Return to Video

Evrim hakkında efsaneler ve yanlış kanılar - Alex Gendler

  • 0:14 - 0:18
    Evrim hakkında efsane ve yanlış kanılar.
  • 0:18 - 0:21
    Evrim hakkında konuşalım.
  • 0:21 - 0:21
    Evrimin bazı insanlar için
  • 0:21 - 0:24
    tartışmalı bir konu olduğunu muhtelen duymuşsunuzdur,
  • 0:24 - 0:26
    ama çoğu bilimadamı için değil.
  • 0:26 - 0:28
    Ama o insanlardan biri olmamanıza ve
  • 0:28 - 0:31
    evrime dair hayli iyi bir anlayışa sahip olduğunuzu düşünmenize rağmen
  • 0:31 - 0:33
    büyük olasılıkla hala tamamen doğru olmayan bazı şeylere
  • 0:33 - 0:35
    inanıyorsunuz,
  • 0:35 - 0:37
    örneğin,
  • 0:37 - 0:41
    "Evrim organizmaların çevrelerine uyum sağlamasıdır."
  • 0:41 - 0:42
    Bu daha eski,
  • 0:42 - 0:44
    günümüzde şüpheli,
  • 0:44 - 0:46
    bir evrim teorisiydi.
  • 0:46 - 0:49
    Yaklaşık 60 yıl önce Darwin kitabını yayınlamadan önce,
  • 0:49 - 0:51
    Jean-Baptiste Lamarck varlıkların
  • 0:51 - 0:52
    yaşamları boyunca belirli özellikler
  • 0:52 - 0:55
    geliştirip, sonra o özellikleri yavrularına
  • 0:55 - 0:58
    devreterek evrim geçirdikleri önerisinde bulundu.
  • 0:58 - 1:00
    Örneğin, zürafalar yaşamlarını
  • 1:00 - 1:02
    daha yukardaki dallarda bulunan
  • 1:02 - 1:05
    yapraklara uzanarak geçirdikleri için, yavrularının
  • 1:05 - 1:08
    daha uzun boyunlarla doğacaklarını düşündü.
  • 1:08 - 1:12
    Ama şimdi biliyoruz ki genetik kalıtım böyle işlemiyor.
  • 1:12 - 1:16
    Aslında, bireysel organizmalar hiç evrim geçirmiyorlar.
  • 1:16 - 1:19
    Onun yerine, rastgele genetik mutasyonlar
  • 1:19 - 1:22
    bazı zürafaların daha uzun boyunlarla doğmasına sebep oluyor,
  • 1:22 - 1:24
    ve bu da onlara hayatta kalmak için
  • 1:24 - 1:26
    şanslı olmayanlara göre daha iyi bir şans veriyor,
  • 1:26 - 1:28
    bu da bizi şuraya getiriyor:
  • 1:28 - 1:31
    "güçlü olanın hayatta kalması".
  • 1:31 - 1:34
    Bu da sanki evrimin her zaman en büyük, en güçlü
  • 1:34 - 1:35
    ve en hızlı
  • 1:35 - 1:36
    yaratıkları
  • 1:36 - 1:38
    seçtiği gibi bir anlam çıkarıyor,
  • 1:38 - 1:40
    ki bu gerçekten doğru değil.
  • 1:40 - 1:43
    Birincisi, evrimsel sağlık, sadece mevcut çevrelerine
  • 1:43 - 1:47
    ne kadar uyum sağladıklarıne dair bir mesele.
  • 1:47 - 1:49
    Eğer tüm uzun ağaçlar birdenbire ölürse
  • 1:49 - 1:51
    ve geriye sadece kısa çimler kalırsa,
  • 1:51 - 1:52
    tüm bu uzun boyunlu zürafalar
  • 1:52 - 1:55
    dezavantaja sahip olurlar.
  • 1:55 - 1:59
    İkincisi, evrim hayatta kalma ike gerçekleşmez,
  • 1:59 - 2:01
    çoğalma ile gerçekleşir.
  • 2:01 - 2:02
    Ve dünya, doğumda hayatta kalmak için
  • 2:02 - 2:04
    çok küçük ve uygun olmayan
  • 2:04 - 2:07
    bu nedenle ölmeden önce hızlı bir şekilde bir eş bulmak
  • 2:07 - 2:11
    zorunda olan erkek fener balığı gibi yaratıklarla dolu.
  • 2:11 - 2:12
    Ama en azından, bir organizma
  • 2:12 - 2:14
    çoğalmadan ölürse, evrimsel olarak işe yaramaz olur
  • 2:14 - 2:17
    diyebiliriz, değil mi?
  • 2:17 - 2:18
    Yanlış!
  • 2:18 - 2:20
    Hatırlayın, doğal seleksiyon
  • 2:20 - 2:22
    organizma seviyesinde değil,
  • 2:22 - 2:23
    ama genetik seviyede olur,
  • 2:23 - 2:26
    ve bir organizmada var olan aynı gen ayrıca
  • 2:26 - 2:28
    akrabalarında da var olacaktır.
  • 2:28 - 2:31
    Yani, kardeş ve kuzenlerinin hayatta kalma ve gelecek çoğalmalarına
  • 2:31 - 2:34
    yardım etmek için kendisini feda etmesini
  • 2:34 - 2:36
    sağlayan bir gen
  • 2:36 - 2:37
    sadece kendisini korumakla
  • 2:37 - 2:41
    ilgilenen bir genden daha yaygın hale gelebilir.
  • 2:41 - 2:43
    Genin daha fazla kopyasını, bir sonraki nesle
  • 2:43 - 2:45
    devretmesini sağlayan herşey
  • 2:45 - 2:47
    amacını yerine getirecektir,
  • 2:47 - 2:49
    tabii,
  • 2:49 - 2:52
    'evrimsel amaç' dışında.
  • 2:52 - 2:55
    Evrim hakkında akılda tutulması en zor şeylerden biri
  • 2:55 - 2:57
    şöyle şeyler söylediğimiz zaman,
  • 2:57 - 3:01
    "Genler kendilerinin daha çok kopyasını yapmak ister,"
  • 3:01 - 3:01
    ya da hatta,
  • 3:01 - 3:03
    "doğal seleksiyon,"
  • 3:03 - 3:06
    aslında mecaz kullanıyor olduğumuzdur.
  • 3:06 - 3:08
    Bir gen hiçbirşey istemez,
  • 3:08 - 3:10
    ve korumak için hangi genlerin
  • 3:10 - 3:14
    daha iyi olduğunu seçen bir dış mekanizma yok.
  • 3:14 - 3:17
    Bütün olan şey; rastgele genetik mutasyonların,
  • 3:17 - 3:19
    onları taşıyan organizmaların farklı yönlerde
  • 3:19 - 3:21
    davranması ve gelişmesine sebep olmasıdır.
  • 3:21 - 3:23
    Bu yönlerin bazıları, mutasyona uğramış
  • 3:23 - 3:25
    daha fazla kopyanın devredilmesi ile
  • 3:25 - 3:26
    sonuçlanır.
  • 3:26 - 3:27
    İdeal bir forma doğru ilerleyen
  • 3:27 - 3:31
    önceden belirlenmiş bir plan da yoktur.
  • 3:31 - 3:33
    İnsan gözünün optik sinirin retinadan çıktığı yerde
  • 3:33 - 3:35
    kör bir noktaya sahip olması ideal değildir,
  • 3:35 - 3:38
    ama böyle gelişmiştir,
  • 3:38 - 3:40
    basit bir fotoreseptör hücreden başlarayak.
  • 3:40 - 3:42
    Geçmişe bakıldığında, insanların
  • 3:42 - 3:44
    sadece kalori yerine besin ve vitaminleri istemesi
  • 3:44 - 3:45
    çok daha avantajlı
  • 3:45 - 3:47
    bir durum olurdu.
  • 3:47 - 3:48
    Ama bin yıllık dönem boyunca,
  • 3:48 - 3:50
    atalarımızın evrim geçirdikleri esnada,
  • 3:50 - 3:51
    kaloriler nadir bulunurdu,
  • 3:51 - 3:53
    ve daha sonra bu durumun hızlı bir şekilde
  • 3:53 - 3:56
    değişeceğini düşündürecek hiçbirşey yoktu.
  • 3:56 - 3:59
    Yani, evrim körü körüne ilerler,
  • 3:59 - 4:00
    adım-
  • 4:00 - 4:02
    adım
  • 4:02 - 4:03
    ilerler,
  • 4:03 - 4:07
    ve doğada gördüğümüz tüm çeşitliliği yaratır.
Title:
Evrim hakkında efsaneler ve yanlış kanılar - Alex Gendler
Speaker:
Alex Gendler
Description:

Dersin tümünü izleyin: http://ed.ted.com/lessons/myths-and-misconceptions-about-evolution-alex-gendler
Evrim gerçekten nasıl işliyor? Aslında yaygın evrimsel metaforlarımızın bazılarının bizi inandırdığı gibi değil. Örneğin, evrimi üretmek için uyum sağlayan türler değil ama bireysel organizmalar, ve genler devredilmek istemiyorlar -- bir gen hiçbirşey isteyemez! Alex Gendler evrimin ince noktalarını açıklığa kavuşturuyor. Ders - Alex Gendler, animasyon - Giant Animation Studios

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:23

Turkish subtitles

Revisions