Чатыры сястры ў Старажытным Рыме — Рэй Лоранс

Прагледзець урок цалкам: http://ed.ted.com/lessons/four-sisters-in-ancient-rome-ray-laurence

Як маладыя заможныя жанчыны ў Старажытным Рыме праводзілі свае дні? Знаёмцеся — Даміцыя, яе сястра Даміцыя і іх сястра Даміцыя. Рэй Лоранс намаляваў штодзённае жыццё ў бесклапотнасці, якое мелі гэтыя дзяўчаты, але пра якое захавалася вельмі мала пісьмовых крыніц з інфармацыяй пра жанчын, хаця ва ўсім астатнім гэтыя часы былі даволі добра задакументаваныя.

Урок — Рэй Лоранс, мультыплікація — Cognitive Media.

Сёння мы паглядзім
на свет старажытнага Рыму

вачыма дзяўчынкі.

А вось і яна, малюе аўтапартрэт на калоне

ў атрыю вялізарнага дома яе бацькі.

Імя ёй Даміцыя,

ёй усяго толькі пяць год.

У яе ёсць старэйшы брат,
якому чатырнаццаць —

Люцый Даміцый Агенабарб,

які атрымаў імя ў гонар бацькі.

У дзяўчат няма такіх
доўгіх імёнаў, як ў хлопцаў.

Але горш за тое — іх бацька настойвае,

каб усе яго дачкі атрымалі імя Даміцыя.

«Даміцыя!» —

ён заве Даміцыю, якая малюе на калоне,

Даміцыя III.

Але ў яе ёсць старэйшая сястра,
Даміцыя II, якой сем год.

А яшчэ ёсць Даміцыя I, якой дзесяць.

І магла яшчэ быць Даміцыя IV,

але маці памёрла падчас
родаў тры гады таму.

Заблыталіся?

Гэтак блыталіся і старажытныя рымляне.

Яны маглі даведацца
пра продкаў па мужчынскай лініі

пры дапамозе гучных трохскладовых імёнаў,

напрыклад Люцый Даміцый Агенабарб.

Але блытаніца здаралася,

калі высвятлялі, што за Даміцыя
за каго выйшла замуж,

ці тое была дваюрадная бабка,

ці тое была мачаха і гэтак далей,

калі прыходзілася запісаць у летапісе.

Даміцыя III не толькі малюе на калоне,

яна таксама назірае.

Бачыце, яшчэ рана,

але цягам дня да таты
прыдуць кліенты і сябры,

каб выказаць яму сваю пашану.

Прыйшоў таксама

сямнаццацігадовы Люцый Папідзіюс Секундус,

што хоча ажаніцца з Даміцыяй II

праз пяць або сем год.

Здаецца, што ён не столькі
заляцаецца да сваёй будучай жонкі,

колькі спрабуе дагадзіць яе бацьку.

Бедны Люцыюс не ведае,

што бацька Даміцыі лічыць яго
і яго сям’ю хаця і заможнымі,

але ж разам з тым падонкамі з Субуры.

Як бы там ні было, але ў гэтай частцы Рыма

зашмат цырульнікаў ды прастытутак.

Раптам мужчыны сыходзяць з татам.

Зараз другая гадзіна,

яму трэба быць у судзе,

дзе моцная аўдыторыя
падпарадкаваных яму кліентаў

будзе апладыраваць ягоным прамовам

ды свістаць на ягоных апанентаў.

У хаце стала пацішэй.

Мужчыны не вернуцца яшчэ гадзін сем

да самай вячэры.

Але што адбудзецца
ў хаце за гэтыя сем гадзін?

Што Даміцыя, Даміцыя ды Даміцыя
робяць увесь дзень?

Пытанне гэта няпростае!

Усё, што было запісана рымлянамі

і што дайшло да нашага часу,
было запісана мужчынамі.

Таму вывучаць па гэтых запісах
жыццё жанчын няпроста.

Аднак мы не можам вывучаць гісторыю
толькі рымскіх мужчын,

Таму слухайце.

Пачнём з атрыя.

Мы бачым вялікі ткацкі станок,

за якім працуе над новай
тогай татава апошняя жонка.

Даміцыі, Даміцыі і Даміцыі даручана

прасці воўну,

якая патрабуецца,
каб пашыць раскошнае ўбранне,

што мае даўжыню пад дзесяць
метраў і эліптычную форму.

Рымлянам падабалася ідэя,

што іх жонкі займаюцца ткацтвам.

Мы ведаем пра гэта, таму што гэта напісана

на шматлікіх надмагільных
камянях рымскіх жанчын.

У адрозненне ад грэчаскіх жанчын,

рымлянкам дазвалялася
выходзіць з дому

і рухацца па горадзе.

Раніцай, каб пазбегнуць мужчын,
яны ходзяць у лазні,

ёсць і адмысловыя лазні
толькі для жанчын.

Некаторыя бавяцца апошнім
захапленнем 70-х гадоў да нашай эры —

купаннем галышом разам з мужчынамі.

Але ж ім забаронена

хадзіць туды, дзе працуюць мужчыны:

на Форум,

у суд

або ў Сенат.

Іх месцам у грамадстве былі порцікі

з садамі,

скульптурамі

і сцежкамі для шпацыраў.

Калі Даміцыя, Даміцыя ды Даміцыя хочуць

выйсці з дому ды накіравацца кудысьці

накшталт Порціка Лівіі,

то ім трэба падрыхтавацца.

Даміцыя II і Даміцыя ІІІ сабраліся,

але Даміцыя І, якая абручылася

з каханым Філатам і мусіць праз
два гады пайсці за яго замуж,

яшчэ не гатовая.

Яна не марудлівая,
але ёй патрэбна больш часу.

Тое, што яна заручылася,
азначае, што трэба насіць знакі заручынаў:

заручальныя пярсцёнкі

і ўсе падарункі, што Філат дарыў ёй:

каштоўнасці,

завушніцы,

кара́лі

і кулоны.

Яна можа таксама насіць карону з мірту.

Усе гэтыя каштоўныя цацкі нібы крычаць:

«Я выйду замуж за гэтага 19-цігадовага,

які падараваў мне ўсё гэта!»

Пакуль яны чакаюць, Даміцыя ІІ
і Даміцыя ІІІ гуляюць у лялечкі,

што вельмі нагадваюць

іх сястру, прыбраную да выдання.

Калі-небудзь у час шлюбаў малодшых сясцёр

гэтыя лялькі будуць
ахвяраваны хатнім багам.

Ну добра, мы сабраліся.

Дзяўчаты сядаюць у паланкін,
які нясуць дужыя рабы.

Разам з імі таксама дуэння,

а на Порціку Лівіі іх чакае цётка.

Седзячы высока на плячах гэтых рабоў,

дзяўчаты глядзяць праз фіранкі паланкіну

і бачаць навокал мнагалюдныя вуліцы.

Яны перасякаюць горад,
праходзячы міма Калізею,

але затым дарога ідзе ўгару

да Портыка Лівіі.

Ён быў пабудаваны Лівіяй,
жонкай першага імператара Аўгуста,

замест дому Ведзіюса Полліо.

Ён не быў вельмі добрым чалавекам.

Аднойчы нават хацеў скарміць раба

міногам у сваёй сажалцы

толькі за тое, што раб упусціў талерку.

На шчасце на той вячэры быў імператар

і суцішыў гнеў гаспадара.

Вось паланкін ставяць на зямлю,

дзяўчаты выходзяць

і падруч па двое

яны падымаюцца па сходах

і трапляюць у замкнёны сад
са шматлікімі калонамі.

Даміцыя ІІІ змылася і малюе на калоне.

Даміцыя ІІ далучаецца да яе,

але яна разглядае і чытае графіці вышэй.

Яна заўважыла малюнак гладыятараў

і спрабуе ўявіць сабе, як яны б'юцца:

ёй гэта ніколі не дазволяць пабачыць,

можа, толькі дзесьці
з далёкай галёркі Калізею.

Адтуль добра відаць

пяцьдзясят тысяч гледачоў,

але амаль не відаць крыві,
што пралілася падчас спаборніцтваў.

Калі б ёй хацелася добра бачыць відовішча,

яна магла б стаць вясталкай,

тады б яна сядзела ўнізе насупраць.

Але кар’ера падтрымання
свяшчэннага агню Весты

не ўсім падабалася.

Даміцыя І сустрэла яшчэ
адну дзяўчыну дзесяці гадоў,

тая была таксама прыбраная
ў знакі заручынаў.

Час вяртацца дадому.

Калі яны вярнуліся а восьмай гадзіне,

нешта здарылася.

На падлозе ляжыць разбітая талерка.

Усе рабы сабраліся разам у атрыю

і чакаюць прыбыцця гаспадара.

Бацька раз’юшыцца.

Дзяцей ён не будзе біць,

але як шмат хто з рымлянаў

ён лічыць, што трэба пакараць рабоў.

Да яго прыходу ляжыць напагатове бізун.

Ніхто не ведае, хто разбіў талерку,

але бацька, калі захоча, пакліча ка́та,

каб той пры дапамозе катавання
дазнаўся, хто гэта зрабіў.

Брамнік адчыняе дзверы ў хату.

Цішыня апанавала заклапочаных рабоў.

Але ў дзверы ўваходзіць не гаспадар,

а цяжарная дзяўчына
падлеткавага ўзросту.

Гэта старэйшая дачка
гаспадара, і ёй 15 год,

але яна ўжо даўно выйшла
замуж і мае дзяцей.

Здагадайцеся, як яе завуць.

Існуе шанец ад пяці да дзесяці адсоткаў,

што яна не выжыве падчас родаў,

але зараз яна прыйшла
павячэраць з сям’ёй.

Негледзячы на тое,
што маладая маці яшчэ падлетак,

яна паказала сабе паспяховай жонкаю,

таму што нарадзіла
свайму мужу дзяцей і нашчадкаў,

якія надалей працягнуць яго імя.

Сям’я накіроўваецца ў сталовую,

дзе ім падаюць вячэру.

Здаецца, бацьку запрасілі
кудысьці яшчэ на вячэру.

Скончыўшы вячэру,
дзяўчаты праходзяць праз атрый,

развітваюцца са старэйшай сястрой,

якую адносяць на паланкіне дамоў,

а поруч ідзе адзін з бацькавых ахоўнікаў.

Вяртаючыся ў хату,

дзяўчаты праходзяць праз атрый.

Рабы, ад малога да вялікага,

мужчыны разам з жанчынамі,

чакаюць вяртання дахаты гаспадара.

Калі вернецца, ён можа прызначыць кару,

каб нагадаць, што яго ўлада над рабамі

падтрымліваецца
пры дапамозе гвалту і страху,

якім падвяргаецца кожны з рабоў.

Але дзяўчаты проста ідуць
наверх ў свае пакоі,

каб легчы спаць.