Showing Revision 8 created 01/11/2020 by Axel Saffran.

1. Title:
   Deze oude rots verandert onze theorie over het ontstaan van het leven
2. Description:

   Precies wanneer en waar begon het leven op Aarde? Wetenschappers hebben lang gedacht dat het drie miljard jaar geleden in de oceaan ontstond -- totdat astrobioloog Tara Djokic en haar team een onverwachte ontdekking deden in de West-Australische woestijn.
   Leer hoe een oude rots gevonden in de buurt van een warme vulkanische poel ons begrip van de puzzel van de oorsprong van het leven verandert.

3. Speaker:
   Tara Djokic
4. 1123 0:01 - 0:06
   De Aarde is 4,6 miljard jaar oud,
5. 5896 0:06 - 0:11
   maar een mensenleven duurt vaak
   minder dan 100 jaar.
6. 11191 0:11 - 0:15
   Dus waarom die zorg over
   de geschiedenis van onze planeet
7. 14532 0:15 - 0:20
   als het verre verleden zo weinig invloed
   lijkt te hebben op het leven van alledag?
8. 20849 0:21 - 0:23
   Want, voor zover wij kunnen nagaan,
9. 22991 0:23 - 0:26
   is de Aarde de enige planeet
   in ons zonnestelsel
10. 26250 0:26 - 0:29
    waarvan bekend is dat er leven ontstond,
11. 28783 0:29 - 0:30
    en het enige systeem
12. 29923 0:30 - 0:35
    dat in het levensonderhoud
    van de mens kan voorzien.
13. 34763 0:35 - 0:36
    Waarom dan de Aarde?

    ¶

14. 36731 0:37 - 0:40
    We weten dat de Aarde uniek is
    door de platentektoniek,
15. 40133 0:40 - 0:42
    vloeibaar water op het oppervlak
16. 41710 0:42 - 0:44
    en een zuurstofrijke atmosfeer.
17. 44457 0:44 - 0:47
    Maar dit is niet altijd zo geweest
18. 46799 0:47 - 0:52
    en we weten dit omdat oude gesteenten
    de cruciale momenten hebben opgetekend
19. 51664 0:52 - 0:54
    in de planetaire evolutie van de Aarde.
20. 55653 0:56 - 0:59
    Een van de beste plaatsen
    om die oude gesteenten te observeren
21. 58660 0:59 - 1:02
    is in de Pilbara van West-Australië.
22. 63494 1:03 - 1:08
    De rotsen zijn daar 3,5 miljard jaar oud
23. 68018 1:08 - 1:13
    en ze bevatten enkele van de oudste
    bewijzen voor leven op de planeet.
24. 73298 1:13 - 1:16
    Vaak, als we denken aan het vroege leven,

    ¶

25. 75737 1:16 - 1:19
    stellen we ons soms een stegosaurus voor
26. 78979 1:19 - 1:22
    of misschien een vis
    die het land opkruipt.
27. 83012 1:23 - 1:25
    Maar het vroege leven
    waar ik het over heb,
28. 85264 1:25 - 1:29
    is eenvoudig microscopisch leven,
    zoals bacteriën.
29. 89745 1:30 - 1:34
    Hun fossielen worden vaak bewaard
    als gelaagde rotsstructuren,
30. 93754 1:34 - 1:36
    stromatolieten genaamd.
31. 96515 1:37 - 1:41
    Deze eenvoudige vorm van leven
    is bijna alles wat we zien in de fossielen
32. 101506 1:42 - 1:46
    voor de eerste drie miljard jaar
    van het leven op Aarde.
33. 106256 1:46 - 1:50
    Van onze soort worden
    alleen fossielen gevonden
34. 109735 1:50 - 1:52
    in de laatste paar honderdduizend jaar.
35. 112267 1:52 - 1:54
    We weten uit de fossielen
36. 114256 1:54 - 1:58
    dat bacteriën een sterke positie innamen
37. 118330 1:58 - 2:02
    van ongeveer
    3,5 tot 4 miljard jaar geleden.
38. 122316 2:02 - 2:06
    Rotsen ouder dan dit
    werden ofwel vernietigd
39. 125979 2:06 - 2:09
    of sterk vervormd door de platentektoniek.
40. 129550 2:10 - 2:12
    Een ontbrekend stukje van de puzzel
41. 132011 2:12 - 2:17
    is precies wanneer en hoe
    het leven op Aarde begon.
42. 139086 2:19 - 2:23
    Hier weer dat oude,
    vulkanische landschap in de Pilbara.
43. 143075 2:23 - 2:28
    Wist ik veel dat ons onderzoek hier
    zou zorgen voor een andere aanwijzing
44. 147926 2:28 - 2:30
    in de oorsprong-van-het-levenpuzzel.
45. 150871 2:31 - 2:33
    Het was op mijn eerste excursie hier,

    ¶

46. 153005 2:33 - 2:37
    tegen het einde van een goedgevulde,
    lange week van in kaart brengen,
47. 157174 2:37 - 2:40
    dat ik iets nogal bijzonders
    op het spoor kwam.
48. 161026 2:41 - 2:45
    Wat er waarschijnlijk uitziet
    als een stel rimpelige oude rotsen
49. 164657 2:45 - 2:47
    zijn eigenlijk stromatolieten.
50. 166694 2:47 - 2:51
    Midden in deze massa
    zat een kleine, eigenaardige steen,
51. 170845 2:51 - 2:54
    ongeveer zo groot als een kinderhand.
52. 174144 2:54 - 2:59
    Het duurde zes maanden voordat we
    deze steen onder een microscoop bekeken,
53. 179066 2:59 - 3:02
    toen een van mijn toenmalige
    mentoren, Malcolm Walter,
54. 181706 3:02 - 3:06
    vond dat de rots leek op geiseriet.
55. 186034 3:06 - 3:10
    Geiseriet is een gesteente
    dat alleen ontstaat
56. 189566 3:10 - 3:14
    in en rond de randen
    van warmwaterbronpoelen.
57. 194165 3:14 - 3:18
    Om de betekenis van geiseriet
    te laten begrijpen,

    ¶

58. 197671 3:18 - 3:22
    moeten we een paar eeuwen teruggaan.
59. 203464 3:23 - 3:28
    In 1871, in een brief
    aan zijn vriend Joseph Hooker,
60. 207540 3:28 - 3:29
    stelde Charles Darwin voor:
61. 210183 3:30 - 3:34
    'Wat als het leven begon
    in een warme kleine vijver
62. 213928 3:34 - 3:36
    met allerlei chemicaliën
63. 216071 3:36 - 3:40
    klaar om nog complexere
    veranderingen te ondergaan?'
64. 220883 3:41 - 3:44
    We kennen warme kleine vijvers,
    we noemen ze ‘warmwaterbronnen’.

    ¶

65. 223990 3:44 - 3:46
    In deze omgevingen heb je warm water
66. 226344 3:46 - 3:49
    dat mineralen oplost
    uit de onderliggende rotsen.
67. 230295 3:50 - 3:55
    Deze oplossing mengt
    met organische verbindingen
68. 235078 3:55 - 3:58
    en resulteert in een soort
    chemische fabriek,
69. 238033 3:58 - 4:04
    waarvan onderzoekers hebben aangetoond
    dat ze simpele celstructuren kan maken
70. 244047 4:04 - 4:07
    die de eerste stappen zijn
    in de richting van leven.
71. 247363 4:07 - 4:10
    Maar 100 jaar na de brief van Darwin,

    ¶

72. 249645 4:10 - 4:13
    ontdekten we in de diepzee
    hydrothermale bronnen, of ‘hot vents’.
73. 253844 4:14 - 4:16
    Dat zijn ook chemische fabrieken.
74. 256177 4:16 - 4:20
    Deze ligt langs de Tonga vulkanische boog,
75. 259751 4:20 - 4:24
    1.100 meter onder de zeespiegel
    in de Stille Oceaan.
76. 265560 4:26 - 4:29
    De zwarte rook die je ziet opwoelen
    uit deze schoorsteenachtige structuren
77. 269282 4:29 - 4:31
    is ook een mineraalrijke vloeistof,
78. 271123 4:31 - 4:34
    waar bacteriën van leven.
79. 274967 4:35 - 4:37
    Sinds de ontdekking
    van deze diepzeebronnen
80. 277259 4:37 - 4:39
    zijn zij het favoriete scenario
81. 279061 4:39 - 4:42
    voor een oorsprong
    van het leven in de oceaan.
82. 282071 4:42 - 4:44
    Daar is een goede reden voor:
83. 285118 4:45 - 4:48
    diepzeeopeningen zijn bekend
    in de oude gesteenten,
84. 287801 4:48 - 4:52
    en men denkt dat de vroege Aarde
    was overdekt met een wereldwijde oceaan
85. 291540 4:52 - 4:54
    en zeer weinig landoppervlak.
86. 294316 4:54 - 4:57
    Dus de waarschijnlijkheid
    dat diepzeeopeningen
87. 296655 4:57 - 4:59
    overvloedig aanwezig waren
    op de zeer vroege Aarde
88. 299045 4:59 - 5:02
    past goed bij een oorsprong van het leven
89. 301548 5:02 - 5:03
    in de oceaan.
90. 304233 5:04 - 5:05
    Maar ...

    ¶

91. 306503 5:07 - 5:11
    ons onderzoek in de Pilbara
    levert en ondersteunt
92. 310681 5:11 - 5:13
    een alternatief standpunt.
93. 313590 5:14 - 5:19
    Na drie jaar konden we eindelijk aantonen
94. 318583 5:19 - 5:23
    dat onze kleine rots
    in feite geiseriet was.
95. 322915 5:23 - 5:27
    Deze conclusie suggereerde
    niet alleen dat er warmwaterbronnen waren
96. 327008 5:27 - 5:31
    in onze 3,5 miljard jaar oude
    vulkaan in de Pilbara,
97. 331088 5:31 - 5:37
    maar verschoof bewijs voor leven
    op het land in warmwaterbronnen
98. 336970 5:37 - 5:40
    in het geologisch archief van de Aarde
99. 339733 5:40 - 5:44
    drie miljard jaar terug in de tijd.
100. 344818 5:45 - 5:50
     Dus is vanuit geologisch perspectief
     Darwins kleine warme vijver
101. 350022 5:50 - 5:55
     een redelijke kandidaat
     voor de oorsprong van het leven.
102. 357174 5:57 - 6:01
     Natuurlijk is het nog steeds de vraag
     hoe het leven begon op Aarde,

     ¶

103. 360765 6:01 - 6:03
     en dat zal het waarschijnlijk altijd zijn.
104. 363247 6:03 - 6:06
     Maar het is duidelijk dat het floreerde,
105. 365827 6:06 - 6:07
     diversifieerde
106. 367211 6:07 - 6:10
     en steeds complexer werd.
107. 369761 6:10 - 6:13
     Uiteindelijk bereikte het
     het tijdperk van de mens,
108. 373107 6:13 - 6:17
     een soort die vragen stelde
     over haar eigen bestaan
109. 376757 6:17 - 6:20
     en het bestaan van buitenaards leven:
110. 380285 6:20 - 6:24
     bestaat er een kosmische gemeenschap
     die wacht om verbinding te maken met ons
111. 383962 6:24 - 6:26
     of zijn wij alles wat er is?
112. 386876 6:27 - 6:31
     Een aanwijzing voor deze puzzel
     komt weer uit het oude rotsarchief.

     ¶

113. 392316 6:32 - 6:35
     Van ongeveer 2,5 miljard jaar geleden
114. 394600 6:35 - 6:39
     zijn er aanwijzingen dat bacteriën
     zuurstof begonnen te produceren,
115. 399471 6:39 - 6:42
     zoals vandaag planten dat doen.
116. 401764 6:42 - 6:44
     Geologen noemen
     de periode die daarop volgde
117. 404259 6:44 - 6:47
     de Grote Oxidatie.
118. 407436 6:47 - 6:52
     Het wordt afgeleid uit rotsen
     die we ‘banded iron formations’ noemen
119. 412118 6:52 - 6:57
     waarvan vele worden waargenomen
     als honderden meters dikke plakken rots
120. 417282 6:57 - 6:59
     zichtbaar gemaakt in kloven
121. 419467 6:59 - 7:03
     die hun weg uitkerven
     doorheen het Karijini Nationaal Park
122. 422861 7:03 - 7:05
     in Westelijk Australië.
123. 425070 7:05 - 7:07
     De komst van vrije zuurstof
124. 426621 7:07 - 7:10
     maakte twee grote veranderingen
     mogelijk op onze planeet.
125. 429551 7:10 - 7:13
     Ten eerste kon complex leven evolueren.

     ¶

126. 433065 7:13 - 7:17
     Want leven heeft zuurstof nodig
     om groot en complex te worden.
127. 437730 7:18 - 7:21
     Ook produceerde het de ozonlaag
     die het moderne leven beschermt
128. 440768 7:21 - 7:24
     tegen de schadelijke effecten
     van de UVB-straling van de zon.
129. 444837 7:25 - 7:28
     Ironisch genoeg
     maakte het microbiële leven
130. 447612 7:28 - 7:30
     plaats voor complexe levensvormen
131. 449822 7:30 - 7:33
     en verloor zo in wezen
     de drie miljard jaar oude heerschappij
132. 453479 7:33 - 7:35
     over de planeet.
133. 455161 7:35 - 7:39
     Vandaag graven wij mensen
     gefossiliseerde complexe levensvormen op
134. 458779 7:39 - 7:40
     en verbranden ze als brandstof.
135. 461154 7:41 - 7:43
     Door deze praktijk pompen we
136. 463217 7:43 - 7:46
     enorme hoeveelheden
     kooldioxide in de atmosfeer
137. 465567 7:46 - 7:48
     en net als onze microbiële voorgangers
138. 468042 7:48 - 7:51
     veroorzaken we substantiële
     veranderingen op onze planeet.
139. 472889 7:53 - 7:57
     De effecten daarvan omvatten
     de opwarming van de Aarde.
140. 478793 7:59 - 8:04
     Helaas kan deze ironische wending
     de ondergang van de mensheid betekenen.

     ¶

141. 484443 8:04 - 8:08
     Wellicht kunnen we geen
     verbinding maken met leven elders,
142. 488403 8:08 - 8:10
     met intelligent leven elders,
143. 490170 8:10 - 8:15
     omdat dit zichzelf weer spoedig
     uitdooft, nadat het is ontstaan.
144. 496153 8:16 - 8:18
     Als de rotsen konden praten,

     ¶

145. 498078 8:18 - 8:21
     vermoed ik dat ze dit zouden zeggen:
146. 502345 8:22 - 8:25
     het leven op Aarde is kostbaar.
147. 506697 8:27 - 8:31
     Het is het product van
     ongeveer vier miljard jaar
148. 511108 8:31 - 8:36
     delicate en complexe co-evolutie
149. 515836 8:36 - 8:38
     tussen leven en Aarde,
150. 518373 8:38 - 8:40
     waarvan de mens slechts
151. 520205 8:40 - 8:44
     de laatste splinter tijd vertegenwoordigt.
152. 525473 8:45 - 8:50
     Jullie kunnen deze informatie gebruiken
     als een gids of een prognose --
153. 529765 8:50 - 8:52
     of een verklaring voor het feit
154. 531816 8:52 - 8:55
     dat het zo eenzaam lijkt
     in dit deel van de melkweg.
155. 536629 8:57 - 9:00
     Maar gebruik het
     om wat perspectief te krijgen
156. 541166 9:01 - 9:06
     over de erfenis die jij wil nalaten
157. 545942 9:06 - 9:09
     op de planeet die je kent als:
158. 549537 9:10 - 9:11
     thuis.
159. 552083 9:12 - 9:13
     Dank je.

     ¶

160. 553356 9:13 - 9:16
     (Applaus)

     ¶