Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào?

Xem bài giảng đầy đủ tại: https://ed.ted.com/lessons/how-does-the-stock-market-work-oliver-elfenbaum

Vào những năm 1600, Công ty Đông Ấn Hà Lan đã thuê hàng trăm chiếc tàu để buôn bán hàng hóa đi khắp thế giới. Để có tiền trang trải, công ty kêu gọi quần chúng, các cá nhân đầu tư tiền cho những chuyến hành trình, đổi lại, họ sẽ được chia một phần lợi nhuận. Cùng với hành động đó, Công ty Đông Ấn Hà Lan đã vô tình tạo ra thị trường chứng khoán đầu tiên trên thế giới. Vậy các công ty và nhà đầu tư sử dụng thị trường chứng khoán như thế nào? Oliver Elfenbaum sẽ giải thích cho bạn.

Bài giảng: Oliver Elfenbaum, Đạo diễn: Tom Gran & Madeleine Grossi.

Vào những năm 1600,

Công ty Đông Ấn Hà Lan
đã thuê hàng trăm chiếc tàu

để buôn bán vàng, gốm sứ,
gia vị, và lụa đi khắp thế giới.

Nhưng chi phí vận hành
hệ thống đồ sộ này không nhỏ.

Để có tiền
cho những chuyến đi đắt đỏ,

công ty kêu gọi quần chúng,

các cá nhân đầu tư tiền
cho chuyến hành trình

đổi lại, họ sẽ được chia
một phần lợi nhuận.

Nhờ vậy, công ty có thể chi trả
cho những chuyến hành trình lớn hơn,

gia tăng lợi nhuận cho cả công ty
và những nhà đầu tư nhanh nhạy.

Cùng với việc bán các cổ phiếu này
ở tiệm cà phê, bến cảng khắp lục địa,

Công ty Đông Ấn Hà Lan
đã vô tình tạo ra

thị trường chứng khoán
đầu tiên trên thế giới.

Từ đó, các công ty lấy vốn
của các nhà đầu tư

dùng cho các hoạt động kinh doanh.

Ngày nay, có nhiều trường lớp,
nghề nghiệp, và cả kênh truyền hình

dành riêng cho thị trường chứng khoán.

Nhưng thị trường chứng khoán hiện đại
phức tạp hơn nhiều so với nguyên bản.

Vậy làm thế nào công ty và nhà đầu tư
sử dụng thị trường ngày nay?

Hãy tưởng tượng một công ty cà phê mới
muốn gia nhập thị trường chứng khoán.

Đầu tiên, công ty
sẽ tự mời chào các nhà đầu tư lớn.

Nếu đánh giá công ty này
có tiềm năng,

họ sẽ là những người đầu tư đầu tiên,

và giúp công ty
phát hành lần đầu ra công chúng (IPO).

Điều này chính thức đưa công ty
lên sàn chứng khoán,

nơi bất kì công ty hoặc cá nhân nào
tin vào việc kinh doanh này sẽ sinh lãi

có thể mua cổ phiếu.

Khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư
sẽ sở hữu một phần công ty.

Sự đầu tư của họ
giúp công ty phát triển,

khi công ty càng lớn mạnh,

càng nhiều người sẽ thấy được tiềm năng
và bắt đầu mua cổ phiếu.

Khi nhu cầu mua các cổ phiếu này tăng,
giá cũng tăng theo,

các nhà đầu tư
sẽ tốn nhiều tiền hơn,

giá cổ phiếu công ty trong tay
những người đã sở hữu cũng tăng lên.

Đối với công ty,

nhu cầu mua cổ phiếu tăng
tạo nguồn vốn cho các dự án mới,

và nâng cao vị thế của công ty
trên thị trường chung,

bằng cách chỉ ra có bao nhiêu người
sẵn sàng đầu tư vào công ty họ.

Tuy nhiên, vì vài lý do,
nếu lợi nhuận của công ty bắt đầu giảm,

tình huống ngược lại có thể xảy ra.

Nếu những nhà đầu tư
nghĩ rằng giá cổ phiếu sẽ giảm,

họ sẽ bán cổ phiếu
với hy vọng thu lại lợi nhuận

trước khi công ty mất giá nhiều hơn.

Khi cổ phiếu được bán ra
nhưng lượng cầu giảm,

giá cổ phiếu sẽ giảm,

cùng với
vị thế của công ty trên thị trường.

Điều này có thể khiến
các nhà đầu tư thua lỗ nặng,

trừ khi công ty
bắt đầu sinh lời trở lại.

Có nhiều yếu tố
ảnh hưởng đến cán cân cung cầu.

Công ty luôn bị thị trường tác động

như giá nguyên vật liệu lên xuống,

thay đổi công nghệ sản xuất,

hay chi phí thuê nhân công thay đổi.

Nhà đầu tư có thể lo lắng
về sự thay đổi trong ban lãnh đạo,

danh tiếng xấu, hay những yếu tố lớn hơn
như chính sách thương mại và luật mới.

Và dĩ nhiên, nhiều nhà đầu tư
sẵn sàng bán cổ phiếu có giá

vì sở thích cá nhân.

Các biến số này tạo nên sự huyên náo
thường nhật trên thị trường chứng khoán,

có thể thổi phồng hoặc hạ thấp
giá trị thật của công ty.

Và trên thị trường chứng khoán,

việc trông có vẻ như sụt giá
sẽ dẫn đến đánh mất nhà đầu tư,

và rồi mất luôn cả giá trị thực tế.

Niềm tin của con người
vào thị trường chứng khoán

có thể thúc đẩy mọi thứ

từ bùng nổ kinh tế
đến khủng hoảng tài chính.

Và biến số khó đoán này
là lý do hầu hết các chuyên gia

khuyến khích đầu tư ổn định dài hạn
hơn là cố kiếm tiền thật nhanh.

Tuy vậy, các chuyên gia
vẫn luôn xây dựng các công cụ

nỗ lực tăng cơ hội thành công

trên hệ thống khó đoán này.

Nhưng thị trường chứng khoán không chỉ
dành cho người giàu có và quyền lực.

Với sự phát triển của Internet,
mỗi ngày, các nhà đầu tư

có thể mua cổ phiếu
nhiều tương đương các nhà đầu tư lớn.

Và khi càng nhiều người
hiểu về hệ thống phức tạp này

họ cũng có thể mua bán cổ phiếu,

giúp các doanh nghiệp
mà họ tin tưởng

và theo đuổi
những mục tiêu tài chính của mình.

Bước đầu tiên là đầu tư.