Çin'deki internetin hızlı gelişimi ve geleceği -- ve nereye doğru ilerliyor

Çin'deki internet şaşırtıcı bir hızla büyüdü ki şu anda ABD, Birleşik Krallık, Rusya, Almanya, Fransa ve Kanada'nın toplam nüfusundan daha fazla kullanıcısı var. South China Morning Post'un CEO'su Gary Liu, kusurları olsa da internetin Çin'in bir zamanlar unutulmuş nüfusunun hayatlarını geri dönülmez bir şekilde geliştirdiğini belirtiyor. Liu, bu etkileyici konuşmada Çin'deki teknolojinin endüstrisinin inovatif yönü olan yapay zeka ile optimize edilmiş tren yolculuğundan, distopik yönü olan vatandaşları ödüllendiren ve kısıtlayan sosyal kredi sistemine kadar nasıl geliştiğini detaylı bir şekilde açıklıyor.

Çin'de her 12 ayda bir dünyanın
en büyük insan göçü gerçekleşiyor.

40 günü aşkın bir seyahat
dönemi bulunan Çin yeni yılında,

aileler toplanıp kutlamalar yaparken
üç milyar yolculuk yapılıyor.

Bu yolculukların en yorucu olanları ise

ailelerini ve geride bıraktıkları
çocuklarını görmek için

tek fırsatı bu zaman dilimi olan

290 milyon göçmen çalışan
tarafından yapılıyor.

Fakat ulaşım imkanları çok kısıtlı.

Uçak biletleri neredeyse
aylık maaşlarının yarısı.

Bu yüzden birçoğu tren kullanıyor.

Yolculuklar ortalama 700 kilometre.

Ortalama seyahat süresi ise
on beş buçuk saat.

Ülkedeki demir yolları,
her bahar festivalinde

390 milyon yolcu taşıyor.

Bu zamana dek göçmen çalışanlar,

sadece bilet alabilmek için saatlerce,
bazen günlerce kuyruklarda bekler,

dolandırıcılar tarafından
sık sık kandırılırlardı.

Yolculuk günü geldiğinde ise

bir izdiham ile başa çıkmak
zorunda kalıyorlardı.

Neyse ki teknoloji bu deneyimi
kolaylaştırmaya başladı.

Mobil ve dijital biletler
artık satışların yüzde 70'ini oluşturuyor

ve tren istasyonlarındaki kuyrukları
büyük ölçüde azaltıyor.

Elle yapılan kontrollerin yerini
dijital numara okuyucuları aldı,

biniş işlemleri hızlandı.

Yapay zeka, rotaları optimize etmek için

bilgisayar ağlarında
yoğun bir şekilde kullanılıyor.

Yeni çözümler geliştirildi.

Çin'in en büyük taksi çağırma
platformu olan Didi Chuxing,

Hitch adında yeni bir hizmet başlattı.

Bunun sayesinde evine giden sürücüler ile

uzun yola gitmeyi
düşünen yolcular eşleşiyor.

Hitch daha üçüncü yılında

ve geçtiğimiz tatil sezonunda
en uzunu 2400 kilometreden fazla,

30 milyon yolculuk yapılmasını sağladı.

Bu uzaklık yaklaşık olarak
Miami-Boston arası demek.

Göçmenlerin bu muazzam
büyüklükteki ihtiyacı,

ülkenin taşımacılık sisteminde hızlı
bir yükseliş ve inovasyonu tetikledi.

Çin'de internet bazı yönlerden benzer,

bazı yönlerden farklı bir şekilde
gelişim gösterdi.

Silikon Vadisi'nde olduğu gibi

nadiren görülen,
ayrıcalık ve gençliğin hevesiyle

akademik araştırmalar ile
kuruluşların istekleri doğrultusunda

teknoloji ve tüketici davranışında
bazı sismik değişimler gerçekleştirildi.

Hem tüketici hem şirket yöneticisi olarak,

Amerikan teknoloji endüstrisinin
bir ürünüyüm.

Bu tarzda bir motivasyona aşinayım.

Fakat bir buçuk yıl önce

South China Morning Post'un
CEO'su olmak için

New York'taki evimden Hong Kong'a taşındım

ve bu yeni bakış açısıyla

Çin'deki birçok yeniliği
ve birçok girişimcisini motive eden,

bana çok da tanıdık gelmeyen
bir şey gözlemledim.

Bu, ayrıcalıklı olmayan
bir kalabalığa hizmet eden

Çin'in ekonomik büyümesinden
30 yıldır mahrum bırakılmış

karşı konulmaz bir ihtiyaç ekonomisiydi.

Zengin ile fakir,

köy ile kent

ya da eğitimsiz ile akademisyen
arasındaki uçurum

inanılmaz derecede güçlenmeye
hazır bir zemin oluşturuyor.

Bu yüzden ne zaman ki sermaye ve yatırım,

ekonomik yapının alt basamaklarındaki
insanların ihtiyaçlarına odaklanır,

işte o zaman internetin
gerçekten bir meslek üreticisi,

eğitim sağlayıcısı
ve birçok farklı şekillerde

ileriye doğru bir yol olduğunu görürüz.

Tabii ki Çin bu alternatifin var olduğu

ya da var olabileceği tek yer değil.

Ancak ülkenin büyüklüğü ve süper güç
statüsü ile yükselişi nedeniyle

nüfusunun ihtiyaçları gerçekten
güçlü bir vuruş için bir fırsat yarattı.

Çin'in teknoloji endüstrisinin
hızlı büyümesini açıklarken

birçok gözlemci iki sebep belirtecektir:

İlki 1,4 milyar insanın
Çin'e "Evim" demesi.

İkincisi ise hükümetin aktif katılımı
ya da yaygın müdahalesi,

nasıl ifade ettiğiniz bakış açınıza bağlı.

Şu anda merkez otoriteler
network altyapısına

yıllar içerisinde ciddi miktarda
harcama yaptığından

yatırım için çekici bir ortam
yaratılmış durumda.

Aynı zamanda hızlı uzlaşma
ve uyumla sonuçlanacak şekilde

standartlar ve regülasyonlar
konusunda ısrarcı davrandılar.

Dünyanın en büyük teknoloji yeteneği
havuzunun varlığı,

eğitimsel teşviklerin bolluğu sayesinde

ve geçmişte yerel şirketler
uluslararası rekabetten

market kontrolleri ile korunmuştu.

Tabii ki Çin'in internetini genel sansür
ve distopik bir izlenme konusunda

ciddi endişeleriniz olmadan
gözlemleyemezsiniz.

Bir örnek vermek gerekirse:

Çin, bütün nüfusu kapsayacak,
dürüstlük ve doğruluk gibi

yüksek nitelikli
karakteristik özelliklere göre

vatandaşlarını ödüllendirecek
ve cezalandıracak

bir sosyal kredi derecelendirmesi
yapma sürecinde.

Aynı zamanda Çin 170 milyon
kapalı devre kamerasında

yüz tanıma sistemini uygulamakta.

Müslüman azınlığın zaten sürekli
gözlem altında olduğu Xinjiang bölgesinde

suç ve terörizmi tahmin etmek için
yapay zeka kullanılıyor.

Ancak internet büyümeye devam etti

ve sanıyorum ki birçoğumuzun
fark edebileceğinden daha da büyük.

2017'nin sonunda,

Çin'in internet nüfusu
772 milyon kullanıcıya ulaştı.

Bu; ABD, Rusya, Almanya,
Birleşik Krallık, Fransa

ve Kanada'nın nüfusları
toplamından daha büyük.

Çin'in kullanıcılarının %98'i
mobilde aktif.

%92'si mesajlaşma uygulamaları kullanıyor.

650 milyon dijital haber okuyan,

580 milyon video izleyen kullanıcı var

ve ülkenin en büyük
e-ticaret platformu Taobao,

şu anda 580 milyon aylık
aktif kullanıcısıyla övünüyor.

Amazon'dan yaklaşık %80 daha büyük.

Çin'de seyahat amacıyla bisiklet
ve arabalara olan talep,

yılda 10 milyar yolculuğa ulaştı.

Bu, tüm dünyadaki yolculukların
3'te 2'sine eşit.

Bu yüzden karmaşık bir durum.

Çin'de internet kısıtlanmış,

tartışılabilir olmakla birlikte
manipüle edilmiş bir formdayken bile

çok büyük ve vatandaşların hayatlarını
muazzam şekilde geliştiriyor.

Mükemmel olmasa bile

Çin'deki internetin büyümesi
gözardı edilmemeli

ve daha yakından incelememizi hak ediyor.

Size iki hikaye daha anlatayım.

Luo Zhaoliu 34 yaşında,
Jiangxi bölgesinde yaşayan bir mühendis.

Memleketi, kızıl ordunun
doğduğu yer olduğundan

eskiden Komünist Parti için çok önemliydi.

Ancak onyıllar süresince,

ülkenin ekonomik ve üretim merkezlerine
uzaklığı nedeniyle önemsiz hale geldi.

Luo, kendi jenerasyonundaki pek çoğu gibi

büyük şehirde iş aramak için
evini küçük yaşta terk etti.

Kendini Çin'in teknoloji merkezlerinden
biri olan Shenzen'de buldu.

Gençler göç ettiğinden,

kırsal kesimlerde sadece
kendilerini sefil yoksulluktan

kurtarmaya çalışan yaşlılar kaldı.

9 yıl sonra, 2017'de Luo Jiangxi'ye
geri dönmeye karar verdi

çünkü e-ticaretin Çin'de büyüyen pazarının
köyünü canlandıracağına inanıyordu.

Pek çok kırsal kesim gibi

Luo'nun memleketi de çok özel
bir zanaatte ustalaşmıştı.

Luo'nun durumunda bu,
fermante fasülye loruydu.

Bu yüzden küçük bir fabrika kurdu

ve yerel ürünleri internet üzerinden
satmaya başladı.

Çin'in büyük şehirlerinde,
tüketim yıllar boyunca arttı.

Ama son yıllarda, Çin'in orta
ve yüksek sınıfları arasında

teknoloji zanaat ürünlerinin satışında
bir patlama yaratıyor.

WeChat ve diğer e-ticaret platformları,
kırsal üreticilerin ürünlerini

asıl dağıtım bölgelerinden
çok daha uzaklarda

pazarlayabilmesi ve satmasını sağlıyor.

Araştırma şirketleri bu etkiyi,

"Taobao köyleri" adını verdikleri
yerleri sayarak takip ediyor.

Bu tabir, evlerinin en az %10'u
internet üzerinden ürün satan

ve belli miktar kâr sağlayan
kırsal kesimler için kullanılıyor

ve son yıllardaki büyüme kayda değer.

2013'te sadece 20 adet Taobao köyü varken

2014'te 212,

2015'te 780,

2016'da 1300

ve 2017'nin sonunda
2100'ün üzerinde Taobao köyü var.

Şu anda neredeyse yarım milyon
aktif internet mağazası,

19 milyar dolarlık yıllık satış

ve 1,3 milyon yeni iş
onların sayesinde var.

Döndükten sonraki ilk yılında,
Luo 15 köylüye iş verebiliyordu

ve yaklaşık 60.000 ünite
fermante fasülye loru sattı.

Talep arttığından gelecek yıl
30 kişiyi daha işe almayı planlıyor.

Çin'in kırsal kesimlerinde
arkada bırakılmış 60 milyon çocuk var

ve en az bir ebeveyni uzakta,
göçmen işçilik yaparken onlar büyüyorlar.

Kırsal hayatın bütün
olağan zorlukları bir yana,

sadece okula gitmek için

sıklıkla uzun ve tehlikeli mesafeler
katetmek zorundalar.

Bu çocuklar, Çin'in ilk
ve ortaöğretim öğrencilerinin %30'u.

10 yaşındaki Chang Wenxuan,
bu öğrencilerden biri.

Her gün, derin vadilerden
ve izole alanlardan geçerek

1 saatte okula yürüyerek gidiyor.

Ancak Gansu bölgesindeki
küçük tarım köyüne vardığında,

bütün okulda sadece iki öğrenci daha
onunla birlikte.

Şu anda Chang'ın okulu,
5'ten daha az kayıtlı öğrenci bulunduran,

sadece Gansu'daki 1000 okuldan biri.

Bu yüzden niteliksiz öğretmenler,

kısıtlı öğrenci etkileşimi
ve zar zor döşenmiş yalıtımsız okullar,

yüksek öğrenime hiçbir olanağın
olmaması ile birlikte

kırsal kesimdeki öğrencileri uzun zamandır
dezavantajlı konumda tutuyor.

Ama Chang'ın geleceği,
"Günışığı Sınıfı"nın kurulumuyla

dramatik bir biçimde değişti.

Şu anda nitelikli ve sertifikalı
öğretmenler tarafından,

yüzlerce mil öteden
canlı yayın ile eğitildiği,

28 farklı okuldan 100 öğrencinin
oluşturduğu dijital bir sınıfın parçası.

Müzik ve sanat gibi yeni konulara,

yeni arkadaşlara ve evinin
çok ötesindeki tecrübelere erişimi var.

Son zamanlarda Chang, Danimarka'daki
Frederiksborg Castle Müzesi'ni bile

ziyaret etme şansı buldu.

Tabii ki sanal olarak.

İnternet üzerinden eğitim,
Çin'in dışında birçok yıldır yapılıyor.

Ancak büyük olasılıkla dünyadaki
diğer teknoloji merkezlerindeki

geleneksel eğitim sistemleri
daha gelişmiş ve istikrarlı olduğundan

daha önce hiç gerçekten
dönüşümsel bir ölçeğe ulaşmamıştı.

Ne var ki Çin'in zemini ve aşırı büyüklüğü

yenilik için muazzam
ve acil bir ihtiyaca yol açtı.

Shenzen'de sadece bir yılda
300.000 öğrenciye ulaşan

bir tech start-up'ı var.

Post gazetesindeki en iyi tahminimize göre

Çin'in kırsal kesiminde,
canlı yayın sınıfları sayesinde

ulaşılabilir ve erişilebilir
55 milyon öğrenci bulunmakta.

Bu ihtiyaç pazarı, ABD'nin
anasınıfı ile 12. sınıf arasındaki

öğrenci nüfusundan daha büyük.

Bu yüzden şunu fark etmek
bana cesaret veriyor:

Çin'de eğitim teknolojilerine yapılan
özel yatırım yılda 1 milyar doları aşıyor

ve ayrıca 2020 yılına kadar ayrılmış

30 milyar dolar dolarlık
kamu finansmanı da var.

Çin'deki internet; kusurlar, kısıtlamalar,
kontroller içinde olsa dahi

büyümeye devam ettikçe

bir zamanlar unutulmuş nüfusun hayatlarını
geri dönülmez bir şekilde iyileştiriyor.

Gördüğümüz merakı,
yaratıcılığı ve gelişimi ilerleten,

ihtiyaçları olan nüfusa odaklanıyoruz,

istekleri olan nüfusa değil.

Dahası da gelecek.

Şu anda Amerika'daki internet nüfusu
ya da etkisi %88'e ulaşmış durumda.

Çin'de hala sadece nüfusun
%56'sına ulaşabilmiş halde.

Bu, hala çevrimdışı
veya bağlantı dışı olan

600 milyondan fazla insan
olduğu anlamına gelir.

Neredeyse ABD nüfusunun iki katı.

Çok büyük bir fırsat.

Bu motivasyon nerede olursa olsun,

Çin'de ya da Afrika'da, Güneydoğu Asya'da
ya da Amerika'nın kalbinde,

onu dünyanın her yerinden gelen
ekonomik ve sosyal etki ile sağlanan

sermaye ve gayretle takip etmek için
çaba göstermeliyiz.

Sadece bir dakikalığına yetersiz hizmet
görenlerin küresel ihtiyaçlarının

icatlarımızın birincil odak noktası
haline geldiğinde

daha başka nelerin
mümkün olabileceğini düşünün.

Teşekkürler.

(Alkış)