Return to Video

Why some of us don't have one true calling

  • 0:01 - 0:03
    Giơ tay nếu bạn đã từng được hỏi câu này
  • 0:03 - 0:06
    "Lớn lên cháu muôn làm gì?"
  • 0:07 - 0:08
    Bây giờ nếu bạn phải đoán
  • 0:08 - 0:12
    bạn nghĩ là bạn mấy tuổi khi
    được hỏi câu đó lần đầu tiên?
  • 0:12 - 0:13
    Các bạn chỉ cần giơ ngón tay
  • 0:14 - 0:19
    Ba. Năm. Ba. Năm. Năm. Được rồi
  • 0:19 - 0:23
    Bây giờ, giơ tay nếu câu hỏi này
  • 0:23 - 0:25
    "Lớn lên cháu muôn làm gì?"
  • 0:25 - 0:28
    đã khiến bạn lo lắng.
  • 0:28 - 0:30
    (cười lớn)
  • 0:30 - 0:32
    Bất cứ lo lắng nào.
  • 0:33 - 0:36
    Tôi là người chưa bao giờ
    có thể trả lời câu hỏi
  • 0:36 - 0:38
    "Lớn lên cháu muốn làm gì?"
  • 0:38 - 0:42
    Bạn xem, vấn đề không phải là
    tôi chẳng có sở thích nào
  • 0:42 - 0:44
    vấn đề là tôi có nhiều sở thích quá.
  • 0:44 - 0:48
    Lúc học cấp ba, tôi thích tiếng Anh
    và toán và nghệ thuật và tôi làm websites
  • 0:48 - 0:53
    và tôi chơi guitar trong một nhóm rock
    tên là Tổng đài viên cáu kỉnh
  • 0:53 - 0:55
    Có khi các bạn đã từng nghe tới nhóm này
  • 0:55 - 0:57
    (cười lớn)
  • 0:57 - 0:59
    Điều này tiếp tục sau khi hết phổ thông
  • 0:59 - 1:04
    và tại một thời điểm nào đó, tôi bắt đầu
    nhận ra công thức này trong mình
  • 1:04 - 1:06
    nơi tôi sẽ trở nên hứng thú
    trong một lĩnh vực
  • 1:06 - 1:09
    và tôi sẽ chìm vào đấy,
    dành toàn bộ tâm huyết
  • 1:09 - 1:13
    và tôi sẽ trở nên khá giỏi
    trong lĩnh vực này bất kể nó là cái gì
  • 1:13 - 1:18
    và rồi tôi sẽ chạm thời điểm này
    nơi tôi bắt đầu cảm thấy chán.
  • 1:18 - 1:21
    Và thường thì tôi sẽ cố gắng
    và vẫn duỳ trì dù sao đi nữa,
  • 1:21 - 1:24
    bở vì tôi đã dành rất nhiều thời gian và
    năng lượng
  • 1:24 - 1:26
    và đôi khi cả tiền bạc vào lĩnh vực này.
  • 1:26 - 1:29
    Nhưng cuối cùng cảm giác chán chường này
  • 1:29 - 1:33
    cảm giác của, như kiểu, ừ, tôi thấy
    cái này không còn gì thách thức nữa
  • 1:33 - 1:35
    nó sẽ trở nên quá nhiều.
  • 1:36 - 1:37
    Và tôi sẽ phải để nó đi.
  • 1:38 - 1:41
    Nhưng sau đấy tôi sẽ trở hứng thú
    với cái gì đấy khác
  • 1:41 - 1:44
    một cái hoàn toàn không liên quan,
    và tôi sẽ chìm vào đấy,
  • 1:44 - 1:48
    trở nên toàn tâm toàn ý, như thể
    "Ha! Mình đã tìm thấy niềm đam mê,"
  • 1:48 - 1:53
    và khi tôi lại tới cái điểm ấy
    ngưỡng mà tôi thấy chán.
  • 1:53 - 1:56
    Và cuối cùng, tôi sẽ lại để nó ra đi.
  • 1:57 - 2:00
    Nhưng rồi tôi sẽ lại phát hiện ra
    cái gì đó mới và khác hoàn toàn
  • 2:00 - 2:02
    và tôi sẽ chìm vào đấy.
  • 2:03 - 2:07
    Công thức này
    khiến tôi băn khoăn rất nhiều,
  • 2:07 - 2:08
    vì hai lý do.
  • 2:08 - 2:11
    Thứ nhất là tôi không chắc
  • 2:11 - 2:14
    làm sao để biến
    một trong những sở thích đó thành một nghề
  • 2:14 - 2:17
    Tôi đã nghĩ là tôi sẽ phải chọn một thứ,
  • 2:17 - 2:19
    từ bỏ tất cả những đam mê khác,
  • 2:19 - 2:23
    và đành làm quen với sự chán chường
  • 2:24 - 2:26
    Lý do thứ hai khiến tôi lo lắng rất nhiều
  • 2:26 - 2:28
    nó hơi cá nhân một chút.
  • 2:28 - 2:31
    Tôi lo rằng có gì đó không phải ở đây,
  • 2:31 - 2:35
    và tôi chắc có vấn đề
    khi không thể gắn bó với bất cứ thứ gì.
  • 2:36 - 2:38
    Tôi lo là mình sợ cống hiến,
  • 2:38 - 2:42
    hoặc là tôi quá tản mát,
    hoặc tôi là người tự phá huỷ,
  • 2:42 - 2:43
    vì sợ sự thành công của chính mình.
  • 2:45 - 2:49
    Nếu bạn có thể liên hệ bản thân với
    câu chuyện của tôi và những cảm xúc này
  • 2:49 - 2:51
    Tôi muốn bản tự hỏi mình một câu hỏi
  • 2:51 - 2:54
    câu mà tôi ước
    tôi đã tự hỏi mình ngày xưa.
  • 2:55 - 3:00
    Hỏi bản thân bạn học từ đâu mà bạn cho
    là sai trái và dị thường
  • 3:00 - 3:02
    khi làm rất nhiều việc.
  • 3:04 - 3:05
    Tôi sẽ nói bạn biết bạn học từ đâu:
  • 3:06 - 3:08
    bạn học nó từ văn hoá.
  • 3:10 - 3:14
    Chúng ta lần đầu được hỏi câu
    "Lớn lên cháu muôn làm gì?"
  • 3:14 - 3:15
    khi chúng ta khoảng 5 tuổi.
  • 3:15 - 3:19
    Và sự thật là chẳng ai quan tâm
    bạn nói khi bạn ở tuổi ấy.
  • 3:19 - 3:20
    (cười lớn)
  • 3:20 - 3:23
    Nó được coi là một câu hỏi vô hại
  • 3:23 - 3:25
    hỏi bọn trẻ con để nghe
    những trả lời ngộ nghĩnh
  • 3:25 - 3:29
    như, "Cháu muốn làm phi hành gia,"
    hoặc "Cháu muốn làm nữ vũ công ba-lê"
  • 3:29 - 3:31
    hoặc "Cháu muốn làm cướp biển."
  • 3:31 - 3:33
    Bỏ trang phục hoá trang Halloween vào đây
  • 3:33 - 3:34
    (cười lớn)
  • 3:34 - 3:39
    Nhưng câu được hỏi đi hỏi lại
    khi chúng ta lớn lên
  • 3:39 - 3:42
    dưới nhiều dạng, ví dụ
    học sinh cấp 3 bị hỏi
  • 3:42 - 3:45
    họ sẽ chọn học nghành nào sau này.
  • 3:45 - 3:47
    Và ở một thời điểm nào đó,
  • 3:47 - 3:49
    "Lớn lên cháu muốn làm gì?"
  • 3:49 - 3:52
    từ một câu hỏi dễ thương
    trở thành câu hỏi
  • 3:52 - 3:55
    khiến chúng ta thao thức cả đêm.
  • 3:55 - 3:56
    Tại sao?
  • 3:57 - 4:02
    Đấy, trong khi câu hỏi này kích thích
    trẻ mơ ước về thứ chúng có thể trở thành
  • 4:03 - 4:06
    nó không kích thích chúng mơ về
    tất cả những gì chúng có thể làm.
  • 4:06 - 4:08
    Thực tế, nó làm điều ngược lại,
  • 4:08 - 4:11
    bởi vì khi ai đó hỏi bạn
    bạn muốn làm gì,
  • 4:11 - 4:14
    bạn không thể trả lời với
    20 điều khác nhau
  • 4:14 - 4:17
    dù những người lớn thiện chí
    sẽ cười và như này,
  • 4:17 - 4:21
    "Ồ dễ thương quá, nhưng cháu không thể
    vừa là nghệ sĩ violin và bác sĩ tâm lý.
  • 4:21 - 4:23
    Cháu phải chọn."
  • 4:24 - 4:26
    Đây là Bác sĩ Bob Childs
  • 4:26 - 4:29
    (cười lớn)
  • 4:29 - 4:32
    và ông ấy là thợ sửa đàn và bác sĩ tâm lý
  • 4:33 - 4:37
    Và Amy Ng, nhà biên tập báo trở thành
    người vẽ tranh minh hoạ, nhà kinh doanh
  • 4:37 - 4:39
    giáo viên và giám đốc sáng tạo.
  • 4:39 - 4:42
    Nhưng đa số trẻ con không nghe
    tới những người như này
  • 4:42 - 4:44
    Tất cả những gì chúng nghe
  • 4:44 - 4:46
    là chúng sẽ phải chọn.
  • 4:47 - 4:49
    Nhưng hơn cả thế.
  • 4:49 - 4:52
    Quan niệm về cuộc sống hạn hẹp tập trung
  • 4:52 - 4:55
    được lãng mạn hoá
    trong văn hoá của chúng ta
  • 4:55 - 4:59
    Nó chính là ý tưởng về số phận
    hoặc là niềm đam mê
  • 4:59 - 5:02
    cái ý tưởng rằng mỗi chúng ta
    có một điều tuyệt vời
  • 5:02 - 5:05
    chúng ta sinh ra để làm điều đó
    trong cuộc đời
  • 5:05 - 5:07
    và bạn cần phải tìm ra nó là cái gì
  • 5:07 - 5:10
    và cống hiến cả đời cho nó.
  • 5:11 - 5:14
    Nhưng sẽ ra sao nếu bạn
    không như vậy?
  • 5:15 - 5:18
    Sẽ ra sao nếu có rất nhiều thứ
    mà bạn tò mò muốn biết,
  • 5:18 - 5:20
    và nhiều thứ bạn muốn làm?
  • 5:21 - 5:25
    À, không có chỗ cho những người như bạn
    theo cái khuôn này.
  • 5:26 - 5:28
    Và bạn sẽ cảm thấy cô độc.
  • 5:28 - 5:31
    Bạn có thể cảm thấy
    bạn không có một mục đích.
  • 5:31 - 5:34
    Và có thể bạn cảm thấy rằng mình có vấn đề gì đó.
  • 5:35 - 5:36
    Bạn chẳng có vấn đề gì cả.
  • 5:37 - 5:41
    Bạn là người đa tiềm năng.
  • 5:41 - 5:43
    (cười lớn)
  • 5:43 - 5:50
    (vỗ tay)
  • 5:50 - 5:55
    Một người đa tiềm năng là người
    có nhiều sở thích và theo đuổi sáng tạo
  • 5:56 - 5:58
    Nó là một từ dài và khó.
  • 5:58 - 6:01
    Có thể dễ hơn nếu bạn ngắt nó
    thành 3 phần:
  • 6:01 - 6:05
    đa, tiềm, năng.
  • 6:05 - 6:08
    Bạn cũng có thể dùng một trong
    những từ khác bao hàm nghĩa tương tự
  • 6:08 - 6:11
    ví dụ bác học, người Phục Hưng(một người am hiểu rất nhiều thứ).
  • 6:11 - 6:13
    Thực ra, trong thời Phục Hưng,
  • 6:13 - 6:17
    nó được xem là lý tưởng
    nếu được phát triển trong nhiều lĩnh vực
  • 6:17 - 6:20
    Barbara Sher gọi chúng ta là
    "những người thăm dò"
  • 6:20 - 6:23
    Dùng bất cứ từ nào bạn thích,
    hoặc nghĩ ra từ của riêng bạn.
  • 6:23 - 6:27
    Tôi phải nói là tôi thấy khá thoả đáng
    rằng là một cộng đồng
  • 6:27 - 6:29
    chúng ta không thể đồng ý với nhau
    về một cái tên
  • 6:29 - 6:31
    (cười lớn)
  • 6:33 - 6:35
    Nó bị dễ cảm thấy
    đa tiềm năng của bạn
  • 6:35 - 6:39
    như là một giới hạn hoặc đau đớn
    mà bạn phải vượt qua.
  • 6:39 - 6:42
    Nhưng cái mà tôi đã học qua việc
    nói chuyện với mọi người
  • 6:42 - 6:44
    và viết về những ý tưởng này trên website
    của tôi
  • 6:44 - 6:49
    là, có những sức mạnh phi thường
    để theo cách này.
  • 6:50 - 6:52
    Đây là ba
  • 6:52 - 6:55
    sức mạnh vô song của đa tiềm năng
  • 6:55 - 6:59
    Một: tổng hợp ý tưởng
  • 6:59 - 7:01
    Nó là kết hợp hai hoặc nhiều lĩnh vực
  • 7:01 - 7:04
    và tạo ra cái gì đó mới
    ở nơi giao thoa.
  • 7:06 - 7:09
    Sha Hwang và Rachel Binx đã vẽ
    từ những sở thích chung
  • 7:09 - 7:14
    trong vẽ bản đồ, mô phỏng số liệu
    du lịch, toán học và thiết kế,
  • 7:14 - 7:16
    khi họ sáng lập Meshu.
  • 7:17 - 7:23
    Meshu là một công ty làm đồ trang sức
    lấy cảm hứng là phong tục từ các nơi
  • 7:23 - 7:26
    Sha và Rachel nghĩ ra ý tưởng độc đáo này
  • 7:26 - 7:32
    không phải mặc dù, mà là vì sự kết hợp
    phong phú những kỹ năng và kinh nghiệm
  • 7:33 - 7:36
    Sự đổi mới diễn ra ở những nơi giao nhau.
  • 7:37 - 7:39
    Đó là nơi những ý tưởng mới sinh ra.
  • 7:40 - 7:43
    Và những người đa tiềm năng
    với tất cả những nền tảng của họ
  • 7:43 - 7:46
    có thể tiếp cận được rất nhiều
    điểm giao nhau này.
  • 7:48 - 7:51
    Quyền lực vô song thứ hai
    của đa tiềm năng
  • 7:51 - 7:53
    là khả năng học cấp tốc.
  • 7:53 - 7:56
    Khi những người đa tiềm năng
    trở nên hứng thú với điều gì
  • 7:56 - 7:58
    chúng tôi sẽ làm hết sức mình.
  • 7:58 - 8:01
    Chúng tôi quan sát mọi thứ
    chúng tôi có thể bắt tay vào làm
  • 8:01 - 8:03
    Chúng tôi cũng
    quen với việc là kẻ bắt đầu
  • 8:03 - 8:06
    vì chúng tôi là những kẻ bắt đầu
    rất nhiều lần trong quá khứ rồi
  • 8:06 - 8:09
    và nó có nghĩa là chúng tôi ít sợ hãi
    trong việc thử những cái mới
  • 8:09 - 8:12
    và bước khỏi vùng an toàn.
  • 8:12 - 8:16
    Hơn nữa, rất nhiều kỹ năng có thể
    chuyển hoá qua lại trong các lĩnh vực
  • 8:16 - 8:20
    và chúng tôi mang mọi thứ đã học tới
    mọi lĩnh vực mới mà chúng tôi theo đuổi
  • 8:20 - 8:22
    nên chúng tôi hiếm khi bắt đầu từ số 0.
  • 8:23 - 8:27
    Nora Dunn là một người đi du lịch
    và viết sách tự do.
  • 8:27 - 8:31
    Là một người chơi piano từ bé
    cô ấy đã mài dũa một khả năng tuyệt vời
  • 8:31 - 8:33
    để phát triển trí nhớ.
  • 8:33 - 8:36
    Bây giờ, cô ấy là người đánh máy
    nhanh nhất mà cô ấy biết.
  • 8:36 - 8:37
    (cười lớn)
  • 8:37 - 8:41
    Trước khi trở thành nhà văn
    Nora là nhà kế hoạch tài chính.
  • 8:41 - 8:43
    Cô ấy phải học những kỹ thuật
    trong bán hàng
  • 8:43 - 8:45
    khi cô ấy bắt đầu công việc
  • 8:45 - 8:49
    và giờ nó giúp cô ấy viết những bài
    thuyết trình hấp dẫn tới nhà biên tập
  • 8:50 - 8:54
    Hiếm khi lãng phí thời gian
    để theo đuổi điều bạn muốn
  • 8:54 - 8:55
    thậm chí nếu cuối cùng bạn bỏ cuộc.
  • 8:55 - 8:59
    Bạn có thể áp dụng kiến thức đó vào
    một lĩnh vực khác hoàn toàn
  • 8:59 - 9:01
    bằng một cách mà bạn không thể
    đoán trước được.
  • 9:03 - 9:05
    Quyền lực vô song thứ ba
  • 9:05 - 9:07
    là khả năng thích nghi
  • 9:07 - 9:11
    nó là khả năng thay đổi dễ dàng
    thành bất cứ cái gì bạn muốn
  • 9:11 - 9:13
    trong một hoàn cảnh đã cho
  • 9:14 - 9:19
    Abe Cajudo lúc thì là đạo viễn video
    lúc thì là người thiết kế web
  • 9:19 - 9:23
    lúc là nhà tư vấn cho người khởi nghiệp
    lúc là một giáo viên
  • 9:23 - 9:25
    và đôi lúc, như bạn thấy đấy,
    là James Bond
  • 9:25 - 9:27
    (cười lớn)
  • 9:27 - 9:30
    Anh ấy có giá trị vì anh ấy làm việc tốt
  • 9:30 - 9:33
    Anh ấy thậm chí còn giá trị hơn
    vì có thể làm được nhiều việc
  • 9:33 - 9:35
    tuỳ vào nhu cầu của khách hàng.
  • 9:36 - 9:39
    Tạp chí Fast Company
    coi thích nghi
  • 9:39 - 9:42
    như là một kỹ năng quan trọng nhất
    cần phát triển để phát triển
  • 9:42 - 9:44
    trong thế kỷ 21.
  • 9:45 - 9:48
    Thế giới kinh tế đang thay đổi rất nhanh
    và không dự đoán được
  • 9:48 - 9:52
    chính là những cá nhân và
    các tổ chức là nhân tố có thể xoay chuyển
  • 9:52 - 9:56
    để bắt kịp những nhu cầu của thị trường
    những cái chắc chắn sẽ phát triển.
  • 9:58 - 10:02
    Tổ hợp ý tưởng, học nhanh, và thích nghi:
  • 10:02 - 10:06
    ba kỹ năng mà nhưng người đa tiềm năng
    rất giỏi
  • 10:06 - 10:10
    và ba kỹ năng mà họ có thể mất nếu
    ép mình vào sự tập trung hạn hẹp
  • 10:13 - 10:18
    Là một xã hội chúng ta có một ảnh hưởng
    trong việc khuyến khích đa tiềm năng
  • 10:18 - 10:19
    trở thành chính họ.
  • 10:20 - 10:24
    Chúng ta có rất nhiều vấn đề phức tạp và
    đa chiều trong thế giới hiện nay
  • 10:24 - 10:28
    và chúng ta cần sự sáng tạo,
    suy nghĩ mới mẻ để giải quyết chúng.
  • 10:30 - 10:34
    Bây giờ, giả dụ trong thâm tâm
    bạn là một chuyên gia
  • 10:34 - 10:39
    Bạn ra khỏi bụng mẹ biết rằng bạn muốn
    trở thành bác sĩ nhi ngoại khoa thần kinh
  • 10:40 - 10:43
    Đừng lo
    cũng không có gì sai với bạn cả
  • 10:43 - 10:44
    (cười lớn)
  • 10:44 - 10:47
    Thực tế, một số đội xuất sắc
    bao gồm một chuyên gia
  • 10:47 - 10:49
    và đa tiềm năng hợp đôi với nhau
  • 10:49 - 10:53
    Chuyên gia có thể đào sâu và
    thi hành các ý tưởng
  • 10:53 - 10:56
    trong khi đa tiềm năng mang lại
    một bề dày kiến thức cho dự án
  • 10:56 - 10:58
    Nó là một sự kết hợp tuyệt vời
  • 10:59 - 11:02
    Nhưng chúng ta nên thiết kế
    cuộc sống và nghề nghiệp
  • 11:02 - 11:04
    thứ mà được điều chỉnh với mức độ mà
    chúng ta được kích thích
  • 11:04 - 11:09
    Và thật buồn, đa tiềm năng
    đang được khuyến khích một cách rộng rãi
  • 11:09 - 11:12
    đơn giản trở thành giống những chuyên gia.
  • 11:13 - 11:15
    Sau khi đã nói như vậy
  • 11:15 - 11:18
    nếu có một điều bạn mang đi
    từ bài nói này
  • 11:18 - 11:21
    tôi hi vọng nó sẽ là:
  • 11:21 - 11:25
    giữ lấy niềm đam mê trong bạn
    dù nó là gì đi nữa
  • 11:26 - 11:28
    Nếu bạn là chuyên gia trung tâm,
  • 11:28 - 11:30
    vậy thì hãy chuyên môn hoá bằng mọi cách.
  • 11:30 - 11:32
    Đó là nơi bạn sẽ bộc lộ mình tốt nhât.
  • 11:33 - 11:36
    Nhưng với những đa tiềm năng
    trong phòng này
  • 11:36 - 11:38
    bao gồm cả những người
    mới vừa phát hiện ra
  • 11:38 - 11:40
    trong 12 phút vừa qua rằng
    bạn là đa tiềm năng
  • 11:40 - 11:42
    (cười lớn)
  • 11:42 - 11:44
    với các bạn tôi muốn nói:
  • 11:44 - 11:46
    siết chặt những đam mê của bạn.
  • 11:47 - 11:50
    Đi theo sự tò mò của bạn
    xuống tới tận những hang thỏ.
  • 11:51 - 11:53
    Khám phá những điểm giao thoa của bạn.
  • 11:54 - 11:59
    Giữ lấy dây bên trong dẫn đến
    một cuộc sống hạnh phúc, đáng sống hơn.
  • 12:00 - 12:03
    và có thể là quan trọng hơn
  • 12:03 - 12:07
    đa tiềm năng, thế giới cần chúng ta.
  • 12:08 - 12:09
    Cảm ơn.
  • 12:09 - 12:12
    (Vỗ tay)
Title:
Why some of us don't have one true calling
Speaker:
Emilie Wapnick
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
12:26

Vietnamese subtitles

Revisions