كافایین چۆن به ئاگایی ده‌مانهێڵێته‌وه؟- حه‌نان قاسم
-
0:07 - 0:12زیاتر له 100000 ته‌نی مه‌تری له
كافایین -
0:12 - 0:14ساڵانه له سه‌رانسه‌ری جیهان
به‌كارده‌هێنرێت. -
0:14 - 0:18كه یه‌كسانه به كێشی 14 بورجی ئایفڵ.
-
0:18 - 0:21زۆربه‌ی ئه‌و كافایینه له
قاوه و چا به‌كارده‌برێت، -
0:21 - 0:24هه‌روه‌ها له هه‌ندێك جۆری سۆده،
-
0:24 - 0:25چوكڵێت،
-
0:25 - 0:26حه‌بی كافایین،
-
0:26 - 0:29ته‌نانه‌ت خواردنه‌وه بێ كافایینه‌كانیش.
-
0:29 - 0:33كافایین یارمه‌تیمان ده‌دات هه‌ست به
ئاگایی، جه‌ختكردوویی، دڵخۆشیی، وبه‌توانایی -
0:33 - 0:36بكه‌ین ته‌نانه‌ت گه‌ر به‌پێی پێویست
نه‌خه‌وتبووین. -
0:36 - 0:40ده‌شكرێت په‌ستانی خوێنمان به‌رزبكاته‌وه
و هه‌ستی نیگه‌رانییمان لا دروست بكات. -
0:40 - 0:43زۆرترین ده‌رمانی به‌كارهێنراوه
له‌سه‌رانسه‌ری جیهان. -
0:43 - 0:47كه‌وایه چۆن به وریایی ده‌مانهێڵێته‌وه؟
-
0:47 - 0:51كافایین له ڕووه‌ك گه‌شه‌ده‌كات كه
بۆ چه‌ند مه‌به‌ستێك به‌كاردێت. -
0:51 - 0:55به ژه‌می زۆر، له گه‌ڵا و تۆی چه‌ند
چه‌شنێكی دیاریكراو دۆزاروه‌ته‌وه، -
0:55 - 0:58بۆ مێرووه‌كان ژه‌هراوییه.
-
0:58 - 1:02به‌ڵام كه بڕێكی كه‌می لێ به‌كارده‌به‌ن،
وه‌كو له شیله‌ی گوڵ، -
1:02 - 1:06یارمه‌تییان ده‌دات له وه‌بیرهاتنه‌وه
و سه‌ردانیكردنه‌وه‌ی گوڵه‌كان. -
1:06 - 1:11له لاشه‌ی مرۆڤ، كافایین وه‌كو وریاكه‌ره-
وه‌ی سیستمی ده‌ماری ناوه‌ندی ڕه‌فتارده‌كات -
1:11 - 1:16به‌ئاگایی ده‌مانهێڵێته‌وه له‌ڕێی گرتنی
یه‌ك له گه‌رده بنچینه‌ییانه‌ی خه‌و دێنێت -
1:16 - 1:19ماده‌یه‌كه پێی ده‌گوترێت ئه‌دێنۆسین.
-
1:19 - 1:22جه‌سته‌ت پێویستی به سه‌رچاوه‌یه‌كی
به‌رده‌وامی وزه هه‌یه، -
1:22 - 1:27كه له‌ڕێی پارچه‌بوونی گه‌ردێكی وزه به‌رز
به‌ده‌ستی ده‌هێنێت پێی ده‌ڵێن ATP. -
1:27 - 1:28له‌م پڕۆسه‌یه،
-
1:28 - 1:33ئه‌دێنۆسین ڕزگارده‌كات،
بڕبڕه‌ی پشته كیمیاییه‌كه‌ی ATP. -
1:33 - 1:37ده‌ماره‌خانه‌كانی مێشكت وه‌رگریان هه‌یه
به‌شێوه‌یه‌كی نمونه‌یی بۆ ئه‌م گه‌ررده -
1:37 - 1:40دیزاینكراوه. كاتێك ئه‌دێنۆسین
به‌و وه‌رگرانه‌وه ده‌نووسێت، -
1:40 - 1:44زنجیره‌یه‌ك له كاردانه‌وه‌ی بیۆكیمیایی
چاڵاك ده‌كات -
1:44 - 1:46كه ده‌بێته هۆی گڕگرتنی ده‌ماره خانه
به خاوییه‌كی زیاتر -
1:46 - 1:50و دواخستنی به‌ره‌ڵاكردنی گه‌رده‌كانی
ئاماژه مێشكییه گرنگه‌كان. -
1:50 - 1:53به‌مانایه‌كی تر، خه‌وت دێت.
-
1:53 - 1:58كافایین بریتییه له دوژمنی ئه‌وه‌ی پێی
ده‌ڵێن وه‌رگری ئه‌دێنۆسین. -
1:58 - 2:02به‌مانای پرۆسه‌ی خاوكردنه‌وه‌ی
ده‌ماره خانه‌كان له‌كارده‌خات -
2:02 - 2:04به ڕێگرتنی وه‌رگری ئه‌دێنۆسین.
-
2:04 - 2:09كافایین و ئه‌دێنۆسین پێكهاته‌ی
گه‌ردیی هاوشێوه‌یان هه‌یه، -
2:09 - 2:12ئه‌ونده نزیكن كه كافایین ده‌توانێت خۆی
بپه‌ستێته ناو وه‌رگری ئه‌دێنۆسینه‌كان، -
2:12 - 2:15به‌ڵام ئه‌وه‌نده نزیكیش نا كه بتوانن
چاڵاكیان بكه‌ن. -
2:15 - 2:19به پوختی، ئه‌دێنۆسینه‌كان
ڕێ له ده‌ماره خانه‌كان ده‌گرن. -
2:19 - 2:25كافایین ڕێ له ڕێگره‌كان ده‌گرێت،
بۆیه هانت ده‌دات. -
2:25 - 2:27كافایین ده‌شتوانێت هه‌سته ئه‌رێنییه‌كان
بره‌وپێبدات. -
2:27 - 2:30له هه‌ندێك ده‌ماره خانه،
وه‌رگری ئه‌دێنۆسینه‌كان -
2:30 - 2:34به وه‌رگری تره‌وه به‌ستراون بۆ گه‌ردی تر
پێیان ده‌ڵێن دۆپامین. -
2:34 - 2:39یه‌ك له ڕۆڵه‌كانی دۆپامین له مێشكدا
زیادكردنی هه‌ستی خۆشییه. -
2:39 - 2:42كاتێك ئه‌دێنۆسین به یه‌كێك له‌و
جووته وه‌رگرانه ده‌نووسێت، -
2:42 - 2:46كه وا ده‌كات زه‌حمه‌تتر بێت بۆ
دۆپامین بۆ جێگیركردنی شوێنه‌كه‌ی، -
2:46 - 2:49كاری به‌رزكردنه‌وه‌ی هه‌وه‌س ناهێڵێت.
-
2:49 - 2:53به‌ڵام كه كافایین شوێنی ئه‌دێنۆسین
ده‌گرێته‌وه، هه‌مان كاریگه‌ری نابێت، -
2:53 - 2:56و ئه‌دێنۆسین ده‌توانێت بخزێته ناوی.
-
2:56 - 3:01به‌ڵگه هه‌یه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كاریگه‌ری
كافایین له‌سه‌ر وه‌رگری ئه‌دێنۆسین و -
3:01 - 3:05دۆپامین ده‌كرێت سوودی درێژخایه‌نیشی هه‌بێت
به كه‌مكردنه‌وی مه‌ترسی نه‌خۆشییه‌كانی -
3:05 - 3:10وه‌كو له‌رزه شه‌پڵه، ئه‌لزه‌هایمه‌ر،
هه‌نێك جۆری شێرپه‌نجه. -
3:10 - 3:15كافایین ده‌شتوانێت توانای جه‌سته بۆ
سووتاندنی چه‌وری زیادبكات. -
3:15 - 3:18له‌ڕاستیدا، هه‌ندێك ڕێكخراوی وه‌رزشی
پێیان وایه كه -
3:18 - 3:21كافایین سوودێكی نادادپه‌روه‌رانه
ده‌به‌خشێته وه‌رزشوانه‌كان -
3:21 - 3:24و چه‌ند مه‌رجێكی داناوه بۆ به‌كاربردنی.
-
3:24 - 3:27له 1972 تا 2004،
-
3:27 - 3:32وه‌رزشكاره ئۆڵه‌مپییه‌كان ده‌بوایه
له ژێر جه‌ختكردن له كافایینی دیاریكراو -
3:32 - 3:34له خوێن بمێننه‌وه بۆ پێشبڕكێ.
-
3:34 - 3:37بێگومان، هه‌موو كاریگه‌رییه‌كانی
كافایین زۆر هیوابه‌خش نین. -
3:37 - 3:40له‌وانه‌یه وات لێبكات هه‌ست به
باشتر بوون و ئاگایی زیاتر بكه‌یت، -
3:40 - 3:43به‌ڵام ده‌شتوانێت لێدانی دڵت و په‌ستانی
خوێنت به‌رزبكاته‌وه، -
3:43 - 3:46ئه‌مه‌ش ده‌بێته هۆی زیادبوونی میزكردن
یاخود سكچوون، -
3:46 - 3:50ئه‌مه‌ش ڕێگه‌خۆشكه‌ره بۆ ئاره‌ق كردنه‌وه
و نیگه‌رانیی. -
3:50 - 3:53وزیاتریش، ئه‌و خواردن و خواردنه‌وانه‌ی
كه كافایینیان تێدایه -
3:53 - 3:59كاریگه‌ریی تایبه‌تی خۆیان هه‌یه له‌سه‌ر
جه‌سته‌ت كه پێویسته به‌هه‌ند وه‌ربگیرێت. -
3:59 - 4:02مێشكت ده‌توانێت خۆی له‌گه‌ڵ به‌كاربردنی
ڕێك و پێكی كافایین بگونجێنێت. -
4:02 - 4:05گه‌ر وه‌رگری ئه‌دێنۆسینه‌كانت بۆ
هه‌میشه‌یی دابخرێن، -
4:05 - 4:08جه‌سته‌ت كافایینی زیاده به‌رهمدێنێت.
-
4:08 - 4:10به‌و جۆره، ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ
هه‌بوونی كافایین، -
4:10 - 4:15هێشتا ئه‌دێنۆسین ده‌توانێت كاری خۆی
له ئاماژه‌دانی مێشك بۆ ده‌سه‌ڵات بكات. -
4:15 - 4:19له‌به‌ر ئه‌مه‌یه ڕه‌نگه وا ده‌بینی
پێویستیت به خواردنی زیاتری كافایین هه‌یه -
4:19 - 4:21بۆ هه‌ستكردنی به ئاگایی.
-
4:21 - 4:24وه‌رگری ئه‌دێنۆسینی زیاتر و زیاتر هه‌ن
بۆ داخستن. -
4:24 - 4:27له‌به‌ر ئه‌مه‌شه گه‌ر له‌ناكاو
واز له كافایین بێنیت، -
4:27 - 4:30ڕه‌نگه ڕووبه‌ڕووی پاشه‌كشه‌یه‌كی
ناخۆش ببیته‌وه. -
4:30 - 4:32له‌گه‌ڵ چه‌ندین وه‌رگر و
به بێ پێشبڕكێكردن، -
4:32 - 4:35ئه‌دێنۆسین ده‌توانێت زیاد له پێویست
كاربكات، -
4:35 - 4:37كه ده‌بێته هۆی نیشانه‌كانی وه‌كو
سه‌رئێشه، -
4:37 - 4:38ماندوێتی،
-
4:38 - 4:40و هه‌وه‌سی په‌شێویی.
-
4:40 - 4:45به‌ڵام له چه‌ند ڕۆژێكی كه‌مدا، وه‌رگری
ئه‌دێنۆسینه زیاده‌كان نامێنن، -
4:45 - 4:47جه‌سته‌ت دووباره خۆی چاڵاك ده‌كاته‌وه،
-
4:47 - 4:50وه‌كو جاران هه‌ست به ئاگایی ده‌كه‌یت،
-
4:50 - 4:53ته‌نانه‌ت بێ زیادكردنی باوترین
وریاكه‌ره‌وه‌ی جیهان.
- Title:
- كافایین چۆن به ئاگایی ده‌مانهێڵێته‌وه؟- حه‌نان قاسم
- Description:
-
more » « less
ساڵانه زیاتر له 100000 تۆنی مه‌تری له كافایین له هه‌موو جیهان به‌كارده‌برێت. ئه‌مه‌ش یه‌كسانه به كێشی 14 تاوه‌ری ئایفڵ! كافایین یارمه‌تیمان ده‌دات هه‌ست به ئاگایی، ووردبووونه‌وه، به وزه بكه‌ین، ته‌نانه‌ت گه‌ر به پێی پێویست خه‌وت لێكه‌وتبێت--ده‌شكرێت په‌ستانی خوێنمان به‌رزبكاته‌وه و هه‌ستی نیگه‌رانییمان لا دروست ده‌كات. كه‌وایه چۆن به ئاگایی ده‌مانهێڵێته‌وه؟ حه‌نان قاسم باسی زانستی ئه‌و ده‌رمانه جیهانییه ده‌كات.
وانه له‌لایه‌ن حه‌نان قاسم، و له‌لایه‌ن ئادریاتیك ئه‌نیمه‌یشن به‌كارتۆن كراوه
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:15
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | |
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim |