Return to Video

Czym jest koronawirus? - Elizabeth Cox

  • 0:08 - 0:13
    Przez prawie dekadę naukowcy szukali
    źródła nowego śmiercionośnego wirusa
  • 0:13 - 0:17
    w najwyższych górach Chin
    i najbardziej odizolowanych jaskiniach.
  • 0:17 - 0:21
    W końcu znaleźli go u nietoperzy
    zamieszkujących jaskinię Shitou.
  • 0:21 - 0:23
    Wirus, o którym mowa, to koronawirus,
  • 0:23 - 0:27
    który w 2003 roku spowodował epidemię
    ciężkiego ostrego zespołu oddechowego,
  • 0:27 - 0:31
    czyli SARS.
  • 0:31 - 0:33
    Koronawirusy to grupa wirusów
  • 0:33 - 0:36
    pokrytych małymi kolcami białkowymi,
    które wyglądają jak korona,
  • 0:36 - 0:38
    "corona" po łacinie.
  • 0:38 - 0:41
    Istnieją setki znanych koronawirusów.
  • 0:41 - 0:45
    Siedem z nich zaraża ludzi
    i może powodować choroby.
  • 0:45 - 0:52
    Koronawirus SARS-CoV powoduje SARS,
    MERS-CoV powoduje MERS,
  • 0:52 - 0:57
    a SARS-CoV-2 powoduje chorobę COVID-19.
  • 0:57 - 1:01
    Spośród siedmiu ludzkich koronawirusów
    cztery powodują przeziębienia,
  • 1:01 - 1:05
    łagodne, wysoce zakaźne
    infekcje nosa i gardła.
  • 1:05 - 1:10
    Dwa zakażają płuca i powodują
    znacznie poważniejsze choroby.
  • 1:10 - 1:15
    Siódmy, który powoduje COVID-19,
    ma cechy każdego z nich:
  • 1:15 - 1:19
    łatwo się rozprzestrzenia,
    ale może poważnie wpłynąć na płuca.
  • 1:19 - 1:24
    Gdy zarażona osoba kaszle,
    rozpyla kropelki zawierające wirusa.
  • 1:24 - 1:28
    Wirus może zarazić nową osobę,
    gdy kropelki dostaną się do nosa lub ust.
  • 1:28 - 1:32
    Koronawirusy najlepiej przenoszą się
    w zamkniętych przestrzeniach,
  • 1:32 - 1:33
    w których ludzie są blisko siebie.
  • 1:33 - 1:37
    Zimna pogoda zapobiega
    wysychaniu ich delikatnej otoczki,
  • 1:37 - 1:40
    dzięki czemu wirus może
    dłużej przetrwać między nosicielami,
  • 1:40 - 1:44
    a wystawienie na działanie
    promieni UV może go uszkodzić.
  • 1:44 - 1:47
    Te sezonowe odmiany mają większe znaczenie
    dla wirusów znanych od dawna.
  • 1:47 - 1:50
    Ale ponieważ nikt nie jest
    jeszcze odporny na nowego wirusa,
  • 1:50 - 1:52
    ma on tak wielu potencjalnych nosicieli,
  • 1:52 - 1:55
    że nie potrzebuje idealnych warunków
    do rozprzestrzeniania.
  • 1:55 - 1:59
    W organizmie nosiciela
    kolce białka osadzają się w komórkach
  • 1:59 - 2:01
    i łączą się z nimi, umożliwiając wirusowi
  • 2:01 - 2:06
    przejęcie mechanizmów komórki
    do replikacji jego własnych genów.
  • 2:06 - 2:09
    Koronawirusy przechowują
    swoje geny na RNA.
  • 2:09 - 2:13
    Wszystkie wirusy są wirusami RNA lub DNA.
  • 2:13 - 2:16
    Wirusy RNA są zwykle mniejsze
    i mają mniej genów,
  • 2:16 - 2:20
    co oznacza, że ​​infekują wielu gospodarzy
    i szybko się w nich replikują.
  • 2:20 - 2:24
    Ogólnie rzecz biorąc, wirusy RNA
    nie mają mechanizmu naprawy,
  • 2:24 - 2:27
    podczas gdy wirusy DNA mają.
  • 2:27 - 2:29
    Kiedy wirus RNA się replikuje,
  • 2:29 - 2:33
    jest o wiele bardziej prawdopodobne,
    że będzie miał błędy zwane mutacjami.
  • 2:33 - 2:37
    Wiele z tych mutacji jest bezużytecznych
    lub nawet szkodliwych.
  • 2:37 - 2:41
    Ale przez niektóre wirus lepiej nadaje się
    do określonych środowisk,
  • 2:41 - 2:43
    na przykład nowego gatunku nosiciela.
  • 2:43 - 2:47
    Epidemie często występują, gdy wirus
    przeskakuje ze zwierząt na ludzi.
  • 2:47 - 2:51
    Dotyczy to wirusów RNA,
    które wywołały epidemie eboli
  • 2:51 - 2:56
    ziki i SARS oraz pandemię COVID-19.
  • 2:56 - 2:59
    W organizmie ludzkim wirus nadal mutuje.
  • 2:59 - 3:01
    Zwykle nie wystarcza to
    do stworzenia nowego wirusa,
  • 3:01 - 3:05
    ale wystarcza do stworzenia odmian
    lub szczepów pierwotnego wirusa.
  • 3:05 - 3:10
    Koronawirus różni się od wirusów RNA
    kilkoma kluczowymi cechami.
  • 3:10 - 3:13
    Jest jednym z największych,
    co oznacza, że ​​ma najwięcej genów.
  • 3:13 - 3:17
    To stwarza więcej okazji
    do szkodliwych mutacji.
  • 3:17 - 3:21
    Aby przeciwdziałać temu ryzyku,
    koronawirusy mają unikalną cechę:
  • 3:21 - 3:25
    enzym, który sprawdza
    błędy replikacji i je koryguje.
  • 3:25 - 3:28
    To sprawia, że ​​koronawirusy
    są znacznie bardziej stabilne,
  • 3:28 - 3:31
    z wolniejszym poziomem mutacji,
    niż inne wirusy RNA.
  • 3:31 - 3:34
    Choć może to brzmieć groźnie,
  • 3:34 - 3:37
    powolny wskaźnik mutacji
    to w rzeczywistości obiecujący znak
  • 3:37 - 3:39
    jeśli chodzi o ich rozbrojenie.
  • 3:39 - 3:42
    Przy ponownym zainfekowaniu
    nasz system immunologiczny
  • 3:42 - 3:45
    może szybciej je rozpoznać i zniszczyć,
  • 3:45 - 3:47
    żeby zapobiec chorobie.
  • 3:47 - 3:49
    Ale mutacje mogą sprawić,
  • 3:49 - 3:52
    że wirus będzie mniej rozpoznawalny
    dla systemu odpornościowego,
  • 3:52 - 3:54
    czyli trudniejszy do zwalczenia.
  • 3:54 - 3:58
    Mogą też zmniejszyć skuteczność
    leków przeciwwirusowych i szczepionek,
  • 3:58 - 4:01
    dostosowanych do konkretnego wirusa.
  • 4:01 - 4:04
    Dlatego co roku potrzebujemy
    nowej szczepionki na grypę.
  • 4:04 - 4:09
    Wirus grypy mutuje tak szybko,
    że stale pojawiają się nowe szczepy.
  • 4:09 - 4:12
    Wolniejsze tempo mutacji
    koronawirusów oznacza,
  • 4:12 - 4:15
    że ​​nasz układ odpornościowy,
    leki i szczepionki
  • 4:15 - 4:18
    mogą rozpoznać je dłużej po infekcji,
  • 4:18 - 4:21
    czyli lepiej nas chronić.
  • 4:21 - 4:26
    Nie wiadomo, jak długo trwa odporność
    organizmu na różne koronawirusy.
  • 4:26 - 4:30
    Nigdy nie zatwierdzono leczenia
    ani szczepionki przeciwko koronawirusowi.
  • 4:30 - 4:33
    Nie koncentrowaliśmy się na leczeniu tych,
    które powodują przeziębienia,
  • 4:33 - 4:36
    i chociaż naukowcy zaczęli rozwijać
    metody leczenia SARS i MERS
  • 4:36 - 4:40
    epidemie te zakończyły się przed testami
    kuracji w badaniach klinicznych.
  • 4:40 - 4:43
    Ponieważ nadal wkraczamy
    w siedliska innych zwierząt,
  • 4:43 - 4:46
    niektórzy naukowcy twierdzą,
    że nowy koronawirus,
  • 4:46 - 4:49
    który przeskoczy na ludzi,
    jest nieunikniony
  • 4:49 - 4:54
    ale jeśli zbadamy te niewiadome,
    nie musi oznaczać katastrofy.
Title:
Czym jest koronawirus? - Elizabeth Cox
Speaker:
Elizabeth Cox
Description:

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/what-is-a-coronavirus-elizabeth-cox

Przez prawie dekadę naukowcy szukali źródła nowego śmiercionośnego wirusa w najwyższych górach Chin i najbardziej odizolowanych jaskiniach. W końcu znaleźli go u nietoperzy zamieszkujących jaskinię Shitou. Wirus, o którym mowa, to koronawirus, który w 2003 roku spowodował epidemię ciężkiego ostrego zespołu oddechowego, czyli SARS. Czym więc jest koronawirus i jak się rozprzestrzenia? Elizabeth Cox wyjaśnia.

Lekcja: Elizabeth Cox, reżyseria: Anton Bogaty.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:55
Rysia Wand approved Polish subtitles for What is a coronavirus?
Rysia Wand accepted Polish subtitles for What is a coronavirus?
Rysia Wand edited Polish subtitles for What is a coronavirus?
Rysia Wand edited Polish subtitles for What is a coronavirus?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for What is a coronavirus?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for What is a coronavirus?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for What is a coronavirus?
Agnieszka Fijałkowska edited Polish subtitles for What is a coronavirus?
Show all

Polish subtitles

Revisions