Bu antik kaya yaşamın kökeni hakkındaki teorimizi değiştiriyor
-
0:01 - 0:06Dünya 4,6 milyar yaşında
-
0:06 - 0:11ama insan yaşamı genellikle
100 yıldan daha az sürer. -
0:11 - 0:15Peki uzak geçmiş, günlük yaşam ile
karşılaştırıldığında -
0:15 - 0:20böylesine alakasız görünürken,
gezegenimizin tarihini neden önemseyelim? -
0:21 - 0:23Bildiğimiz kadarıyla söyleyebiliriz ki
-
0:23 - 0:26güneş sistemimizde
yaşamın kıvılcımını taşıyan -
0:26 - 0:29tek gezegen Dünya'dır
-
0:29 - 0:34ve insanlar için hayati destek
sağlayabilen tek sistemdir. -
0:35 - 0:36Peki, neden Dünya?
-
0:37 - 0:40Dünya'nın, sahip olduğu levha tektoniği,
yüzeyindeki sıvı halindeki su -
0:40 - 0:42ve oksijen zengini atmosferiyle
-
0:42 - 0:44eşsiz olduğunu biliyoruz.
-
0:44 - 0:47Ama durum, her zaman böyle değildi
-
0:47 - 0:52ve bunu biliyoruz çünkü antik kayalar
dünyanın gezegensel evrimindeki -
0:52 - 0:54en önemli anlarını kayıt altına aldı.
-
0:56 - 0:59Ve bu antik kayaları gözlemlemek için
en iyi yerlerden biri -
0:59 - 1:02Batı Avustralya'daki Pilbara'dadır.
-
1:03 - 1:08Buradaki kayalar 3,5 milyar yaşında
-
1:08 - 1:13ve gezegendeki yaşamın en eski
kanıtlarından bazılarını barındırıyor. -
1:13 - 1:16Yaşamın ilk aşamalarını düşündüğümüzde
-
1:16 - 1:19genelde bir stegosaurus
-
1:19 - 1:22ya da sürünerek karaya çıkan
bir balık hayal ederiz. -
1:23 - 1:25Ama yaşamın ilk aşamaları ile kastettiğim,
-
1:25 - 1:29bakteri gibi basit, mikroskopik yaşam.
-
1:30 - 1:34Ve bunların fosilleri genellikle,
stromatolitler denilen -
1:34 - 1:36katmanlaşmış kayaç yapılar
halinde korunur. -
1:37 - 1:41Bu basit yaşam formu, dünyadaki yaşamın
-
1:42 - 1:46ilk üç milyar yıllık fosil kayıtlarında
gördüğümüz neredeyse tek şeydir. -
1:46 - 1:50Bizim türümüzün izleri fosil kayıtlarında
sadece birkaç yüz bin yıl -
1:50 - 1:52öncesine kadar sürülebiliyor.
-
1:52 - 1:54Fosil kayıtlarından biliyoruz ki
-
1:54 - 1:58bakteri yaşamı,
yaklaşık 3,5 ile dört milyar yıl önce -
1:58 - 2:02kendisine sağlam bir yer edinmişti.
-
2:02 - 2:06Bundan daha eski kayalar ya yok edilmiş
-
2:06 - 2:09ya da levha tektoniği nedeniyle
oldukça hasar görmüştür. -
2:10 - 2:12Yani bilmecenin gizemini koruyan parçası
-
2:12 - 2:17Dünya'daki yaşamın
ne zaman ve nasıl başladığıdır. -
2:19 - 2:23İşte tekrar, Pilbara'da yer alan
antik volkanik tabiat manzarası. -
2:23 - 2:28Buradaki araştırmamızın,
hayatın başlangıcına dair bilmecede -
2:28 - 2:30bize bir başka ipucu vereceğini
hiç beklemiyordum. -
2:31 - 2:33Buradaki ilk arazi gezimde,
-
2:33 - 2:37uzun bir hafta süren
haritalama projesinin sonuna doğru, -
2:37 - 2:40çok özel bir şeyle karşılaştım.
-
2:41 - 2:45Kırış buruş eski kayalar
gibi görünen şeyler -
2:45 - 2:47aslında stratomalitlerdi.
-
2:47 - 2:51Ve bu höyüğün merkezinde,
az çok bir çocuk eli büyüklüğünde, -
2:51 - 2:54küçük, olağandışı bir kaya vardı.
-
2:54 - 2:59Bu kayayı mikroskop altında
incelememiz altı ayımızı aldı; -
2:59 - 3:02o zamanki danışmanlarımdan Malcolm Walter
-
3:02 - 3:06kayanın bir gayzerite
benzediğini ileri sürdü. -
3:06 - 3:10Gayzerit, yalnızca sıcak su kaynaklarının
-
3:10 - 3:14içinde veya çevresinde
oluşabilen bir kaya tipidir. -
3:14 - 3:18Gayzeritin önemini anlayabilmeniz için
-
3:18 - 3:22sizi birkaç yüzyıl geriye götürmem gerek.
-
3:23 - 3:281871'de, arkadaşı
Joseph Hooker'a bir mektubunda, -
3:28 - 3:29Charles Darwin şunu ileri sürdü:
-
3:30 - 3:34"Ya yaşam, küçük, sıcak göletin birinde,
-
3:34 - 3:36daha kompleks değişimlere uğramaya hazır,
-
3:36 - 3:40türlü türlü kimyasallar ile başladıysa?"
-
3:41 - 3:44Küçük, sıcak göletlerini biliyoruz,
yani "sıcak su kaynakları." -
3:44 - 3:46Bu ortamlarda, alttaki kayalardan
-
3:46 - 3:49gelen mineralleri çözündüren
sıcak su bulunur. -
3:50 - 3:55Bu çözelti organik bileşenlerle karışır
-
3:55 - 3:58ve bir tür kimyasal fabrikayla sonuçlanır;
-
3:58 - 4:04araştırmacılar göstermiştir ki
bu fabrika hayata yönelik ilk adımlar olan -
4:04 - 4:07basit hücreli yapıları üretebilir.
-
4:07 - 4:10Fakat Darwin'in mektubundan 100 yıl sonra,
-
4:10 - 4:14okyanusta, derin deniz hidrotermal
bacaları veya sıcak bacalar keşfedildi. -
4:14 - 4:16Ve bunlar da kimyasal fabrikalardır.
-
4:16 - 4:20Bu baca, Pasifik Okyanusu'nda,
-
4:20 - 4:24deniz seviyesinin 1.100 metre altında,
Tonga volkanik yayında bulunur. -
4:26 - 4:29Bu baca benzeri yapılardan tüttüğünü
gördüğünüz kara duman -
4:29 - 4:31ayrıca mineral açısından zengin olan
-
4:31 - 4:34ve bakterilerin beslendiği bir akışkandır.
-
4:35 - 4:37Ve bu derin deniz bacalarının
keşfinden bu yana, -
4:37 - 4:42yaşamın kökeni için favori senaryo
okyanus ortamı olmuştur. -
4:42 - 4:44Bunun da sebebi var;
-
4:45 - 4:48derin deniz bacaları
antik kayaç kayıtlarında ünlüdür -
4:48 - 4:52ve Dünya'nın ilk dönemlerinde,
küresel bir okyanusla birlikte -
4:52 - 4:54çok küçük arazi yüzeyine
sahip olduğu düşünülür. -
4:54 - 4:59Yani Dünya'nın ilk dönemlerinde
derin deniz bacalarının bolluğu olasılığı -
4:59 - 5:02yaşamın kökeninin okyanusta olmasıyla
-
5:02 - 5:03iyi örtüşür.
-
5:04 - 5:05Ama yine de
-
5:07 - 5:09Pilbara'daki araştırmamız,
-
5:09 - 5:13alternatif bir bakış açısı
sunmakta ve desteklemekte. -
5:14 - 5:19Üç yıl sonra, nihayet, küçük kayamızın
-
5:20 - 5:23aslında gayzerit olduğunu
göstermeyi başardık. -
5:23 - 5:27Yani bu sonuç, hem Pilbara'da bulunan
3,5 milyar yaşındaki volkanımızda -
5:27 - 5:31sıcak su kaynaklarının
bulunduğunu göstermiş, -
5:31 - 5:37hem de Dünya'nın jeolojik kaydında
sıcak su kaynaklarına dayalı -
5:37 - 5:40karada yaşam kanıtlarını
-
5:40 - 5:44üç milyar yıl geriye çekmiştir.
-
5:45 - 5:48Yani jeolojik açıdan,
-
5:48 - 5:55Darwin'in küçük, sıcak göleti
hayatın kökeni için makul bir adaydır. -
5:57 - 6:01Tabii ki Dünya'da yaşamın
nasıl başladığı hâlâ tartışılabilir -
6:01 - 6:03ve muhtemelen
her zaman tartışılacaktır da. -
6:03 - 6:07Ama geliştiği, çeşitlendiği
-
6:07 - 6:10ve daha da karmaşık hale geldiği kesindir.
-
6:10 - 6:13En sonunda da insanlık çağına ulaşmıştır.
-
6:13 - 6:17İnsanlık, kendi varoluşunu
ve başka yerlerde yaşamın varoluşunu -
6:17 - 6:20sorgulamaya başlamış bir tür.
-
6:21 - 6:24Bizimle temasa geçmeyi bekleyen
kozmik bir topluluk var mı, -
6:24 - 6:26yoksa kendi başımıza mıyız?
-
6:27 - 6:31Bu bilmecenin ipucu
yine antik kayaç kayıtlarından geliyor. -
6:32 - 6:35Yaklaşık 2,5 milyar yıl önce,
-
6:35 - 6:39bugün bitkilerin yaptığı gibi,
bakterilerin oksijen üretmeye -
6:39 - 6:42başladığına dair kanıtlar vardır.
-
6:42 - 6:44Jeologlar bunu takip eden döneme
-
6:44 - 6:47Büyük Oksidasyon Olayı adını veriyorlar.
-
6:47 - 6:52Bu, bantlı demir formasyonları
denilen kayalardan anlaşılıyor, -
6:52 - 6:57ki bu kayaların çoğu Batı Avustralya'daki
-
6:57 - 7:00Karijini Ulusal Park'ında
uzanan boğazlarda açıkta bulunan -
7:00 - 7:03metrelerce kalınlıktaki kaya paketleri
-
7:03 - 7:05olarak gözlemlenebilir.
-
7:05 - 7:10Serbest oksijenin gelmesiyle
gezegenimizde iki büyük değişiklik oldu. -
7:10 - 7:13Birincisi, karmaşık hayatın
evrimleşmesine imkan sağladı. -
7:13 - 7:17Büyümek ve karmaşık hale gelmek için
yaşam oksijene ihtiyaç duyar. -
7:18 - 7:21Ve modern yaşamı,
güneşin UVB radyasyonunun -
7:21 - 7:24zararlı etkilerinden koruyan
ozon tabakasını oluşturdu. -
7:25 - 7:30Yani kaderin cilvesiyle,
mikrobik yaşam karmaşık yaşama yol açtı -
7:30 - 7:32ve temelde, gezegen üzerindeki
-
7:32 - 7:35üç milyar yıllık saltanatından vazgeçti.
-
7:35 - 7:39Bugün, biz insanlar, fosilleşmiş
karmaşık yaşamı eşip çıkarıyor -
7:39 - 7:40ve yakıt amaçlı kullanıyoruz.
-
7:41 - 7:46Bu uygulama atmosfere
büyük miktarda karbondioksit pompalıyor -
7:46 - 7:48ve tıpkı mikrobik öncüllerimiz gibi,
-
7:48 - 7:51gezegenimize önemli değişiklikler
getirmeye başlıyoruz. -
7:53 - 7:57Küresel ısınma da
bunların etkilerine dahil. -
7:59 - 8:04Maalesef, buradaki kaderin cilvesi
insanlığın sonunu getirebilir. -
8:04 - 8:08Ve belki de başka yerlerdeki
yaşam formlarıyla, -
8:08 - 8:10akıllı yaşam formlarıyla
-
8:10 - 8:12temasa geçmememizin nedeni,
-
8:12 - 8:15akıllı yaşamın evrimleştiğinde
kendisini hemen ortadan kaldırmasıdır. -
8:16 - 8:18Eğer kayalar konuşabilseydi
-
8:18 - 8:21sanırım bize şunu derlerdi:
-
8:22 - 8:25Dünya'daki yaşam kıymetlidir.
-
8:27 - 8:31Bu, yaklaşık dört milyar yıllık,
-
8:31 - 8:36yaşam ve dünya arasındaki
-
8:36 - 8:38hassas, karmaşık ve karşılıklı
bir evrimin ürünüdür -
8:38 - 8:44ve burada insanlar zamanın
yalnızca son zerresini oluşturur. -
8:45 - 8:50Bu bilgiyi bir rehber
veya bir öngörü amacıyla -
8:50 - 8:52ya da galaksinin bu kısmının
-
8:52 - 8:56neden bu kadar yalnız göründüğünün
bir açıklaması olarak kullanabilirsiniz. -
8:57 - 9:00Ama evimiz dediğimiz gezegen üzerinde
-
9:01 - 9:06geride bırakmak istediğiniz miras hakkında
-
9:06 - 9:11bir bakış açısı edinmek için de kullanın.
-
9:12 - 9:13Teşekkür ederim.
-
9:13 - 9:17(Alkışlar)
- Title:
- Bu antik kaya yaşamın kökeni hakkındaki teorimizi değiştiriyor
- Speaker:
- Tara Djokic
- Description:
-
Dünyada yaşam tam olarak ne zaman ve nerede başladı? Bilim insanları uzun zamandır, yaşamın üç milyar yıl önce okyanuslarda ortaya çıktığını düşünmekteydiler, ta ki astrobiyolog Tara Djokic ve ekibi Batı Avustralya çöllerinde beklenmedik bir keşif yapana dek. Sıcak bir volkan havuzu yakınlarında bulunan antik bir kayanın yaşamın kökeni bilmecesine dair anlayışımızı nasıl değiştirdiğini öğrenin.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 09:30
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for This ancient rock is changing our theory on the origin of life | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for This ancient rock is changing our theory on the origin of life | ||
Can Boysan accepted Turkish subtitles for This ancient rock is changing our theory on the origin of life | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for This ancient rock is changing our theory on the origin of life | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for This ancient rock is changing our theory on the origin of life | ||
Cemil Arslan edited Turkish subtitles for This ancient rock is changing our theory on the origin of life | ||
Cihan Ekmekçi rejected Turkish subtitles for This ancient rock is changing our theory on the origin of life | ||
Emre Coskun accepted Turkish subtitles for This ancient rock is changing our theory on the origin of life |