tích cao,
  • 2:45 - 2:47
    đủ khả năng tiếp nhận giáo dục
    và tiến bộ.
  • 2:48 - 2:51
    Khi tôi mới biết đến câu chuyện này,
  • 2:51 - 2:53
    tôi hiểu từ trải nghiệm
    trong cuộc sống của mình
  • 2:53 - 2:56
    những mối nguy hại khi để
    các thành viên của cộng đồng người Phi
  • 2:56 - 2:58
    nhìn thấy nhau như này.
  • 2:58 - 3:02
    Với tôi, con của hai người nhập cư
    từ Ghana, Tây Phi,
  • 3:02 - 3:04
    sinh ra ở Nam Mỹ,
  • 3:04 - 3:07
    lớn lên ở Manhattan, Kansas,
  • 3:07 - 3:08
    (Cười)
  • 3:08 - 3:11
    và đi học ở ngôi trường danh giá
    giống như Du Bois,
  • 3:11 - 3:14
    tôi có thể thấy hội chợ Buffalo
    gây ra sự tranh cãi
  • 3:14 - 3:16
    giữa người da đen ở phía Bắc
    với phía Nam,
  • 3:16 - 3:18
    người có học với người vô học,
  • 3:18 - 3:21
    và người Mỹ Phi
    với người châu Phi.
  • 3:22 - 3:23
    Và tôi muốn biết:
  • 3:23 - 3:28
    Ba nhóm người da đen hoàn toàn
    khác nhau này đã có trải nghiệm ra sao?
  • 3:29 - 3:33
    Tiếc thay,
    câu trả lời cho những câu hỏi như vậy
  • 3:33 - 3:35
    ẩn dưới hình tượng sắc tộc méo mó,
  • 3:35 - 3:39
    thông tin đầy mâu thuẫn
    và tồi tệ hơn -- là sự im lặng.
  • 3:39 - 3:42
    (Nhạc piano)
  • 3:42 - 3:47
    Nhưng tôi vẫn có thể nghe được
    các giai điệu
  • 3:47 - 3:48
    và các con số nhảy múa
  • 3:48 - 3:49
    và âm vần của các từ ngữ
  • 3:49 - 3:52
    bước ra từ những trang báo cũ.
  • 3:52 - 3:54
    Và khi biết Triễn lãm thế giới này
  • 3:54 - 3:58
    có tiếng nhạc ở mọi nơi
    trên sân triển lãm,
  • 3:58 - 4:02
    tôi biết rằng
    một vở nhạc kịch trực tiếp, hoành tráng
  • 4:02 - 4:05
    với công nghệ tân tiến nhất thời đại,
  • 4:05 - 4:09
    là trải nghiệm sát thực nhất có thể đưa
    câu chuyện lịch sử về hội chợ 1901
  • 4:09 - 4:12
    ra khỏi kho lưu trữ, đi vào đời thật.
  • 4:13 - 4:16
    Những câu chuyện như
    Tannie và Henrietta,
  • 4:16 - 4:18
    cặp vợ chồng cảm mến nhau ở đại nhạc hội
  • 4:18 - 4:22
    dần nổ ra xung đột vì biểu diễn
    ở các chương trình trung cổ này
  • 4:22 - 4:24
    nhằm đạt đến giấc mơ
    kiếm được năm đô một tuần
  • 4:24 - 4:26
    ở địa danh Đồn Điền Cổ Xưa.
  • 4:26 - 4:29
    Như doanh nhân người Phi
    John Tevi,
  • 4:29 - 4:30
    đến từ nước Togo ngày nay,
  • 4:30 - 4:34
    người phải luồn lách
    các luật lệ man rợ ở vườn thú người da đen
  • 4:34 - 4:36
    nơi ông bị giam nhốt.
  • 4:36 - 4:39
    Và những câu chuyện như Mary Talbert,
  • 4:40 - 4:42
    lãnh đạo da đen giàu có
    thuộc giới ưu tú ở Buffalo
  • 4:42 - 4:43
    người phải chấp nhận
  • 4:43 - 4:46
    những sự thật về sắc tộc
    ở quê hương bà.
  • 4:46 - 4:48
    MJ: ''Chủng tộc thống trị ở đất nước này
  • 4:48 - 4:50
    phán xét người da đen
  • 4:50 - 4:53
    qua những biểu hiện thấp kém
    và xấu xa nhất.
  • 4:53 - 4:55
    AYGTK: Như Đồn Điền Cổ Xưa
    và Châu Phi Tăm Tối.
  • 4:55 - 4:58
    MJ: ''...thay vì qua những lớp người
    thông minh và xứng đáng hơn.''
  • 4:58 - 5:01
    AYGTK: Khi các giám đốc hội chợ
    tảng lờ Mary Talbert
  • 5:01 - 5:04
    và yêu cầu của cộng đồng người da đen
    ở Buffalo được tham gia hội chợ,
  • 5:04 - 5:06
    báo chí cho biết Mary Talbert
  • 5:06 - 5:09
    và nhóm những phụ nữ Mỹ Phi
    có học thức của bà
  • 5:09 - 5:11
    đã tổ chức một buổi biểu tình kịch liệt.
  • 5:11 - 5:13
    Nhưng chi tiết về buổi gặp mặt đó,
  • 5:13 - 5:15
    ngay cả bài phát biểu đầy nhiệt huyết
    của bà,
  • 5:15 - 5:17
    không được ghi đầy đủ
    trong kho lưu trữ.
  • 5:17 - 5:21
    Vì thế, ''Ở Buffalo'' lấy ý chính
    trong bài diễn văn của Mary
  • 5:21 - 5:23
    và biến nó thành bài hát.
  • 5:24 - 5:27
    (Tất cả hát) Chúng ta phải làm,
    chúng ta đồng lòng nhất trí.
  • 5:28 - 5:32
    Chúng ta phải làm,
    chúng ta đồng lòng nhất trí.
  • 5:32 - 5:34
    MJ: Chúng ta có gì đó để phô ra --
  • 5:34 - 5:38
    ta sẽ dạy họ một bài học ở Buffalo.
  • 5:38 - 5:41
    Nó sẽ có ích cho tổ quốc
  • 5:41 - 5:45
    khi họ thấy được sự phát triển của ta
    từ khi được giải phóng.
  • 5:45 - 5:51
    Người da màu nên được đại diện
    ở buổi Triển lãm Pan-American này,
  • 5:51 - 5:55
    Nó sẽ có ích cho tổ quốc
  • 5:55 - 5:59
    khi họ thấy được sự phát triển của ta
    từ khi được giải phóng.
  • 6:00 - 6:06
    (Tất cả hát) Họ đã mắc sai lầm lớn
  • 6:06 - 6:12
    khi không bổ nhiệm bất kì ai
    từ chủng tộc của ta.
  • 6:13 - 6:16
    Chúng ta phải làm,
    chúng ta đồng lòng nhất trí.
  • 6:17 - 6:20
    Chúng ta phải làm,
    chúng ta đồng lòng nhất trí.
  • 6:20 - 6:22
    Chúng ta phải làm,
    chúng ta đồng lòng nhất trí.
  • 6:22 - 6:26
    AYGTK: Mary Talbert yêu cầu Triển lãm
    Người da đen được ở hội chợ đã thành công.
  • 6:27 - 6:29
    Và có Triễn lãm Người Da Đen ở Buffalo
  • 6:29 - 6:34
    nghĩa là vở nhạc kịch phải kể câu chuyện
    tại sao Du Bois đồng sáng lập nó...
  • 6:36 - 6:40
    và tại sao Mary cũng như tầng lớp
    người da đen ưu tú lại thấy nó cần thiết.
  • 6:42 - 6:45
    JMR: ''Thế giới đang nghĩ sai
    về chủng tộc.
  • 6:47 - 6:51
    Họ giết Sam Hose vì họ nghĩ
    anh ấy là người như vậy.
  • 6:52 - 6:54
    Mỗi ngày càng có thêm nhiều
    người như anh
  • 6:54 - 6:58
    nhiều đàn ông da đen, như anh, bị bắt đi.
  • 6:59 - 7:02
    Và sau đó -- tia đỏ đó ...
  • 7:03 - 7:05
    ta không thể
    trở về như cũ được nữa.
  • 7:06 - 7:09
    (Hát) Một tia đỏ
  • 7:09 - 7:10
    [Cuộc săn đuổi ở Georgia]
  • 7:11 - 7:12
    cắt ngang bàn của tôi
  • 7:12 - 7:15
    [Đám đông phía sau Hose;
    anh ấy sẽ bị treo cổ]
  • 7:15 - 7:17
    chính vào ngày đó
  • 7:17 - 7:20
    đôi bàn tay Sam buông thõng
  • 7:22 - 7:29
    Liệu chỉ dùng lời nói
    có thể đẩy lùi luật pháp bất công?
  • 7:29 - 7:30
    [Không thể trốn thoát]
  • 7:30 - 7:36
    Liệu chỉ dùng lời nói
    có thể đẩy lùi bạo lực?
  • 7:38 - 7:43
    Ôi, không, ôi
  • 7:43 - 7:44
    [Bị thiêu sống]
  • 7:44 - 7:46
    [Sam Hose bị treo cổ]
  • 7:46 - 7:51
    Ôi, không, ôi
  • 7:51 - 7:53
    [Thân xác anh bị băm thành nhiều mảnh]
  • 7:53 - 7:56
    Ôi, không, ôi
  • 7:56 - 7:58
    [Bị thiêu trên cọc]
  • 7:58 - 8:00
    [Mười xu cho lát gan bị nấu chín]
  • 8:00 - 8:02
    [Chiến đấu cho tưởng niệm]
  • 8:09 - 8:12
    (Cùng hát) Ai đã đọc những quyển sách?
  • 8:12 - 8:17
    Những con số của ta thật nhỏ bé
  • 8:17 - 8:22
    giữa trang sách
  • 8:22 - 8:26
    Cuộc khủng hoảng tăng gấp bội
  • 8:26 - 8:28
    Người của ta bị treo cổ và hành quyết
  • 8:28 - 8:31
    Ôi, Chúa ơi
  • 8:31 - 8:37
    Điều gì đó phải thay đổi
  • 8:39 - 8:43
    AYGTK: Nó phải thay đổi
  • 8:44 - 8:48
    "Ở Buffalo" cho thấy
    hợp chủng quốc Hoa Kỳ ngày nay
  • 8:48 - 8:51
    giống nước Mỹ năm 1901 như thế nào
  • 8:52 - 8:55
    Như khi tên Sam Hose đầy các trang báo
  • 8:55 - 8:58
    Truyền thông ngày nay mang tên của
  • 8:58 - 9:00
    JMR: Oscar Grant.
  • 9:00 - 9:02
    MJ: Jacqueline Culp.
  • 9:02 - 9:03
    Người đàn: Trayvon Martin.
  • 9:04 - 9:05
    AYGTK: Sandra Bland.
  • 9:06 - 9:08
    Và rất nhiều cái tên khác nữa.
  • 9:09 - 9:13
    Di sản của hội chợ năm 1901 trường tồn
  • 9:13 - 9:16
    theo nhiều cách hơn ta tưởng tượng.
  • 9:18 - 9:19
    MJ: Mary Talbert
  • 9:20 - 9:22
    và Hiệp hội Phụ nữ da màu
  • 9:22 - 9:25
    đã bắt đầu
    phong trào chống lại việc treo cổ
  • 9:25 - 9:27
    và suy nghĩ sai lệch về tội phạm da đen
  • 9:27 - 9:30
    như cách phụ nữ da đen ngày nay
    phát động Black Lives Matter.
  • 9:31 - 9:33
    JMR: Và những người
    chiến đấu vì người da màu
  • 9:34 - 9:35
    tổ chức triển lãm về người da màu,
  • 9:35 - 9:37
    bao gồm Du Bois,
  • 9:37 - 9:40
    đã đến Buffalo bốn năm sau hội chợ,
  • 9:40 - 9:42
    để bắt đầu phong trào Niagara,
  • 9:42 - 9:46
    đặt nền móng cho sự ra đời của NAACP.
  • 9:46 - 9:47
    AYGTK: không chỉ là người da màu
  • 9:47 - 9:50
    đã tham gia hội chợ năm 1901.
  • 9:50 - 9:53
    Mà là cuốn sổ tay chính thức
    cho những người đòi bình đẳng.
  • 9:53 - 9:55
    MJ: "Hãy ghi nhớ:"
  • 9:55 - 9:57
    JMR: "... một khi bước qua cổng"
  • 9:57 - 10:00
    AYGTK: " ..bạn là một phần của buổi diễn".
  • 10:01 - 10:03
    Biểu diễn về lịch sử tại "Ở Buffalo"
  • 10:03 - 10:06
    để khán giả tự hỏi,
  • 10:06 - 10:08
    "Liệu chúng ta còn ở phía sau cánh cổng,
  • 10:08 - 10:13
    còn là một phần của buổi diễn?"
  • 10:17 - 10:20
    (Nhạc kết thúc)
  • 10:21 - 10:27
    (Vỗ tay và tán thưởng)
Title:
Một vở nhạc kịch lịch sử về bản sắc người da đen trong Hội chợ Thế giới 1901
Speaker:
Amma Y. Ghartey-Tagoe Kootin
Description:

Trong buổi nói chuyện và biểu diễn sống động này, nghệ sĩ và đồng nghiệp TED Amma Y. Ghartey-Tagoe Kootin giới thiệu vở nhạc kịch sắp ra mắt của cô "At Buffalo". Dựa trên tài liệu lưu trữ từ Triển lãm Mỹ-Panama năm 1901, một hội chợ thế giới được tổ chức tại Buffalo, New York, chương trình xem xét các đại diện phản về bản sắc người da đen được trưng bày tại hội chợ - nêu bật những tương đồng bất thường quen thuộc giữa xã hội Mỹ vào đầu thế kỷ XXI và ngày nay, và hỏi: Liệu có phải tất cả chúng ta vẫn là một phần của buổi diễn?

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:40

Vietnamese subtitles

Revisions