Return to Video

Tan Le: Het verhaal van mijn immigratie

  • 0:00 - 0:03
    Hoe kan ik in 10 minuten spreken
  • 0:03 - 0:06
    over de banden tussen drie generaties vrouwen?
  • 0:06 - 0:09
    Over de verbazingwekkende kracht van die banden,
  • 0:09 - 0:11
    in het leven
  • 0:11 - 0:13
    van een 4-jarig meisje,
  • 0:13 - 0:15
    dat met haar jonge zusje,
  • 0:15 - 0:17
    haar moeder en haar grootmoeder
  • 0:17 - 0:19
    vijf dagen en nachten ineengedoken
  • 0:19 - 0:21
    in een kleine boot zat op de Chinese zee,
  • 0:21 - 0:24
    ruim dertig jaar geleden.
  • 0:24 - 0:26
    Banden die het leven van dat kleine meisje
  • 0:26 - 0:29
    nooit meer hebben losgelaten --
  • 0:29 - 0:31
    zelfs nu dat kleine meisje in San Francisco leeft
  • 0:31 - 0:34
    en jullie vandaag toespreekt.
  • 0:34 - 0:37
    Dit is geen voltooid verhaal.
  • 0:37 - 0:40
    Een legpuzzel die nog steeds gemaakt wordt.
  • 0:40 - 0:44
    Laat ik enkele stukken ervan vertellen.
  • 0:44 - 0:46
    Stel je het eerste deel voor:
  • 0:46 - 0:49
    een man die zijn levenswerk verbrandt.
  • 0:49 - 0:52
    Hij is een dichter, een toneelschrijver,
  • 0:52 - 0:54
    een man wiens hele leven
  • 0:54 - 0:56
    gebouwd was op die ene hoop
  • 0:56 - 0:59
    op de eenheid en vrijheid van zijn land.
  • 0:59 - 1:02
    Stel je hem voor terwijl de communisten Saigon binnentrekken,
  • 1:02 - 1:04
    en hij onder ogen zag
  • 1:04 - 1:06
    dat zijn leven verloren was gegaan.
  • 1:06 - 1:09
    Woorden, die zo lang zijn vrienden waren, bespotten hem nu.
  • 1:09 - 1:12
    Hij trok zich terug in stilte.
  • 1:12 - 1:16
    Hij stierf gebroken door de geschiedenis.
  • 1:16 - 1:18
    Hij is mijn grootvader.
  • 1:18 - 1:22
    Ik heb hem niet gekend.
  • 1:22 - 1:26
    Maar onze levens zijn veel meer dan onze herinneringen.
  • 1:26 - 1:29
    Mijn grootmoeder liet me zijn leven nooit vergeten.
  • 1:29 - 1:32
    Mijn plicht was: niet toe te laten dat het voor niets was
  • 1:32 - 1:34
    en mijn les hieruit was
  • 1:34 - 1:37
    dat, ja, de geschiedenis probeerde ons te vermorzelen,
  • 1:37 - 1:39
    maar we doorstonden het.
  • 1:39 - 1:41
    Het volgende stuk van de legpuzzel
  • 1:41 - 1:43
    is van een boot die in alle vroegte,
  • 1:43 - 1:46
    stilletjes de open zee opvoer.
  • 1:46 - 1:48
    Mijn moeder, Mai, was 18
  • 1:48 - 1:50
    toen haar vader stierf.
  • 1:50 - 1:52
    Ze was reeds uitgehuwelijkt,
  • 1:52 - 1:55
    en met twee kleine meisjes.
  • 1:55 - 1:58
    Haar leven had zich gedistilleerd tot één taak:
  • 1:58 - 2:00
    de ontsnapping van haar familie
  • 2:00 - 2:03
    en een nieuw leven in Australië.
  • 2:03 - 2:05
    Het was ondenkbaar voor haar
  • 2:05 - 2:07
    dat ze niet zou slagen.
  • 2:07 - 2:10
    Dus na een onbeschrijflijke vierjarige episode,
  • 2:10 - 2:12
    glipte een als vissersvaartuig
  • 2:12 - 2:15
    vermomde boot de open zee op.
  • 2:15 - 2:18
    Alle volwassenen kenden de risico's.
  • 2:18 - 2:20
    De grootste angst waren de piraten,
  • 2:20 - 2:22
    verkrachting en de dood.
  • 2:22 - 2:24
    Net als de meeste volwassenen aan boord
  • 2:24 - 2:28
    droeg mijn moeder een klein flesje vergif bij zich.
  • 2:28 - 2:31
    Als we gevangengenomen werden, zouden eerst
  • 2:31 - 2:35
    ik en mijn zus, dan zij en mijn oma het drinken.
  • 2:35 - 2:37
    Mijn eerste herinneringen zijn aan de boot --
  • 2:37 - 2:39
    het staccato van de motor,
  • 2:39 - 2:42
    de boeg die elke golf induikt,
  • 2:42 - 2:45
    de weidse en lege horizon.
  • 2:45 - 2:48
    Ik herinner me niet de piraten die vaak kwamen,
  • 2:48 - 2:50
    maar overbluft werden door
  • 2:50 - 2:52
    de mannen op onze boot,
  • 2:52 - 2:54
    of de motor die het begaf
  • 2:54 - 2:57
    en zes uur lang niet wilde starten.
  • 2:57 - 2:59
    Maar ik herinner me wel de lichten op het olieplatform
  • 2:59 - 3:01
    bij de Maleise kust
  • 3:01 - 3:04
    en de jonge man die bezweek en stierf,
  • 3:04 - 3:07
    het einde van de reis buiten bereik voor hem.
  • 3:07 - 3:09
    De eerste appel die ik proefde,
  • 3:09 - 3:12
    gekregen van de mannen op het platform.
  • 3:12 - 3:15
    Geen appel heeft ooit hetzelfde gesmaakt.
  • 3:17 - 3:19
    Na drie maanden in een vluchtelingenkamp
  • 3:19 - 3:21
    landden we in Melbourne.
  • 3:21 - 3:23
    Het volgende deel van de legpuzzel
  • 3:23 - 3:26
    gaat over vier vrouwen van drie generaties
  • 3:26 - 3:29
    die samen een nieuw leven beginnen.
  • 3:29 - 3:31
    We vestigden ons in Footscray,
  • 3:31 - 3:33
    een arbeiders-buitenwijk
  • 3:33 - 3:36
    die demografisch bestaat uit lagen van immigranten.
  • 3:36 - 3:38
    Anders dan in de middenklasse-wijken
  • 3:38 - 3:40
    wier bestaan buiten mijn blikveld lag,
  • 3:40 - 3:43
    bestond het idee van rechten niet in Footscray.
  • 3:43 - 3:46
    De geuren van de winkeldeuren waren uit de rest van de wereld.
  • 3:46 - 3:48
    De flarden gebroken Engels
  • 3:48 - 3:50
    werden uitgewisseld tussen mensen
  • 3:50 - 3:52
    met één ding gemeenschappelijk:
  • 3:52 - 3:55
    ze begonnen opnieuw.
  • 3:55 - 3:57
    Mijn moeder werkte op boerderijen,
  • 3:57 - 3:59
    toen in een autofabriek,
  • 3:59 - 4:01
    zes dagen lang, dubbele diensten.
  • 4:01 - 4:04
    Ze vond zelfs tijd om Engels te studeren
  • 4:04 - 4:06
    en IT-kwalificaties te verdienen.
  • 4:06 - 4:08
    We waren arm.
  • 4:08 - 4:10
    Alle dollars werden uitgegeven,
  • 4:10 - 4:12
    en extra Engels en wiskundeonderwijs
  • 4:12 - 4:14
    werden ingecalculeerd,
  • 4:14 - 4:17
    om het even wat erbij inschoot,
  • 4:17 - 4:19
    hetgeen meestal nieuwe kleren waren;
  • 4:19 - 4:21
    ze waren meestal tweedehands.
  • 4:21 - 4:24
    Twee paar panty's voor school,
  • 4:24 - 4:26
    eentje verhult de gaten van de andere.
  • 4:26 - 4:28
    Een schooluniform tot op de enkels,
  • 4:28 - 4:32
    want het moest zes jaar lang meegaan.
  • 4:32 - 4:34
    Er waren sporadische maar vlammende
  • 4:34 - 4:36
    "spleetoog"-concerten
  • 4:36 - 4:38
    en zo nu en dan graffiti:
  • 4:38 - 4:40
    "Aziaat, rot op naar huis"
  • 4:40 - 4:42
    Naar huis waar?
  • 4:42 - 4:45
    Iets binnenin me ging steigeren.
  • 4:45 - 4:47
    Mijn vastbeslotenheid nam toe
  • 4:47 - 4:51
    en een stille stem zei: "Ik zal je achter me laten."
  • 4:51 - 4:53
    Mijn moeder, zuster en ik
  • 4:53 - 4:56
    sliepen in hetzelfde bed.
  • 4:56 - 4:58
    Mijn moeder was elke avond uitgeput
  • 4:58 - 5:00
    maar we vertelden elkaar over onze dag
  • 5:00 - 5:02
    en luisterden naar de geluiden
  • 5:02 - 5:04
    van mijn grootmoeder in huis.
  • 5:04 - 5:06
    Mijn moeder leed aan nachtmerries
  • 5:06 - 5:09
    over de boot.
  • 5:09 - 5:12
    Het was mijn taak om wakker te blijven tot haar nachtmerries kwamen
  • 5:12 - 5:15
    zodat ik haar kon wekken.
  • 5:15 - 5:17
    Ze opende een computerzaak
  • 5:17 - 5:19
    en leerde toen voor schoonheidsspecialiste
  • 5:19 - 5:21
    en startte nog een bedrijf.
  • 5:21 - 5:23
    De vrouwen kwamen met hun verhalen
  • 5:23 - 5:25
    over de mannen die de overgang niet konden maken,
  • 5:25 - 5:27
    boos en inflexibel,
  • 5:27 - 5:30
    en gekwelde kinderen, gevangen tussen twee werelden.
  • 5:30 - 5:33
    Toelages en sponsors werden gezocht.
  • 5:33 - 5:35
    Centers werden opgericht.
  • 5:35 - 5:37
    Ik leefde in parallelle werelden.
  • 5:37 - 5:41
    In een daarvan was ik de klassieke Aziatische student,
  • 5:41 - 5:44
    onaflatend in de eisen die ik aan mezelf stelde.
  • 5:44 - 5:47
    In de andere zat ik verstrikt tussen levens die precair waren,
  • 5:47 - 5:49
    en tragisch getekend door geweld,
  • 5:49 - 5:52
    drugsgebruik en isolatie.
  • 5:52 - 5:54
    Maar zovelen werden door de jaren geholpen.
  • 5:54 - 5:57
    En voor dat werk, als laatstejaars rechtenstudent,
  • 5:57 - 6:00
    werd ik gekozen als "Jonge Australiër van het jaar".
  • 6:00 - 6:02
    Ik werd van het ene
  • 6:02 - 6:04
    in het andere puzzelstukje gekatapulteerd,
  • 6:04 - 6:06
    en de stukjes pasten niet.
  • 6:06 - 6:08
    Tan Le, anonieme Footscray-resident,
  • 6:08 - 6:12
    was nu Tan Le, vluchteling en sociaal activist.
  • 6:12 - 6:15
    Ik werd uitgenodigd te spreken op bijeenkomsten
  • 6:15 - 6:17
    en in huizen waarvan ik me het bestaan
  • 6:17 - 6:19
    nooit had kunnen voorstellen.
  • 6:19 - 6:21
    Ik kende de protocollen niet.
  • 6:21 - 6:24
    Ik wist niet welk bestek je moest gebruiken.
  • 6:24 - 6:27
    Ik wist niet hoe je over wijn sprak.
  • 6:27 - 6:31
    Ik wist niet hoe je over alles sprak.
  • 6:31 - 6:34
    Ik wilde terug naar de routines en het comfort
  • 6:34 - 6:37
    van een onopvallend leven in de voorstad --
  • 6:37 - 6:40
    een grootmoeder, moeder en twee dochters
  • 6:40 - 6:43
    die al bijna 20 jaar elke dag afsloten
  • 6:43 - 6:45
    door elkaar hun dag te vertellen
  • 6:45 - 6:47
    en in slaap te vallen;
  • 6:47 - 6:51
    nog steeds gedrieën in hetzelfde bed.
  • 6:51 - 6:55
    Ik vertelde mijn moeder dat ik het niet kon.
  • 6:55 - 6:58
    Ze herinnerde me eraan dat ik nu even oud was als zij
  • 6:58 - 7:01
    toen we aan boord gingen van de boot.
  • 7:01 - 7:04
    Nee was nooit een optie geweest.
  • 7:04 - 7:06
    "Doe het gewoon", zei ze,
  • 7:06 - 7:09
    "en wees niet wie je niet bent."
  • 7:09 - 7:12
    Dus ik sprak me uit over jeugdwerkloosheid en onderwijs
  • 7:12 - 7:15
    en de verwaarlozing van de gemarginaliseerden en rechtelozen.
  • 7:15 - 7:17
    Hoe openhartiger ik sprak,
  • 7:17 - 7:20
    des te meer ik gevraagd werd.
  • 7:20 - 7:23
    Ik ontmoette mensen uit alle sociale hoeken,
  • 7:23 - 7:25
    waarvan er zovelen hun hart volgden,
  • 7:25 - 7:28
    en leefden op de grenzen van het mogelijke.
  • 7:28 - 7:31
    Ondanks het behalen van mijn graad,
  • 7:31 - 7:34
    realiseerde ik me dat een juridische carrière niet voor mij was.
  • 7:34 - 7:37
    Er moest nog een ander puzzelstukje zijn.
  • 7:37 - 7:40
    Tegelijkertijd realiseerde ik me
  • 7:40 - 7:42
    dat het oké is om buitenstaander te zijn,
  • 7:42 - 7:44
    een vreemde eend
  • 7:44 - 7:46
    in de bijt --
  • 7:46 - 7:48
    ...en niet slechts oké,
  • 7:48 - 7:50
    maar iets om dankbaar voor te zijn.
  • 7:50 - 7:53
    Misschien een geschenk van de boot.
  • 7:53 - 7:55
    Want 'insider' zijn, kan
  • 7:55 - 7:57
    zo gemakkelijk betekenen dat je horizon versmalt,
  • 7:57 - 7:59
    of dat je de vooroordelen
  • 7:59 - 8:02
    van jouw provincie aanvaardt.
  • 8:02 - 8:05
    Ik ben vaak genoeg uit mijn comfortzone gestapt
  • 8:05 - 8:07
    om te weten dat de wereld inderdaad uiteenvalt,
  • 8:07 - 8:10
    maar niet zoals jij dat vreest.
  • 8:10 - 8:12
    Mogelijkheden die niet toegestaan waren,
  • 8:12 - 8:14
    werden buitengewoon aangemoedigd.
  • 8:14 - 8:16
    Er was daar een energie,
  • 8:16 - 8:18
    een onverzettelijk optimisme,
  • 8:18 - 8:21
    een vreemde mix van bescheidenheid en durf.
  • 8:21 - 8:23
    Dus ik volgde mijn ingevingen.
  • 8:23 - 8:26
    Ik verzamelde een klein team om me heen
  • 8:26 - 8:28
    voor wie het label 'Dat is onmogelijk'
  • 8:28 - 8:31
    een onweerstaanbare uitdaging vormde.
  • 8:31 - 8:33
    Een jaar lang waren we platzak.
  • 8:33 - 8:35
    Aan het eind van elke dag maakte ik een enorme pot soep
  • 8:35 - 8:37
    die we met elkaar deelden.
  • 8:37 - 8:40
    We werkten door tot 's nachts.
  • 8:40 - 8:42
    De meeste van onze ideeën waren gestoord,
  • 8:42 - 8:44
    maar enkele waren er briljant,
  • 8:44 - 8:47
    en we braken door.
  • 8:47 - 8:49
    Ik nam de beslissing om naar de V.S.
  • 8:49 - 8:51
    te verhuizen na één enkele reis.
  • 8:51 - 8:53
    Mijn ingevingen weer.
  • 8:53 - 8:55
    Drie maanden later was ik verhuisd,
  • 8:55 - 8:58
    en het avontuur ging door.
  • 8:58 - 9:00
    Voordat ik besluit,
  • 9:00 - 9:03
    wil ik je nog vertellen over mijn grootmoeder.
  • 9:03 - 9:05
    Ze groeide op in een tijd
  • 9:05 - 9:07
    dat Confucianisme de sociale norm was
  • 9:07 - 9:10
    en de lokale Mandarijn de persoon van belang.
  • 9:10 - 9:13
    Het leven was al eeuwenlang hetzelfde.
  • 9:13 - 9:17
    Haar vader stierf vlak na haar geboorte.
  • 9:17 - 9:20
    Haar moeder voedde haar alleen op.
  • 9:20 - 9:23
    Op haar 17e werd ze de tweede vrouw
  • 9:23 - 9:26
    van een Mandarijn wiens moeder haar sloeg.
  • 9:26 - 9:28
    Steun van haar man kreeg ze niet,
  • 9:28 - 9:31
    en ze baarde opzien door hem aan te klagen
  • 9:31 - 9:33
    en haar eigen betogen te voeren.
  • 9:33 - 9:36
    Nog groter was de sensatie toen ze won.
  • 9:36 - 9:38
    (Gelach)
  • 9:38 - 9:42
    (Applaus)
  • 9:42 - 9:46
    "Het is onmogelijk" werd ongeldig verklaard.
  • 9:48 - 9:51
    Ik nam een douche in een hotelkamer in Sydney
  • 9:51 - 9:53
    toen ze stierf in Melbourne,
  • 9:53 - 9:56
    bijna 1000 km verderop.
  • 9:56 - 9:58
    Ik keek door de douchecabine
  • 9:58 - 10:01
    en zag haar aan de ander kant staan.
  • 10:01 - 10:03
    Ik wist dat ze afscheid was komen nemen.
  • 10:03 - 10:06
    Mijn moeder belde minuten later.
  • 10:06 - 10:08
    Enkele dagen later
  • 10:08 - 10:10
    gingen we naar een Boeddhistische tempel in Footscray
  • 10:10 - 10:12
    en zaten bij haar kist.
  • 10:12 - 10:14
    We vertelden haar verhalen
  • 10:14 - 10:17
    en verzekerden haar dat we nog steeds bij haar waren.
  • 10:17 - 10:20
    Om middernacht kwam de monnik
  • 10:20 - 10:23
    ons vertellen dat hij de kist moest sluiten.
  • 10:23 - 10:26
    Mijn moeder vroeg ons haar hand te voelen.
  • 10:26 - 10:28
    Ze vroeg de monnik,
  • 10:28 - 10:30
    "Waarom is haar hand zo warm
  • 10:30 - 10:33
    en de rest van haar zo koud?"
  • 10:33 - 10:37
    "Omdat u die vastgehouden heeft sinds vanmorgen", zei hij.
  • 10:37 - 10:40
    "U hebt niet losgelaten".
  • 10:42 - 10:44
    Als er een vezel door onze familie loopt,
  • 10:44 - 10:46
    loopt die door de vrouwen.
  • 10:46 - 10:49
    Door wie we waren en hoe het leven ons gevormd had,
  • 10:49 - 10:51
    kunnen we nu zien
  • 10:51 - 10:53
    dat de mannen die in onze levens konden zijn gekomen
  • 10:53 - 10:55
    ons gedwarsboomd zouden hebben.
  • 10:55 - 10:58
    Nederlaag zou te dichtbij zijn geweest.
  • 10:58 - 11:00
    Nu zou ik mijn eigen kinderen willen hebben,
  • 11:00 - 11:03
    en ik mijmer over de boot.
  • 11:03 - 11:06
    Wie zou het ze ooit toewensen?
  • 11:06 - 11:08
    Toch ben ik bang voor privilege,
  • 11:08 - 11:10
    gemak,
  • 11:10 - 11:12
    en verworven rechten.
  • 11:12 - 11:14
    Kan ik hen een boeg geven,
  • 11:14 - 11:17
    die dapper iedere golf induikt,
  • 11:17 - 11:20
    de onverstoorbare slag van de motor,
  • 11:20 - 11:22
    de weidse horizon
  • 11:22 - 11:24
    die niets garandeert?
  • 11:24 - 11:26
    Ik weet het niet.
  • 11:26 - 11:28
    Maar als ik het ze kon geven
  • 11:28 - 11:30
    en een behouden vaart bovendien,
  • 11:30 - 11:33
    zou ik dat doen.
  • 11:33 - 11:45
    (Applaus)
  • 11:45 - 11:48
    Trevor Neilson: Tans moeder is hier vandaag
  • 11:48 - 11:51
    in de vierde of vijfde rij.
  • 11:51 - 11:55
    (Applaus)
Title:
Tan Le: Het verhaal van mijn immigratie
Speaker:
Tan Le
Description:

In 2010 stond technologe Tan Le op het TEDGlobal-podium om een krachtig nieuw interface te demonstreren. Nu vertelt ze bij TEDxWomen een zeer persoonlijk verhaal: het verhaal van haar familie -- moeder, grootmoeder en zus -- met wie ze Vietnam ontvluchtte om een nieuw leven te beginnen.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:56
Axel Saffran added a translation

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.