Return to Video

1901 Dünya Fuarı'ndaki siyahi kimliği inceleyen tarihsel bir müzikal

  • 0:03 - 0:05
    Arşiv.
  • 0:05 - 0:09
    Eski eşya kutuları
    ve paketleriyle dolu
  • 0:09 - 0:11
    odaları ve rafları
    gözünüzün önüne getirin.
  • 0:12 - 0:15
    Arşiv, derinlerine inecek kadar
    sabırlı olanlara
  • 0:15 - 0:18
    geçmişe dokunma ve şu anda ölü olan
  • 0:18 - 0:20
    ve arşivin derinliğinde gömülü olan
  • 0:20 - 0:22
    bir zamanlar yaşamış insanların
  • 0:22 - 0:27
    tecrübelerini hissetme ve öğrenme
    imkanını sağlar ve bu değerlidir.
  • 0:28 - 0:32
    Peki ya arşivi hayata döndürmenin
    bir yolu olsaydı?
  • 0:32 - 0:35
    Jon Michael Reese: "Dünya,
    ırk hakkında yanlış düşünüyor."
  • 0:35 - 0:38
    Melissa Joyner: "Bu ülke 'Zencileri'
    yargılamakta ısrar ediyor."
  • 0:38 - 0:40
    JMR: "Çünkü bilmiyor."
  • 0:40 - 0:42
    AYGTK: Ya biri ona nefes aldırabilseydi?
  • 0:42 - 0:44
    MJ: "En düşük
    ve en kötü temsilcilere göre."
  • 0:44 - 0:45
    AYGTK: Konuş.
  • 0:45 - 0:48
    JMR: "Dürüst, açık bir sergi."
  • 0:48 - 0:50
    AYGTK: Bize şarkı söyle ki,
  • 0:50 - 0:52
    arşiv herkes için erişilebilir olsun.
  • 0:52 - 0:54
    Arşivi canlandırmak nasıl olurdu?
  • 0:54 - 0:57
    Yalnızca gerçek bir olaya dayanmayan,
  • 0:58 - 1:02
    ayrıca bir zamanlar ölü ve gömülü
    olduğunu düşündüğümüz şeylerle
  • 1:02 - 1:04
    bizleri yüz yüze getiren bir performans.
  • 1:04 - 1:05
    (Piyano müziği)
  • 1:05 - 1:08
    "Buffalo'da" adındaki
    üzerinde çalıştığımız yeni bir müzikal
  • 1:08 - 1:09
    tamamen bununla ilgili.
  • 1:09 - 1:13
    Yaklaşık 30 arşiv kurumunun koleksiyonları
    kullanılarak hazırlanan "Buffalo'da"
  • 1:13 - 1:19
    yirminci yüzyılda Buffalo, New York'ta
    gerçekleştirilen, ilk Dünya Fuarı olan
  • 1:19 - 1:20
    1901 Pan-Amerikan Sergisi'nin
  • 1:20 - 1:22
    muazzam arşivini canlandırıyor.
  • 1:22 - 1:24
    Bu fuardan haberdarsanız
  • 1:24 - 1:27
    bunun nedeni o zamanki
    ABD Başkanı William McKinley'in
  • 1:27 - 1:28
    suikaste uğramış olması olabilir.
  • 1:28 - 1:30
    Yaklaşık 17 yıl boyunca
  • 1:30 - 1:33
    bu fuarın kapıları
    ve arşivi içerisinde kaldım,
  • 1:33 - 1:35
    yalnızca o hikâyeden ötürü değil
  • 1:36 - 1:38
    fakat fuar alanında oynanan
  • 1:38 - 1:41
    gerçek ve ırksal
    bir ölüm kalım dramasından ötürü.
  • 1:41 - 1:45
    Disney Dünyası, Olimpiyatlar,
    karnavallar, müzeler,
  • 1:45 - 1:47
    hepsinin bir arada bulunduğu
    böyle bir yerde,
  • 1:47 - 1:51
    Birleşik Devletler'de siyahi olmanın
    ne demek olduğuna dair
  • 1:51 - 1:53
    üç çelişkili sergi vardı.
  • 1:53 - 1:56
    Arşiv, beyaz şovmenlerin,
  • 1:56 - 1:58
    98 Batı ve Orta Afrikalılar şeklinde
  • 1:58 - 2:01
    vahşi bir siyahi kökeni
    temsil ettiğini söylüyor,
  • 2:01 - 2:04
    En Karanlık Afrika adı verilen
    yeniden yaratılmış bir köyde yaşıyor
  • 2:04 - 2:06
    ve savaş dansları canlandırıyorlar.
  • 2:07 - 2:09
    Sokağın karşısında ise
  • 2:09 - 2:12
    mutlu bir köle hayatı canlandırılıyor,
  • 2:12 - 2:15
    150 Güneyli siyahi oyuncu
  • 2:15 - 2:17
    pamuk topluyorlar
  • 2:17 - 2:21
    ve Eski Plantasyon adlı yeniden yaratılmış
    bir savaş öncesi alanda
  • 2:21 - 2:24
    şarkı söyleyip
    Orta Çağ dansları sergiliyorlar.
  • 2:25 - 2:27
    Buffalo'daki siyahi halk
  • 2:27 - 2:31
    buna tepki olarak üçüncü bir
    siyahilik sergisini desteklediler:
  • 2:32 - 2:33
    Siyahi Sergisi.
  • 2:33 - 2:37
    Afrikalı-Amerikalı araştırmacı
    W.E.B. Du Bois'nın tasarladığı bu sergide
  • 2:37 - 2:42
    siyahi Amerikalıların üstün başarılı
    bir ırk olduğunu, eğitim ve gelişime
  • 2:42 - 2:45
    yatkın olduğunu göstermek amacıyla,
    fotoğraflar, çizelgeler, kitaplar
  • 2:45 - 2:47
    ve daha fazlası sergileniyordu.
  • 2:48 - 2:51
    Bu hikâyeyle ilk karşılaştığımda
  • 2:51 - 2:53
    kendi deneyimlerimden de
    anladığım kadarıyla
  • 2:53 - 2:56
    tehlikeli olan şey,
    Afrika grubundaki üyelerin
  • 2:56 - 2:58
    birbirlerini bu şekilde görmeleriydi.
  • 2:58 - 3:01
    Batı Afrika, Gana göçmeni bir ailenin
  • 3:01 - 3:04
    Amerika'nın güneyinde doğmuş,
  • 3:04 - 3:07
    ve Manhattan, Kansas'ta
    yetişmiş çocuğu olarak
  • 3:07 - 3:08
    (Gülüşmeler)
  • 3:08 - 3:11
    ve Du Bois gibi kişilerle aynı
    seçkin okula gitmiş biri olarak,
  • 3:11 - 3:14
    Buffalo fuarının,
    Kuzeyli siyahileri Güneyli siyahilerle
  • 3:14 - 3:16
    etkili bir şekilde
    rekabete soktuğunu görebildim.
  • 3:16 - 3:18
    Eğitimsize karşı eğitimli
  • 3:18 - 3:21
    ve Afrikalılara karşı
    Afrikalı-Amerikalılar.
  • 3:22 - 3:23
    Şunu bilmek istedim:
  • 3:23 - 3:28
    Siyahi halka ait bu üç farklı grup
    bu tecrübeyi nasıl yönetti?
  • 3:29 - 3:33
    Arşivde bu tür soruların cevapları var
  • 3:33 - 3:35
    fakat ne yazık ki cevaplar
  • 3:35 - 3:37
    ırksal karikatürler, çelişkili bilgiler
  • 3:37 - 3:39
    ve daha kötüsü,
    sessizlik altında yer alıyor.
  • 3:39 - 3:42
    (Piyano müziği)
  • 3:42 - 3:46
    Hâlâ eski gazete makalelerinin
    sayfalarından gelen
  • 3:46 - 3:48
    müzik melodilerini duyuyorum,
  • 3:48 - 3:49
    dans numaralarını
  • 3:49 - 3:52
    ve kelimelerin ritmlerini görüyorum.
  • 3:52 - 3:55
    Dünya Fuarı'nda,
    fuar alanının her yerinde
  • 3:55 - 3:58
    müzik çaldığını öğrendim
  • 3:58 - 4:02
    ve bu canlı, sürükleyici, olağanüstü
    müzik tiyatrosunun, günümüz teknolojisiyle
  • 4:02 - 4:05
    1901 fuarının arşivsel hikâyesini
  • 4:05 - 4:08
    kutulardan çıkarıp hayata döndürecek
  • 4:08 - 4:12
    en yakın tecrübe olacağını biliyordum.
  • 4:13 - 4:16
    Hikâyeler, Tannie ve Henrietta gibi
  • 4:16 - 4:18
    birbirine aşık
    bir karı ve koca vodvil çiftin
  • 4:18 - 4:22
    eski plantasyonda haftada beş dolar
    hayalleri için çabalarken
  • 4:22 - 4:24
    bu "zenci" halk şovlarını
    sergileme konusunda
  • 4:24 - 4:26
    araları açılıyor.
  • 4:26 - 4:29
    Afrikalı iş adamı
    John Tevi'nin hikâyesi gibi
  • 4:29 - 4:30
    günümüzdeki Togo'da
  • 4:30 - 4:34
    tutsak kaldığı insan hayvanat bahçesinin
  • 4:34 - 4:36
    vahşi kurallarını yenmesi gerekiyor.
  • 4:36 - 4:39
    Mary Talbert'in hikâyesi gibi
  • 4:40 - 4:42
    Buffalo'da siyahi seçkinlerin
    varlıklı bir lideri,
  • 4:42 - 4:44
    yaşadığı yerin ırksal gerçeklikleriyle
  • 4:44 - 4:46
    uzlaşması gerekiyor.
  • 4:46 - 4:48
    MJ: "Bu ülkedeki egemen ırk
  • 4:48 - 4:51
    siyahileri en düşük
    ve en korkunç temsilcileri üzerinden
  • 4:51 - 4:53
    yargılamakta ısrar ediyor."
  • 4:53 - 4:55
    AYGTK: Eski Plantasyon
    ve En Karanlık Afrika gibi.
  • 4:55 - 4:58
    MJ: "Daha zeki ve kıymetli sınıfları
    görmek yerine."
  • 4:58 - 5:01
    AYGTK: Fuar yöneticileri
    Mary Talbert ile Buffalo'nun
  • 5:01 - 5:04
    yerel siyahi topluluğun fuara
    katılma isteğini gözardı ettiklerinde,
  • 5:04 - 5:06
    gazeteler Mary Talbert
  • 5:06 - 5:09
    ve eğitimli Afrikalı-Amerikalı
    kadınlar kulübünün
  • 5:09 - 5:11
    büyük bir protesto toplantısı
    yaptığını söylediler.
  • 5:11 - 5:13
    Fakat bu toplantının detayları,
  • 5:13 - 5:15
    hatta yaptığı coşkulu konuşma,
  • 5:15 - 5:17
    arşivde tam olarak yer almıyor.
  • 5:17 - 5:21
    Bu yüzden, "Buffalo'da,"
    Mary'nin konuşmasının özünü
  • 5:21 - 5:23
    şarkıya çeviriyor.
  • 5:24 - 5:27
    (Herkes söylüyor)
    Yapmalıyız, aynı fikirdeyiz.
  • 5:28 - 5:32
    Yapmalıyız, aynı fikirdeyiz.
  • 5:32 - 5:34
    MJ: Göstereceğimiz bir şey var --
  • 5:34 - 5:38
    Buffalo'da bir ders vereceğiz.
  • 5:38 - 5:42
    Özgürlükten bu yana gelişimimizi görmek
  • 5:42 - 5:45
    ulusun yararına olabilir.
  • 5:45 - 5:51
    Bu Pan-Amerikan sergisinde
    beyaz olmayan insanlar temsil edilmelidir,
  • 5:51 - 5:55
    özgürlükten bu yana gelişimimizi görmek
  • 5:55 - 5:59
    ulusun yararına olabilir.
  • 6:00 - 6:06
    (Herkes söylüyor)
    Irktan birisini görevlendirmeyerek
  • 6:06 - 6:12
    çok büyük bir hata yaptılar.
  • 6:13 - 6:16
    Yapmalıyız, aynı fikirdeyiz.
  • 6:17 - 6:20
    Yapmalıyız, aynı fikirdeyiz.
  • 6:20 - 6:22
    Yapmalıyız, aynı fikirdeyiz.
  • 6:22 - 6:26
    AYGTK: Mary Talbert, Siyahi Sergisi'nin
    fuara gelmesini ısrarla talep ediyor.
  • 6:27 - 6:29
    Buffalo'daki Siyahi Sergi'ye sahip olmak,
  • 6:29 - 6:34
    müzikalin, Du Bois'nın buna neden inandığı
    ve Mary ile siyahi elitlerin
  • 6:36 - 6:39
    bunun neden acilen
    gerektiğini düşündükleri
  • 6:39 - 6:42
    ardındaki hikâyeyi anlatması
    gerektiği demekti.
  • 6:42 - 6:45
    JMR: "Dünya, ırk hakkında
    yanlış düşünüyor."
  • 6:47 - 6:51
    Sam Hose'u, sandıkları kişi olduğunu
    düşündükleri için öldürdüler.
  • 6:52 - 6:54
    Her gün onun gibi birçok insan,
  • 6:54 - 6:58
    birçok "Zenci" insan,
    onun gibi harap edildi.
  • 6:59 - 7:02
    Sonra -- o kırmızı ışın.
  • 7:03 - 7:05
    Bir daha asla eskisi gibi olamayız.
  • 7:06 - 7:09
    (Şarkı söylüyor) Kırmızı bir ışın
  • 7:09 - 7:11
    [Bir adam Georgia'da avlanıyor]
  • 7:11 - 7:12
    Masamı delip geçiyor
  • 7:12 - 7:15
    [Çete Hose'un peşinde;
    yakalanırsa linç edilecek]
  • 7:15 - 7:17
    Sam'in ellerinin
  • 7:17 - 7:20
    gömüldüğü günde.
  • 7:22 - 7:29
    Sadece kelimeler
    haksız kanunlara direnebilir mi?
  • 7:29 - 7:30
    [Kaçış imkansız görünüyor]
  • 7:30 - 7:36
    Sadece kelimeler şiddete direnebilir mi?
  • 7:38 - 7:43
    Ah, hayır, ah.
  • 7:43 - 7:44
    [Canlı yakıldı]
  • 7:44 - 7:46
    [Sam Hose linç edildi]
  • 7:46 - 7:51
    Ah, hayır, ah.
  • 7:51 - 7:53
    [Vücudu parçalara ayrılıyor]
  • 7:53 - 7:56
    Ah, hayır, ah.
  • 7:56 - 7:58
    [Kazığa Bağlı Yakılıyor]
  • 7:58 - 8:00
    [On Sent, Pişmiş Ciğer, Dilimleniyor]
  • 8:00 - 8:02
    [Hatıralar için kavga.]
  • 8:09 - 8:12
    (Herkes söylüyor) Kitapları kim okudu?
  • 8:12 - 8:17
    Sayfa karşısında
  • 8:17 - 8:22
    sayılarımız ve istatistiklerimiz
    küçük görünüyor.
  • 8:22 - 8:26
    Kriz çoğaldı.
  • 8:26 - 8:28
    İnsanlarımız linç edildi ve öldü.
  • 8:28 - 8:31
    Ah, Tanrım.
  • 8:31 - 8:37
    Bir şeyler değişmeli.
  • 8:39 - 8:43
    AYGTK: Bir şeyler değişmeli.
  • 8:44 - 8:48
    "Buffalo'da," Birleşik Devletler'in
  • 8:48 - 8:52
    bugün, 1901 Amerika'sı ile benzer dönüm
    noktasında nasıl durduğunu gösteriyor.
  • 8:52 - 8:55
    Tıpkı o zamanlar Sam Hose'un
    adının gazeteleri doldurduğu gibi
  • 8:55 - 8:58
    günümüz medyası da şu isimleri taşıyor:
  • 8:58 - 9:00
    JMR: Oscar Grant.
  • 9:00 - 9:02
    MJ: Jacqueline Culp.
  • 9:02 - 9:03
    Piyanist: Trayvon Martin.
  • 9:04 - 9:05
    AYGTK: Sandra Bland.
  • 9:06 - 9:08
    Ayrıca diğerleri.
  • 9:09 - 9:13
    1901 fuarının mirası,
    hayal edebileceğimizden
  • 9:13 - 9:16
    daha fazla biçimde varlığını sürdürüyor.
  • 9:18 - 9:19
    MJ: Mary Talbert
  • 9:20 - 9:22
    ve Ulusal Siyahi Kadınlar Kuruluşu,
  • 9:22 - 9:25
    linçlere ve siyahilerin
    suçluluğu efsanesine karşı
  • 9:25 - 9:27
    hareketler başlattılar,
  • 9:27 - 9:30
    tıpkı bugünkü siyahi kadınların
    Siyahların Hayatı Önemlidir hareketi gibi.
  • 9:31 - 9:33
    JMR: Ayrıca Du Bois dahil,
    Siyahi Sergiyi yaratan
  • 9:34 - 9:35
    ve onun için savaşan insanlar
  • 9:35 - 9:37
    fuardan dört yıl sonra
  • 9:37 - 9:40
    NAACP oluşumuna zemin hazırlayan
  • 9:40 - 9:42
    Niagara Hareketini başlatmak için
  • 9:42 - 9:46
    Buffalo'ya geldiler.
  • 9:46 - 9:47
    AYGTK: 1901 fuarında
  • 9:47 - 9:50
    garip bir deneyim yaşayanlar
    sadece siyahiler değildi.
  • 9:50 - 9:53
    Resmi bir kılavuz,
    fuar ziyaretçilerine şunu söylüyordu:
  • 9:53 - 9:55
    MJ: "Lütfen unutmayın,"
  • 9:55 - 9:57
    JMR: "bu kapıdan girdiğinizde,"
  • 9:57 - 10:00
    AYGTK: "artık şovun bir parçasısınız."
  • 10:01 - 10:03
    "Buffalo'da"ki arşivi canlandırmak
  • 10:03 - 10:06
    seyircilerin şunu sormasını sağladı:
  • 10:06 - 10:08
    "Hâlâ kapıların ardında mıyız
  • 10:08 - 10:13
    ve hâlâ şovun bir parçası mıyız?"
  • 10:17 - 10:20
    (Müzik bitiyor)
  • 10:21 - 10:27
    (Alkışlar ve tezahürat)
Title:
1901 Dünya Fuarı'ndaki siyahi kimliği inceleyen tarihsel bir müzikal
Speaker:
Amma Y. Ghartey-Tagoe Kootin
Description:

Sanatçı ve TED Fellow Amma Y. Ghartey-Tagoe Kootin, yakında çıkacak olan "Buffalo'da" müzikalinin ön gösterimini bu canlı konuşma ve performansta sunuyor. Buffalo, New York'ta düzenlenen bir dünya fuarı olan 1901 Pan-Amerikan Sergisinden arşiv materyalleri kullanarak gerçekleştirilen bu şov, fuarda sergilenen siyahi kimliklerin çelişkili temsillerini inceliyor -- yeni yüzyılın başlangıcındaki Amerikan toplumu ile bugünkü Amerikan toplumu arasındaki huzursuz edici ve alışılmış benzerliklere dikkat çekiyor ve soruyor; hâlâ şovun bir parçası mıyız?
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:40

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.