Ewolucja człowieka przyspiesza czy zwalnia? - Laurence Hurst

Obejrzyj pełną lekcję: https://ed.ted.com/lessons/is-human-evolution-speeding-up-or-slowing-down-laurence-hurst

W ciągu ostatnich 3 tysięcy lat wiele populacji przeszło adaptację genetyczną do swoich środowisk lokalnych. Mieszkańcy Syberii i Arktyki są wyjątkowo przystosowani do przeżycia w ekstremalnym zimnie. Badżawowie potrafią nurkować na głębokość 70 metrów i pozostać pod wodą przez prawie 15 minut. Jakie są inne najnowsze zmiany? Czy innowacje technologiczne wpływają na naszą ewolucję? Wyjaśnia Laurence Hurst.

Lekcja: Laurence Hurst. Reżyseria: Philip Piaget i Rikke Planeta.

Wyżyna Tybetańska znajduje się
4500 metrów nad poziomem morza,

ale tlen jest tam dostępny tylko w 60%.

Turyści i nowi osadnicy cierpią
na chorobę wysokościową,

a rodzimi Tybetańczycy
bez problemu biegają po górach.

Ta zdolność nie wynika
z treningu czy wprawy,

a zmian w kilku genach,
które pozwalają ich ciałom

w pełni wykorzystać
ograniczoną ilość tlenu.

Różnice te widoczne są od narodzin.

Tybetańskie noworodki mają
zazwyczaj większą masę ciała,

wyższe poziomy saturacji

i większe szanse na przetrwanie niż inne
dzieci rodzące się w tym środowisku.

Szacuje się, że te zmiany
genetyczne zachodziły

przez ostatnie 3 tysiące lat
i ciągle trwają.

Wydaje się, że to dużo czasu,

ale to najszybciej przebiegająca
adaptacja w historii ludzkości.

Oczywiście ewolucja człowieka
nie dobiegła jeszcze końca.

Jakie są inne najnowsze zmiany?

Czy innowacje technologiczne
i naukowe wpływają na ewolucję?

W ciągu ostatnich kilku tysięcy lat

wiele grup przeszło genetyczną adaptację
do swoich lokalnych środowisk.

Mieszkańcy Syberii i Arktyki mogą
przetrwać w ekstremalnym zimnie.

Musi minąć dużo czasu,
żeby doznali odmrożeń,

dlatego są w stanie używać dłoni
w temperaturach poniżej zera

o wiele dłużej niż większość osób.

Mają też szybszą przemianę materii,

która zwiększa produkcję ciepła.

Badżawowie z Azji Południowo-Wschodniej
potrafią nurkować na głębokość 70 metrów

i pozostać pod wodą przez prawie 15 minut.

Przez tysiące lat prowadzili na morzu
koczowniczy tryb życia jako łowcy,

a ich geny wykształciły niezwykle duże
śledziony służące za magazyny tlenu

i umożliwiające im dłuższe
pozostanie pod powierzchnią,

co przypomina adaptację
głęboko nurkujących fok.

Chociaż może się to wydawać
stosunkowo przeciętne,

takim przystosowaniem
jest zdolność picia mleka.

Wszystkie ssaki potrafią pić
mleko matki, kiedy są małe.

Po odstawieniu od piersi wyłączają
gen umożliwiający im trawienie mleka.

Ludność Afryki Subsaharyjskiej, Bliskiego
Wschodu i Północno-Zachodniej Europy

używająca mleka krowiego doświadczyła
jednak szybkiego wzrostu wariantów DNA

zapobiegających wyłączeniu genu
w okresie od 7000-8000 lat.

Przynajmniej w Europie picie mleka
dostarczało ludziom wapnia,

wspierającego produkcję witaminy D,
kiedy przemieszczali się na północ,

gdzie ilość naturalnego źródła witaminy,
światła słonecznego, była mniejsza.

Chociaż nie zawsze w oczywisty sposób,

wszystkie zmiany zwiększają ludzkie
szanse na dożycie do wieku rozrodczego.

To właśnie napędza selekcję naturalną,

będąc siłą, która powoduje
wszystkie zmiany ewolucyjne.

Współczesna medycyna usuwa
wiele nacisków selekcji naturalnej

i utrzymuje nas przy życiu,
chociaż nasze geny,

czasem powiązane z chorobami zakaźnymi,

doprowadziłyby nas do śmierci.

Antybiotyki, szczepionki, czysta woda
i dobre warunki sanitarne

sprawiają, że różnice w naszych
genach są mniej znaczące.

Analogicznie umiejętność
leczenia nowotworów u dzieci,

chirurgicznego usuwania wyrostka
czy odbierania porodów kobiet

przechodzących ciążę zagrażającą życiu,

zatrzymują selekcję naturalną
i pozwalają większej liczbie osób

dotrwać do wieku rozrodczego.

Ale nawet gdyby każda osoba na Ziemi
miała dostęp do nowoczesnej medycyny,

nie byłby to koniec ludzkiej ewolucji.

Poza selekcją naturalną w ewolucji
ważne są też inne czynniki.

Współczesna medycyna sprawia,
że zmienność genetyczna,

która byłaby przedmiotem
selekcji naturalnej,

przechodzi przez tak zwany
dryf genetyczny.

W przypadku dryfu genetycznego
różnice w genach zachodzą niejednolicie.

Ale współczesna medycyna może
zwiększać różnorodność genową,

ponieważ szkodliwe mutacje nie zabijają
człowieka i nie są tym samym eliminowane.

Jednak ta zmienność niekoniecznie
przekłada się na widoczne

różnice między ludźmi.

Naukowcy badali też, czy adaptacja genowa

do konkretnego środowiska
może pojawić się szybciej

dzięki modyfikacjom epigenetycznym
nie w samych genach,

ale w tym, czy i kiedy się ujawnią.

Te zmiany mogą zachodzić
w czasie całego życia,

a nawet zostać przekazane potomstwu.

Jak dotąd badacze nie są zgodni,
czy modyfikacje epigenetyczne

mogą utrzymać się przez wiele pokoleń

i doprowadzić do trwałych
zmian w ludzkości.

Mogą istnieć też inne czynniki
oddziałujące na ewolucję człowieka.

Współczesne medycyna
i technologia są dość młode,

nawet w porównaniu do najszybszych
i najnowszych zmian w selekcji naturalnej.

Tylko czas pokaże, jak teraźniejszość
ukształtuje naszą przyszłość.