Świadomość - wspólny ludzki stan.

Filozof John Searle wyjaśnia zagadnienie studiów nad ludzką świadomoscią i kolejno obala powszechnie funkcjonujące na ten temnat opinie. Gdy poznajemy coraz bardziej wywołujące świadomość procesy zachodzące w mózgu, niezwykle ważne jest zaakceptowanie funkcjonowania świadomości jako procesu biologicznego. I nie jest to, zdaniem filozofa, symulacja komputerowa na masową skalę.

Będę mówił o świadomości.

Dlaczego o świadomości?

Bo to dziwnie lekceważony temat,

zarówno w nauce,
jak i w filozofii.

Dlaczego to ciekawe?

To jeden z najważniejszych
aspektów życia,

z prostego i logicznego powodu,

gdyż niezbędnym warunkiem

czegokolwiek ważnego w życiu
jest świadomość.

Interesuje cię nauka, filozofia,
muzyka, sztuka, cokolwiek...

niedobrze, jeśli jesteś zombi
albo w śpiączce.

Świadomość to podstawa.

Kiedy ludzi

to zainteresuje,

mówią przerażające rzeczy.

A nawet jeśli nie mówią

i zajmują się
poważnymi badaniami,

postępy są bardzo wolne.

Kiedy się tym zainteresowałem,
pomyślałem,

że to proste zagadnienie biologiczne.

Niech przemądrzalcy wezmą się do roboty,

żeby stwierdzić, jak to działa w mózgu.

Wybrałem się do Uniwersytetu Kalifornijskiego

i rozmawiałem z autorytetami neurobiologii.

Okazali pewną niecierpliwość,

typową w obliczu kłopotliwych pytań.

Poraziły mnie rozdrażnione słowa

bardzo znanego neurobiologa:

"W tej dziedzinie można
interesować się świadomością,

ale znajdź wpierw stałą posadę".

Zajmuję się tym od lat.

Sądzę, że można znaleźć posadę

badając świadomość.

Jeżeli tak, to krok do przodu.

Skąd ta dziwna niechęć

i osobliwa wrogość
do świadomości?

Myślę, że to połączenie dwóch cech

w naszej kulturze intelektualnej,

które wydają się sprzeczne,

jednak dzielą wspólne założenie.

Pierwsza to tradycja religijnego dualizmu.

Świadomość nie jest częścią
fizycznego świata.

Należy do świata duchowego.

Należy do duszy,

a dusza nie jest częścią fizycznego świata.

To tradycja Boga,
duszy i nieśmiertelności.

Istnieje przeciwna tradycja,

akceptująca najgorsze założenie.

Zakłada, że jesteśmy potężnymi
naukowymi materialistami.

Świadomość nie jest częścią
fizycznego świata.

Lub w ogóle nie istnieje,
albo jest czymś innym.

Programem komputerowym
albo innym nonsensem,

ale w żadnym razie nie jest
elementem nauki.

Kłóciłem się nieraz o to,
aż do bólu brzucha.

Oto wyjaśnienie.

Nauka jest obiektywna,
świadomość jest subiektywna.

Zatem nie ma mowy
o nauce o świadomości.

Te dwa poglądy
obezwładniają nas.

Bardzo ciężko się od nich uwolnić.

Jedyne prawdziwe przesłanie
tego wykładu mówi,

że świadomość
jest fenomenem biologicznym,

jak fotosynteza, trawienie, mitoza...

Znacie te zjawiska.
Kiedy to zaakceptujemy,

większość problemów

ze świadomością wyparuje.

Przyjrzyjmy się im.

Obiecałem opowiedzieć
o niedorzecznościach

mówionych o świadomości.

Po pierwsze,
świadomość nie istnieje.

Jest iluzją
jak zachód słońca.

Nauka wykazała,
że zachody słońca i tęcze są iluzją.

Zatem świadomość jest iluzją.

Po drugie, może świadomość istnieje,
lecz jest czymś innym.

Programem komputerowym
w mózgu.

Po trzecie, naprawdę istnieje
tylko zachowanie.

Niesamowite jak wpływowy
był behawioryzm.

Wrócę do tego.

Po czwarte, może świadomość istnieje,

ale dla świata to bez znaczenia.

Jak duchowość mogłaby tu
cokolwiek poruszyć?

Kiedy tak mówią, myślę:

"Chcesz zobaczyć
jak dusza coś poruszy?"

Spójrz! Świadomie decyduję
podnieść rękę,

i ta cholerna ręka się unosi.
(Śmiech)

Zauważcie jedno.

Nie mówimy:
"To jak z pogodą w Genewie,

czasami się poprawia,
czasami nie”.

Nie, psiakrew!
Poruszam nią, kiedy chcę.

Powiem, jak to możliwe.

Wciąż nie podałem definicji,

a nie można
tego przekazać bez definicji.

Ludzie mówią, że trudno
zdefiniować świadomość.

Sądzę, że to proste,

jeżeli nie próbujemy
podać definicji naukowej.

Nie jesteśmy gotowi
na naukową definicję.

Oto definicja zdroworozsądkowa.

Świadomość składa się
ze stanów odczuwania,

wrażenia Iub przytomności.

Zaczyna się rano, po przebudzeniu,

i trwa cały dzień, aż zaśniesz,

lub umrzesz lub inaczej
staniesz się nieświadomy.

Sny w tej definicji
są formą świadomości.

To definicja zdroworozsądkowa.
Nasz cel.

Nie mówiąc w ten sposób,
nie mówisz o świadomości.

Ktoś pomyśli, że to problem.

"Jak coś takiego może należeć
do realnego świata?"

Jeżeli kiedyś zgłębialiście filozofię,

to znana kwestia umysłu i ciała.

Myślę, że jest proste rozwiązanie.

Wszystkie nasze stany świadomości

powstają w mózgu
jako niższe procesy neuronalne

i tam są realizowane

jako wyższe czynności mózgowe.

To tak tajemnicze
jak stan ciekły wody.

Stan ciekły to nie nadmiar soku

tryskający z cząsteczek wody.

To stan tego układu.

Tak jak woda przechodzi
ze stanu ciekłego w stały

w zależności od zachowania cząsteczek,

tak mózg może przejść
ze stanu świadomego

do stanu nieświadomego,

w zależności od zachowania
jego cząsteczek.

Zagadnienie związku umysłu z ciałem
jest tak proste.

Przejdźmy do trudniejszych kwestii.

Sprecyzujmy cechy świadomości,

by przejść do czterech założeń,

wysuniętych wcześniej.

Pierwsza cecha:
świadomość jest prawdziwa i wyłączna.

Nie można się jej pozbyć.

Różnica pomiędzy rzeczywistością i iluzją

jest różnicą między tym, czym rzeczy

świadomie się wydają,
a czym naprawdę są.

Świadomie wydaje się,

...lubię fracuski "arc-en-ciel"...

że na niebie jest łuk,

lub że słońce zachodzi za górami.

Nam się świadomie wydaje,
ale prawda jest inna.

Jednak rozróżnienia tego,

co się wydaje,
a co rzeczywiście jest,

nie można dokonać w świadomości.

Jeśli rozważamy świadomość,

gdy czujesz, że jesteś świadomy,

to jesteś świadomy. (Śmiech)

Gdy eksperci powiedzą:

"Jesteśmy autorytetami neurobiologii
i przeprowadziliśmy badania

na tobie i jesteśmy pewni,
że nie masz świadomości.

Jesteś mądrze
skonstruowanym robotem",

nie pomyślę, że może mają rację.

Nie dopuszczę tej myśli na moment,

bo Kartezjusz, mimo wielu błędów,
miał rację,

że nie możemy kwestionować
istnienia własnej świadomości.

To pierwsza cecha świadomości.

Jest prawdziwa i wyłączna.

Nie można się jej pozbyć
mówiąc, że jest iluzją,

jak w przypadku
klasycznych iluzji.

Druga cecha

jest bardzo kłopotliwa.

Wszystkie stany świadomości

mają charakter jakościowy.

Doświadczenie picia piwa

różni się od uczucia
przy rozliczaniu podatku

albo słuchaniu muzyki,
i ta jakościowa różnica

automatycznie stwarza
trzecią cechę.

Świadome stany są subiektywne,

istnieją jedynie doznania

odczuwane przez ludzi albo zwierzęta,

które ich doświadczają.

Może zbudujemy świadomą maszynę.

Nie wiemy jak mózg to robi,

więc nie udało się na razie
zbudować tej maszyny.

Następna cecha świadomości

to zjednoczenie świadomych obszarów.

Nie tylko dostrzegam ludzi przede mną,

własny głos i ciężar butów,

ale te doznania

są częścią większego obszaru świadomości,

który rozciąga się
wstecz i do przodu.

To klucz do zrozumienia

potężnej siły świadomości.

Nie udało się dokonać tego u robota.

Rozczarowanie robotyką wywodzi się

z niemożliwości skontruowania
świadomego robota,

dlatego też taka maszyna nie istnieje.

Kolejną cechą świadomości,

po zjednoczonym obszarze świadomości,

jest funkcja przyczynowo-skutkowa
w zachowaniu.

Naukowa demonstracja to podniesienie ręki.

Jak to możliwe?

Jak myśl w moim mózgu

może przesuwać materialne przedmioty?

Odpowiem na to.

Nie znamy szczegółowej odpowiedzi,

ale znamy podstawową jej część.

Istnieje ciąg impulsów elektrycznych
w neuronach,

które zanikają,
kiedy neuroprzekaźnik acetylocholina

jest wydzielany przez synapsy
aksonów w neuronach ruchowych.

Wybaczcie terminologię filozoficzną,
(Śmiech)

ale gdy jest ona wydzielana
przez synapsy,

cudowne rzeczy
dzieją sie w kanałach jonowych

i ta pierońska ręka podnosi się.

Pomyślcie o tym, co powiedziałem.

To samo wydarzenie,

świadoma decyzja, by podnieść rękę,

jest na tej samej płaszczyźnie opisu

jak ckliwe cechy duchowe.

Jest myśl w moim mózgu i jednocześnie

wytwarza się acetylocholina.

Wywołuje ciąg czynności,

gdy przemierza drogę z kory ruchowej,

w dół poprzez włókna nerwowe do ręki.

Nasze tradycyjne słownictwo,

w tej kwesti jest przestarzałe.

Ten sam proces ma opis

na poziomie neurobiologicznym,

i na poziomie psychicznym,
a to ten sam proces.

Tak działa przyroda.

Dlatego świadomość
funkcjonuje przyczynowo.

Mając na uwadze

te różne cechy świadomości,

wróćmy do wcześniejszych zastrzeżeń.

Pierwsze mówiło,
że świadomość nie istnieje,

że jest iluzją.
Na to już odpowiedziałem.

Nie martwmy się tym.

Jednak drugi zarzut
miał duże znaczenie,

i wciąż ma.

Jeżeli świadomość istnieje,
to jest czymś innym.

To program komputerowy w mózgu

i aby tworzyć świadomość

potrzebujemy właściwego programu.

Sprzęt jest bez znaczenia. Każdy zadziała,

jeżeli jest na tyle mocny i stabilny
aby udźwignąć oprogramowanie.

Wiemy, że to nieprawda.

Jeśli wiemy coś o komputerach,

wiadomo, że jest to błędne.
Przetwarzanie informacji

jest zdefiniowane
przez operowanie symbolami,

zwykle w kodzie binarnym,
ale symbole wystarczą.

Dostajesz algorytm,
który programujesz

w kodzie binarnym,
co określa działanie

programu komputerowego.

To czysta syntaktyka.
Symboliczna.

Prawdziwa ludzka świadomość
to coś więcej.

Ma treść oprócz składni.

Posiada semantykę.

Czas na argument,
który wysunąłem 30 lat temu,

(nie chcę nawet o tym myśleć)

więcej niż 30.

To głębsze wyjaśnienie
moich wcześniejszych słów.

Przedstawię to pokrótce.

Świadomość tworzy dla obserwatora
niezależną rzeczywistość.

Rzeczywistość pieniądza,
posiadania, rządu,

małżeństwa, konferencji naukowych,

przyjęć i wakacji letnich.

Wszystko to wytwory świadomości.

Ich istnienie jest względne dla widza.

Jest względne dla świadomych czynników,
że papier to pięniądz

albo że grupa budynków
tworzy uniwersytet.

Zapytacie o przetwarzanie informacji.

Czy jest bezwzględne jak siła,
masa albo przyciąganie grawitacyjne?

Czy raczej względne dla widza?

Niektóre obliczenia są oczywiste.

Dodam 2 i 2 i mam 4.

Bez względu na to, co ktoś myśli.

Gdy wyciągnę kalkulator z kieszeni

i wykonam obliczenia, jedynym fenomenem

jest działanie obwodu elektronicznego.

To zjawisko absolutne.

Reszta to nasza interpretacja.

Przetwarzanie informacji istnieje
jedynie w powiązaniu ze świadomością.

Albo świadomy czynnik wykonał obliczenie

albo posiada urządzenie,
które interpretuje obliczenia.

Nie oznacza to narzucania obliczeń.

Wydałem dużo na ten sprzęt.

Mamy jednak ciągły zamęt

między obiektywnością i subiektywnością
jako cechami rzeczywistości.

A także obiektywnością i subiektywnością
jako cechami deklaracji.

Oto wniosek z tej prelekcji.

Można dokonywać
obiektywnych doświadczeń naukowych,

może istnieć nauka
z obiektywnymi deklaracjami,

na temat dziedziny,
której istnienie jest subiektywne,

która istnieje w ludzkim mózgu,

i składa się z subiektywnych odczuć

lub uczuć albo spotrzeżeń.

Stąd sprzeciw
wobec obiektywnej nauki o świadomości

jest subiektywny,
a nauka jest obiektywna.

To nietrafiony kalambur
o obiektywności i subiektywności.

Można wysuwać obiektywne twierdzenia

o dziedzinie subiektywnej
w danym sposobie istnienia.

To jest praca neurologów.

Mamy pacjentów odczuwających ból

i staramy się stworzyć
obiektywną naukę w tej kwestii.

Obiecałem obalić wszystkie zarzuty,

i nie mam za wiele czasu,

ale spróbuję obalić jeszcze kilka.

Powiedziałem, że behawioryzm

to wielka żenada intelektualnej kultury.

Obalasz go, gdy tylko o nim pomyślisz.

Czy stany myślowe
są identyczne z zachowaniem?

Pomyślcie o rożnicy
pomiędzy uczuciem bólu

i jego fizycznym odczuwaniem.

Nie zademonstruję fizycznego bólu,
ale wyznam,

że nie mam żadnych boleści.

Tkwi tu oczywisty błąd.
Czemu go popełniono?

Błędem było myślenie,
(możecie sięgnąć

do literatury naukowej
i zobaczyć w kółko powielany błąd),

że akceptacja wyłącznej egzystencji świadomości

przekreśla naukę.

Przekreśla 300 lat ludzkiego postępu,

ludzkiej nadziei i całą resztę.

Moje przesłanie mówi,

że świadomość należy zaakceptować

jako realne biologiczne zjawisko,

poddane naukowej analizie,

jak każde zjawisko,

jak cała nauka.

Dziękuję serdecznie.

(Oklaski)